INSTRUKCJA
PROJEKTOWANIA I WYKONYWANIA
" Instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" Instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" Instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" Instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" Instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" Instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
" Instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
" Instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
" Instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
" Instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
" Instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
" Instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
" Instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
" Instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
" Instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
POLIPLAST Sp. z o.o.
56-400 Oleśnica  Spalice 6 A
tel. [phone]
fax [phone]
www.poliplast.pl
e-mail: [e-mail]
Zakład Produkcyjny
Oleśnica ul. Energetyczna 4
(0-71) 314-35-02
Oleśnica 2003
2
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
5
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
33
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
57
3
4
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE 6
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
Zakres stosowania i charakterystyka rur PVC-U 6
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U 7
Odporność chemiczna PVC-U 9
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu i wymiarowaniu wyrobów 9
Wykaz norm krajowych i zagranicznych 9
POLIPLAST Sp. z o. o.
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLIPLAST Sp. z o. o. 10
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
Zestawienie asortymentowe wyrobów 10
Rury kanalizacyjne z PVC-U 11
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U 14
Studzienki kanalizacyjne 18
PROJEKTOWANIE 20
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
Uwagi ogólne 20
Obliczenia hydrauliczne średnic i spadków przewodów 20
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe 22
WYKONANIE SIECI KANALIZACYJNEJ Z PVC-U 25
WYKONANIE SIECI KANALIZACYJNEJ Z PVC-U
WYKONANIE SIECI KANALIZACYJNEJ Z PVC-U
WYKONANIE SIECI KANALIZACYJNEJ Z PVC-U
WYKONANIE SIECI KANALIZACYJNEJ Z PVC-U
Składowanie materiałów 25
Transport 25
Wykonywanie wykopów 26
Wykonywanie połączeń 27
Układanie rur 27
Montaż studzienek z PVC-U 28
Zasypywanie wykopów 30
Określenie czynników wpływających na wystąpienie odkształceń 30
Odbiór sieci kanalizacyjnej 31
Próba szczelności na eksfiltrację 31
5
WPROWADZENIE przez POLIPLAST Sp. z o.o.
WPROWADZENIE POLIPLAST Sp. z o.o. posiadają aprobaty techniczne
WPROWADZENIE POLIPLAST Sp. z o.o.
WPROWADZENIE POLIPLAST Sp. z o.o.
WPROWADZENIE POLIPLAST Sp. z o.o.
stwierdzające przydatność do stosowania w budownictwie,
POLIPLAST Sp. z o.o. rozpoczęła swoją wydane przez Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
działalność w 1989 r. od uruchomienia produkcji kształtek Techniki Instalacyjnej INSTAL w Warszawie oraz atesty
wtryskowych z polipropylenu (PP) przeznaczonych do Państwowego Zakładu Higieny.
budowy wewnętrznych instalacji kanalizacyjnych. Na
Zakres stosowania i charakterystyka rur
początku lat dziewięćdziesiątych w uzupełnieniu Zakres stosowania i charakterystyka rur
Zakres stosowania i charakterystyka rur
Zakres stosowania i charakterystyka rur
Zakres stosowania i charakterystyka rur
z PVC-U
asortymentu podjęto produkcję rur kanalizacyjnych z PVC-U
z PVC-U
z PVC-U
z PVC-U
z niezmiękczonego (nieplastyfikowanego) poli(chlorku
winylu) (PVC-U). Najpierw uruchomiono małe średnice System kanalizacji zewnętrznej z rur, kształtek
POLIPLAST
(50�110 mm), a póz
niej produkcję tę rozszerzono i studzienek z PVC-U, oferowany przez POLIPLAST
POLIPLAST
POLIPLAST
POLIPLAST
Sp. z o.o.
o średnice większe (110�500 mm) o różnych grubościach Sp. z o.o., przeznaczony jest do odprowadzania ścieków
Sp. z o.o.
Sp. z o.o.
Sp. z o.o.
(sztywności obwodowej), przeznaczone do budowy komunalnych i wód deszczowych do oczyszczalni ścieków
zewnętrznych sieci kanalizacyjnych z PVC-U. lub do innych odbiorników z gospodarstw domowych,
Póz
niejszym programem produkcyjnym jest system z osiedli wiejskich i miejskich, jak również w budownictwie
rur ciśnieniowych z PVC-U dostosowany do przesyłania ogólnym i przemysłowym.
wody pitnej o średnicach 90�160 mm dla ciśnienia Dzięki kompleksowości system spełnia wysokie
roboczego PN 10 (10 bar) mogący mieć również wymagania, stawiane tego typu przewodom:
zastosowanie do przepompowywania pod ciśnieniem " trwałość rur minimum 50 lat; coraz częściej
ścieków. Rury i kształtki kielichowe do budowy sieci uważa się, że okres użytkowania rur z PVC-U układanych
wodociągowych wyposażone są w uszczelki gumowe w ziemi będzie praktycznie kilkakrotnie dłuższy, przewiduje
z elastomeru produkcji MOL-Romgum w Suchym Lesie. się, że wyniesie 100-400 lat,
Ostatnią nowością jest uruchomienie produkcji rur " przewody z PVC-U mają bardzo gładkie ścianki,
z polipropylenu do kanalizacji wewnętrznej oraz co wpływa na:
modernizacja produkcji kształtek z PP dostosowanej do - nieodkładanie się osadów w taki sposób, jak w rurach
aktualnych wymogów norm europejskich opracowanych z tradycyjnych materiałów,
przez Europejski Komitet Normalizacji  CEN w Brukseli. - znacznie mniejszą możliwość powstawania zatorów,
POLIPLAST Sp. z o.o.
Aktualnie po 12 latach rozwoju POLIPLAST Sp. z o.o. - mniejsze opory hydrauliczne przepływających ścieków,
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
oferuje: szeroki asortyment rur i kształtek z PP do wykonywania " wysoka szczelność połączeń kielichowych
wewnętrznych instalacji kanalizacyjnych dla budownictwa z uszczelkami gumowymi gwarantuje, że nie wystąpi
mieszkalnego, przemysłowego i ogólnego, system rur zjawisko eksfiltracji (przesiąkania ścieków przez złącza do
i kształtek z PVC-U do budowy zewnętrznych sieci gruntu), jak również infiltracji wód gruntowych
kanalizacyjnych do odprowadzania ścieków bytowo  (przedostawania się ich do środka rurociągów).
gospodarczych podziemnych przewodów odpływowych Stwierdzono przy tym, że korzenie drzew i roślin nie
w budownictwie ogólnym i drogowym, systemy wrastają do środka rur poprzez bardzo szczelne połączenia
wodociągowe mające zastosowanie przy budowie kielichowe,
kanalizacji ciśnieniowej - podciśnieniowej. " mniejszy ciężar rur - kilkakrotnie mniejszy niż
Wszystkie rury i kształtki z PVC-U i PP są rur betonowych, kamionkowych czy żeliwnych pozwala
przeznaczone do łączenia kielichowego  wciskowego, na łatwe układanie rur o standardowych długościach
z uszczelką gumową ( o różnych profilach w zależności (6 m) bez specjalnych urządzeń dz
wigowych, ułatwiających
od przeznaczenia) usytuowaną w rowku kielicha rury lub opuszczanie rur do wykopu; radykalnie zmienia to sposób
kształtki. Ponieważ za podstawę przyjęto średnicę prowadzenia robót ziemnych, ograniczając często
zewnętrzną rur, możliwe jest łączenie wzajemne rur konieczność obniżenia poziomu wód gruntowych
i kształtek o tej samej średnicy z różnych programów ze względu na szybkie prowadzenie robót montażowych
w zależności od wymagań i potrzeb. Wyroby produkowane w przygotowanych wykopach,
6
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
" możliwość stosowania studzienek mało Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
wymiarowych o średnicy 400 mm, które mają fabrycznie
POLIPLAST Sp.
wykonane szczelne kinety o bardzo korzystnych Do budowy kanalizacji zewnętrznej POLIPLAST Sp.
POLIPLAST Sp.
POLIPLAST Sp.
POLIPLAST Sp.
z o.o.
hydraulicznych układach przepływowych, co pozwala na z o.o. produkuje rury z niezmiękczonego poli(chlorku
z o.o.
z o.o.
z o.o.
ich obsługę (czyszczenie) i przegląd przewodów winylu) - PVC-U z kielichami wciskowymi z rowkiem na
z powierzchni terenu przy pomocy samochodów WUKO gumową uszczelkę wargową. Do wytwarzania tych rur
z elastycznym przewodem zakończonym dyszą, która wodą używany jest poli(chlorek winylu) o stałej charakterystyce
pod wysokim ciśnieniem ok. 10 MPa rozdrabnia zanie- i wysokiej czystości z dodatkami technologicznymi
czyszczenia, i barwnikiem. Dostawcami PVC są zakłady Anwil S.A.
Natomiast do wad przewodów z PVC-U Włocławek, BorsodChem RT, ELF ATOCHEM, EVC, SHELL.
należy zaliczyć: Rury do kanalizacji zewnętrznej z PVC-U
" w porównaniu do materiałów takich, jak produkowane są w barwie pomarańczowo brązowej
kamionka czy beton rury z tworzywa mają mniejszą (oranż  RAL 8023) o długościach montażowych 1�6 m,
sztywność. Rury te w przekroju poprzecznym są sprężyste o grubościach (sztywności obwodowej) SN2, SN4, SN8.
i wskutek obciążenia gruntem podlegają odkształceniu.
Przy układaniu przewodów ważny jest rodzaj gruntu w
strefie przewodu jego zdolność do zagęszczenia, jak
również konieczna jest staranność przy prowadzeniu
zasypki po to, aby odkształcenie rury nie przekroczyło 5%
średnicy rury,
" mała odporność na podwyższone temperatury
ogranicza stosowanie rur z PVC-U do kanalizacji
zewnętrznej do występowania trwałej temperatury powyżej
+40 � 60� C w zależności od grubości ścianek i średnicy
rur,
" zwiększona kruchość tworzywa w tempe-
raturach ujemnych ograniczająca ich transport i układanie
w temperaturach poniżej minus 15�C.
Trzeba jednak zaznaczyć, że temperatury
podwyższone bardzo rzadko występują w sposób trwały
w kanalizacji zewnętrznej. Przypadki takie mogą
występować jedynie przy zakładach przemysłowych
lub usługowych, gdzie w procesach technologicznych
występują podwyższone temperatury, co związane jest ze
zrzutem ścieków o podwyższonych temperaturach
z pominięciem odstojników.
Transportu oraz układania rur w temperaturach
poniżej minus 15�C należy unikać, przypadki takie
występują dość rzadko.
7
TABLICA 1. Własności techniczne i użytkowe z rur PVC-U
Lp. Określenie własności Jednostka Wartość Warunki Metody badań
1 Gęstość kg/m3 1350-1460 PN-92/C-89035
2 Wytrzymałość materiału,
z którego wykonano rury,
na działanie wewnętrznego h  1000 godz.
ciśnienia hydrostatycznego MPa 10temp. 600C PN-EN 921
3 Temperatura mięknienia
0
e"
wg Vicata C e" PN-EN 727
e" 79
e"
e"
4 Rzeczywisty stopień
d"
udarności (TIR) % d" PN-EN 744
d" 10temp. 00C
d"
d"
d"
5 Skurcz wzdłużny % d" temp. 1500C PN-EN 743
d" 5
d"
d"
6 Sztywność obwodowa SN kN/m2 SN16
zależna od grubości ścianek SN8
SN4
SN2 temp. 230C PN-EN ISO 9969
7 Szczelność połączeń bez przecieków PN-EN 1277
8 Współczynnik przewodności
cieplnej W/mh0C0,16
9 Współczynnik rozszerzalności
liniowej (praktyczny) dla rur mm/m0C 0,06 EN 1456-6
&!
10 Oporność elektryczna &! >1012
&!
&!
&!
11 Moduł sprężystości
e"
krótkotrwałej MPa E e"
e" 3000
e"
e"
e"
długotrwałej MPa E e" temp. 200C
e" 1400
e"
e"
Na rurach w odległości, co 1 m jest napis zawierający: Pod wpływem ognia rury palą się, czemu
POLIPLAST Sp. z o.o.
" nazwę i znak producenta - POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. (logo) towarzyszy wydzielanie toksycznego chlorowodoru. Po
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
" symbol surowca - PVC-U usunięciu płomienia PVC-U nie pali się, dzięki czemu
" średnicę zewnętrzną x grubość ścianki - np. 315 x 6,2 uważany jest za materiał samogasnący.
" sztywność obwodową - np. SN2
" numer linii produkującej i zmianę - np. 3 C
" datę produkcji - np.1999.08.02
" nr Aprobaty Technicznej - AT/98-01-0296.
Rury z PVC-U, pomimo że są zaliczane ze względu
na niski współczynnik przewodności cieplnej do materiałów
izolacyjnych, to jednak po dłuższym czasie w przypadku
braku przepływu wody i niskiej temperatury, ulegają
zamarzaniu, co może być powodem ich zniszczenia.
8
Odporność chemiczna PVC-U Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Odporność chemiczna PVC-U Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Odporność chemiczna PVC-U Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Odporność chemiczna PVC-U Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Odporność chemiczna PVC-U Wykaz norm krajowych i zagranicznych
System kanalizacji zewnętrznej z PVC-U Normy krajowe:
charakteryzuje się wysoką odpornością chemiczną na PN-87/B-01070 Sieć kanalizacyjna zewnętrzna.
działanie ścieków zarówno z gospodarstw domowych, jak Obiekty i elementy wyposażenia.
również na większość ścieków przemysłowych. Ustalono, Terminologia
że odporność na ścieki, od kwasów (pH 2) do zasad (pH PN-92/B-10735 Kanalizacja. Przewody kanaliza-
12), jest dobra zarówno dla rur, kształtek, studzienek, jak cyjne. Wymagania i badania przy
i gumowych uszczelek. odbiorze
Przy ściekach przemysłowych należy prze- PN-92/B-01707 Instalacje kanalizacyjne. Wyma-
analizować występujące substancje chemiczne gania w projektowaniu
i porównać je z wykazem substancji ujętych w PN-80/C- PN-EN 1401-1:1998 Systemy przewodowe z tworzyw
89205 opracowanej na podstawie ISO/TR 7473. sztucznych  podziemne bezciśnie-
Podana tam tabela określa klasyfikacje odporności niowe systemy przewodowe
zadowalającej, ograniczonej i niezadowalającej. Po z niezmiękczonego poli(chlorku
przeglądzie tabeli można stwierdzić, że PVC nie jest winylu) (PVC-U) do odwadniania
odporny na działanie rozpuszczalników organicznych (np.
i kanalizacji  wymagania
dichlorometanu, acetonu) występujących w ilościach dotyczące rur, kształtek i systemu.
wyraz
nych (nieśladowych). PN-91/B-10729 Studzienki kanalizacyjne
PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Określenia,
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu symbole, podział i opis gruntów
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu
Symbole i skróty ujęte przy oznaczaniu
i wymiarowaniu wyrobów PN-82/B-02004 Obciążenia budowli. Obciążenia
i wymiarowaniu wyrobów
i wymiarowaniu wyrobów
i wymiarowaniu wyrobów
i wymiarowaniu wyrobów
zmienne technologiczne. Obcią-
Przyjęto ustalenia normalizacji europejskiej ujęte żenia pojazdami
w aktualnych normach PN-EN: pr EN 1456-6:1994 Plastics piping systems for under
PVC-U  niezmiękczony (nieplastyfikowany) poli(chlorek ground drainage and sewerage
winylu) under pressure - Unplasticized
d  nominalna średnica zewnętrzna poly(vinyl chloride) (PVC-U). Part
n
e  nominalna grubość ścianki 6: Recommended practice for in-
n
DN  wymiar nominalny stallation. (Systemy przewodowe
DN/OD  wymiar nominalny odniesiony do średnicy z tworzyw sztucznych do podzi-
zewnętrznej emnych odwodnień i kanalizacji
DN/ID  wymiar nominalny odniesiony do średnicy ciśnieniowej - Niezmiękczony
wewnętrznej poli(chlorek winylu). Część 6: Za-
PN  ciśnienie nominalne (maksymalne trwałe ciśnienie lecana praktyka budowy prze-
wewnętrzne w temp. 20�C przez 50 lat) wodów
dn - en
S  seria rur
S =
2en
SDR  szereg wymiarowy (znormalizowany stosunek
wymiarów)
dn
SDR = 2S + 1
SDR =
en
SN  nominalna sztywność obwodowa rur [kN/m2].
9
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLI-PLAST Zestawienie asortymentowe wyrobów
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLI-PLAST Zestawienie asortymentowe wyrobów
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLI-PLAST Zestawienie asortymentowe wyrobów
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLI-PLAST Zestawienie asortymentowe wyrobów
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLI-PLAST Zestawienie asortymentowe wyrobów
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
W ramach systemu kanalizacji zewnętrznej
POLIPLAST Sp. z o.o. w wyniku postępowania POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. POLIPLAST Sp. z o.o. oferuje szeroki asortyment wyrobów
POLIPLAST Sp. z o.o. POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. POLIPLAST Sp. z o.o.
akceptacyjnego przeprowadzonego w Centralnym Ośrodku pozwalający na budowę kanalizacji zewnętrznej
Badawczo-Rozwojowym Techniki Instalacyjnej INSTAL bezciśnieniowej w zakresie średnic 110�500 mm.
w Warszawie otrzymał Aprobaty Techniczne stwierdzające W przypadku występowania konieczności budowy
przydatność do stosowania w budownictwie: lokalnej przepompowni ścieków oferowane są również rury
" Aprobata Techniczna AT/98-01-0296 dotycząca z PVC-U ciśnieniowe.
Rur z PVC-U do kanalizacji zewnętrznej ważna do 15 Rury i kształtki do kanalizacji zewnętrznej mają
stycznia 2003 r. barwę pomarańczowobrązową (oranż) zgodną ze skalą
" Aprobata Techniczna COBRTI INSTAL Nr AT/ wybarwień RAL 8023, natomiast rury i kształtki ciśnieniowe
2001-02-1063 dotycząca rur z PVC-U typu RKZ-A ze mają barwę szarą (popielatą) RAL 7011. Wszystkie
ścianką z rdzeniem spienionym do kanalizacji zewnętrznej oferowane w ramach systemu kanalizacji zewnętrznej
ważna do 04.03.2006 r. wyroby mają fabrycznie wstawione w rowki kielichów
" Aprobata Techniczna COBRTI INSTAL Nr AT/99- uszczelki wargowe z gumy.
02-0743 dotycząca kształtek z PVC-U do kanalizacji
zewnętrznej bezciśnieniowej ważna do 19.09.2004 r.
" Aprobata Techniczna COBRTI INSTAL Nr AT/97-
01-0282-01 dotycząca kształtek REDI z PVC-U do
kanalizacji zewnętrznej ważna do 07.12.2007 r.
10
Rury kanalizacyjne z PVC-U
Rury kanalizacyjne z PVC-U
Rury kanalizacyjne z PVC-U
Rury kanalizacyjne z PVC-U
Rury kanalizacyjne z PVC-U
Symbole klasyfikacyjne wyrobów
PKWiU: 25.21.21-57.22
PCN: 3917 23 10 0
SWW: 1363  122
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN2 (SDR51, S25).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN2 (SDR51, S25).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN2 (SDR51, S25).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN2 (SDR51, S25).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN2 (SDR51, S25).
rys. 1
TABLICA 2 (rys. 1)
Wymiary kielicha
Średnica Grubość Długość Długość
zewnętrzna ścianki Średnica bosego rury
Długości
wewnętrzna końca
C A
d e Di L1 L
max min
n n
32 42
160+0,4 3,2+0,6 160,5 81 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
40 50
200+0,5 3,9+0,6 200,6 99 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
70 55
250+0,5 4,9+0,7 250,8 125 1000
2000
3000
4000
5000
6000
70 62
315+0,6 6,2+0,9 316,0 132 1000
2000
3000
4000
5000
6000
80 70
400+0,7 7,9+1,0 401,2 150 1000
2000
3000
4000
5000
6000
80 80
500+0,9 9,8+1,2 501,5 160 1000
2000
3000
4000
5000
6000
11
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN4 (SDR41, S20).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN4 (SDR41, S20).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN4 (SDR41, S20).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN4 (SDR41, S20).
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN4 (SDR41, S20).
