8960330158

44 K. Borowski Kontakty społeczne dzieci i młodzieży. Zarys problematyki

Jak wynika z ryciny numer 1, płaszczyzny warunków socjalizacji są uszeregowane hierarchicznie, to znaczy, że płaszczyzna wyższego rzędu określa warunki przebiegu socjalizacji w płaszczyźnie niższego rzędu. Jednak (jak wskazują strzałki) jest to zależność dwukierunkowa - warunki i procesy niższego rzędu oddziałują zwrotnie na płaszczyznę będącą wyżej w hierarchii [Tillmann 1996, 6], Schemat uwidacznia także wspomnianą zależność pomiędzy pojęciami „interakcja”, „relacja” oraz „komunikowanie się”.

Z kolei fazy socjalizacji (ryc. 2) przebiegają wraz z wiekiem i rozwojem organizmu ludzkiego, lecz tutaj oczywiście jedynie wcześniejsza faza rozwojowa ma wpływ na późniejszą i to niezależnie o jaki rodzaj rozwoju chodzi: fizyczny, psychiczny, poznawczy, moralny, emocjonalny czy społeczny. Wskazuje to na występowanie zależności: od tego jak jednostka zostanie ukształtowana w danej fazie, będzie miało znaczenie w kolejnych okresach życia.

Faza	Wiek (ok. roku życia)	Przejścia
Niemowlęctwo i	0-1
▼ Wczesne dzieciństwo 1	2-4	Pójście do przedszkola
T Dzieciństwo i	5-12	Pójście do szkoły
▼ Młodość i	13-?	Dojrzałość płciowa, ukończenie szkoły, ew. rozpoczęcie kształcenia zawodowego
Wiek dojrzały i	? -65	Podjęcie pracy zawodowej, założenie własnego domu (ew. własnej rodziny), ew. wyprowadzenie własnych dzieci
Starość	65-?	Emerytura

Źródło: [Tillmann 1996. 19],

Ryc. 2. Fazy procesu socjalizacji

Rozwój społeczny natomiast „obejmuje zmiany, jakie zachodzą w konkretnej osobie w związku z tym, że żyje w otoczeniu społecznym” [Tillmann 1996, 756], Zmiany zachodzą więc w konsekwencji współistnienia z innymi ludźmi, a przejawiają się w zachowaniu danej osoby. Na ich podstawie można wywnioskować, w jakim stopniu opanowała ona powszechnie uznane za prawidłowe sposoby porozumiewania się, powszechnie uznawane normy i wartości, czy