9003499637

IV. TERAPEUTYCZNY WYMIAR FILOZOFII HERMENEUTYCZNEJ

Jak stwierdza A. Przyłębski, przesłaniem filozofii hermeneutycznej jest m. in. „wnoszenie oświecenia poprzez rozjaśniającą refleksję nad uwarunkowaniami i strukturami ludzkiego egzystowania w świecie”. Analizowane tu teksty filozofów hermeneutycz-nych pozwalają potraktować pewne elementy tej filozofii jako działanie swoiście terapeutyczne, w oparciu o kilka cech:

Po pierwsze, jak to już pokazałem wyżej, perspektywa hermeneutyczna wiąże się ściśle z kategorią życia i praktyki. W odróżnieniu od innych dziedzin poznania podkreśla indywidualny i niepowtarzalny charakter każdej jednostki ludzkiej, a co za tym idzie, kładzie nacisk na sferę światopoglądową oraz kreatywność i wolność jednostki w kulturze.

Po drugie, niezwykle ważnym elementem hermeneutyki jest element nieświadomości, z istoty wpisany w warunki naszego rozumienia i bycia w świecie. Stąd liczne nawiązania hermeneutów do psychoanalizy Freuda

Po trzecie, cel doświadczenia hermeneutycznego nie wyczerpuje się tylko w tym, że poszerzamy nasze horyzonty i zdobywamy wiedzę o świecie. Istotnym elementem tego doświadczenia jest przemiana filozofującego podmiotu.

1. Samopoznanie iako cel refleksji filozoficznej

Wydaje się, że filozofia hermeneutyczna jest pewną formą połączenia filozofii teoretycznej i filozofii praktycznej, a więc dwóch dziedzin, które od czasów starożytnych uległy rozdzieleniu. L. Kleszcz wskazuje, że filozofię praktyczną można tu rozumieć na trzy sposoby: jako „ćwiczenie duchowe”, tradycyjnie jako „teorię praktyki” (rozważania nad etyką, polityką, prawem) i jako filozofię analityczną skoncentrowana na wypowiedziach językowych („jak działać słowami”) . O ile w filozofii hermeneutycznej problemy etyczne nie zostają systematycznie ujęte, to pozostałe dwa problemy tak. Postacią charakterystyczną w tym kontekście jest oczywiście Sokrates i praktykowany przez niego dialog, mający być ćwiczeniem duchowym, którego celem jest „poznanie samego sie-

²⁰²    A. Przyłębski: Hermeneutyczny zwrot filozofii. Poznań 2005, s. 244.

²⁰³    L. Kleszcz: Boczne drogi. Z genealogii filozofii hermeneutycznej. Wrocław 2004, s.126.

75