TABLICA 3 (rys. 1)
Wymiary kielicha
Średnica Grubość Długość Długość
zewnętrzna ścianki Średnica bosego rury
Długości
wewnętrzna końca
d e Di C A L1 L
n n max min
110+0,3 3,2+0,6 110,4 26 32 60 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
160+0,4 4,0+0,6 160,5 32 42 81 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
200+0,5 4,9+0,7 200,6 40 50 99 1000
2000
3000
4000
5000
6000
250+0,5 6,2+0,9 250,8 70 55 125 1000
2000
3000
4000
5000
6000
315+0,6 7,7+1,0 316,0 70 62 132 2000
3000
4000
5000
6000
400+0,7 9,8+1,2 401,2 80 70 150 2000
3000
4000
5000
6000
500+0,9 12,3+1,5 501,5 80 80 160 2000
3000
4000
5000
6000
12
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN8 (SDR34, S16,7)
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN8 (SDR34, S16,7)
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN8 (SDR34, S16,7)
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN8 (SDR34, S16,7)
Szereg grubości (sztywności obwodowej) SN8 (SDR34, S16,7)
TABLICA 4 (rys. 1)
Wymiary kielicha
Średnica Grubość Długość Długość
zewnętrzna ścianki Średnica bosego rury
Długości
wewnętrzna końca
d e Di C A L1 L
n n max min
110+0,3 3,2+0,6 110,4 26 32 60 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
160+0,4 4,7+0,7 160,5 32 42 81 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
200+0,5 5,9+0,8 200,6 40 50 99 500
1000
2000
3000
4000
5000
6000
250+0,5 7,3+1,0 250,8 70 55 125 1000
2000
3000
4000
5000
6000
315+0,6 9,2+1,2 316,0 70 62 132 2000
3000
4000
5000
6000
400+0,7 11,7+1,4 401,2 80 70 150 2000
3000
4000
5000
6000
500+0,9 14,6+1,7 501,5 80 80 160 2000
3000
4000
5000
6000
13
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U
Kształtki kanalizacyjne z PVC-U
Kolana
Kolana
Kolana
Kolana
Kolana
rys. 2
TABLICA 5 (rys. 2)
Kąt
Średnica Grubość Wymiary Masa
zewnętrzna ścianki
a
d e Z1 Z2 L1 kg
n min
150
160 3,6 12 18 88 0,585
300
23 29 0,645
450
37 42 0,715
67,50
58 64 0,815
87,50
83 87 0,930
150
200 4,5 29 19 108 1,120
300
46 46 1,255
450
79 80 1,495
67,50
124 124 1,704
87,50
155 155 2,065
150
250 6,1 66 72 124 4,00
300
125 131 5,50
450
187 201 6,50
87,50
417 410 10,00
150
315 7,7 85 73 155 6,50
300
130 146 162 9,70
450
196 216 13,00
87,50
462 470 14,30
150
400 9,8 70 88 191 8,80
300
140 160 12,50
450
225 236 19,50
87,50
517 525 25,00
150
500 12,2 96 112 205 23,70
300
184 178 31,40
450
276 268 39,10
87,50
625 598 62,40
14
Trójniki
Trójniki
Trójniki
Trójniki
Trójniki
TABLICA 6 (rys. 3)
Średnica Średnica Grubość Kąt Masa
Wymiary
zewnętrzna odgałęzienia ścianki
d DN/ID e a Z1 Z2 Z3 L1 kg
n min
160 110 3,6 450 2 168 160 88 1,10
87,50 60 87 65 1,05
160 450 36 200 200 1,54
87,50 84 90 90 1,50
200 110 4,5 450 -17 201 180 108 1,63
87,50 61 153 110 1,60
160 450 18 226 226 2,10
87,50 86 153 135 2,05
200 450 45 245 245 2,70
87,50 105 153 153 2,60
250 110 6,1 450 -36 278 262 134 3,70
87,50 65 261 150 3,60
160 450 -3 260 250 3,90
87,50 89 195 150 3,80
200 450 24 334 310 4,60
87,50 108 195 170 4,50
250 450 57 334 334 6,15
87,50 140 195 195 6,00
315 110 7,7 450 -66 325 280 155 6,10
160 450 -32 378 350 6,60
87,50 93 228 140 6,50
200 450 -5 378 350 8,70
87,50 112 228 180 8,40
250 450 28 378 360 11,00
87,50 135 228 200 10,50
315 450 72 378 378 14,00
87,50 166 228 228 13,50
400 110 450 -104 382 340 155 10,60
160 450 -69 410 370 12,80
rys. 3
200 450 -42 550 400 13,60
87,50 116 270 155 13,40
250 450 -9 550 350 19,00
315 450 34 550 510 23,00
400 450 92 550 550 28,00
500 500 12,2 450 114 650 650 179 50,00
Rewizja (czyszczak)
Rewizja (czyszczak)
Rewizja (czyszczak)
Rewizja (czyszczak)
Rewizja (czyszczak)
TABLICA 7 (rys. 4)
Średnica Grubość Wymiary Masa
nominalna
d D e L1 L kg
n min
160 152 3,6 88 386 2,425
200 188 4,5 108 487 3,930
rys. 4
15
Korek (zaślepka)
Korek (zaślepka)
Korek (zaślepka)
Korek (zaślepka)
Korek (zaślepka)
TABLICA 8 (rys. 5)
Średnica Grubość Wysokość Masa
nominalna
d e h kg
n min
160 3,6 58 0,345
200 4,5 76 0,620
250 6,1 98 1,300
315 7,7 103 3,000
400 9,8 105 6,000
500 12,2 115 8,800
rys. 5
Redukcja asymetryczna (jednostopniowa)
Redukcja asymetryczna (jednostopniowa)
Redukcja asymetryczna (jednostopniowa)
Redukcja asymetryczna (jednostopniowa)
Redukcja asymetryczna (jednostopniowa)
TABLICA 9 (rys. 6)
Średnica Średnica Grubość Wymiary Masa
zewnętrzna kielicha ścianki
d DN/ID e Z1 L1 kg
n min
160 110 3,6 33 92 0,455
200 160 4,5 13 106 0,535
250 200 6,1 12 128 1,830
315 250 7,7 16 155 4,000
400 315 9,8 18 183 7,600
500 400 12,1 22 200 12,444
rys. 6
Redukcja asymetryczna (wielostopniowa)
Redukcja asymetryczna (wielostopniowa)
Redukcja asymetryczna (wielostopniowa)
Redukcja asymetryczna (wielostopniowa)
Redukcja asymetryczna (wielostopniowa)
TABLICA 10 (rys. 7)
Średnica Średnica Grubość Wymiary Masa
zewnętrzna kielicha ścianki
d DN/ID e Z1 L1 kg
n min
250 160 6,1 8 172 1,75
110 154 1,68
315 200 7,7 10 186 3,70
160 174 3,50
rys. 7
Zasuwa burzowa (zwrotna)
Zasuwa burzowa (zwrotna)
Zasuwa burzowa (zwrotna)
Zasuwa burzowa (zwrotna)
Zasuwa burzowa (zwrotna)
TABLICA 11 (rys. 8)
Średnica Grubość Wymiary Masa
zewnętrzna ścianki
d e Z1 L kg
n min
160 3,6 190 340 3,2
200 4,5 270 460 4,2
rys. 8
16
Złączka dwukielichowa
Złączka dwukielichowa
Złączka dwukielichowa
Złączka dwukielichowa
Złączka dwukielichowa
TABLICA 12 (rys. 9)
Średnica Grubość Długość Masa
nominalna ścianki
DN/ID e L kg
min
160 3,6 172 0,46
200 4,5 212 0,96
250 6,1 250 1,90
315 7,7 293 3,80
400 9,8 324 6,80
500 12,2 362 11,00
rys. 9
Złączka przelotowa
Złączka przelotowa
Złączka przelotowa
Złączka przelotowa
Złączka przelotowa
TABLICA 13 (rys. 10)
Średnica Grubość Długość Masa
nominalna ścianki
DN/ID e L kg
min
160 3,6 183 0,480
200 4,5 226 1,020
250 6,1 263 1,960
315 7,7 330 3,930
400 9,8 390 7,300
500 12,2 426 12,100
rys. 10
Kielich piaskowany
Kielich piaskowany
Kielich piaskowany
Kielich piaskowany
Kielich piaskowany
TABLICA 14 (rys. 11)
Średnica Grubość Długość Masa
nominalna ścianki
DN/ID e L kg
min
110 3,2 62 0,25
160 3,6 86 0,40
200 4,5 108 0,85
250 6,1 130 1,65
315 7,7 150 2,10
400 9,8 165 4,10
rys. 11
Dołącznik do rur kamionkowych
Dołącznik do rur kamionkowych
Dołącznik do rur kamionkowych
Dołącznik do rur kamionkowych
Dołącznik do rur kamionkowych
TABLICA 15 (rys. 12)
Średnica nominalna
Grubość Długość Masa
rury PVC-U rury kamionkowej
DN/ID D1 e L kg
min
110 136 3,2 109 0,380
160 187 3,6 121 0,560
200 242 4,5 226 1,560
rys. 12
17
Studzienki kanalizacyjne
Studzienki kanalizacyjne
Studzienki kanalizacyjne
Studzienki kanalizacyjne
Studzienki kanalizacyjne
Studzienka kanalizacyjna składa się z następujących ele-
mentów:
" rury teleskopowej (d = 315) z pokrywą żeliwną
n
" rury trzonowej (d = 400)
n
" kinety.
Wszystkie elementy wykonane są w kolorze pomarańczo-
wobrązowym (oranż  RAL 8023).
Rura teleskopowa z pokrywą żeliwną
Rura teleskopowa z pokrywą żeliwną
Rura teleskopowa z pokrywą żeliwną
Rura teleskopowa z pokrywą żeliwną
Rura teleskopowa z pokrywą żeliwną
rys. 13
TABLICA 16 (rys. 13)
Pokrywy żeliwne Rury teleskopowe
Rodzaj Nośność Wymiary Średnica Długość Wsunięcie
ton D1 D2 H d L minimum
n
Okrągła bez 12,5 440 330 120 315 850 200
odpowietrzenia 40 485 330 140
Okrągła 12,5 440 330 120 315 850 200
z odpowietrzeniem 40 485 330 140
Prostokątna 12,5 440 330 120 315 850 200
z kratką 40 485 330 140
Wpust uliczny 12,5 440 330 120 315 850 200
z kratką 40 485 330 140
Rury trzonowe bezkielichowe z PVC-U do wmontowa-
Rury trzonowe bezkielichowe z PVC-U do wmontowa-
Rury trzonowe bezkielichowe z PVC-U do wmontowa-
Rury trzonowe bezkielichowe z PVC-U do wmontowa-
Rury trzonowe bezkielichowe z PVC-U do wmontowa-
nia w kielich pionowy kinety
nia w kielich pionowy kinety
nia w kielich pionowy kinety
nia w kielich pionowy kinety
nia w kielich pionowy kinety
TABLICA 17 (rys. 14)
Średnica Grubość Długość
zewnętrzna ścianki
d e L
n min
400 7,9 1000
2000
3000
4000
6000
400 9,8 1000
2000
3000
4000
6000
rys. 14
18
Kinety do studzienek przelotowych
Kinety do studzienek przelotowych
Kinety do studzienek przelotowych
Kinety do studzienek przelotowych
Kinety do studzienek przelotowych
TABLICA 18 (rys. 15)
Dopływ z kielichem Kielich do rury trzonowej
i odpływ poziomy średnica wysokość
d DN/ID H
n
160 400 550
200 400 550
Kinety do studzienek zbiorczych przelotowych
Kinety do studzienek zbiorczych przelotowych
Kinety do studzienek zbiorczych przelotowych
Kinety do studzienek zbiorczych przelotowych
Kinety do studzienek zbiorczych przelotowych
rys. 15
TABLICA 19 (rys. 16)
Dopływy z kieli-
Kielich do rury trzonowej
Odpływ
chami poziomy-
średnica wysokość
poziomy
mi
DN/ID d DN/ID H
n
160 160 400 550
160 200 400 550
rys. 16
19
PROJEKTOWANIE a szczególnie rozpuszczalniki organiczne.
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
Przewody z PVC-U ułożone w ziemi nie są
Uwagi ogólne wykrywane przez urządzenia elektromagnetyczne na
Uwagi ogólne
Uwagi ogólne
Uwagi ogólne
Uwagi ogólne
powierzchni terenu. Aby było możliwe ustalenie trasy
Przewody kanalizacyjne z PVC-U nadają się do przebiegu przewodów w celu ograniczenia możliwości
budowy kanalizacji zewnętrznej zarówno rozdzielczej uszkodzenia przez koparki przy wykonywaniu innych prac,
(ściekowej lub deszczowej), jak i ogólnospławnej. Wybór zaleca się umieszczenie w pionie w odległości 30�50 cm
rodzaju kanalizacji wynika z przyjętych założeń dotyczących nad wierzchem przewodu taśm z paskami metalowymi
systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków i nie jest wykrywalnymi przez urządzenia elektromagnetyczne.
przedmiotem niniejszej Instrukcji. Taśmy te umieszcza się nad wierzchem przewodu po
W projektowaniu sieci kanalizacyjnej z rur, dokonaniu zagęszczenia gruntu w strefie przewodu.
kształtek i studzienek kanalizacyjnych z PVC-U należy
Obliczenia hydrauliczne średnic
przyjąć, że sieć kanalizacyjna dostosowana będzie do Obliczenia hydrauliczne średnic
Obliczenia hydrauliczne średnic
Obliczenia hydrauliczne średnic
Obliczenia hydrauliczne średnic
i spadków przewodów
czyszczenia wyłącznie urządzeniami hydraulicznymi przez i spadków przewodów
i spadków przewodów
i spadków przewodów
i spadków przewodów
wprowadzenie przewodów elastycznych z głowicą
ciśnieniową do rozdrabniania i wypłukiwania (lub Obliczenia przeprowadza się na podstawie
wysysania) powstałych zatorów. Zapewniona musi być natężenia przepływu i przyjętych spadków, z jakimi będą
również możliwość przeglądu przewodów za pomocą ułożone przewody.
kamery telewizyjnej wprowadzanej przez studzienki Przyjmuje się założenie, że przyjęty przepływ
rewizyjne. Z tych więc powodów system studzienek obliczeniowy nie zmienia się na całym rozpatrywanym
rewizyjnych umieszczonych na trasie przewodu, odcinku. W przekroju strumienia występuje jednakowa
obsługiwanych z powierzchni terenu, powinien założona średnia prędkość V.
gwarantować dostęp do każdego miejsca na trasie Do obliczenia przepływu ścieków przy całkowicie
przewodów. Odległość pomiędzy studzienkami nie wypełnionym przewodzie zaleca się przyjąć wzór Prandtla-
powinna być w praktyce większa niż 100 m. Natomiast Colebrooka:
możliwość wprowadzenia urządzeń do hydraulicznego
�ł �ł
0,74 k
czyszczenia przewodów oraz urządzeń telewizyjnych do
�łdi2 di �"i
Q = -6.95log�ł +
�ł
3,71�" di �ł
di di �"i �"106
ich przeglądu eliminuje budowę tradycyjnych włazowych
�ł łł
studni betonowych o średnicy 1�1,2 m. Budowę tego typu
[m3/s]
studni należy ograniczyć tylko do przypadków koniecznych
lub na wyraz
ne życzenie inwestora. Q  przepływ przy całkowicie napełnionym przewodzie [m3/s]
Przy projektowaniu przewodów, szczególnie k  współczynnik szorstkości bezwzględnej [m]
w gruntach nawodnionych na głębokościach poniżej di  średnica wewnętrzna przewodu [m]
2,5�4 m należy przeanalizować możliwość zastosowania i  spadek przewodu [m/m]
małych, lokalnych, automatycznych przepompowni do
transportu ścieków rurami ciśnieniowymi na teren wyżej
położony. Ten kierunek projektowania mieszanych
układów kanalizacyjnych grawitacyjnych i ciśnieniowych
jest ze względów ekonomicznych coraz częściej
stosowany.
Przy przesyłaniu ścieków przemysłowych należy
przeanalizować skład chemiczny ścieków i sprawdzić
odporność chemiczną PVC-U na składniki ścieków,
20
Przy częściowo napełnionym przewodzie można
Nomogram 1 k = 0,25 mm
użyć do obliczenia wzór Brettinga:
�ł hn �ł �ł hn �ł
q
�ł �ł �ł �ł
= 0,46 - 0,5 cos�łĄ + 0,04 cos�ł2Ą
Q di �ł di �ł
�ł łł �ł łł
[m3/s]
q  przepływ przy częściowym napełnieniu przewodu
hn  wysokość częściowo napełnionego przewodu [m].
Minimalne spadki przewodów wynikają
z konieczności tzw. samooczyszczenia się przewodów
inie zalegania osadów przy minimalnych prędkościach
przepływu ścieków. Można je przyjąć z praktycznego wzoru
1
imin =
di
Zakłada się minimalne prędkości przepływu:
" dla kanalizacji deszczowej V = 0,6 m/s
" sanitarnej V = 0,8 m/s
" ogólnospławnej V = 1,0 m/s
Nomogram 2 k = 0,4 mm
Przyjmuje się współczynnik szorstkości
(chropowatości) dla rur z PVC-U:
" dla przewodów z bocznymi dopływami i studzienkami
rewizyjnymi k = 0,4 mm (0,0004 m)
" dla przewodów tranzytowych bez dopływów i studzienek
k = 0,25 mm (0,00025 m).
Wielkość przepływu przy całkowicie napełnionym
przewodzie odczytujemy z nomogramów. Zależy ona od
wartości założonych spadków i [0 ], szybkości przepływu
i średnicy przewodu. Nomogramy dotyczą przyjętych
współ-czynników szorstkości oraz temperatury
przepływających ścieków t = 10�C.
21
Przy częściowo wypełnionych przewodach (a taki
powinien być w praktyce przepływ ścieków, aby zapewnić
im wietrzenie) należy wyznaczyć zależności pomiędzy
przepływami rzeczywistymi q i prędkościami rzeczywistymi
Vn w odniesieniu do przepływów Q i prędkości V przy
całkowitym napełnieniu przewodów. Zależności te ustala
się na podstawie krzywych sprawności dla przekroju
kołowego pokazanych na rys. 20. Można przyjąć, że
optymalne wypełnienie przewodu jest na poziomie 0,6
wysokości średnicy rury.
W tablicy 25 ujęto minimalne spadki przewodów,
jakie można przyjmować dla najmniejszych prędkości
przepływu dla zachowania warunku samooczyszczania
przewodów.
Rys. 20. Krzywe sprawności przekroju kołowego
TABLICA 25
i
Spadek i
i [0 ]
i
i
Średnica
kanalizacja deszczowa kanalizacja ogólnospławna kanalizacja sanitarna
zewnętrzna
V = 0,6 [m/s] V = 0,8 [m/s] V = 1,6 [m/s]
min min min
d k = 0,25 k = 0,4 k = 0,25 k = 0,4 k = 0,25 k = 0,4
n
110 4,0 5,1 6,7 9,0 9,8 14,5
160 2,7 3,4 4,5 6,0 6,5 9,5
200 2,0 2,5 3,5 4,5 5,2 7,0
250 1,5 1,8 2,6 3,4 4,0 5,2
315 1,2 1,4 2,0 2,5 3,0 4,0
400 0,85 1,0 1,5 2,0 2,3 3,0
500 0,6 0,8 1,2 1,5 2,0 2,5
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe obwodowej, należy uwzględniać warunki otoczenia
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe
Obliczenia statyczno-wytrzymałościowe
przewodu, rodzaj gruntu  jego stopień zagęszczenia oraz
Tworzywa termoplastyczne (PVC-U, PE, PP) technikę wykonywania robót ziemnych dla zapewnienia
w porównaniu z materiałami sztywnymi takimi, jak: beton, określonej sztywności gruntu. Na przewód ułożony w
żeliwo czy kamionka, są materiałami sprężystymi gruncie działa obciążenie pionowe, które powoduje, że
i wymagają zupełnie innego podejścia w projektowaniu rura odkształcając się przyjmuje postać elipsy. To powoduje
przewodów układanych w gruncie. Przy obciążeniu reakcje gruntu położonego po bokach rury
materiałów sprężystych (a ściślej lepko sprężystych) ulegają w poziomie w zależności od wartości sztywności gruntu
w czasie działania obciążenia znacznemu odkształceniu (rodzaj gruntu i stopień jego zagęszczenia), która nie
postępującemu, tzw. pełzaniu. Zjawisko to początkowo pozwala na powstawanie poziomych zbyt dużych
jest znaczne, jednak z upływem czasu ulega zmniejszeniu. odkształceń.
Następuje relaksacja naprężeń, polegająca na zmniejszeniu Obciążenia pionowe działające na przewód, to
naprężeń i wzrostu odkształceń. Istotną rolę odgrywa przy przede wszystkim ciężar gruntu znajdującego się nad
tym elastyczność gruntu otaczającego przewód. Dlatego przewodem oraz obciążenia dynamiczne (zależnie od ruchu
też przy określaniu grubości rury i jej sztywności drogowego) na poziomie terenu. Obciążenie gruntu nad
22
di
[m]
przewodem qz można obliczyć ze wzoru: r  promień wewnętrzny przewodu
2
e  grubość ścianki przewodu.
qz = ł �" H
z
Wartość modułu odkształcenia gruntu
łz - ciężar właściwy gruntu wynoszący 17  23 kN/m3 w strefie przewodu Ez w zależności od stopnia
(bez wody gruntowej) zagęszczenia wg standardowej próby Proctora,
H - wysokość gruntu nad przewodem. charakteryzującej własności gruntów, podano
Natomiast przy przewodzie znajdującym się w tablicy 26. Przez strefę przewodu rozumie się grunt
poniżej występowania wód gruntowych całkowite od dna przewodu, jeżeli dno przewodu nie było
obciążenie qzw zwiększa się o parcie wody naruszone (lub 15 cm pod przewodem, jeżeli było
naruszone lub zmienione), po bokach przewodu do
qzw = ł (H - h)= ł �" h + ł �" h
z zw w
wypełnienia wykopu oraz 30 cm nad wierzchem
H  wysokość gruntu nad przewodem przewodu.
h  wysokość wody gruntowej nad przewodem Jak podano we wzorze na obliczenie
łzw  ciężar gruntu nawodnionego współczynnika sztywności kt przy danym obciążeniu,
łz  ciężar właściwy wody (10 kN/m3). decydujące znaczenie ma odkształcenie przewodu
�ł �ł
e 2e
Obciążenia dynamiczne qd występujące na
�ł �ł
na stosunek grubości rury do jej średnicy.
�ł
r di �ł
�ł łł
poziomie terenu można wyliczyć ze wzoru:
Wartości te wzależności od sztywności obwodowej
C �"3P
qd =
2 rur (SN2, SN4, SN8) są wielkościami stałymi. Ich
2Ą �" H
di
C  współczynnik uwzględniający wpływ kilku kół (wartości
SDR =
odwrotnością jest liczba.
e
1�1,5) w zależności od wartości H
Sztywność obwodową rur ustala się w celu
P  nacisk na koło
oceny jakościowej wyprodukowanej rury z tworzyw
H  wysokość gruntu nad przewodem.
termoplastycznych (PVC-U, PE) zgodnie
Obciążenia drogowe i tramwajowe należy
z założeniami normy PN-EN ISO 9969:1997.
przyjmować zgodnie z PN-85/S-10030 stosując
Określenie wartości sztywności obwodowej [kN/m2]
współczynnik dynamiczny O = 1,3 niezależnie od
wyznaczone jest przez pomiar siły i odkształcenia rury
głębokości posadowienia przewodu.
podczas ściskania rury ze stałą szybkością przez dwie
Poza drogami obciążenia dynamiczne przyjmuje
równoległe płyty. Wartość sztywności obwodowej
się zgodnie z PN-82/B-02004, jak dla możliwości obciążenia
oblicza się ze wzoru, gdzie podstawą jest siła
samochodem ciężkim, nie mniej niż 5 kN/m2.
potrzebna do wywołania aż 3% odkształcenia
Ugięcie pionowe przewodów f ułożonych w gruncie
średnicy przekroju rury:
sprawdza się na podstawie stanów granicznych
�ł �ł
Y F
użytkowania ze wzoru Spanglera:
�ł
SN =
�ł0,0186 + 0,025 di �ł �" L �"Y
�ł
x y 0,125 qk �ł łł
f = = = �"
Y  odkształcenie [m] odpowiadające 3% ugięciu
D D 0,083�" kt + 0,061 Ez
di  średnica wewnętrzna rury
Dopuszczalne odkształcenie zgodnie z EN 1456-6, nie
Y
powinno przekraczać 5% f A
0,05.
= 0,03
di
F  siła w kiloniutonach odpowiadająca 3% ugięciu
qk  całkowite charakterystyczne obciążenie pionowe [kPa]
rury
kt  współczynnik sztywności przy obciążeniu długotrwały
L  długość próbki [m].
