8344044034

1.3. STALE

31

Tabela 1.4. Kryteria klasyfikacji stali wg PN-EN 10020:2003

Kryterium podziału

Skład chemiczny Podstawowe zastosowanie Jakość (m.in. stężenie S i P) Sposób wytwarzania Sposób odtleniania Rodzaj produktów Postać

Stan kwalifikacyjny

Przykładowe rodzaje i grupy stali

niestopowa (węglowa), stopowa

konstrukcyjna, maszynowa, narzędziowa, o szczególnych własnościach jakościowa, specjalna

martenowska, elektryczna, konwertorowa itp. uspokojona, półuspokojona, nieuspokojona blachy, pręty, druty, odkuwki itp.

lana, kuta, walcowana na gorąco, walcowana na zimno, ciągniona surowy, wyważony normalizująco, ulepszony cieplnie i in.

Stale niestopowe (węglowe)

Na właściwości stali niestopowych (węglowych) najistotniejszy wpływ wywiera zawartość węgla, który decyduje o właściwościach mechanicznych. Pozostałe pierwiastki znajdujące się w tych stalach pochodzą z przerobu hutniczego (krzem, mangan, aluminium) lub są zanieczyszczeniami (fosfor, siarka, tlen, wodór, azot, cyna, antymon, arsen). Zwiększenie zawartości węgla zwiększa wytrzymałość na rozciąganie R_m i zmniejsza plastyczność oraz spawalność stali. Maksymalną wytrzymałość stal osiąga przy zawartości ok. 0,85% węgla. Zawartość procentowa innych pierwiastków (poza żelazem i węglem) decyduje o zakwalifikowaniu danej stali do klasy stali niestopowych lub stopowych. Wartości graniczne są przedstawione w tabeli 1.5.

Tabela 1.5. Granica między stalami niestopowymi i stopowymi wg PN-EN 10020:2003

	Pierwiastek	Wartość graniczna % masowy
Al	aluminium	0,30
B	bor	0,0008
Bi	bizmut	0,10
Co	kobalt	0,30
Cr	chrom	0,30
Cu	miedź	0,40
La	lantanowce (każdy)	0,10
Mn	mangan	1,65
Mo	molibden	0,08
Nb	niob	0,06
Ni	nikiel	0,30