�ł �ł
Et e
�ł �ł
kt = �ł �ł
�ł �ł��ł r �ł
Dla wstępnego dobrania szeregu grubości rur
Ez �ł łł
�ł łł
kanalizacyjnych można oprzeć się na tablicy 27, gdzie
Et  długotrwały moduł sprężystości rury (1400 kPa)
podano dla poszczególnych szeregów grubości rur
Ez  moduł odkształcenia gruntu w strefie przewodu [kPa]
dopuszczalne wielkości zagłębienia przewodów
23
TABLICA 26
Moduł odkształcenia gruntu w strefie przewodu E [kPa] w zależności od stopnia zagęszczenia I [%] oraz jego spoistości
z s
i rodzaju
Stopień Rodzaj gruntu
Grunty niespoiste Grunty słabospoiste Grunty spoiste (mieszanki) Grunty spoiste
zagęszczenia
żwiry, mieszanki żwirów piaski, mieszanki piasku mieszanki żwiru i pyłu pyły słabo- i średniopla-
I [%]
i piasku, żwirów i pyłów i żwiru, piasku i pyłu piaszczystego, żwiru i gli- styczne, gliny słabo- i ni-
s
piasków, żwirów i gliny piaszczystego, piasku ny, piasku i pyłu, piasku skoplastycze z domieszką
i gliny (5�15%) i gliny (5�40%) organiczną
85 2,4 1,2 0,8 0,6
90 6 3 2 1,5
92 9 4,5 3 2
94 13 6,5 4,5 3,5
96 19 9 7 5
98 25 14 10 8
100 40 20 13 10
w zależności od obciążenia dynamicznego na poziomie szeregu grubości rur jest grunt zastosowany do obsypki
terenu oraz modułu odkształcenia gruntu w strefie w strefie przewodu oraz warunki i nadzór przy
ułożonego przewodu. Przyjęto założenie, że minimalna zagęszczaniu. Wymaga to szczegółowej analizy w trakcie
głębokość ułożenia przewodów ze względu na projektowania. Należy przeprowadzić rachunek
przemarzanie w zależności od strefy wynosi 1�1,6 m oraz ekonomiczny, który odpowie na pytanie, czy obsypkę
ciężar objętościowy gruntu stosowanego do zasypki g=20 kN/ w strefie przewodu wykonać z gruntu rodzimego, czy też
m3. W przypadku użycia gruntu g=18kN/m3dopuszczalne dostarczonego dodatkowo o lepszej charakterystyce oraz
głębokości ułożenia przewodów zwiększą się o około 10%. jakie są realne możliwości wykonawcy związane
Na podstawie przyjętych tu rozważań można dojść z prawidłowym zagęszczeniem gruntu.
do wniosku, że bardzo istotnym zagadnieniem w doborze
TABLICA 27
Dopuszczalne zagłębienie przewodów [m] kanalizacyjnych z PVC-U dla szeregów (grubości) sztywności obwodowej (SN2,
SN4, SN8) w zależności od obciążenia ruchomego oraz modułu odkształcenia gruntu E w strefie przewodu
z
Moduł obciążenia obsypki E
z
Obciążenie ruchome
4 MPa 8 MPa 16 MPa
(dynamiczne) wg
Szeregi (grubości ) sztywności obwodowej
PN-85/S-10030
SN2 SN4 SN8 SN2 SN4 SN8 SN2 SN4 SN8
Klasa A     3,7 4,5 3,0 5,2 7,0
Klasa B   2,3 2,3 4,1 4,8 3,7 5,7 7,3
Klasa C  2,0 2,8 2,8 4,3 5,2 4,1 6,0 7,5
Tramwaj  2,5 3,1 3,1 4,5 5,2 4,2 6,0 7,4
Poza drogami 2,3 2,8 3,3 3,3 4,7 5,3 4,3 6,1 7,4
24
Wykonywanie sieci kanalizacyjnej stopniu obniżyć odporność rur na uderzenia oraz
Wykonywanie sieci kanalizacyjnej
Wykonywanie sieci kanalizacyjnej
Wykonywanie sieci kanalizacyjnej
Wykonywanie sieci kanalizacyjnej
z PVC-U spowodować ich odbarwienie. Składowanie bez osłon nie
z PVC-U
z PVC-U
z PVC-U
z PVC-U
może przekroczyć (łącznie u producenta, dystrybutora
Składowanie materiałów i na placu budowy) okresu 12 miesięcy. Jeżeli
Składowanie materiałów
Składowanie materiałów
Składowanie materiałów
Składowanie materiałów
przewidujemy, że wystąpi konieczność przekroczenia tego
Rury z PVC-U powinny być podczas składowania czasu, to zaleca się zabezpieczenie rur przez przykrycie ich
układane w stosy na płaskiej wyrównanej powierzchni osłonami z nieprzezroczystych tkanin lub folią czarną z PE.
wolnej od wystających ostrych przedmiotów mogących Rury nie powinny być narażone na działanie oleju
spowodować ich uszkodzenie lub deformację. Poziomymi napędowego, farb oraz rozpuszczalników, na które są mało
podporami pod stosami powinny być łaty drewniane odporne. Przy składowaniu należy przestrzegać zasadę
o szerokości co najmniej 5 cm rozłożone w odstępach nie zapewniającą właściwą rotację zapasu  starszy zapas
większych niż 1,5 m. najpierw na budowę .
Najlepszym rodzajem składowania rur jest
Transport
podparcie na całej długości kielichami wysuniętymi na bok Transport
Transport
Transport
Transport
naprzemianlegle. Jeżeli rury są w wiązkach opasanych
o wymiarach około 1 x 1 m, to odstępy podpór mogą być W czasie prac przeładunkowych rur nie wolno
większe i wynosić do 3 m. rzucać. Rury o średnicach do 315 mm mogą być bez
Rury o różnych średnicach i różnych grubościach trudności przenoszone przez dwie osoby. Natomiast o
ścianek powinny być składowane oddzielnie. Jeżeli jest to średnicach większych oraz pakowane w wiązki wymagają
niemożliwe, to rury o największych średnicach i grubo- przy przeładunkach urządzeń podnośnikowych. Sposób
ściach powinny być na spodzie. transportu nie powinien powodować ich uszkodzeń. Wózki
Jeżeli rury są dostarczane z zaślepkami lub widłowe powinny być wyposażone w płaskie
w wiązkach opasane taśmą z podkładkami drewnianymi, zabezpieczenia wideł. Nie wolno stosować zawiesi z lin
to powinny być składowane w takim stanie aż do stalowych lub łańcuchów, konieczne jest stosowanie
momentu montażu. dwuciągowych zawiesi z tkanin bawełnianokonopnych
Rury składowane w wiązkach nie powinny być z odpowiedniej długości trewersą.
układane wyżej niż 2 m w taki sposób, aby ramy drewniane Odporność na uderzenia rur jest zmniejszona w
oplatające wiązkę opierały się na podłożu lub na ramach obniżonych temperaturach, a transport w temperaturach
innych wiązek. Należy również zapewnić boczne oparcie, otoczenia poniżej 0�C wymaga szczególnej ostrożności.
aby zapobiec zwaleniu się stosu przy manewrach usuwania Dopuszcza się jednak transport do temperatur minus 15�C
wiązek ze składowiska. Odległość poprzeczna pomiędzy pod warunkiem zwiększonej uwagi; nie można dopuścić
podporami bocznymi nie powinna być większa niż 3 m. do powstawania gwałtownych wstrząsów.
Stosy ułożone z pojedynczych rur na składowiskach Do przewożenia rur należy używać pojazdów
nie powinny przekraczać 7 warstw przy maksymalnej z płaską platformą. Rury powinny spoczywać równomiernie
wysokości do 1,5 m, jednak na miejscu budowy wysokość na całej długości. W czasie transportu powinny być
ta nie powinna przekraczać 1 m. zabezpieczone przed przesuwaniem. Wszystkie podpory
Sposób układania w stosy powinien zapewniać i zabezpieczenia powinny być płaskie bez żadnych
równomierne podparcie wzdłużne z wystającymi kielichami występów. Podczas załadunku rury kielichowe, powinny
na przemian po obu końcach stosu tak, aby kielichy nie być układane tak, aby kielichy nie były dodatkowo
opierały się na sąsiednich rurach lub na łatach drewnianych obciążone. Jeżeli rury wystają poza skrzynię pojazdu, to
na spodzie stosu. Sztywne boczne podpory powinny długość części wystających nie powinna przekraczać 1 m.
zapobiegać obsuwaniu się rur ze stosu na boki. Obowiązuje zasada, że w czasie transportu,
Długotrwałe działanie promieni słonecznych podobnie jak przy składowaniu, na spodzie stosu powinny
(promieniowanie ultrafioletowe) może w niewielkim znajdować się rury o większej sztywności, a więc rury
25
o większych średnicach i większych grubościach. zagęszczenia gruntu w strefie przewodu.
Przy transporcie kształtek i studzienek Dobór techniki wykonania wykopu i zabez-
kanalizacyjnych należy zwrócić uwagę, aby nie ulegały one pieczenie jego ścian zależy od głębokości wykopu i
przemieszczeniom w skrzyniach ładunkowych w czasie jazdy. warunków poziomu wód gruntowych w terenie.
Jeżeli kształtki i studzienki (kinety) znajdują się Minimalna głębokość wykopu wynika z zabez-
w osobnym opakowaniu, to powinny w nim pozostać pieczenia rur przed przemarzaniem i zgodnie z ustaleniami
również na placu budowy, łącznie ze wszystkimi PN-92/B-10735 wierzch ułożonej rury powinien być głębiej
akcesoriami, takimi jak uszczelki, nakładki itp. Należy o 0,2 m niż głębokość przemarzania gruntu dla danej strefy
szczególną uwagę zwrócić na elementy żeliwne (pokrywy klimatycznej kraju (0,8)  (1,4 m) podanego w normie PN-
studzienek), które powinny być transportowane oddzielnie. 81/B-03020.
Nie można ciężkich elementów żeliwnych transportować Natomiast maksymalna głębokość wynika
na stosie rur z PVC-U. z wymaganych spadków przewodów w celu
Kształtki i studzienki z PVC, podobnie jak rury,  samooczyszczenia , poziomu wód gruntowych
w temperaturach poniżej 0�C mają zmniejszoną odporność (konieczności ich obniżenia na czas prowadzonych robót
na uderzenia i należy zachować ostrożność przy ich ziemnych) oraz dopuszczalnych maksymalnych zagłębień
przenoszeniu i pracach przeładunkowych. Należy unikać przewodów ze względu na obliczenie wytrzymałościowe.
prac transportowych i przeładunkowych w temperaturze Z wydobytego z wykopu urobku, jeżeli jest to
poniżej minus 15�C. możliwe, należy przygotować odpowiedni rodzaj gruntu
zarówno na podłoże (jeżeli będzie zmieniane), jak i na
Wykonywanie wykopów wypełnienia boczne i wstępną zasypkę (grunt na strefę
Wykonywanie wykopów
Wykonywanie wykopów
Wykonywanie wykopów
Wykonywanie wykopów
przewodu). Odpowiednim materiałem jest gruboziarnisty,
Prace ziemne powinny być prowadzone zgodnie luz
ny i przepuszczalny piasek, żwir i grunt o luz
nej
z przyjętymi zasadami. Najczęściej stosowane są wykopy konsystencji. Urobek wydobyty z wykopu przygotowywany
ciągłe wąskoprzestrzenne o ścianach pionowych do zasypki w strefie przewodu nie powinien zawierać
z rozpartym odeskowaniem. Jeżeli teren nie jest gęsto kamieni, głazów, krzemieni z ostrymi krawędziami, brył
zabudowany i pozwala na to miejsce, można również gliny, wapna oraz zmarzniętej ziemi. Należy również
stosować wykopy o skarpach skośnych, jednak nie głębsze wyeliminować ziemię skażoną oraz wszelkie materiały
niż do strefy przewodu, tj. 30 cm ponad wierzch rury. organiczne. Jeżeli z wydobytego urobku nie możemy
Strefa przewodu rury powinna być wykonana jak wykorzystać gruntu, to właściwy materiał należy
wykop wąskoprzestrzenny ze szczelnym odeskowaniem sprowadzić z innego terenu.
(rys. 17). Niedopuszczalne jest zastosowanie w strefie
przewodu wykopów szerokoprzestrzennych, ponieważ nie
jest wówczas w praktyce możliwe uzyskanie dobrego
rys. 17
26
Wykonywanie połączeń w wodzie z mydłem. Wyczyścić również rowek i ponownie
Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
wstawić pierścień zwracając uwagę na odpowiednią stronę
Rury, kształtki oraz studzienki kanalizacyjne z PVC- jego wstawienia.
POLIPLAST Sp. z o.o.
U dostarczane przez POLIPLAST Sp. z o.o. Bosy koniec rury powinien mieć zaznaczoną
POLIPLAST Sp. z o.o. przeznaczone
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
są do łączenia przez kielichy z usytuowaną w rowku głębokość wcisku w kielich. Nieprawidłowe jest zestawianie
uszczelką z elastomeru. A
ączenie polega na wciskaniu połączeń do oporu. Głębokość montażowa wcisku
bosego końca rury w kielich z uszczelką. Wymiary kielicha powinna dawać możliwość kompensacji wydłużeń rur przy
i uszczelki są tak dobrane, że wykazują absolutną zmianach temperatur przepływających ścieków. W praktyce
szczelność przy niskich i wysokich ciśnieniach przyjmuje się, że głębokość wcisku bosej rury w kielich
wewnętrznych. Połączenia te nie są dostosowane do powinna być o 0,5�1 cm mniejsza od maksymalnej
przenoszenia sił osiowych, lecz w przypadku układania ich głębokości kielicha.
w ziemi możliwość wysunięcia rury z kielicha przy ciśnieniu W systemie łączenia rur kielichowych, pomimo że
do 5 m słupa wody w praktyce nie występuje. Bloki nie jest to konieczne, dobrą praktyką jest wykonywanie
oporowe na łukach, trójnikach czy zaślepkach wymagane połączeń w ten sposób, żeby bose końce rur wciskane były
są jedynie przy przewodach ciśnieniowych. w kielichy zgodnie z kierunkiem przepływu ścieków.
Prawidłowe wykonanie połączenia wymaga, aby
Układanie rur
bosy koniec rury lub kształtki był sfazowany pod kątem Układanie rur
Układanie rur
Układanie rur
Układanie rur
30� do połowy grubości rury (rys. 18) i pokryty środkiem
poślizgowym na bazie silikonu lub mydła bezpośrednio Dno wykopu powinno być starannie wyrównane
przed wciśnięciem w kielich. i oczyszczone z wystających ostrych przedmiotów i kamieni.
Jeżeli grunt nie jest odpowiedni, to należy podkład na
głębokości 10�15 cm wymienić. Rury powinny być
układane na przygotowanym podłożu wzdłuż osi środka
wykopu w linii prostej. Możliwe jest nieznaczne odchylenie
przewodu od osi, wynikające z niewielkiego odchylenia
w kielichu na połączeniu z uszczelniającym pierścieniem
gumowym oraz przez uzyskanie krzywizny rury na większej
jej długości. Odchylenie w kielichu w praktyce nie
przekracza 1�. Natomiast uzyskanie niewielkiej krzywizny
rys. 18
rury możliwe jest dla średnic 110�160 mm. Rury
o średnicach od 200 mm uważane są za rury sztywne i nie
powinny być poddawane żadnym wyginaniom w
warunkach budowy.
Rury i kształtki wykonane fabrycznie mają
Do wykonywania połączeń należy używać
zukosowane bose końce i nie wymagają dodatkowej
urządzenia dz
wigniowego do wciskania (rys. 19). Można
obróbki. Przy wykonywaniu połączeń rurowych zachodzi
również używać klocka drewnianego i dz
wigni. Należy
często konieczność skracania rur kielichowych. Cięcie rur
zwracać szczególną uwagę na prawidłowe usytuowanie
wykonujemy prostopadle do osi i wówczas obcięty koniec
w rowku uszczelki, aby nie dopuścić do jej przemieszczenia
rury należy fazować za pomocą pilnika  zdzieraka (200).
lub uszkodzenia.
Należy również smarować pierścień gumowy po
starannym sprawdzeniu jego ułożeniu w rowku. Nie wolno
stosować olejów lub smarów jako środka poślizgowego.
Należy również sprawdzić, czy pierścień i rowek nie są
zanieczyszczone. W przypadku zanieczyszczenia, np.
piaskiem, należy pierścień wyjąć z rowka, zanurzyć
27
prawidłowości założonych spadków rur.
Kolejność prac montażowych jest następująca
(rys. s. 29):
" Usytuowanie kinety. Kinety posiadają najczęściej
od spodu puste przestrzenie uzależnione od kształtu. Te
rys. 19
przestrzenie muszą być dokładnie wypełnione przez dobrze
zagęszczoną odpowiednią podsypkę. Po usytuowaniu
kinety należy sprawdzić poziomicą prawidłowość jej
Bardzo ważną czynnością jest sposób zasypywania ustawienia. Zagęścić grunt pod kinetą i dookoła kinety.
ułożonych przewodów. Nie wolno używać do " Następnie podłącza się przewody poziome,
bezpośredniego otoczenia (w strefie 15 cm pod a otwory kinet, które na razie nie będą wykorzystane, trzeba
przewodem i 30 cm po bokach i nad przewodem) gruntu zabezpieczyć korkami. Zasypać kinetę na wysokość ok. 15
zbrylonego w wyniku zamrożenia. Niedopuszczalne jest cm powyżej dolotów.
również zalewanie rur betonem. Skorupa betonowa " Należy obliczyć i przygotować rurę trzonową
przekształca sprężystą rurę w sztywną, bez możliwości z PVC-U (bezkielichową) dn = 400 o odpowiedniej
odkształceń, która łatwo ulega pęknięciu w przypadku długości. Rura teleskopowa dn = 315 ma długość stałą
osiadania lub innych ruchów podłoża. Przy dużych (880 mm).
obciążeniach statycznych oraz dynamicznych ważne jest Na koniec rury trzonowej wstawia się uszczelkę
dobranie rury o odpowiedniej sztywności (grubości), aby manszetową o wysokości 70 mm. Rura teleskopowa
deformacja początkowa nie przekraczała 5%. Przewody powinna być wstawiona w rurę trzonową poprzez
obciążone w sposób ciągły ciśnieniem wewnętrznym uszczelkę manszetową na głębokość co najmniej 200 mm.
ulegają mniejszej deformacji niż przewody bezciśnieniowe. Rurę trzonową przed wstawieniem do kinety należy
Pierwsza warstwa gruntu wypełnienia bocznego zukosować pilnikiem do połowy grubości, posmarować
rury powinna być położona do wysokości połowy średnicy środkiem poślizgowym i wstawić do kinety po uprzednim
przewodu i dobrze zagęszczona. Dla rur o średnicy do 250 mm sprawdzeniu, czy uszczelka w kinecie jest czysta
zwykle wystarczającym sposobem jest ręczne zagęszczanie i prawidłowo usytuowana.
i udeptywanie. Następnie należy układać dalsze warstwy " Rurę teleskopową z włazem i pokrywą wstawić
gruntu o grubości 7,5 cm i zagęszczać je po bokach rury. poprzez uszczelkę manszetową w rurę trzonową. Zasypać
Dopiero po zasypaniu warstwy 15 cm ponad wierzch wykop do odpowiedniej wysokości warstwami po ok. 30 cm
przewodu można grunt użyty do zasypki zagęszczać lekkimi jednocześnie zagęszczając grunt wokół studzienek.
ubijakami ręcznymi. Przy stosowaniu materiału podatnego " Po zakończeniu robót ziemnych i prze-
na samozagęszczanie (żwir, gruboziarnisty piasek) można prowadzeniu prób odbiorczych systemu kanalizacyjnego
zasypanie ponad wierzchem przewodu (15 cm) wykonać przeprowadza się roboty drogowe. W czasie tych prac
jedną warstwą. Deskowanie wykopu powinno być wstawia się włazy studzienkowe.
usuwane stopniowo podczas wypełniania bocznego W czasie montażu włazów należy przestrzegać
przewodu i ponad wierzch przewodu tak, aby nie poniższych zasad:
powstawały niezagęszczone przestrzenie w strefie " Rama włazu musi przejmować obciążenia
przewodu. wynikającego z ruchu ulicznego i jej typ powinien być
dobrany do wielkości występujących obciążeń (12,5 40 ton).
Montaż studzienek z PVC-U " Zatopienie włazu w gorącym asfalcie powinno
Montaż studzienek z PVC-U
Montaż studzienek z PVC-U
Montaż studzienek z PVC-U
Montaż studzienek z PVC-U
nastąpić na głębokości minimum 100 mm. Asfalt musi
Miejsce usytuowania studzienki rewizyjnej oraz ściśle przylegać na całym obwodzie do żeliwnego włazu.
głębokość jej posadowienia powinny być zgodne " Górna płaszczyzna włazu powinna być dokładnie
z projektem, co jest szczególnie ważne dla zachowania usytuowana w płaszczyz
nie nawierzchni. Walcowanie
nawierzchni należy wykonywać łącznie z włazami studzienek.
28
29
Przy stosowaniu studzienek z kratką do wlotu " Wykonanie zasypania wykopu gruntem
wody deszczowej zachodzi konieczność wykonania rodzimym do poziomu terenu warstwami 20 30 cm.
osadnika na piasek. Osadnik taki uzyskuje się poprzez Można tu stosować mechaniczne ubijaki wibracyjne. Przy
zagłębienie (30 50 cm) rury trzonowej (dn = 400) poniżej zbyt małym zagęszczeniu gruntu (poniżej 90% skali
osi rur kanalizacyjnych. Dla uzyskania dna osadnika Proctora) należy się spodziewać powstawania zapadnięć
możemy jako rurę trzonową użyć rurę kielichową z korkiem lub uszkodzeń nawierzchni w czasie 1 roku.
lub rurę bezkielichową z kinetą przelotową z zaślepionymi
Określenie czynników wpływających
dolotami. Natomiast w osi przewodu kanalizacyjnego Określenie czynników wpływających
Określenie czynników wpływających
Określenie czynników wpływających
Określenie czynników wpływających
na wystąpienie odkształceń
wstawiamy trójnik (dn = 400) z odgałęzieniem o na wystąpienie odkształceń
na wystąpienie odkształceń
na wystąpienie odkształceń
na wystąpienie odkształceń
odpowiedniej średnicy.
Warunek szczelności całości sieci kanalizacyjnej z PVC-U Ustalono na podstawie pomiarów, że ugięcia rur
wymaga w przypadku wykonywania studni włazowych uzależnione są od wielu czynników. Do najważniejszych
z betonu doprowadzenia rur z PVC-U do takich studni przez z nich należy rodzaj gruntu, dokładność wykonania prac
kielichy piaskowane z PVC-U. Studnie betonowe powinny ziemnych związanych z zagęszczeniem oraz sztywność
być w zakresie występowania wód gruntowych wykonane obwodowa (szereg grubości) zastosowanych rur. Znacznie
w systemie monolitycznym, natomiast powyżej mniejszy wpływ ma wysokość przykrycia i obciążenie
występowania wody, mogą być wykonane z prefa- ruchem drogowym. Wyniki pomiarów odkształcenia rur
brykowanych kręgów betonowych. Całość studni powinna zestawił Frans Alferink i przedstawił na konferencji Systemy
być zabezpieczona od zewnątrz izolacją bitumiczną. Instalacyjne z Tworzyw Sztucznych w Poznaniu w lutym 1997 r.
Możliwe jest również stosowanie studni włazowych z PVC- Dokonano klasyfikacji jakości wykonania prac
U lub PE o średnicach 0,8 1,2 m, które gwarantują ziemnych:
A.
utrzymanie szczelności systemu kanalizacyjnego. A. Podsypka wyrównana niezagęszczona wolna
A.
A.
A.
od kamieni. Obsypka wykonana warstwowo o grubości
Zasypywanie wykopów 25 cm dokładnie zagęszczona. Uzyskiwane zagęszczenie
Zasypywanie wykopów
Zasypywanie wykopów
Zasypywanie wykopów
Zasypywanie wykopów
co najmniej 95% skali Proctora.
B.
Najważniejszą operacją mająca istotny wpływ na B. Podsypka względnie równa, a obsypka
B.
B.
B.
jakość wykonanych prac jest zasypanie i zagęszczenie wykonywana warstwowo i zagęszczona w zakresie 85-95%
gruntu w strefie przewodu, a więc stan podsypki skali Proctora.
C.
zagęszczenia gruntu po bokach przewodu oraz 30 cm nad C. Podłoże bez podsypki, a obsypka to jedynie
C.
C.
C.
wierzchem przewodu. Od prawidłowości wykonania tych wypełnienie wykopu gruntem. Ściany wykopu mogą się
prac zależy trwałość sieci kanalizacyjnej, jej szczelność oraz obsuwać, a zagęszczenie jest tylko sporadyczne.
prawidłowe działanie. Uzyskiwane zagęszczenie poniżej 85% skali Proctora.
Sposób zagęszczenia gruntu ponad strefą W tablicy 28 zebrano wartości ugięć rur, jakie
przewodu będzie miał również wpływ na zapadanie się mogą wystąpić przy różnych typach gruntu użytego do
jezdni lub powstawanie prutomów. obsypki, przyjętej klasyfikacji jakości prac ziemnych oraz
Zasypywanie wykopów można podzielić na dwa etapy: grubości (sztywności obwodowej) rur z PVC-U.
" Wykonanie zasypania w strefie przewodu, kiedy
bardzo ważny jest grunt użyty do zasypki. Zagęszczenie
gruntu po bokach przewodu, czyli ubicie tzw. pach obok
rurociągu, w wyniku czego nastąpi odkształcenie rury
w poziomie. Zagęszczenie to należy wykonywać ubijakami
ręcznymi zachowując odległość od rury minimum 10 cm.
Następnie zagęszczenie gruntu nad przewodem
w podobny sposób, stopniowo usuwając deskowanie.
30
TABLICA 28
Typ gruntu Prace ziemne Ugięcia rur z PVC-U [%] przy sztywności obwodowej rur [kNm2]
SN2 SN4 SN4 SN16*
A 3 2,5 2 1
Drobny żwir B 5 4 3 2
C 7 6,5 5 3,5
A 3 2 1 1
Piasek B 6 4,5 3,5 3
C 10 7,5 5 3
A 5 4 3,5 3
Glina B 7,5 5 4 3,5
C 12 9 6,5 4
* Rury o sztywności SN16 to rury z szeregu grubości SDR 26 (ciśnieniowe PN-10).
Jeżeli przyjmiemy, że dopuszczalne ugięcie rur nie zgodność z projektem: rodzaj gruntu w strefie przewodu,
powinno przekraczać 5%, to jedynie rury z szeregu grubości stopień jego zagęszczenia, wszelkie niezgodności mogą
SN8 i SN16 nie wymagają specjalnego nadzoru przy ich w konsekwencji doprowadzić do nadmiernego stopnia
układaniu. deformacji rury.
Przy rurach o mniejszych grubościach ścianek Deformacje rury określa się specjalnym
bardzo ważny jest dobór typu gruntu na obsypkę w strefie urządzeniem pomiarowym działającym rozprężnie w rurze.
przewodu oraz dokładność zagęszczenia przy pracach Pomiar dokonuje się w odległości co najmniej 3 m od końca
ziemnych. dostępnej rury. Przeprowadza się pomiar pionowy i pozio-
my. Odkształcenia rur występuje najczęściej w pionie,
Odbiór sieci kanalizacyjnej chociaż przy rurach o małych grubościach i zbyt małym
Odbiór sieci kanalizacyjnej
Odbiór sieci kanalizacyjnej
Odbiór sieci kanalizacyjnej
Odbiór sieci kanalizacyjnej
zagęszczeniu nad wierzchem rury może się zdarzyć, że
Podstawą formalną do przeprowadzenia odbioru średnica wewnętrzna w poziomie będzie mniejsza niż
robót są ustalenia normy PN-92-B-10735  Kanalizacja. w pionie.
Przewody kanalizacyjne. Wymagania i badania przy
Próba szczelności na eksfiltrację
odbiorze. Norma ta jednak dostosowana jest do specyfiki Próba szczelności na eksfiltrację
Próba szczelności na eksfiltrację
Próba szczelności na eksfiltrację
Próba szczelności na eksfiltrację
rur tradycyjnych  sztywnych. Własności PVC-U, z którego
wykonane są przewody i studzienki obsługiwane Badany odcinek rurociągu powinien mieć
z powierzchni terenu, wymagają innego podejścia. zaślepione pęcherzami powietrznymi wszystkie otwory:
Sprawdzenie szczelności przewodów na eksfiltrację w studzienkach rewizyjnych, przy kanalikach (jeżeli są
i infiltrację jest ważne, lecz przy połączeniach wciskowych wykonane), odpowietrznikach, studzienkach wód
i obecnej technologii wytwarzania rur kielichowych oraz opadowych. Obecnie odchodzi się od badania szczelności
dostatecznym nadzorze technicznym w czasie układania w trakcie częściowego przykrycia przewodów
przewodów, wymagania szczelności są łatwe do spełnienia. z pozostawieniem nie zakrytych połączeń kielichowych.
Ważnym zagadnieniem jest dobór gruntu w strefie Badanie przeprowadza się najczęściej etapami dla
przewodu oraz prawidłowe jego zagęszczenie. Dlatego odcinków 100 do 500 metrów przewodów ułożonych
konieczne jest, szczególnie w trakcie wykonywanych prac i zasypanych, lecz bez wykonywania nawierzchni
ziemnych, pobieranie próbek gruntu przez służby drogowych. W takim przypadku nie ma konieczności
geodezyjne, ocena jego własności do zagęszczenia oraz zabezpieczania łuków i trójników przed działaniem sił
pomiar stopnia zagęszczenia. Należy przy tym sprawdzić poosiowych, w wyniku których mogłoby dojść do
31
rozłączenia połączenia kielichowego.
Przewód napełnia się powoli wodą z otwartego
zbiornika z zapewnieniem odpowietrzenia.
Czas próby powinien wynosić co najmniej 1 godz.
tak, aby można było odpowietrzyć wszystkie wyżej
położone zaślepione otwory. Ciśnienie próbne 5 m słupa
wody ponad poziom przewodów uzyskuje się za pomocą
pionowej przezroczystej rurki lub innego urządzenia
pomiarowego. W przypadku dużego zagłębienia
przewodów wysokość słupa wody powinna być o 0,5 m
wyższa od poziomu terenu. W czasie przeprowadzania
próby nie powinny występować przecieki, a ubytki wody
w czasie 15 minut nie powinny być większe niż 2 dm3 na
każde 100 m przewodu.
32
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji kanalizacji wewnętrznej z PP
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
ZALETY STOSOWANIA POLIPROPYLENU DO WEWN
TRZNYCH
ZALETY STOSOWANIA POLIPROPYLENU DO WEWN
TRZNYCH
ZALETY STOSOWANIA POLIPROPYLENU DO WEWN
TRZNYCH
ZALETY STOSOWANIA POLIPROPYLENU DO WEWN
TRZNYCH
ZALETY STOSOWANIA POLIPROPYLENU DO WEWN
TRZNYCH
INSTALACJI KANALIZACYJNYCH 34
INSTALACJI KANALIZACYJNYCH
INSTALACJI KANALIZACYJNYCH
INSTALACJI KANALIZACYJNYCH
INSTALACJI KANALIZACYJNYCH
Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek z PP 34
Odporność chemiczna 36
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach normalizacyjnych i aprobacyjnych 39
Wykaz norm 39
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur i kształtek 39
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek 40
Normy dotyczące wykonywania instalacji 40
POLIPLAST Sp. z o. o.
Aprobaty Techniczne uzyskane przez POLIPLAST Sp. z o. o. 41
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
Asortyment wyrobów. 42
PROJEKTOWANIE 48
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
Określenia 48
Zasady odprowadzania ścieków 48
Zasady doboru średnic przewodów i ich prowadzenia 51
Podejścia do przyborów sanitarnych 52
Piony (przewody spustowe) 52
Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz budynku)
i przykanaliki (podłączenia zewnętrzne) 53
Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej 54
WYTYCZNE WYKONYWANIA INSTALACJI 55
WYTYCZNE WYKONYWANIA INSTALACJI
WYTYCZNE WYKONYWANIA INSTALACJI
WYTYCZNE WYKONYWANIA INSTALACJI
WYTYCZNE WYKONYWANIA INSTALACJI
Pakowanie, przechowywanie i transport wyrobów 55
Wykonywanie połączeń 55
Montaż instalacji 56
Odbiór instalacji kanalizacyjnych 56
33
Zalety stosowania polipropylenu do wewnę- Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek
Zalety stosowania polipropylenu do wewnę- Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek
Zalety stosowania polipropylenu do wewnę- Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek
Zalety stosowania polipropylenu do wewnę- Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek
Zalety stosowania polipropylenu do wewnę- Własności techniczne i użytkowe rur i kształtek
trznych instalacji kanalizacyjnych z PP
trznych instalacji kanalizacyjnych z PP
trznych instalacji kanalizacyjnych z PP
trznych instalacji kanalizacyjnych z PP
trznych instalacji kanalizacyjnych z PP
Rury wytłaczane z polipropylenu oznaczane System kanalizacji wewntrznej z PP produkowany
skrótem PP oraz kształtki wykonywane metodą wtrysku jest z granulatu z dodatkiem koncentratu barwiącego
POLIPLAST Sp. z o.o.
z PP produkowane przez firmę POLIPLAST Sp. z o.o. i wszczególnych wypadkach uniepalniacza. Rury
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
stanowią podstawę systemu wewnętrznej instalacji produkowane są metodą wytłaczania a kształtki metodą
kanalizacyjnej. W skład tego systemu wchodzą instalacje wtrysku. Do kielichów rur i kształtek z PP stosowane są
odprowadzające nieczystości i ścieki bytowo  identyczne uszczelki jednowargowe. Rury i kształtki mają
gospodarcze, przewody wentylacyjne związane z tymi barwę jasnoszarą (RAL 7037) lub białą.
instalacjami oraz instalacje deszczowe umieszczone Na rurach w odległości nie większych niż 1 m
wewnątrz konstrukcji i budowli. znajduje się napis zawierający:
System charakteryzuje się tym, że można go " numer normy  EN 1451
POLIPLAST Sp. z o.o.
stosować również w przypadku występowania trwałych, " nazwę i znak producenta  POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. (logo)
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
wysokich do 95�C temperatur ścieków. W Niemczech dla Oleśnica
tego systemu używany jest symbol HT (hoch temperatur). " nominalna średnica zewnętrzna x minimalna grubość
Zaletą stosowania rur i kształtek z polipropylenu ścianki  np. 110 x 2,7
do budowy wewnętrznych instalacji kanalizacyjnych jest: " symbol surowca  PP
" wysoka trwałość instalacji projektowana na minimum " data produkcji  np. 02.2001
50 lat, pozwalająca przy prawidłowym wykonaniu na Na kształtkach cechowanie zawiera napis:
umieszczania przewodów w bruzdach i zakrywaniu np. " numer normy / seria grubości1  EN 1451 / S 20" nazwę
POLIPLAST Sp. z o.o.
glazurą bez ryzyka wystąpienia awarii; i znak producenta  POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. (logo) Oleśnica
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
" niewielki ciężar rur i kształtek, łatwość łączenia oraz " nominalna średnica i kąt  np. 50/45O
szeroki asortyment pozwala na szybki montaż nawet " symbol surowca  PP
skomplikowanych węzłów; " data produkcji (rok miesiąc)  np. 01.12
" ze względu na gładkie ścianki nie występuje zaleganie
osadów i tylko w przypadkach wyjątkowo nieprawidłowej
eksploatacji mogą wystąpić wypadki przerwania
przepustowości (drożności) przewodów;
" wysoka odporność na uderzenia pozwala na
wykonywanie prac montażowych nawet w temperaturach
ujemnych;
" ze względu na własności wygłuszające podczas
przepływu ścieków, w znacznie mniejszym stopniu,
w porównaniu do innych materiałów, występuje zjawisko
hałasu;
" precyzyjność wykonania kielichów z uszczelkami
gumowymi do połączeń wciskowych eliminuje przypadki
wystąpienia nieszczelności zarówno ciekłych jak
i gazowych. A
atwość wykonania tych połączeń poprzez
dobór odpowiedniego kształtu uszczelek upraszcza
znacznie prace montażowe.
34
TABLICA 1. Wymagane właściwości techniczne dotyczące rur i kształtek z PP.
Wymagania
Parametry Metoda
L.p. WłaS
ciwoS
ci
badania badania
Rury Kształtki
1. Czas indukcji utleniania
< 8 min
temp. 200OC PN-EN 728
surowca do produkcji (OIT)
2. Odporność na uderzenia
metodą spadającego ciężarka TIR<10% - temp.(0ą1)OC PN-EN 744
typ d 25 (TIR)
3. Skurcz wzdłużny < 2% - temp.(150ą2)OC PN-EN 743
bez zmian
temp.(150ą2)OC
4. Wpływ grzania
PN-EN 763
i uszkodzeń
czas 30 min
5. Zmiana masowego
wskaz
nika szybkości płynięcia <0,2 g/10 min 230OC/2,16 kg PN ISO 4440
(MFR) w wyniku przetwórstwa
6. Szczelność połączeń wodą zawarte w PN-EN 1053 PN-EN 1053
brak przecieków
lub powietrzem zawarte w PN-EN 1054 PN-EN 1054
TABLICA 2. Ogólne właściwości dotyczące materiału stosowanego do produkcji rur i kształtek.
L.p. Właściwość materiału Jednostka Wartość
1. Gęstość średnia kg/m3 900
2. Moduł elastyczności E1min MPa >1200
3. Współczynnik rozszerzalności liniowej mm/mK 0,14
4. Przewodność cieplna W/mK 0,2
5. Pojemność cieplna właściwa J/kgK
2000
6. Odporność powierzchniowa &! >1013
Jak już wspomniano ze względu na własności i kanalizacyjnych wewnątrz budynków, które spełniają
polipropylenu rury i kształtki z tego materiału można również rury i kształtki z PP. Wewnętrzne instalacje
stosować w warunkach ciągłego przepływu ścieków (bez kanalizacyjne powinny zgodnie z PN-EN 476 wytrzymać
ograniczeń ilościowych) o temperaturach do 95�C. bez przecieków wewnętrzne ciśnienie hydrostatyczne
Natomiast w normie PN-EN 476 : 2000 określono ogólne w zakresie od 0 kPa do 50 kPa oraz badanie ciśnieniowe
wymagania użytkowe dotyczące elementów stosowanych powietrzem o ciśnieniu rosnącym od 0 kPa do 1 kPa.
w systemach grawitacyjnych rur odwadniających
35
Odporność chemiczna przemysłowych należy przeanalizować skład chemiczny
Odporność chemiczna
Odporność chemiczna
Odporność chemiczna
Odporność chemiczna
ścieków oraz ich stężenia.
W Tablicy 3 ujęto zestaw chemikaliów i określono
Obecny stan wiedzy na temat odporności
odporność chemiczną dla PP. Przyjęto następujące kryteria
chemicznej tworzyw sztucznych oparty jest na
oceny:
długotrwałych badaniach laboratoryjnych oraz
Z  odporność zadowalająca
doświadczeniach praktycznych. Podana ocena może być
O  odporność ograniczona
wstępnym wskazaniem co do możliwości zastosowania
N  odporność niezadowalająca.
polipropylenu (PP) do transportu płynów, w tym także
Tablicę 3 opracowano dla rur i kształtek z PP na
w podwyższonych temperaturach.
podstawie dokumentu ISO/TR 10358:1993. Natomiast
W zasadzie rury i kształtki z PP oraz uszczelki
odporność uszczelek gumowych zawarta jest w doku-
gumowe przewidziane są do transportu ścieków od
mencie ISO 7620:1986.
kwasowości (pH 2) do zasad (pH 12), które występują
w gospodarstwach domowych. Jednakże przy ściekach
TABLICA 3. Odporność chemiczna PP
Nazwa substancji chemicznej stężenie PP
20OC60OC95OC
Aceton 100% Z O
Akrylan etylu 100% N N
Aldehyd benzoesowy 0,1% Z
Aldehyd krotonowy 100% N N
Aldehyd octowy 40% 100% N
Alkohol amylowy Z Z
Amoniak, gaz suchy 13% Z Z
Amoniak, płyn 100% Z Z
Amoniak roztwór wodny Rozcieńcz. Z Z
Amonowy azotan Roztwór nasyc. Z Z Z
Amonowy chlorek Roztwór nasyc. Z Z Z
Amonowy siarczan Roztwór nasyc. Z Z Z
Anilina 100% Z O
Anilina Roztwór nasyc. Z O
Aniliny chlorowodorek Roztwór nasyc. O O
Antymonawy chlorek 90% Z Z
Benzen 100% O N
Benzyna (węglowodory alifatyczne) O N
Benzyna (węglowodory alifatyczne) benzen 80/20 O N
Bezwodnik octowy 100% Z
Boraks Roztwór nasyc. Z Z
Brom, płyn 100% N N
Butan, gaz 100% Z Z
Butanole do 100% Z Z
Chlor, gaz suchy 100% N N
Chlor, roztwór wodny Roztwór nasyc. N N
Cukier Roztwór nasyc. Z Z O
Cykloheksanol 100% Z Z
36
Nazwa substancji chemicznej stężenie PP
20OC60OC95OC
Cykloheksanon 100% Z N
Cynawy chlorek Roztwór nasyc. Z Z Z
Cynku chlorek Roztwór nasyc. Z Z
Dekstryna Roztwór nasyc. Z
Dwuchlorometan (dichlorometan) 100% O N
Etanol 95% Z
Etylowy eter 100% O
Etylenowy glikol Roztwór przem. Z Z
Fenol 90% Z Z
Formaldehyd Roztwór rozc. Z Z
Formaldehyd 40% Z Z
Gliceryna 100% Z Z
Heksan 100% Z O
Ksylen 100% O N
Kwas azotowy do 45% Z Z
Kwas azotowy 50 do 98% O N
Kwas benzoesowy Roztwór nasyc. Z Z Z
Kwas borowy Roztwór rozc. Z Z
Kwas chlorosulfonowy 100% N N
Kwas chlorowodorowy (solny) 20% Z Z
Kwas chlorowodorowy (solny) > 30% Z Z
Kwas chromowy 1�50% Z O
Kwas cytrynowy Roztwór nasyc. Z Z Z
Kwas cytrynowy Roztwór nasyc. Z Z Z
Kwas fluorowodorowy 40% Z Z
Kwas fluorowodorowy 60% Z Z
Kwas fluorowodorowy, gaz 100% Z Z
Kwas glikolowy 30% Z Z
Kwas mlekowy 10% Z Z Z
Kwas mlekowy 10�90% Z Z
Kwas mrówkowy 1�50% Z Z
Kwas octowy 25% Z Z Z
Kwas octowy 60% Z Z
Kwas octowy Lodowaty Z O
Kwas oleinowy 100% Z
Kwas siarkowy 96% Z O
Kwas siarkowy 40�90% Z Z
Kwas siarkowy dymiący (oleum) 10% SO3 N Z
Kwas szczawiowy Roztwór nasyc. Z Z Z
Kwas szczawiowy Roztwór rozc. Z Z
Kwas taninowy Roztwór nienas. Z Z
Kwas winowy do 10% Z Z
Magnezowy chlorek Roztwór nasyc. Z Z
37
Nazwa substancji chemicznej stężenie PP
20OC60OC95OC
Magnezowy siarczan Roztwór nasyc. Z Z
Metanol 100% Z Z
Miedziowy chlorek Roztwór nasyc. Z Z
Miedziowy fluorek 2% Z Z
Miedziowy siarczan Roztwór nasyc. Z Z
Mleko ZZO
Mocz ZZ
Mocznik 10% Z Z
Mydło Roztwór nienas. Z Z
Niklawy siarczan Roztwór nasyc Z Z
Ocet Do 8% Z Z
Octan butylu 100% Z O
Octan etylu 100% O O
Oleje i tłuszcze Z
Ozon 100% Z O
Pirydyna Do 100% Z O
Piwo Z
Potasowy azotan Roztwór nasyc. Z Z
Potasowy bromek Roztwór nasyc. Z Z
Potasowy chlorek Roztwór nasyc. Z Z Z
Potasowy chromian 40% Z Z Z
Potasowy cyjanek Roztwór nienas. Z Z
Potasowy dwuchromian 40% Z Z Z
Potasowy nad/dwutleno/siarczan Roztwór nasyc. Z
Potasowy nadmanganian 20% Z O
Potasowy wodorotlenek Roztwór nienas. Z
Potasowy żelazicyjanek Roztwór nasyc. Z
Potasowy żelazocyjanek Roztwór nasyc. Z
Propan ciekły 100% Z
Siarki dwutlenek, ciecz 100% Z Z
Siarki dwutlenek, suchy 100% Z Z
Siarkowodór, gaz 100% Z Z
Sodowy benzoesan 35% Z
Sodowy chloran Roztwór nasyc. Z Z
Sodowy chlorek Roztwór nasyc. Z Z Z
Sodowy podchloryn (13% chloru) 100% Z Z
Sodowy siarczyn Roztwór nasyc. Z Z
Sodowy wodorosiarczek Roztwór nasyc. Z Z
Sodowy wodorotlenek Roztwór nasyc. Z Z
Sodowy żelazicyjanek Roztwór nasyc. Z
Sodowy żelazocyjanek Roztwór nasyc. Z
Srebra azotan Roztwór nasyc. Z
Tlen 100% Z Z
Toluen 100% O N
38
Nazwa substancji chemicznej stężenie PP
20OC60OC95OC
Trójchloroetylen (TRI) 100% O N
Wapniowy azotan 50% Z Z
Węgla dwusiarczek 100% O N
Wino ZZ
Woda morska Z Z Z
Wodoru nadtlenek 30% Z O
Wywoływacze fotograficzne Roztwór przemysł. Z Z
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach Wykaz norm
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach Wykaz norm
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach Wykaz norm
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach Wykaz norm
Symbole i skróty przyjęte w dokumentach Wykaz norm
normalizacyjnych i aprobacyjnych
normalizacyjnych i aprobacyjnych
normalizacyjnych i aprobacyjnych
normalizacyjnych i aprobacyjnych
normalizacyjnych i aprobacyjnych
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur
Norma przedmiotowa dotycząca produkcji rur
i kształtek
PP  polipropylen i kształtek
i kształtek
i kształtek
i kształtek
PP-H  polipropylen (homopolimer) " PN-EN 1451-1: 2001
MFR  masowy wskaz
nik szybkości płynięcia ( EN 1451-1:1998)
OIT  czas indukcji utleniania Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych.
TIR  rzeczywisty wskaz
nik udarności Systemy przewodowe z polipropylenu (PP) do
DN  wymiar nominalny odprowadzania nieczystości i ścieków (o niskiej i wysokiej
DN/OD  wymiar nominalny odniesiony do średnicy temperaturze) wewnątrz konstrukcji budowli.
zewnętrznej Arkusz 1: Wymagania dotyczące rur, kształtek i systemu.
DN/ID  wymiar nominalny odniesiony do średnicy " pr ENV 1451-2:2000
wewnętrznej Plastics piping systems for soil and waste discharge (low
dn  nominalna średnica zewnętrzna (minimalna) and high temperature) within the building structure.
de  średnica zewnętrzna w dowolnym punkcie Polypropylene (PP).
dem  średnia średnica zewnętrzna Part 2: Guidance for the assessment of conformity.
ds  średnica wewnętrzna kielicha (Arkusz 2: Zalecana ocena zgodności).
en  nominalna (minimalna) grubość ścianki
em  średnia grubość ścianki
e2  grubość ścianki kielicha
e3  grubość ścianki kielicha w strefie rowka
A  głębokość kielicha
C  głębokość strefy uszczelniania kielicha
L  długość montażowa rury
L1  długość bosego końca
Z  długość projektowa (części) kształtki
ą  kąt kształtki
39
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek Normy dotyczące wykonywania instalacji
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek Normy dotyczące wykonywania instalacji
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek Normy dotyczące wykonywania instalacji
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek Normy dotyczące wykonywania instalacji
Normy dotyczące metod badań jakości rur i kształtek Normy dotyczące wykonywania instalacji
" PN-EN 728 :1999 " PN- EN 476:2001
Rury i kształtki z poliolefin. Oznaczanie czasu indukcji " (EN 476:1997)
utleniania. Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych
" PN-EN 743 :1996 w systemach kanalizacji grawitacyjnej
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury i kształtki " pr EN 1451-6:1994
z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie skurczu Part 6 : Recommended pratice for installation.
wzdłużnego. (Arkusz 6 : Zalecana praktyka instalacji (w przygotowaniu
" PN-EN 744:1997 przez CEN  Europejski Komitet Normalizacyjny ENV 1451-
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury 3.)
z tworzyw termoplastycznych. Badanie odporności na " PN-EN 1329-1:2001
uderzenia zewnętrzne metodą spadającego ciężarka. Systemy przewodowe z niezmiękczonego poli(chlorku
" PN-EN 763:1998 winylu) (PVC-U) do odprowadzania nieczystości i ścieków
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Kształtki (o niskiej i wysokiej temperaturze) wewnątrz konstrukcji
wtryskowe z tworzyw termoplastycznych. Metoda budowli.
wizualna oceny zmian w wyniku ogrzewania. Arkusz 1: Wymagania dotyczące rur, kształtek i systemu.
" PN-EN 921:1998 " pr EN 1329-3:1998
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury Part 3: Guidance for installation.
z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie wytrzymałości (Arkusz 3: Wskazówki instalowania).
na wewnętrzne ciśnienie w stałej temperaturze. " PN-EN 752:2000
" PN-EN 1053:1998 Zewnętrzne systemy kanalizacyjne.
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy rur Arkusz 1: Pojęcia ogólne i definicje
z tworzyw termoplastycznych do zastosowań Arkusz 2: Wymagania
bezciśnieniowych. Metoda badania szczelności wodą. Arkusz 3: Planowanie.
" PN-EN 1054:1998 Arkusz 4: Obliczenia hydrauliczne i oddziaływanie na
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy rur środowisko.
z tworzyw termoplastycznych do kanalizacji wewnętrznej. Arkusz 5: Modernizacja.
Metoda badania szczelności połączeń powietrzem. Arkusz 6 : Instalacje pompowe.
" PN-EN 1055:1998 Arkusz 7: Obsługa i eksploatacja.
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy rur " pr EN 12056
z tworzyw termoplastycznych do kanalizacji wewnętrznej. Gravity drainage systems inside buildings.
Metoda badania odporności na cykliczne działanie (Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budowli).
podwyższonej temperatury. " PN-B-01707:1992
" PN-EN 1277:1999 Instalacje kanalizacyjne. Wymagania w projektowaniu.
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Systemy rur " PN-B-10735:1992
z tworzyw termoplastycznych do podziemnych zastosowań Kanalizacja. Przewody kanalizacyjne. Wymagania i badania
bezciśnieniowych. Metoda badania szczelności połączeń przy odbiorze.
z elastomerowym pierścieniem uszczelniającym. " PB-B-10700:1981
" PN ISO 4440 Instalacje wewnętrzne wodociągowe i kanalizacyjne.
Rury i kształtki z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie Wymagania i badania przy odbiorze
masowego wskaz
nika szybkości płynięcia "  00
1. Metoda badania Wspólne wymagania i badania.
2. Warunki badania. "  01
40
Instalacje kanalizacyjne.
" PN-B-01058:1988
Budownictwo mieszkaniowe. Pomieszczenia sanitarne
w mieszkaniach. Wymagania koordynacyjne elementów
wyposażenia i powierzchni funkcjonalnych.
Aprobaty Techniczne uzyskane przez
Aprobaty Techniczne uzyskane przez
Aprobaty Techniczne uzyskane przez
Aprobaty Techniczne uzyskane przez
Aprobaty Techniczne uzyskane przez
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
" Aprobata Techniczna nr AT/98-02-0552. Rury z PVC-U
do instalacji kanalizacyjnych wewnętrznych. Centralny
Ośrodek Badawczo - Rozwojowy Techniki Instalacyjnej
INSTAL Warszawa. Aprobata ważna do 23.11.2003 r.
" Aprobata Techniczna nr AT/98-02-0590. Kształtki
z polipropylenu do instalacji kanalizacyjnych. Centralny
Ośrodek Badawczo  Rozwojowy Techniki Instalacyjnej
INSTAL Warszawa. Aprobata ważna do 23.12.2003 r.
" Rury i kształtki z PP produkowane są zgodnie
z Europejską Normą PN-EN 1451.
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
W ramach systemu kanalizacji wewnętrznej firma
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. oferuje szeroki asortyment wyrobów
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
pozwalający na budowę instalacji z rur i kształtek PP
o średnicach 32�110 mm mających barwę jasnoszarą (RAL
7037) lub białą. Wszystkie oferowane rury i kształtki bez
względu na grubość ścianek nadają się do wzajemnych
połączeń. Rowki w kielichach mają profil prostokątny,
w który wstawiane są uszczelk i jednowargowe.
41
Wymiary kielichów rur i kształtek z PP
Wymiary kielichów rur i kształtek z PP
Wymiary kielichów rur i kształtek z PP
Wymiary kielichów rur i kształtek z PP
Wymiary kielichów rur i kształtek z PP
TABLICA 4 (Rys. 1)
Średnica zewnętrzna Długość
Grubość ścianek
Wymiary kielicha bosego
Nominalna Maksymalna
Seria S 20
(minimalna) (średnia) końca
d d e e d e e A B C L
n em, max m, min m,max s,min 2,min* 3,min* min min max 1min
32 32,3 1,8 2,2 32,3 1,6 1,0 24 5 18 42
40 40,3 1,8 2,2 40,3 1,6 1,0 26 5 18 44
50 50,3 1,8 2,2 50,3 1,6 1,0 28 5 18 46
75 75,4 1,9 2,3 75,4 1,7 1,1 33 5 18 51
110 110,4 2,7 3,2 110,4 2,4 1,5 36 6 22 58
*/ grubości kielicha e2 i e3 dotyczą kielichów formowanych
z rur. W przypadku kształtek wtryskowych dopuszcza się
jedynie pocienienie ścianki kielicha w miejscu rowka do
uszczelki o 5% w odniesieniu do em, min.
Asortyment rur kielichowych z PP
Asortyment rur kielichowych z PP
Asortyment rur kielichowych z PP
Asortyment rur kielichowych z PP Rys. 1
Asortyment rur kielichowych z PP
Symbole klasyfikacyjne wyrobów:
PKWiU : 25.21.-55.19
Rury polipropylenowe z kielichem i uszczelką gumową
PCN : 3917 22 990
osadzoną w rowku o barwie jasnoszarej (RAL 7037) oraz
SWW : 1363-993
białej (tylko średnice zewnętrzne 32, 40, 50 mm)
o grubościach ścianek S 20 (seria rur) podano w tablicy 5.
TABLICA 5
Nominalna Nominalna
średnica (minimalna) Długość montażowa Masa
zewnętrzna grubość ścianki
d e l kg/szt
n n
32 1,8 150 0,03
250 0,05
500 0,09
1000 0,17
1500 0,26
40 1,8 150 0,04
250 0,07
500 0,12
1000 0,23
1500 0,33
42
Nominalna Nominalna
średnica (minimalna) Długość montażowa Masa
zewnętrzna grubość ścianki
dn en l kg/szt
50 1,8 150 0,06
250 0,09
315 0,11
500 0,16
1000 0,30
1500 0,44
2000 0,58
3000 0,84
75 1,9 2500,14
315 0,17
500 0,25
1000 0,48
1500 0,70
2000 0,92
3000 1,36
4000 1,80
1102,7 2500,30
315 0,37
500 0,53
1000 1,00
1500 1,47
2000 1,94
3000 2,87
4000 3,82
6000 5,70
43
Asortyment kształtek wtryskowych z PP
Asortyment kształtek wtryskowych z PP
Asortyment kształtek wtryskowych z PP
Asortyment kształtek wtryskowych z PP
Asortyment kształtek wtryskowych z PP
Symbol klasyfikacji wyrobów:
PKWiU : 25.21.21-70.1
PCN : 39.1740.10
SWW : 1363  21
Kolano z kielichem z PP
Kolano z kielichem z PP
Kolano z kielichem z PP
Kolano z kielichem z PP
Kolano z kielichem z PP
Rys. 2
TABLICA 6 (Rys. 2)
Wymiary
Średnica Kąt Masa
zewnętrzna d ąO Z1 Z2
1 2
n 1 2
1 2
1 2
32 15 3 5 0,035
30 5 7 0,037
45 8 10 0,038
87,5 18 20 0,045
40 15 4 7 0,043
30 7 10 0,046
45 10 14 0,048
87,5 23 26 0,056
50 15 5 9 0,054
30 9 12 0,057
45 12 16 0,060
67,5 20 23 0,065
87,5 28 31 0,070
75 15 7 100,10
3012 15 0,11
4018 21 0,12
67,5 28 31 0,13
87,5 4043 0,13
11015 9 14 0,15
3017 22 0,16
45 25 29 0,18
67,5 4044 0,20
87,5 57 61 0,22
44
Trójnik z kielichami i bosym końcem
Trójnik z kielichami i bosym końcem
Trójnik z kielichami i bosym końcem
Trójnik z kielichami i bosym końcem
Trójnik z kielichami i bosym końcem
Rys. 3
TABLICA 7 (Rys. 3)
Średnica Nominalna Kąt Wymiary Masa
zewnętrzna średnica kielicha
dn odgałęzienie ds2 ąO Z1 Z2 Z3
32 32 45 8 40 40 0,04
87,5 20 21 21 0,04
40 40 45 10 50 50 0,07
87,523 25 250,06
50 40 45 5 54 54 0,08
67 14 39 35 0,07
87,5 21 30 25 0,07
50 45 12 62 62 0,08
67 20 41 41 0,08
87,5 28 30 30 0,08
75 5045 -1 79 74 0,13
67 14 54 46 0,12
87,5 27 42 300,12
75 45 18 91 91 0,18
67 28 59 59 0,15
87,538 42 420,14
11050 45 -17 104 92 0,24
67 8 73 54 0,22
87,5 28 6032 0,21
75 45 1 116 109 0,28
67 22 78 67 0,26
87,5 38 6043 0,25
11045 25 134 34 0,40
67 4086 86 0,35
87,557 62 620,31
45
Czwórnik jednopłaszczyznowy z kielichami i bosym końcem
Czwórnik jednopłaszczyznowy z kielichami i bosym końcem
Czwórnik jednopłaszczyznowy z kielichami i bosym końcem
Czwórnik jednopłaszczyznowy z kielichami i bosym końcem
Czwórnik jednopłaszczyznowy z kielichami i bosym końcem
Rys. 4
TABLICA 8 (Rys.4)
Nominalna średnica Średnice Kąt Wymiary Masa
zewnętrzna (przelotu) odgałęzień
d (d )d d ąO Z1 Z2 Z3 kg/szt
1 2 3
n s s1 s2 1 2 3
1 2 3
1 2 3
50 50 45 62 62 0,10
50 12
67 20 41 41 0,10
110 50 50 45 -17 104 104 0,27
110 110 45 25 134 134 0,52
67 40 86 86 0,51
Redukcja
Redukcja
Redukcja
Redukcja
Redukcja
TABLICA 9 (Rys. 5)
Nominalna Średnica
średnica kielicha Wymiar Masa
zewnętrzna zredukowanego
d d Z1 kg/szt
1 1
n s1 1
1 1
1 1
1
50 40 10 0,04
75 50 20 0,06
11050 40 0,12
11075 26 0,13
Rys. 5
Złączka rewizyjna z otworem do czyszczenia
Złączka rewizyjna z otworem do czyszczenia
Złączka rewizyjna z otworem do czyszczenia
Złączka rewizyjna z otworem do czyszczenia
Złączka rewizyjna z otworem do czyszczenia
TABLICA 10 (Rys. 6)
Nominalna Średnica
średnica otworu Wymiar Masa
zewnętrzna do czyszczenia
d d Z1 kg/szt
1
n o 1
1
1
50 45 28 0,080
75 68 38 0,160
11010057 0,362
Rys. 6
46
Korek
Korek
Korek
Korek
Korek
TABLICA 11 (Rys. 7)
Nominalna
Długość Masa
średnica zewnętrzna
d L kg/szt
n
50 40 0,02
75 45 0,04
110 64 0,07
Rys. 7
Złączka dwukielichowa (z przegrodą)
Złączka dwukielichowa (z przegrodą)
Złączka dwukielichowa (z przegrodą)
Złączka dwukielichowa (z przegrodą)
Złączka dwukielichowa (z przegrodą)
TABLICA 12 (Rys. 8)
Nominalna
Długość Masa
średnica kielicha
ds L kg/szt
s
s
s
s
50 105 0,05
75 110 0,07
110128 0,14
Rys. 8
Nasuwka (złączka bez przegrody)
Nasuwka (złączka bez przegrody)
Nasuwka (złączka bez przegrody)
Nasuwka (złączka bez przegrody)
Nasuwka (złączka bez przegrody)
TABLICA 13 (Rys. 9)
Nominalna Długość Masa
średnica kielicha
ds L kg/szt
s
s
s
s
50 105 0,05
75 110 0,07
110128 0,14
Rys. 9
Akcesoria !
Akcesoria !
Akcesoria !
Akcesoria !
Akcesoria !
" Uchwyty do rur " Uszczelki gumowe redukcyjne 40/32
szare d 40, 50, 75, 110 do syfonów umywalkowych 50/40
n
białe d 32, 40, 50 do pralek 50/30
n
" Napowietrzacze d 50, 75, 110 do urządzeń do zmywania naczyń 50/50, 50/40
n
" Środki poślizgowe silikonowe do wykonywania połączeń
kielichowych tuby 150 g, 250 g, 500 g.
47
PROJEKTOWANIE i innych elementów kanalizacyjnych powinny być szczelne,
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
zarówno na płyny jak i gazy.
System kanalizacji wewnętrznej (Rys.10) dotyczy Na specjalne życzenie inwestora mogą być
przewodów służących do odprowadzania nieczystości zainstalowane, na pionach pod stropami lub na niektórych
i ścieków (o niskiej i wysokiej temperaturze) wewnątrz poziomach przed przegrodami budowlanymi, metalowe
budynków oraz przewodów podziemnych w obszarze obejmy przeciw-pożarowe w celu niedopuszczenia do
konstrukcji budowli i w strefie do 1 m. Instalacje wykonane rozprzestrzeniania się ognia w przypadku pożaru obiektu.
z rur i kształtek z polipropylenu mogą być przeznaczone W celu usuwania ewentualnych zatorów
do odpływu ścieków bytowo-gospodarczych, przewodów wewnętrzna instalacja kanalizacyjna powinna być
wentylacyjnych związanych z tymi przewodami oraz wyposażona w złączki rewizyjne z otworami do czyszczenia
systemu przewodów do odprowadzania wody umożliwiającymi dostęp urządzeń czyszczących do wnętrza
powierzchniowej (deszczowej) umieszczonych wewnątrz przewodów. Na zewnątrz budynku powinny być studzienki
konstrukcji budowli. (Przewody do od-prowadzania wody inspekcyjne (2) (włazowe lub nie włazowe) do czyszczenia
deszczowej na zewnątrz budowli (6,9) nie wchodzą w skład i kontroli przewodów.
instalacji wewnętrznej). Jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że w czasie
np. dużych opadów wystąpi stan przeciążenia sieci
Określenia kanalizacyjnej zewnętrznej, w którym ścieki lub wody
Określenia
Określenia
Określenia
Określenia
powierzchniowe transportowane normalnie grawitacyjnie
Przybory sanitarne  są to urządzenia bezpośrednio wytworzą wzrost ciśnienia w sieci, co może spowodować
odbierające ścieki takie jak umywalki (8), zlewozmywaki, zalanie piwnic lub niższych kondygnacji budynków to
miski ustępowe, wanny, kratki ściekowe (posadzkowe) oraz konieczne jest wstawienie na przykanalikach urządzeń
pisuary, bidety, pralki, zmywarki do naczyń. przeciw zalewowych (tzw. klapek burzowych).
Podejścia do przyborów sanitarnych (7)  są to
Zasady odprowadzania ścieków
przewody łączące przybory sanitarne z pionem lub Zasady odprowadzania ścieków
Zasady odprowadzania ścieków
Zasady odprowadzania ścieków
Zasady odprowadzania ścieków
poziomem poprzez zamknięcia wodne (syfony)
zabezpieczające wydostawaniu się gazów z instalacji W zależności od lokalnych wymagań może być
kanalizacyjnych do pomieszczeń. zaprojektowany system ogólnospławny służący do
Przewód spustowy (pion) (4)  służy do odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych i wód
odprowadzania ścieków z podejść do przyborów powierzchniowych tym samym przewodem. Ścieki bytowo-
sanitarnych na danej kondygnacji. gospodarcze są to ścieki odprowadzane z kuchni, pralni,
Przewód odpływowy (poziom) (3)  służy do umywalni, łazienek, ustępów i innych urządzeń
odprowadzania ścieków i / lub wód powierzchniowych gospodarczych.
z przewodów spustowych (pionów) do systemu kanalizacji Najczęściej jednak ze względu na duże ilości
zewnętrznej (1). ścieków powstałych z wód powierzchniowych
Przykanalik  przewód odprowadzający ścieki (opadowych) projektuje się system rozdzielczy składający
z budowli do systemu kanalizacji zewnętrznej (kanału). się zazwyczaj z dwóch niezależnych układów
Wewnętrzna instalacja kanalizacyjna powinna być kanalizacyjnych, z których jeden służy do odprowadzania
zaopatrzona w przewody wentylacyjne (5) wyprowadzone ścieków (wód zużytych) do oczyszczalni ścieków, natomiast
ponad dach do atmosfery, służące do wentylowania całego drugi układ służy do odprowadzania wód
systemu instalacji oraz wyrównywania ciśnienia powierzchniowych (opadowych) systemem odwadniają-
powstającego miejscowo wewnątrz instalacji. Ażeby nie cym ze zlewni (z powierzchni, z której odprowadzane są
dopuścić do przedostawania się gazów do pomieszczeń wody) do odbiornika.
wszystkie przybory odbierające ścieki powinny posiadać Może również wystąpić system częściowo
zamknięcia wodne a wszystkie połączenia rur, kształtek rozdzielczy składający się z dwóch układ w kanalizacyjnych,
48
z których jeden służy do odprowadzania ścieków oraz lub inny system utylizacji. Do systemu kanalizacyjnego nie
projektowanej (ściśle określonej) ilości wód wolno również odprowadzać żadnych stałych odpadów
powierzchniowych, natomiast drugi układ służy do lub innych odpadów gospodarczych mogących
odprowadzania nadmiaru wód powierzchniowych. powodować osadzanie się na przewodach utrudniających
Ścieki bytowo-gospodarcze odprowadzane są ich samooczyszczanie. Przybory sanitarne (z wyjątkiem
systemem kanalizacji zewnętrznej do oczyszczalni ścieków misek ustępowych) powinny być zaopatrzone w kratki lub
lub innego miejsca utylizacji. Można stosować lokalne sita ponad zamknięciem wodnym.
oczyszczalnie ścieków dla grupy budynków lub
pojedynczych budynków i system rozsączania. Musi być
przy tym spełnionych szereg warunków dotyczących
obróbki ścieków, odpowiednia wielkość terenu do
rozsączania oraz wymagana jest zgoda władz lokalnych.
Przepisy dotyczące projektowania, budowy i użytkowania
małych oczyszczalni ścieków zawarte są w Ustawie z dnia
7 lipca 1994 r.  Prawo budowlane (Dz. Ustaw Nr 89 poz.
414 z póz
niejszymi zmianami). Przy braku systemu sieci
kanalizacyjnej grawitacyjnej ścieki odprowadza się do
zbiornika (bez-odpływowego) retencyjnego, z którego
cyklicznie wywozi się taborem asenizacyjnym lub
przepompowuje systemem kanalizacji ciśnieniowej do sieci
kanalizacyjnej grawitacyjnej lub oczyszczalni.
Natomiast ścieki powstałe z wód powie-
rzchniowych (opadowych) zbierane z dachów, tarasów,
balkonów, fon-tann, basenów itp. oraz części posesji, które
są uszczelnione doprowadza się systemem odwadniającym
dołów chłonnych w taki sposób, ażeby nie powodowały
zalewania terenu sąsiednich posesji lub podtapiania
budynków. Nie wolno wód powierzchniowych
(opadowych) kierować do systemu kanalizacji bytowo-
gospodarczej chyba, że jest na to formalna zgoda
przedsiębiorstwa eksploatującego sieć kanalizacyjną.
Wewnętrzna instalacja kanalizacyjna w budynku
powinna być tak wykonana, ażeby zapewniała
odprowadzanie ścieków bez żadnych przecieków płynnych
i gazowych w sposób gwarantujący bezpieczeństwo
obiektu budowlanego, gruntu otaczającego oraz
zapewniała komfort przebywających w obiektach ludzi.
Każda nieruchomość powinna mieć podłączenie
kanalizacyjne z podanymi warunkami, jakim powinny
odpowiadać przekazywane ścieki (skład chemiczny,
temperatura, zagrożenie wybuchowe i pożarowe,
szkodliwość na trwałość przewodów itp.). W przypadku
występowania ścieków nie spełniających tych wymagań,
należy zastosować urządzenia do wstępnego oczyszczania
49
50
Zasady doboru średnic przewodów Obliczeniowa wartość qS [dm3/s] powinna być większa lub
Zasady doboru średnic przewodów
Zasady doboru średnic przewodów
Zasady doboru średnic przewodów
Zasady doboru średnic przewodów
i ich prowadzenia co najmniej równa wartości maksymalnego równoważnika
i ich prowadzenia
i ich prowadzenia
i ich prowadzenia
i ich prowadzenia
odpływu dla pojedynczego przyboru (AWSmax):
W celu określenia optymalnych średnic przewodów
zgodnie z zaleceniami norm: PN-B-01707:1992 oraz PN-
qs e" AWS max
EN 752-4:2000 przyjmuje się przepływ obliczeniowy
zgodnie z wzorem: W Tablicy 15 ujęto wartość równoważnika
odpływu AWS oraz średnice podejść do pojedynczych
przyborów sanitarnych.
qs = K AWS
"
gdzie:
qS  przepływ obliczeniowy w instalacji sanitarno-
bytowej [dm3/s]
K  odpływ charakterystyczny [dm3/s] zależny od
TABLICA 14. Wartości K
przeznaczenia budynku (tab. 14)
Przeznaczenie budynku K [dm3/s]
ŁAWS  suma równoważników przepływu zależna
Mieszkalne, biurowe, hotele, restauracje 0,5
od rodzaju przyborów
Szkoły, szpitale, duże hotele i gastronomia 0,7
Pralnie, łaz
nie 1,0
Laboratoria o dużym nasileniu ścieków 1,2
TABLICA 15. Równoważnik odpływu (AWS) oraz średnice podejść do pojedynczych przyborów sanitarnych
Rodzaj przyborów AWS Średnica podejścia dn [mm]
Umywalka, bidet 0,3-0,5 32-40
Pisuar 0,3-0,5 40-50
Zlewozmywak, zlew, pralka do 6 kg, zmywarka do naczyń 0,5-0,8 40-50
Natrysk, brodzik, umywalka do nóg 0,6-1,0 40-50
Pralka 6-12 kg 1,0-1,5 50-75
Wpusty podłogowe:
d = 50 1,0 50
d = 75 1,5 75
d = 110 2,0 110
Wanna lub natrysk podłączone do pionu podejściem o długości
do 1 m nad stropem 1,0 40
Wanna lub natrysk połączone przez wpust podłogowy podejściem do 2 m 1,0 50
Wanna lub natrysk przy długości podejścia ponad 2 m 1,0 75
Pisuary zbiorowe  ilość stanowisk:
2 0,5 40-75
4 1,0 50-75
6 1,5 75
ponad 6 2,0 75-110
Miska ustępowa 2,5 110
51
Podejście do miski ustępowej bez dodatkowej
Podejścia do przyborów sanitarnych
Podejścia do przyborów sanitarnych
Podejścia do przyborów sanitarnych
Podejścia do przyborów sanitarnych
Podejścia do przyborów sanitarnych
wentylacji nie może być oddalone od pionu więcej niż 1
Średnice podejścia do przyboru sanitarnego należy
m, a różnica wysokości nie może przekraczać 3 m. W przy-
dobrać zgodnie z tab. 15 (wyjątek stanowi miska ustępowa
padku kilku misek ustępowych dodatkowa wentylacja jest
zaopatrzona w zbiornik z rozdrabniaczem i pompką do
konieczna, gdy wysokość podłączenia do pionu przekracza
przepompowywania ścieków na wyższy poziom), jednak
1 m. Podejścia do misek ustępowych należy wykonywać
średnica ta nie może być mniejsza od wylotu przyboru.
oddzielnie i włączać do pionu za pomocą trójnika najniżej
Odpływ każdego przyboru sanitarnego powinien
położonego na danej kondygnacji.
być zaopatrzony w zamknięcie wodne zabezpieczające
Przy podejściach zbiorowych do przyborów
wydostawanie się gazów z instalacji. Zamknięcie wodne
sanitarnych długość podejść bez dodatkowej wentylacji
stanowią najczęściej syfony wchodzące w skład przyboru
dla średnicy 50 mm nie powinna przekraczać 6 m, dla
lub można je wykonać z odpowiednio dobranych kolanek.
średnic 75 i 110 mm dopuszcza się maksymalnie 10 m
Długość podejścia nie powinna przekraczać 3 m dla
(różnica wysokości do 1 m).
średnicy 50 mm, oraz 5 m dla średnicy 75 mm przy różnicy
Dopuszczalne wartości równoważników odpływu
wysokości pomiędzy syfonem a miejscem podłączenia do
(AWS) podano w tab. 16. Przypadki przekraczające te
pionu mniejszym niż 1 m. Przy większych odległościach
wymiary wymagają dodatkowej wentylacji.
przyboru od pionu należy zwiększyć średnicę podejścia lub
wykonać dodatkową wentylację.
TABLICA 16. Sumy równoważników odpływu i długości podejść zbiorowych
Średnica Maksymalna Równoważniki odpływu (AWS)
podejścia dn długość podejścia [m] podejście bez wentylacji z wentylacją dodatkową
506 1 1,5
75 103 4,5
1101016 25,0
Spadki podejść powinny wynosić co najmniej 2%.
Piony (przewody spustowe)
Piony (przewody spustowe)
Piony (przewody spustowe)
Piony (przewody spustowe)
Piony (przewody spustowe)
zwiększenia przepustowości pionów można stosować
Minimalna średnica pionu z wentylacją główną
dodatkowy (oprócz głównego) boczny przewód
odprowadzającego ścieki wynosi 75 mm, natomiast
wentylacyjny. Średnica pionu w części odpływowej
średnica pionu, do którego podłączona jest miska
powinna być jednakowa na całej wysokości i nie mniejsza
ustępowa nie może być mniejsza od 110 mm. W celu
od maksymalnej średnicy podejścia.
TABLICA 17. Dopuszczalne obciążenie pionów
Dopuszczalne obciążenie pionu
Średnica
z wentylacją główną z dodatkową wentylacją boczną
pionu de
ŁAWS Liczba misek Odpływ ŁAWS Liczba misek Odpływ
[mm]
ustępowych [szt.] ścieków [dm3/s] ustępowych [szt.] ścieków [dm3/s]
75 9  1,5 18  2,1
11064 13 4,0 125 25 5,6
125 154 31 6,2 300 60 8,7
160 408 82 10,1 800 160 14,1
52
W przypadku zastosowania pionu o niewy- odpływowym  poziomie) wyprowadzony ponad dach,
starczającej przepustowości tworzą się korki wodne nie z wywiewką.
pozwalające na wydostawanie się gazów. Przy dłuższym Zawory napowietrzające mogą być również użyte
występowaniu (jeżeli nie ma wentylacji bocznej) następuje w piwnicach, jako wkład zaślepiający  lokalny pion
na niższych kondygnacjach przedostawanie się gazów podłączony do przewodu odpływowego, wykonany do
przez zamknięcie wodne (syfony) na przyborach jednostkowego przyboru sanitarnego.
sanitarnych powodując charakterystyczne bulgotanie. Gdy na najniższej kondygnacji są przybory
Zjawisko to trwa aż do momentu  wydmuchania wody sanitarne, to należy je podłączyć do przewodu
z syfonu i wówczas utworzona jest  dodatkowa odpływowego z wykonaniem obejścia wentylacyjnego do
wentylacja dająca nieprzyjemne zapachy. pionu na wysokości minimum 2 m.
nie mogą
Boczny pion wentylacyjny może mieć średnicę Piony kanalizacyjne nie mogą
nie mogą być wyprowadzane
nie mogą
nie mogą
mniejszą od pionu głównego i powinien być połączony ponad dach przez przewody kominowe, dymowe,
z pionem głównym na dolnych kondygnacjach, a na spalinowe czy wentylacyjne pomieszczeń.
ostatniej kondygnacji budynku może być ponownie Przejście pionu do poziomu ze względu na
włączony do pionu głównego do wspólnej rury wywiewnej konieczność zmniejszenia oporów przepływu powinno być
wychodzącej ponad dachem budynku. wykonane pod kątem co najmniej 45� (dwóch kolanek 45�).
W przypadku pionów wyższych niż 10 m, nie Piony deszczowe wewnątrz budynku można
można w piwnicach do wysokości 2 m podłączać do prowadzić tylko przez pomieszczenia niemieszkalne i mogą
pionów przyborów sanitarnych. Może wówczas w miejscu być tylko podłączone do przewodów instalacji kanalizacji
przejścia pionu w poziom powstać słup wodny, który deszczowej odprowadzanej do dołów chłonnych lub do
spowoduje wybicie ścieków w zainstalowanym tam kanalizacji ogólnospławnej.
przyborze sanitarnym.
Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz
Dodatkowym rozwiązaniem doprowadzenia Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz
Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz
Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz
Poziomy (przewody odpływowe wewnątrz
budynku) i przykanaliki (podłączenia
wentylacji do pionów są zawory napowietrzające, które budynku) i przykanaliki (podłączenia
budynku) i przykanaliki (podłączenia
budynku) i przykanaliki (podłączenia
budynku) i przykanaliki (podłączenia
zewnętrzne)
można montować ponad najwyżej usytuowanym zewnętrzne)
zewnętrzne)
zewnętrzne)
zewnętrzne)
przyborem sanitarnym. Zawór taki umożliwia wlot
powietrza do pionu bez możliwości wydzielania się gazów Średnicę poziomów można wyznaczyć na
powstałych w instalacji. Zawory takie nie mogą zastępować podstawie określonego przepływu obliczeniowego (qs) lub
jednak wywiewek dachowych. sumy równoważników odpływu (AWS) oraz zakładanych
W budynkach niskich zawory można montować spadków.
na kończących się pionach na strychu, jednak musi być co Wartości obliczone na podstawie wzoru Ch�zy dla
najmniej jeden pion główny (ostatni na przewodzie przepływu ścieków bytowych przy napełnieniu do połowy
średnicy, chropowatości k = 1 mm i temperatury ścieków
TABLICA 18
Spadki przewodów
Średnica
1:20 (5%) 1:33 (3%) 1:50 (2%) 1:100 (1%)
poziomu
qS qS qS qS
d AWS [dm3/s] AWS [dm3/s] AWS [dm3/s] AWS
n
[dm3/s]
75 2,4 23 1,9 14 1,5 9  
1106,3 158 4,9 96 4 64 2,8 31
125 11,4 520 8,9 316 7,2 207 5,1 104
16018,5 1370 14,4 83011,7 548 8,2 269
200 38,0 5780 30,9 3820 25,1 2520 17,7 1253
53
T = 10�C przedstawiono w tab. 18. Minimalna średnica z możliwością wykrywania z powierzchni terenu za pomocą
poziomów wewnątrz budynku wynosi 110 mm, natomiast specjalnych urządzeń elektromagnetycznych.
przykanalika (na zewnątrz budynku) wynosi 160 mm.
Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej
Wartości przepływu obliczeniowego q dla Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej
Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej
Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej
Wyposażenie instalacji kanalizacyjnej
poziomów i przykanalików kanalizacji ogólnospławnej są
o 50% wyższe od podobnych przepływów dla kanalizacji Złączki rewizyjne z otworami do czyszczenia zwane
ścieków bytowo-gospodarczych, co wynika z możliwości również czyszczakami należy umieszczać:
przepłukiwania przewodów. " na przewodzie odpływowym przed wyjściem z budynku,
Minimalne spadki poziomów powinny wynosić " na przewodach odpływowych w zależności od średnicy:
w zależności od średnicy: dn = 110�160 mm  co 15 m
" dn = 110 mm  2% dn = 200 mm  co 25 m
" dn = 160 mm  1,5% " przed uskokiem (kaskadą) przewodu odpływowego,
" dn = 200 mm  1%. " na pionach przed przejściem do przewodów
Dopuszcza się jednak dla mniej obciążonych odpływowych,
przewodów mniejsze spadki, tak jak podano w tab. 18. " na podejściach o długości ponad 2,5 m bezpośrednio
Natomiast maksymalne spadki przewodów przed włączeniem ich do pionu.
kanalizacyjnych bytowych w zależności od średnicy nie Zabezpieczenia przeciwzalewowe zwane również
powinny przekraczać: zabezpieczeniami przeciwburzowymi (w sieciach
" dn = 160 mm  15% kanalizacji ogólnospławnej) należy instalować na
" dn = 200 mm  10%. przewodach, do których są podłączone przybory sanitarne
Dopuszcza się stosowanie uskoków (kaskad), jednak przed położone poniżej maksymalnego awaryjnego poziomu
uskokiem powinna znajdować się złączka rewizyjna z ot- ścieków w zewnętrznej sieci kanalizacyjnej, jednak w taki
worem do czyszczenia. sposób, aby był możliwy odpływ ścieków z pozostałych
Przewody odpływowe można łączyć w obrębie części instalacji.
budynku w zbiorcze przewody odpływowe. zasadą jest, Odtłuszczacze stosuje się w lokalach
że najdłuższy i najbardziej obciążony przewód stanowi przygotowujących zbiorowe żywienie albo centralnie na
przewód główny, do którego podłączone są w łagodny całości instalacji lub przy poszczególnych przyborach, gdzie
sposób zgodnie z kierunkiem przepływu inne przewody. jest to wymagane.
Zmiany kierunku należy wykonywać za pomocą kilku Neutralizatory należy montować tam, gdzie
kolanek o kątach do 45�, a także dołączenia do przewodu występują ścieki agresywne, których nie można bez
głównego powinno być łagodne pod kątem do 45� wstępnej obróbki kierować do instalacji kanalizacyjnej.
zgodnie z kierunkiem przepływu. Odcinek przewodu Odbenzyniacze i łapacze błota  należy montować
głównego od budynku do kanalizacji zewnętrznej w myjniach i stacjach obsługi samochodów.
nazywany jest przykanalikiem i powinien być Studzienki rewizyjne zewnętrzne  inspekcyjne
wyprowadzony z budynku (jeżeli to jest możliwe) drogą włazowe lub niewłazowe należy umieszczać:
najkrótszą z zachowaniem odpowiedniego spadku. " na podłączeniu kanalizacyjnym możliwie blisko granicy
Przewody kanalizacyjne na zewnątrz budynku przy nieruchomości,
występowaniu równoległym innych przewodów i kabli " przy zmianie kierunku, średnicy lub spadku, odległość
powinny być układane w odległościach nie mniejszych niż: między studzienkami uzależniona jest od sprzętu do
" 1,5 m od przewodów gazowych i wodociągowych, udrażniania przewodów i wynosi od 30 do 80 m.
" 0,8 m od kabli energetycznych, Wpusty podłogowe należy umieszczać
" 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych. w pomieszczeniach, gdzie może wystąpić duży chwilowy
Nad przewodem kanalizacyjnym na wysokości odpływ ścieków, np. kuchniach zbiorowego żywienia,
0,35�0,5 m powinna być położona taśma wskaz
nikowa pralniach, łaz
niach. Wpusty powinny być zaopatrzone
(z wkładką metalową) do znakowania trasy rurociągów w ruszt, a tam gdzie mogą wystąpić zanieczyszczenia stałe
54
Wykonywanie połączeń
konieczne są również osadniki. Na życzenie inwestora Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
Wykonywanie połączeń
mogą być instalowane na pionach pod stropami lub przy
przegrodach budowlanych na przewodach odpływowych Rury i kształtki są fabrycznie przygotowane do
metalowe obejmy przeciwpożarowe, niedopuszczające wykonywania bezpośrednio połączeń przez wcisk
w przypadku pożaru obiektu do rozprzestrzeniania się  bosego końca w kielich z uszczelką gumową. Przed
ognia wykonaniem takiego połączenia należy jedynie sprawdzić,
czy jest zachowana czystość części łączonych.
WYTYCZNE DO WYKONYWANIA INSTALACJI POLIPLAST Sp. z o.o. oferuje rury kielichowe
WYTYCZNE DO WYKONYWANIA INSTALACJI POLIPLAST Sp. z o.o.
WYTYCZNE DO WYKONYWANIA INSTALACJI POLIPLAST Sp. z o.o.
WYTYCZNE DO WYKONYWANIA INSTALACJI POLIPLAST Sp. z o.o.
WYTYCZNE DO WYKONYWANIA INSTALACJI POLIPLAST Sp. z o.o.
z PP o długościach montażowych 150, 250, 315, 500 mm
Pakowanie, przechowywanie i transport oraz 1, 2, 3, 4, 5 i 6 m, jednak w praktyce występują
Pakowanie, przechowywanie i transport
Pakowanie, przechowywanie i transport
Pakowanie, przechowywanie i transport
Pakowanie, przechowywanie i transport
wyrobów przypadki skracania tych długości (nie można skracać
wyrobów
wyrobów
wyrobów
wyrobów
długości kształtek). Do przecinania rur używać należy piłki
Rury w zależności od wielkości dostaw i ustaleń o drobnych zębach lub urządzenia chomontowe. Aby
z odbiorcą pakowane są pojedynczo lub w wiązki. Każda zachować prostopadłość obcięcia rur, zaleca się stosować
wiązka owinięta jest taśmą zabezpieczającą przed korytka drewniane lub metalowe osobne dla każdej
rozsypywaniem. Rury w krótkich odcinkach mogą być średnicy rur. Rurę obciętą należy zukosować pilnikiem do
pakowane w worki foliowe. Kształtki pakowane są w conajmniej połowy grubości pod kątem około 15�45�. Przy
kartony lub worki foliowe. takim sfazowaniu długość, na jakiej będzie zukosowana
Rury należy składować na równym podłożu w końcówka rury (b) powinna być zgodna z wartościami
położeniu poziomym na wysokości do 1,5 m. Wszystkie podanymi w tab. 19.
wyroby powinny być zabezpieczone przed działaniem Po wykonaniu zukosowania  bosego końca
promieni słonecznych. Dopuszcza się składowanie rur i należy go oczyścić z opiłków, natrzeć silikonowym środkiem
kształtek w otwartych magazynach bez zabezpieczenia poślizgowym (nie wolno używać towotu lub innego smaru)
przez okres do 12 miesięcy. Niewielkie odbarwienia nie i zestawić połączenie. Po wciśnięciu rury do oporu,
mają wpływu na wytrzymałość. Rury i kształtki powinny zaznaczyć położenie i wysunąć z powrotem około 10 mm.
być składowane od-dzielnie w poszczególnych Środkiem poślizgowym może być również płyn FF, szare
asortymentach zarówno średnicowych, jak i mydło lub pasta do mycia rąk. Przewody kanalizacyjne
długościowych. montuje się kielichami w kierunku przeciwnym do kierunku
Rury powinny być transportowane w pozycji przepływu ( bosy koniec wciskany jest w kielich zgodnie
poziomej. Podczas rozładunku wyroby należy zabezpieczyć z przepływem ścieków).
przed uszkodzeniami mechanicznymi, szczególnie
w temperaturze poniżej minus 5�C.
Rury składowane na miejscu budowy powinny być
w opakowaniu fabrycznym. Rury i kształtki nie mogą być
zrzucane i przeciągane po podłożu, lecz powinny być
przenoszone.
TABLICA 19
dn 4075 125 160
b 3,5 4,05,0 6,0
55
Montaż instalacji 3 cm. Punktem stałym pionu będzie również trójnik
Montaż instalacji
Montaż instalacji
Montaż instalacji
Montaż instalacji
zamurowany w stropie.
Piony instalacyjne prowadzi się na ścianach W przypadku wykonywania pionów w budynkach
wewnętrznych budynku w szybach instalacyjnych lub wysokich powyżej 8 kondygnacji, należy stosować odsadzki
bruzdach przygotowanych do zabudowania. Nie wskazane pionu wykonane z dwóch kolan w celu zmniejszenia
jest prowadzenie instalacji kanalizacyjnych na prędkości spływających ścieków.
zewnętrznych ścianach budynku ze względu na Połączenie pionu (przewodu spustowego)
przemarzanie ścian (szczególnie w głębokich bruzdach). z poziomem (przewodem odpływowym) może być
Ze względu na powstawanie hałasu przez wykonane nad posadzką w części podziemnej budynku,
przepływające ścieki, szczególnie w budynkach wysokich, względnie pod posadzką (w gruncie). Kształtki (kolana,
zaleca się izolowanie akustyczne pionów poprzez zakrycie trójniki) nie powinny być narażone na obciążenia wskutek
ekranem. przenoszenia ciężaru przewodów oraz wydłużenia
Odległość pionu od instalacji ciepłej wody i central- termicznego przewodów.
nego ogrzewania (szczególnie prowadzonych w rurach W przypadku układania przewodów odpływowych
metalowych) powinna wynosić co najmniej 5 cm. w gruncie należy szczególną uwagę zwrócić na prawidłowe
Piony prowadzone przez strop powinny prze- zagęszczenie gruntu w strefie przewodu oraz dobór gruntu
chodzić przez tuleje ochronne wystające nad posadzkę w zależności od jego zdolności zagęszczania.
ok. 3 cm, uszczelnione kitem stale elastycznym lub pianką
Odbiór instalacji kanalizacyjnych
poliuretanową. Odbiór instalacji kanalizacyjnych
Odbiór instalacji kanalizacyjnych
Odbiór instalacji kanalizacyjnych
Odbiór instalacji kanalizacyjnych
Podejścia do przyborów sanitarnych można
prowadzić na ścianie lub bruzdach szerszych od Wymagania dotyczące odbioru instalacji
maksymalnej średnicy kielicha w miejscu rowka). Ponieważ kanalizacyjnej ujęte są w normie PN-B-10700.
instalacje z tworzyw sztucznych mają rozszerzalność Mogą to być wynikające z technologii prowadzenia
termiczną 10-krotnie większą od muru, należy umożliwić budowy odbiory częściowe, dotyczące odcinków, które
ich wydłużanie. W przypadku bezpośredniego ich powinny być wykonane w pierwszej kolejności i zakryte.
zamurowania tworzą się na powierzchni ścian pęknięcia. Do takich prac zalicza się przewody odpływowe
Rozwiązań może być kilka: zlokalizowane w gruncie, w budynku i poza budynkiem.
" bruzdę można pokryć siatką metalową i otynkować Jeżeli nie ma takiej konieczności, to po zakończeniu
pozostawiając swobodnie rurę z PP robót instalacyjnych dokonuje się jedynie odbioru
" można wstawić rurę ochronną o większej średnicy lub końcowego.
owinąć rurę z tworzywa w  tekturę falistą z polipropylenu Badania obejmują sprawdzenie:
i dopiero wtedy zamurować " zgodności wykonania z projektem technicznym
" rury układane w bruzdach można otulić rurami " rodzaju zastosowanego materiału i wymiarów
piankowymi stosowanymi do izolowania termicznego rur przewodów
z gorącą wodą;podejścia poziome powinny być mocowane " spadków przewodów, kompensacji, sposobów
w odległościach 0,5-0,8 m, z zachowaniem możliwości zamocowania
wydłużeń. " usytuowanie przyborów sanitarnych
Piony powinny być mocowane specjalnymi " jakości wykonanych prac
uchwytami w co najmniej 2 punktach na każdej " szczelności instalacji.
kondygnacji, z czego jeden powinien stanowić punkt stały. Przewód odpływowy (poziom) należy na wylocie
Punkty stałe najczęściej lokalizuje się na kielichach rur zaślepić i napełnić wodą do poziomu podejść do
poniżej rowka na uszczelkę za pomocą uchwytu przyborów.
wspornikowego  stalowego z zastosowaniem podkładki
gumowej. Szerokość obejmy powinna wynosić co najmniej
56
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
Instrukcja projektowania i wykonywania instalacji sieci wodociągowych z PVC-U
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
SPIS TREŚCI
ZALETY STOSOWANIA RUR I KSZTAA
TEK Z PVC-U 58
ZALETY STOSOWANIA RUR I KSZTAA
TEK Z PVC-U
ZALETY STOSOWANIA RUR I KSZTAA
TEK Z PVC-U
ZALETY STOSOWANIA RUR I KSZTAA
TEK Z PVC-U
ZALETY STOSOWANIA RUR I KSZTAA
TEK Z PVC-U
Odporność chemiczna rur z PVC-U 58
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U 58
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów 60
Wykaz norm krajowych i zagranicznych 61
POLIPLAST Sp. z o. o.
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST Sp. z o. o. 62
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
POLIPLAST Sp. z o. o.
Asortyment wyrobów 62
Rury ciśnieniowe z PVC-U 62
Kształtki uzupełniające 65
PROJEKTOWANIE 67
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
Dopuszczalne ciśnienia robocze rur 67
Sztywność obwodowa rur 67
Obliczenia hydrauliczne 67
Wymagania i badania 68
Układanie przewodów 69
Głębokość układania 69
Wydłużanie termiczne przewodów 69
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY 71
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
Transport i przechowywanie rur 71
Wykonanie wykopów 71
Wykonanie połączeń 72
Układanie przewodów w wykopie 73
Próba szczelności przewodu 73
57
Zalety stosowania rur i kształtek z PVC-U odpowiednich organów służby zdrowia na przesyłanie
Zalety stosowania rur i kształtek z PVC-U
Zalety stosowania rur i kształtek z PVC-U
Zalety stosowania rur i kształtek z PVC-U
Zalety stosowania rur i kształtek z PVC-U
swoimi rurami wody do picia. Ze względu na wysoką
Rury i kształtki z poli(chlorku winylu) nie odporność chemiczną PVC-U nie stwierdzono
zawierającego zmiękczaczy (plastyfikatorów), oznaczane negatywnego działania na te rury związków stosowanych
skrótem międzynarodowym PVC-U, produkowane przez do uzdatniania wody takich, jak siarczany, chlor, dwutlenek
POLIPLAST Sp. z o.o. stanowią główny człon systemu węgla. Wysoka odporność rur z PVC-U na działanie
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.,
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
wykonywania sieci wodociągowych oraz kanalizacji bezwodnych kwasów, tłuszczów, olejów i gazów
ciśnieniowej przepompowej. przemysłowych umożliwia ich szerokie zastosowanie do
System ten spełnia wysokie wymagania dzięki transportu różnych mediów przemysłowych.
niewątpliwym zaletom przewodów, które wymieniamy Trzeba jednak pamiętać, że rury z PVC-U nie są
poniżej: odporne na działanie rozpuszczalników organicznych ta-
" wysoka trwałość, przewidywana na minimum 50 lat; kich, jak: aceton, benzen, chlorek metylenu, cykloheksanol,
obecnie, obserwując zachowanie się rur z tego materiału cykloheksanon trójchloroetylenu (TRI) oraz kwas octowy.
po ponad 60-letnim okresie użytkowania w Niemczech, Substancje te przenikają przez masę rury powodując jej
a blisko 50-letnim w Polsce uważa się, że trwałość rur pęcznienie oraz zmiękczenie.
z PVC-U układanych w ziemi, gdzie nie są narażone na Rury z PVC-U nie mogą być pokrywane farbami
działanie promieni UV i zmiany temperatur, może być rozpuszczalnikowymi ze względu na możliwość osłabienia
prognozowana na 100 do 400 lat, ich struktury.
" przewody z PVC-U mają bardzo gładkie ścianki, nie Pełny zestaw substancji chemicznych, na które rury
gromadzą się na nich osady i nie zmniejsza się ich z PVC-U są odporne w stopniu zadowalającym,
przepustowość i opory przepływu nawet po dłuższym ograniczonym lub niezadowalającym podano w normie
okresie użytkowania, PN-80/C-89205, która została opracowana na podstawie
" niewielki ciężar rur, pozwalający na łatwy montaż bez zaleceń ISO/ TR 7473.
konieczności użycia urządzeń dz
wigowych podczas
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
opuszczania rur do wykopu, radykalnie przyspiesza prace Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
Własności techniczne i użytkowe rur z PVC-U
ziemne, ograniczając często konieczność obniżania
POLIPLAST Sp. z o.o.
poziomu wód gruntowych, POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. produkuje rury ciśnieniowe
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
" szczelność i łatwość wykonywania połączeń kielichowych z poli(chlorku winylu) nie zawierającego zmiękczaczy
z uszczelkami gumowymi znacznie przyspiesza prace (plastyfikatorów). Do produkcji tych rur używany jest
montażowe. poli(chlorek winylu) suspensyjny produkowany przez
Dokładne wymiary kielichów i uszczelek zakłady ANWIL S.A. z Włocławka (dawniej Zakłady
gumowych wykonanych na precyzyjnym oprzyrządowaniu Azotowe) o nazwie handlowej Polanvil S-67 HBD lub
z ciągłą kontrolą fabryczną eliminują w praktyce nieszczelne węgierskie zakłady BorsodChem RT z Kazincbarcika
połączenia ułożonych przewodów. o nazwie handlowej Ongrovil. Ponadto do produkcji stosuje
się w niewielkich ilościach stabilizatory, barwniki,
Odporność chemiczna rur z PVC-u wypełniacze i środki smarne dostarczane przez firmy: Stalo
Odporność chemiczna rur z PVC-u
Odporność chemiczna rur z PVC-u
Odporność chemiczna rur z PVC-u
Odporność chemiczna rur z PVC-u
Chemicals, Chemson, Akcros i B�rlocher.
Rury i kształtki z PVC-U oraz uszczelki gumowe W czasie produkcji na rurach formowane są (na
charakteryzują się wysoką odpornością chemiczną na urządzeniach włoskiej firmy SICA) kielichy z rowkami na
działanie wody i roztworów wodnych, a także na działanie uszczelki gumowe z elastomeru. Uszczelki dostarczane są
dużej liczby związków chemicznych. Spełniają wysokie przez firmę MOL-Romgum z Suchego Lasu koło Poznania.
aktualne wymagania sanitarne dotyczące transportu wody
do picia  nie mają wpływu na zmianę smaku i zapachu
wody. Jak już wspomniano, producent posiada zgodę
58
Rury kielichowe ciśnieniowe z PVC-U mają barwę " średnicę zewnętrzną x grubość ścianki  np. 315x11,9
ciemnoszarą (RAL 7011), wyposażone są w uszczelkę " nominalne ciśnienie robocze  PN 10
wargową (do wody) wstawioną w rowek kielicha; " datę produkcji, nr linii  np. 99.06.30 4.
produkowane są w długościach montażowych 6 m i o gru- Produkcja rur podlega systematycznym badaniom
bościach dostosowanych do ciśnienia roboczego PN 10, sprawdzającym. Przeprowadzane są badania okresowe
PN 8 i PN 6 (bar). (typu TT), konieczne przy każdej zmianie surowca lub
Na rurach w odległości co 1 m drukowany jest technologii produkcji (lecz nie rzadziej niż co 12 miesięcy)
napis zawierający: oraz badania odbiorcze (BRT  bieżąca kontrola produkcji).
POLIPLAST Sp. z o.o.
" nazwę, znak i adres producenta  POLIPLAST Sp. z o.o. W ramach tych badań przeprowadza się sprawdzanie
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
(logo) Oleśnica własności zgodnie z danymi z tab. 1.
" symbol surowca  PVC-U
TABLICA 1. Badania własności rur z PVC-U
Lp. Określenie własności Warunki badań Wymagania Metody badań
1 Gęstość 28�C 1350 1460 kg/m3 PN-C-
2 Wytrzymałość rur na działanie ciśnienia temp. 20�C, czas 1 h 42 MPa 89035:1992
wewnętrznego temp. 20�C, czas 100 h 35 MPa PN-EN 921:1998
temp. 60�C, czas 1000 h 12,5 MPa
3 Zawartość wolnego monomeru chlorku PN-C-89294:1996
winylu (VCM) VCM < 1 ppm (ISO 6401)
4 Wygląd  stan powierzchni, barwa,
cechowanie, sprawdzenie wymiarów PN-C-
5 Temperatura mięknienia wg Vicata (VST) VST 3 80�C 89218:1993
6 Rzeczywisty stopień udarności (TIR) temp. 0�C TIR < 10% PN-EN 727:1998
7 Skurcz wzdłużny temp. 150�C < 5% PN-EN 744:1997
8 Odporność na dichlorometan (DCMT) temp. 15�C, czas 30 min. brak oddziaływania PN-EN 743:1996
9 Nieprzezroczystość (nie dotyczy rur ukła- PN-EN 580:1996
danych w gruncie) < 0,2%
10 Szczelność połączeń kielichowych bez uszkodzeń PN-EN 578:1996
pr EN ISO 13845
11 Wpływ na jakość wody Atest PHZ bez zmian smaku, za- pr EN ISO 13844
pachu i barwy wody
59
TABLICA 2. Własności techniczne rur z PVC-U
Lp. Własności materiałowe Wartość
1 Wytrzymałość na rozciąganie 44 N/mm2
2 Wydłużenia przy zerwaniu 80%
3 Moduł sprężystości
krótkotrwałej 3000 N/mm2 (MPa)
długotrwałej 1400 N/mm2 (MPa)
4 Współczynnik przewodności cieplnej 0,16 W/m h �C
5 Współczynnik rozszerzalności liniowej
dla PVC-U 0,08 mm/m �C
praktyczny dla rur z PVC-U 0,06 mm/m �C
6 Nasiąkliwość wody < 4 mg/cm3
7 Oporność elektryczna > 1012 W
W tab. 2 podano własności techniczne rur z PVC- en  nominalna (minimalna) grubość ścianki
U, które nie są badane w czasie produkcji, lecz mają e  grubość ścianki w dowolnym punkcie
znaczenie dla stosowania rur do transportu wody lub m  długość cylindrycznej części kielicha
innych substancji płynnych, układanych w gruncie lub w c  długość strefy uszczelnienia
inny sposób. L  długość montażowa
Rury z PVC-U zaliczane są, ze względu na niski L1  długość bosego końca
współczynnik przewodności cieplnej, do materiałów SN  nominalna sztywność obwodowa rur (kN/m2)
izolacyjnych, jednak po dłuższym czasie działania niskich S  seria rur
temperatur i zatrzymaniu przepływu woda w nich zamarza, SDR  (szereg wymiarowy) znormalizowany stosunek
co może być powodem ich zniszczenia. wymiarów
Natomiast pod wpływem płomienia topią się, PN  ciśnienie nominalne (maksymalne trwałe ciśnienie
czemu towarzyszy intensywne wydzielanie toksycznego wewnątrz rury dla wody w temp. 20�C przez okres 50 lat,
chlorowodoru. Po usunięciu płomienia PVC-U nie wyrażone w barach).
podtrzymuje palenia, dzięki czemu zaliczany jest do
materiałów samogasnących.
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów
Symbole przyjęte przy oznaczaniu wyrobów
Przyjęto symbole stosowane w aktualnych dokumentach
normalizacyjnych i aprobatach technicznych:
PVC-U  niezmiękczony poli(chlorek winylu)
DN  wymiar nominalny
DN/OD  wymiar nominalny odniesiony do średnicy
zewnętrznej
DN/ID  wymiar nominalny odniesiony do średnicy
wewnętrznej
dn  nominalna średnica zewnętrzna
de  średnica zewnętrzna w dowolnym punkcie
dem  średnia średnica zewnętrzna
di  średnica wewnętrzna kielicha
60
Wykaz norm krajowych i zagranicznych na wewnętrzne ciśnienie w stałej temperaturze
Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Wykaz norm krajowych i zagranicznych
Wykaz norm krajowych i zagranicznych
" PN-EN ISO 9969:1997
Normy dotyczące badań jakościowych rur Rury z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie sztywności
Normy dotyczące badań jakościowych rur
Normy dotyczące badań jakościowych rur
Normy dotyczące badań jakościowych rur
Normy dotyczące badań jakościowych rur
obwodowej.
" pr EN 1452:1994
Normy dotyczące wykonywania sieci wodociągowych
Plastics piping systems for water supply  Unplasticized Normy dotyczące wykonywania sieci wodociągowych
Normy dotyczące wykonywania sieci wodociągowych
Normy dotyczące wykonywania sieci wodociągowych
Normy dotyczące wykonywania sieci wodociągowych
poly(vinyl chloride) (PVC-U)
Part 1: General " PN-B-01060:1987
Part 2: Pipes Sieć wodociągowa zewnętrzna. Obiekty i elementy
Part 3: Fittings wyposażenia.Terminologia
Part 4: Valves and acillary equipment " PN-B-10725:1997
Part 5: Fitness for purpose of the system Wodociągi. Przewody zewnętrzne. Wymagania i badania
Part 6: Recommended practice for installation " PN-B-10736:1999
Part 7: Assessment of conformity Roboty ziemne. Wykopy otwarte dla przewodów
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych do przesyłania wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki techniczne
wody. Niezmiękczony poli(chlorek winylu) (PVC-U) wykonania
Część 1: Ogólne " PN-S-02205:1998
Część 2: Rury Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i
Część 3: Kształtki badania
Część 4: Zawory i sprzęt pomocniczy " PN-M-34034:1976
Część 5: Przydatność do celów systemu Rurociągi. Zasady obliczania strat ciśnienia
Część 6: Zalecona praktyka wykonywania instalacji " PN-B-10728:1991
Część 7: Ocena zgodności Studzienki wodomierzowe
" WTO-2/96 " PN-B-03020:1981
POLIPLAST Sp. z o.o.
Warunki technicznego odbioru POLIPLAST Sp. z o.o. Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli.
POLIPLAST Sp. z o.o. 
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
Rury ciśnieniowe do przesyłania wody pitnej Obliczenia statyczne i projektowanie.
" PN-EN 578:1999 " PN-B-02004:1982
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury i kształtki Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne.
z tworzyw sztucznych. Oznaczanie nieprzezroczystości Obciążenia pojazdami
" PN-EN 580:1996 " PN-B-02014:1988
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury z PVC- Obciążenia budowli. Obciążenia gruntu
U. Metoda badania odporności na dichlorometan
w określonej temperaturze (DCMT)
" PN-EN 727:1998
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury i kształtki
z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie temperatury
mięknienia Vicata (VST)
" PN-EN 743:1996
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury i kształtki
z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie skurczu
wzdłużnego
" PN-EN 921:1998
Systemy przewodowe z tworzyw sztucznych. Rury
z tworzyw termoplastycznych. Oznaczanie wytrzymałości
61
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST Zestawienie różnych szeregów wymiarowych dla
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST
Aprobaty techniczne uzyskane przez POLIPLAST
Sp. z o. o. poszczególnych średnic wynika z przyjęcia w pr EN
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
Sp. z o. o.
1452:1994 ogólnego (obliczeniowego) współczynnika
" Aprobata Techniczna COBRTI INSTAL Nr AT/98-01-0295 pracy C, który uwzględnia warunki pracy i wynosi dla
dotycząca rur z PVC-U do rurociągów ciśnieniowych średnic:
do wody ważna do 15.01.2003 r. do 90 mm  c = 2,5
" Aprobata Techniczna COBRTI INSTAL Nr AT/99-02-0602 do 110 mm  c = 2,0.
dotycząca kształtek ciśnieniowych z PVC-U do wody ważna
do 20.01.2004 r.
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
Asortyment wyrobów
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o. oferuje rury oraz kształtki
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
POLIPLAST Sp. z o.o.
formowane z rur kielichowych z PVC-U do wykonywania
systemów przewodów ciśnieniowych do przesyłania wody
lub innych mediów. Rury produkowane są w kolorze
ciemnoszarym (RAL 7011) z uszczelkami gumowymi
wstawionymi w rowkach kielichów.
Rury ciśnieniowe z PVC-U
Rury ciśnieniowe z PVC-U
Rury ciśnieniowe z PVC-U
Rury ciśnieniowe z PVC-U
Rury ciśnieniowe z PVC-U
Symbole klasyfikacji
PKWiU: 25.21.21-57.21
PCN: 3917 23 10
SWW: 1363-121
Szeregi grubości rur ciśnieniowych z PVC-U
Szeregi grubości rur ciśnieniowych z PVC-U
Szeregi grubości rur ciśnieniowych z PVC-U
Szeregi grubości rur ciśnieniowych z PVC-U
Szeregi grubości rur ciśnieniowych z PVC-U
W zależności od średnicy rur oraz minimalnego
ciśnienia roboczego przyjęto zgodnie z normą pr EN
1452:1994 podane w tab. 3 szeregi grubości rur.
TABLICA 3. Szeregi grubości rur
Zakres Szereg wymiarowy dla ciśnienia roboczego
średnic PN 10PN 8 PN 6
90S10 S12,5 S16,7
SDR21 SDR26 SDR33,4
SN32 SN16 SN8
110 160 S12,5 S16 S20
SDR26 SDR33 SDR41
SN16 SN8 SN4
62
Wymiary kielichów rur ciśnieniowych z PVC-U
Wymiary kielichów rur ciśnieniowych z PVC-U
Wymiary kielichów rur ciśnieniowych z PVC-U
Wymiary kielichów rur ciśnieniowych z PVC-U
Wymiary kielichów rur ciśnieniowych z PVC-U
rys. 1
TABLICA 4. Wymiary kielichów rur z PVC-U
Minimalna
długość
Długość
Maksymalna dopuszczalna
Nominalna średnica Nominalna średnica
cylindryczna
strefy
owalność średnicy di kielicha
zewnętrzna rury wewnętrzna kielicha
kielicha
uszczelnienia
za uszczelką
S20�S16 S12,5�S10
d dim min. A C
n min
SDR41�SDR33 SDR26�SDR24
9090,4 1,4 0,9 61 36
110110,5 1,7 1,1 64 40
160160,6 2,4 1,5 71 48
TABLICA 5. Rury PVC-U o nominalnym ciśnieniu roboczym PN 10
Rury kielichowe o nominalnym ciśnieniu roboczym PN 10 (10 bar, 10 kg/cm2, 1 MPa, 100 kN/cm2), długościach monta-
żowych 6 m z uszczelkami gumowymi
Średnica zewnętrzna Grubość ścianki
Masa rury
nominalna
odchyłka nominalna
kielichowej
(minimalna
(średniej (minimalna) odchyłka
L=6 m
średnica)
średnicy) en
kg/szt.
dn
90 +0,3 4,3 +0,7 10,9
110 +0,4 4,2 +0,7 13,1
160 +0,5 6,2 +0,9 28,1
63
TABLICA 6. Rury PVC-U PN 8
Rury kielichowe o nominalnym ciśnieniu roboczym PN 8 z uszczelkami gumowymi
Średnica zewnętrzna Grubość ścianki
Masa rury
nominalna
odchyłka nominalna
kielichowej
(minimalna
(średniej (minimalna) odchyłka
L=6 m
średnica)
średnicy) en
kg/szt.
dn
90 +0,3 3,5 +0,6 8,9
110 +0,4 3,4 +0,6 10,6
160 +0,5 4,9 +0,7 22,2
TABLICA 7. Rury PVC-U PN 6
Rury kielichowe o nominalnym ciśnieniu roboczym PN 6 z uszczelkami gumowymi
Średnica zewnętrzna Grubość ścianki
Masa rury
nominalna
odchyłka nominalna
kielichowej
(minimalna
(średniej (minimalna) odchyłka
L=6 m
średnica)
średnicy) en
kg/szt.
dn
90 +0,3 2,7 +0,5 6,8
110 +0,4 2,7 +0,5 8,4
160 +0,5 4,0 +0,6 18,1
Kształtki formowane z rur PVC-U
Kształtki formowane z rur PVC-U
Kształtki formowane z rur PVC-U
Kształtki formowane z rur PVC-U
Kształtki formowane z rur PVC-U
dopuszczalne odchyłki są identyczne jak dla rur, z których
Kształtki formowane są z rur kielichowych
są wykonane. Kielichy mają wstawione uszczelki gumowe
o grubości ścianek przeznaczonych dla ciśnienia roboczego
i korki (możliwy jest również zakup kształtek bez uszczelek
PN 10 (10 bar). Średnice, grubości ścianek oraz
i korków).
TABLICA 8. A
uki jednokierunkowe
Nominalna Minimalny Kąt wygięcia Minimalna
z
średnica promień łuku długość
zewnętrzna montażowa
dn r ąo Z
90315 11o 66
22o 97
30o 120
45o 166
60o 218
90o 351
r
rys. 2
64
d
ą
z
Kształtki uzupełniające
TABLICA 8. A
uki jednokierunkowe (c.d. ze str. 64) Kształtki uzupełniające
Kształtki uzupełniające
Kształtki uzupełniające
Kształtki uzupełniające
Nominalna Minimalna
Do budowy sieci wodociągowych z rur z PVC-U
Minimalny
średnica Kąt wygięcia długość
konieczne są kształtki uzupełniające. Większość armatury
promień łuku
zewnętrzna montażowa
i zaworów produkowana jest z żeliwa odpowiednio
dn r ąo Z
zabezpieczonego (powłoki epoksydowe, powłoki ogniowe
110 385 11� 81 z cynku lub aluminium). Głównie ze względów
22� 119 ekonomicznych kształtki uzupełniające mogą być
30� 147 wykonane z PVC-U lub metalu (żeliwo, metale kolorowe).
45� 203 Związane jest to również z zakresem średnic, ponieważ
60� 266 najczęściej średnice małe (do 225 mm) mogą być
90� 429 alternatywne, natomiast średnice większe wykonuje się
160 560 11� 118 tylko z metali.
22� 173 Na krajowym rynku dostępny jest następujący
30� 214 asortyment kształtek uzupełniających, których system
45� 296 łączenia oparty jest na kielichach  wciskowych z wargową
60� 387
uszczelką umieszczoną w rowku kielicha:
90� 624
Trójniki kielichowe równoprzelotowe lub odgałęzienie
Trójniki kielichowe równoprzelotowe lub odgałęzienie
Trójniki kielichowe równoprzelotowe lub odgałęzienie
Trójniki kielichowe równoprzelotowe lub odgałęzienie
Trójniki kielichowe równoprzelotowe lub odgałęzienie
redukcyjne
redukcyjne
redukcyjne (rys. 5)
redukcyjne
redukcyjne
Złączki dwukielichowe
Złączki dwukielichowe
Złączki dwukielichowe
Złączki dwukielichowe
Złączki dwukielichowe
PVC-U dn = 63 � 225
żeliwo, Al dn = 63 � 400
TABLICA 9 (rys. 3)
Nominalna średnica Minimalna
rys. 5
zewnętrzna długość montażowa
dn L [mm]
90 266
110 285
160 341
rys. 3
dn
L
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem kołnierzowym
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem kołnierzowym
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem kołnierzowym
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem kołnierzowym
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem kołnierzowym
Złączki przelotowe (nasuwki)
Złączki przelotowe (nasuwki)
Złączki przelotowe (nasuwki)
Złączki przelotowe (nasuwki)
Złączki przelotowe (nasuwki)
(rys. 6)
PVC-U dn = 90 � 225
TABLICA 10 (rys. 4)
żeliwo, Al dn = 90 � 315
Nominalna średnica Długość całkowita
zewnętrzna
dn L [mm]
rys. 6
90 266
110 285
160 341
rys. 4
L
65
n
d
d
n
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem z gwintem R11 � 2 Zasuwy kielichowe
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem z gwintem R11 � 2 Zasuwy kielichowe (rys. 11)
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem z gwintem R11 � 2 Zasuwy kielichowe
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem z gwintem R11 � 2 Zasuwy kielichowe
Trójniki kielichowe z odgałęzieniem z gwintem R11 � 2 Zasuwy kielichowe
(rys. 7)
PVC-U dn = 90 � 160
PVC-U dn = 63 � 110
żeliwo dn = 63 � 400
żeliwo, Al dn = 90 � 160
rys. 7
rys. 11
Zwężki redukcyjne kielichowe (rys. 8)
Zwężki redukcyjne kielichowe
Zwężki redukcyjne kielichowe
Zwężki redukcyjne kielichowe
Zwężki redukcyjne kielichowe
PVC-U dn = 90 � 160
żeliwo, Al dn = 90 � 400
rys. 8
Trójniki kielichowe
Trójniki kielichowe (rys. 12)
Trójniki kielichowe
Trójniki kielichowe
Trójniki kielichowe
żeliwo, Al dn = 110 � 160
rys. 12
Złączki kielichowo-kołnierzowe
Złączki kielichowo-kołnierzowe (rys. 9)
Złączki kielichowo-kołnierzowe
Złączki kielichowo-kołnierzowe
Złączki kielichowo-kołnierzowe
PVC-U dn = 90 � 160
żeliwo, Al dn = 90 � 400
rys. 9
dn
Do mocowania (bosych) rur z PVC-U do armatury
i zaworów kołnierzowych metalowych można stosować
Złączki kołnierzowo-cylindryczne
Złączki kołnierzowo-cylindryczne (rys. 10)
Złączki kołnierzowo-cylindryczne
Złączki kołnierzowo-cylindryczne
Złączki kołnierzowo-cylindryczne
żeliwne kołnierze z gumową tuleją klinującą (dociskającą)
PVC-U dn = 90 � 160
rurę z PVC-U (rys. 13) dla średnic dn = 63 � 400. Śruby
żeliwo, Al dn = 90 � 400
do wszystkich połączeń kołnierzowych powinny być
rys. 10 starannie zabezpieczone przed korozją w gruncie lub
wykonane ze stali nierdzewnej.
Do wykonywania przyłączy domowych stosowane
są siodełka z nawiertką (rys. 14). Dla średnic dn = 63 � 160
mogą być wykonane z PVC-U, gdzie obejma mocowana
jest do rury z PVC-U klinem zaciskowym lub wykonanym z
żeliwa dla średnic 63 � 400 mm.
dn
66
1
d
n
d
rys. 13 rys. 14
PROJEKTOWANIE rur PVC-U E = 3 " 106 kN/m2
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
PROJEKTOWANIE
I  moduł bezwładności dla rur dla 1 m długości
Dopuszczalne ciśnienie robocze rur de  nominalna średnica zewnętrzna
Dopuszczalne ciśnienie robocze rur
Dopuszczalne ciśnienie robocze rur
Dopuszczalne ciśnienie robocze rur
Dopuszczalne ciśnienie robocze rur
en  nominalna (minimalna) grubość ścianki
Do ustalania maksymalnego dopuszczalnego S  szereg rur.
ciśnienia roboczego dla rur, określanego w skrócie PN, Wartość obliczeniowa sztywności obwodowej jest
przyjęto, że przy eksploatacji temperatura materiału, zbliżona do sztywności obwodowej określanej przy
z którego wykonano rury nie przekroczy 25�C, a okres badaniach odbiorczych wykonywanych zgodnie z PN-EN
użytkowania przewodów przy takim ciśnieniu wyniesie co ISO 9969: 1997, gdzie próbki rur są odkształcane o 3%
najmniej 50 lat. swojej średnicy. Zagadnienie sztywności obwodowej rur
Dla rur o średnicy do 90 mm włącznie jest szeroko omówione w Instrukcji projektowania i
uwzględniono obliczeniowy współczynnik pracy C = 2,5, wykony-wania kanalizacji zewnętrznych z rur PVC-U na
Instrukcji
a dla średnic od 110 mm przyjęto C = 2. W przypadku stronie 23 Instrukcji
Instrukcji.
Instrukcji
Instrukcji
przesyłania mediów o temperaturze wyższej (do 45�C) W przypadku rur ciśnieniowych z PVC-U
konieczne jest zmniejszenie dopuszczalnego ciśnienia szczególną uwagę należy zwrócić na układane w gruncie
roboczego (przy temp. 30�C  0,9, przy temp. 35�C  0,8, rury o małych grubościach o SN d" 4 (PN 6, S20, SDR41),
przy temp. 40�C  0,71, przy temp. 45�C  0,63). Natomiast aby uniknąć nadmiernych ich odkształceń. Dopuszcza się
przy temperaturze poniżej 25�C i niższym niż normalne w praktyce odkształcenia do 5% średnicy rury.
ciśnieniu eksploatacji trwałość przewodów wydłuży się.
Obliczenia hydrauliczne
Dopuszczalne ciśnienie robocze może być okresowo Obliczenia hydrauliczne
Obliczenia hydrauliczne
Obliczenia hydrauliczne
Obliczenia hydrauliczne
przekraczane o 50%, np. przy próbie ciśnieniowej,
wahaniach ciśnienia w czasie zbyt gwałtownego zamykania Ilość przesyłanej wody dla projektowanej sieci
zaworów, uszkodzonego systemu zasilania. określa się na podstawie wymagań inwestora. Dobór
średnic należy dokonać przy założonych dla nich
Sztywność obwodowa rur wielkościach przepływu Q [dm3/s] z uwzględnieniem
Sztywność obwodowa rur
Sztywność obwodowa rur
Sztywność obwodowa rur
Sztywność obwodowa rur
optymalnych szczytowych prędkości przepływu
Dla każdego szeregu grubości rur określona jest i związanych z tym spadków ciśnienia. Obliczanie należy
sztywność obwodowa, która wynika ze sprężystości dokonać zgodnie z PN-M-34034:1976  Rurociągi. Zasady
materiału oraz stosunku średnicy do grubości. Sztywność obliczeń strat ciśnienia.
początkową można obliczyć ze wzoru: Na rysunku 15 (str. 16) podano dobór spadków
liniowych ciśnienia [0 ] słupa wody [m/km] w zależności
E �" I E
SC = = od natężenia przepływu Q [dm3/s] prędkości wody [m/s]
I �" de - en 96(S)
oraz średnicy zewnętrznej rury. Przy sporządzaniu wykresu
gdzie: brano pod uwagę średnicę wewnętrzną rur o grubości
SC obliczeniowa sztywność obwodowa (początkowa) ścianek PN 10. Dla średnic do dn=200 przyjęto
E  moduł sprężystości (krótkotrwałej) przy zginaniu dla współczynnik szorstkości k=0,02 mm, a dla średnic
większych k=0,05 mm, temperaturę wody 10�C.
67
1
d
n
d
Wymagania i badania
Wymagania i badania
Wymagania i badania
Wymagania i badania
Wymagania i badania
Jeżeli w stadium projektowania wiadomo, że
przebiegu, zarówno w czasie napraw, jak i układania
przewód będzie w czasie użytkowania rozbierany lub
innego uzbrojenia oraz aby nie dopuścić do ich uszkodzenia
przewiduje się dalszą rozbudowę sieci, to należy w tych
przez koparki podczas prac ziemnych, konieczne jest po
miejscach zastosować odpowiedni typ połączeń. Rury
ułożeniu i wstępnym zasypaniu umieszczenie w pionie
z PVC-U są odporne na normalne warunki panujące
ponad grzbietem rury w odległości 35 50 cm taśm
w gruncie i nie wymagają ochrony przed korozją.
wskaz
nikowych (z wkładką metalową) do znakowania trasy
Jeżeli zabezpieczane są sąsiadujące z rurami PVC- rurociągów.
U elementy metalowe, należy zapobiec zetknięciu się PVC-
Materiał PVC-U, z którego wykonane są przewody,
U z nakładanymi na gorąco lub na zimno pokryciami lub
nie przewodzi prądu elektrycznego i dlatego nie może być
lakierami zawierającymi rozpuszczalniki.
stosowany do uziemienia. Jeżeli istniejąca sieć wykonana
Przewody z PVC-U ułożone w gruncie nie są
jest z rur metalowych z ochroną katodową i część jej zostaje
wykrywane z powierzchni terenu przez urządzenie
zastąpiona rurami PVC-U, należy zapewnić ciągłość
elektromagnetyczne. Aby ułatwić ustalenie trasy ich
obwodu elektrycznego przez jego zmostkowanie.
rys. 15
Nomogram doboru parametrów hydraulicznych dla rur ciśnieniowych
Spadek [0 ]
68
3
Przepływ [dm /s]
Średnica przewodu
Układanie przewodów Wykop powinien mieć taką szerokość, aby po
Układanie przewodów
Układanie przewodów
Układanie przewodów
Układanie przewodów
każdej stronie przewodu lub jego uzbrojenia pozostawało
Usytuowanie trasy sieci wodociągowej powinno 20 30 cm wolnego miejsca na prace montażowe. Jeżeli
być tak dobrane, aby nie kolidowało z przebiegiem innego dno wykopu składa się z gruntu o słabej nośności (0,05
uzbrojenia podziemnego już ułożonego oraz projekto- MPa) (glina, torf) oraz występują ostre kamienie, należy
wanego w przyszłości. Najczęściej wodociągi buduje się, wymienić podłoże na podsypkę o grubości 10 cm z piasku
gdy ułożone są w ziemi kable telekomunikacyjne ewentu- dowiezionego lub lepszego gruntu wydobywanego
alnie sieć gazowa. Trzeba się liczyć z tym, że będzie również z wykopu. Możliwe jest również wzmocnienie podłoża
w przyszłości ułożona sieć kabli energetycznych, a przede przez ułożenie tkanin wzmacniających. Zasadą jest, aby
wszystkim sieć kanalizacji bytowej i kanalizacji deszczowej. przewód ułożony był na zagęszczonym podłożu z dobrym
W celu ustalenia przebiegu trasy sieci oparciem po bokach. Pod jezdnią, na której występuje ruch
wodociągowych konieczne jest posiadanie: pojazdów, nie powinno się stosować rur o sztywności
" planu terenu z inwentaryzacją istniejącego uzbrojenia obwodowej poniżej SN 8 kN m2.
terenu, Przejście pod stałymi przeszkodami (drogi i ulice o
" profili podłużnych i poprzecznych tras z ustalonym ruchu ciężkich pojazdów, z torami tramwajowymi
przebiegiem linii rozgraniczających, istniejące lub i kolejowymi) wymagają stosowania rur ochronnych, które
projektowane jezdnie, chodniki, zieleńce. powinny być zakończone studzienkami przystosowanymi
Lokalizacja przebiegu sieci wodociągowych do demontażu przewodu. Przewody powinny być ułożone
zarówno na etapie projektowania, jak i w fazie projektu w rurach ochronnych na podporach w odległościach 1,5
technicznego musi być uzgodniona z regionalnymi � 2,0 m, opasujących co najmniej 1 obwód rur. Kielichy
(powiatowymi) Zespołami Uzgodnień Dokumentacji. W rur nie powinny stanowić punktów podparcia. Jeżeli jest
pracach projektowych i wykonawstwie przewodów to konieczne, kielichy wciskowe z uszczelką gumową
wodociągowych szczególnie ważna jest znajomość powinny być zabezpieczone obejmami kielichowymi
aktualnych polskich norm: uniemożliwiającymi wysunięcie się bosego końca rury
" PN-B-10725:1997 Wodociągi. Przewody zewnętrzne. z kielicha.
Wymagania i badania.
Wydłużanie termiczne przewodów
" PN-B-10736:1999 Roboty ziemne. Wykopy otwarte dla Wydłużanie termiczne przewodów
Wydłużanie termiczne przewodów
Wydłużanie termiczne przewodów
Wydłużanie termiczne przewodów
przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych. Warunki
techniczne wykonania. Współczynnik wydłużenia liniowego dla rur z PVC-U wynosi
" PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. w przybliżeniu 60 x 10-6 m/m K (0,06 mm/m K)
do obliczania zmiany wymiarów można stosować wzór:
Głębokość układania "L = 0,06 x L x "T
Głębokość układania
Głębokość układania
Głębokość układania
Głębokość układania
Przewody wodociągowe z PVC-U należy układać, gdzie:
podobnie jak i przewody wodociągowe z innych "L  zmiana długości (mm)
materiałów, na głębokości o 0,4 m większej od L  długość (m)
przemarzania gruntu. Wysokość przykrycia przewodów "T  różnica temperatur (K)
wodociągowych powinna zgodnie z PN-B-10725:1997
wynosić: Przykład:
" w strefie o hz = 0,8 m  1,2 m Różnica temp. 20 K, długość rury L = 6 m. Zmiana długości
" w strefie o hz = 1,0 m  1,4 m wyniesie:
" w strefie o hz = 1,2 m  1,6 m "L = 0,06 x 6 x 20 = 7,2 mm.
" w strefie o hz = 1,4 m  1,8 m. Z tego powodu zaleca się nie wpychać rury w kielich do
Mapa kraju z podziałem na strefy podana jest w oporu, lecz pozostawiać około 5 10 mm luzu. Rury
PN-B-03020:1981.
69
powinny być układane w ten sposób, aby wielkości sił osiowych. W tabeli 11 ujęto wartości sił osiowych, jakie
naprężeń spowodowanych wydłużeniem były jak oddziałują na zaślepki i łuki przy połączeniach kielichowych
najmniejsze. z uszczelkami gumowymi. Siły podano w kN w odniesieniu
Połączenia kielichowe rur z uszczelkami do ciśnienia w rurze 1 bara. Przy obliczeniu powierzchni
profilowymi (wargowymi) umieszczonymi w rowku kielicha betonowych bloków oporowych (rys. 16), należy wziąć pod
nie mają zdolności przenoszenia sił osiowych powstających uwagę maksymalne wzrosty ciśnienia (1,5 x PN) oraz
w wyniku działania ciśnienia wewnątrz rury. nośność gruntu. Powstający nacisk należy rozłożyć na
Przeciwdziałaniem tych sił jest tarcie pomiędzy uszczelką odpowiednio dużą powierzchnię bloków oporowych, które
a bosym końcem rury oraz znacznie większe tarcie wynikłe stosuje się do zabezpieczania zaślepek, trójników, łuków
z nacisku gruntu na rurę. Przeciwdziałanie to jest jednak (gdzie największa siła występuje przy łukach 90�), zwężkach
niewystarczające w przypadku występowania na redukcyjnych. Fundamentowania wymagają również
przewodach zaślepek, łuków, trójników i redukcji. zasuwy żeliwne zarówno ze względu na swój ciężar,
W zastosowaniach podziemnych można zapobiegać działanie ciśnienia wody w czasie zamknięcia, jak i siły
rozsuwaniu się połączeń przenoszących takie osiowe wynikające z momentu obrotowego przy zamykaniu
obciążenia poprzez wstawianie obejm kielichowych lub i otwieraniu. Do obliczeń powierzchni bloków oporowych
bloków oporowych z betonu. W pewnych okolicznościach przyjmuje się najczęściej dopuszczalny nacisk na grunt 200
oddziaływanie tarcia pomiędzy powierzchnią rury a dobrze kN/m2. Bloki oporowe muszą być posadowione w gruncie
zagęszczonym gruntem w strefie przewodu (przy małych w taki sposób, aby nie obciążały przewodów.
średnicach rur) może być wystarczające do przeniesienia
rys. 16
TABLICA 11. Wielkość sił osiowych działających na zaślepki (trójniki) i łuki przy połączeniach rur kielichowych z uszczel-
kami gumowymi
Średnica Siła osiowa na zaślepiony
Siły promieniowe działające na łukach o kątach
nominalna koniec lub trójnik kN/bar
dn kN/bar1) 90� 60� 45� 30� 22� 11�
90 0,64 0,90 0,64 0,49 0,33 0,25 0,12
110 0,95 1,34 0,95 0,73 0,50 0,37 0,19
160 2,01 2,84 2,01 1,54 1,05 0,78 0,39
1)
Wartości dla ciśnienia 1 bar.
70
z
ródeł ciepła i bez kontaktu z czynnikami szkodliwymi, jak
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY olej napędowy, farby lub rozpuszczalniki.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
WSKAZANIA DO WYKONANIA BUDOWY
Przedłużone działanie światła słonecznego (silne
Transport i przechowywanie rur promieniowanie ultrafioletowe) może doprowadzić do
Transport i przechowywanie rur
Transport i przechowywanie rur
Transport i przechowywanie rur
Transport i przechowywanie rur
odbarwienia powierzchni, skutkiem czego może być
Rury pakowane są przez producenta POLIPLAST w niewielkim stopniu obniżenie odporności na uderzenia.
Sp. z o.o. w pakiety o szerokości 1 m, wysokości 0,5 m Nie powoduje to jednak obniżenia wytrzymałości na
i długości ok. 6,5 m. W pakietach są rury o tych samych ciśnienie wewnętrzne rur.
średnicach i grubościach, układane naprzemianlegle Dozwolone jest składowanie rur bez zabezpieczeń
kielichami. Każdy pakiet jest w co najmniej trzech miejscach przez okres 12 miesięcy. Dotyczy to składowania łącznego,
spinany taśmą stalową z podkładkami drewnianymi u producenta, w hurtowni i na placu budowy. W przypadku
o szerokości minimum 5 cm. przewidywania dłuższego okresu składowania konieczne
Na życzenie odbiorcy rury mają w rowki kielichów jest zabezpieczenie poprzez wentylowane osłony
wstawione uszczelki, a w kielichach korki zaślepiające. nieprzezroczyste (tkanina lub czarna folia polietylenowa).
Kształtki formowane z rur pakowane są luzem. Rury z PVC-U mają cechowanie z podaną data produkcji
POLIPLAST Sp. z o.o
POLIPLAST Sp. z o.o
POLIPLAST Sp. z o.o. posiada własny transport z i należy przestrzegać zasady  wcześniejsza produkcja na
POLIPLAST Sp. z o.o
POLIPLAST Sp. z o.o
wyszkolonym personelem, który dostarcza do odbiorców budowę .
na terenie całego kraju wyroby w ilościach hurtowych. Szczególnie ważne jest, aby przy transportowaniu
Dostawa rur może się odbywać bez ograniczeń przy czy przenoszeniu rur nie ulegały one porysowaniu,
temperaturach wyższych od minus 5�C. Natomiast przy ponieważ poważnie obniża to ich wytrzymałość. Nie wolno
temperaturach niższych, do minus 15�C jest możliwa, lecz rur ciągnąć. Przy rozładunku należy używać podnośnika
przy zachowaniu zwiększonych środków ostrożności. z zabezpieczonymi płaskimi widłami przesuwającymi się
Pakiety mogą być ładowane na czas transportu po podkładach drewnianych. Pakietów nie można podnosić
do wysokości 2 m. Przy transporcie luzem rury muszą być przy użyciu zawiesi z lin stalowych czy łańcuchów, lecz za
ułożone na podkładkach drewnianych w skrzyni pomocą belki trawersowej z linami bawełniano-
samochodu naprzemianlegle, z wysuniętymi kielichami, do konopnymi.
wysokości 1,5 m. Wymagane jest zabezpieczenie dolnej Ciężkie kształtki, zawory i inna armatura żeliwna
warstwy przed przesuwaniem się i zarysowaniem od nie powinna być transportowana na stosie rur, lecz
łańcuchów lub lin spinających skrzynię samochodową. oddzielnie, w osobnym opakowaniu.
Całość ładunku powinna być zabezpieczona przed
Wykonanie wykopów
wypadaniem czy przemieszczaniem się rur przez Wykonanie wykopów
Wykonanie wykopów
Wykonanie wykopów
Wykonanie wykopów
odpowiednie ich zamocowanie.
Podczas prac wyładunkowych rur z PVC-U nie Prace ziemne powinny być prowadzone zgodnie
wolno zrzucać. W składowiskach lub magazynach rury z obowiązującymi normami, a przede wszystkim PN-B-
w pakietach nie powinny być układane wyżej niż na 2 m 10736:1999 i PN-S-02205: 1998, oraz zgodnie z ogólnie
w ten sposób, aby obramowania drewniane opierały się przyjętymi zasadami. Najczęściej wykonuje się wykopy
wzajemnie. Należy przy tym zapewnić oparcie boczne, aby wąskoprzestrzenne ciągłe o ścianach pionowych
zapobiec zwaleniu się stosu. z rozpartym odeskowaniem. Wybór rodzaju wykopu oraz
Na miejscu budowy wysokość stosu pakietów nie konieczność zabezpieczenia ścian są uzależnione od
powinna przekraczać 1,5 m, a w przypadku składowania głębokości wykopu, występowania i poziomu wód
rur luzem 1 m. Sposób układania rur luzem w stosy gruntowych oraz spoistości i rodzaju gruntu oraz lokalnego
powinien zapewniać równomierne ich podparcie ruchu komunikacyjnego.
wzdłużne. Kielichy powinny wystawać naprzemianlegle Głębokość wykopu wynika z projektu. Przy
poza podparciem na podporach co max 2 m. wykonywaniu wykopu koparką nie należy dopuszczać do
Rury z PVC-U powinny być składowane z dala od przekraczania projektowanej głębokości, szczególnie jeżeli
71
nie ma koniecznoS
ci wykonywania podsypki. Jeżeli istnieje z PVC-U mają trwałość obliczoną na minimum 50 lat, a są
konieczność wykonania podsypki (nośność podłoża jest już podstawy do twierdzenia, że w praktyce będzie ona
niewystarczająca lub występują kamienie), to wówczas kilkakrotnie dłuższa, obecnie stawia się znacznie wyższe
wykop wykonujemy o 0,2 m głębszy od projektowanego. wymagania względem zabezpieczeń antykorozyjnych
Podsypkę wykonujemy z gruntu wykopanego, jeżeli się do wyrobów metalowych. Sto-sowanie lakierów asfaltowych
tego nadaje  ma zdolności do zagęszczenia i nie zawiera do wyrobów żeliwnych jest niewystarczające.
ziaren większych od 20 mm, lub dostarczonego Inwestor poważnie traktujący inwestycję
dodatkowo. Wypoziomowana podsypka wodociągową musi podjąć właściwą decyzję o doborze
powinna być dobrze zagęszczona i powinna zapewniać kształtek uzupełniających, aby w budowanej sieci
podparcie rury na całej długości. W czasie wykonywania wodociągowej nie było punktów słabych o znacznie niższej
wykopu, jeżeli to jest możliwe, należy rozdzielić urobek, trwałości. Do połączeń kołnierzowych powinny być
który może być przydatny do wykonania z niego podsypki. stosowane śruby ze stali nierdzewnej, a kształtki żeliwne
powinny posiadać wysokiej jakości powłoki ochronne.
Wykonanie połączeń Połączenia klejone, jeżeli występują, to powinny
Wykonanie połączeń
Wykonanie połączeń
Wykonanie połączeń
Wykonanie połączeń
być wykonane zgodnie z wymaganiami producenta kleju.
Podstawowym połączeniem w budowie Zaleca się stosowanie klejów agresywnych (np. produkcji
przewodów wodociągowych z rur, kształtek oraz armatury Spółdzielni  Centralne Laboratorium Chemiczne ,
z PVC-U, żeliwa i aluminium są połączenia kielichowe Warszawa, tel. [phone]). Powierzchnie klejone
z uszczelką gumową. Przed wykonaniem takiego należy odtłuścić i wytrawić chlorkiem metylenu. Klej
połączenia należy bosy koniec oczyścić i sprawdzić, czy nakłada się pędzlem. Ze względu na szybkie odparowanie
kielich jest czysty. W przypadku zanieczyszczonego kielicha, należy nałożenie kleju i zestawienie połączenia wykonać
należy wyjąć uszczelkę, oczyścić ją przez włożenie do wody, w czasie nie dłuższym od 1 minuty. Nadmiar kleju po
oczyścić dokładnie kielich wraz z rowkiem zestawieniu połączenia trzeba usunąć. Klej agresywny ma
i ponownie wstawić uszczelkę, zwracając uwagę na kształt własności spęcznienia powierzchni i nadaje się do łączenia
jej profilu. Na bosym końcu rury lub kształtki należy z luzem do 0,6 mm. Połączenie uzyskuje wysoką
zaznaczyć miejsce, do którego ma być wsunięty kielich wytrzymałość po kilkunastu minutach. Klej
(wyjątkiem jest armatura żeliwna lub aluminiowa, którą konfekcjonowany jest w tubach 0,075 kg i puszkach 0,35
wsuwa się do oporu). kg i 0,65 kg. Ze względu na szybkie odparowanie należy
Bosy koniec (jeżeli rury nie skracamy) jest fabrycznie niezwłocznie po użyciu zamykać opakowanie. Rury
sfazowany. Jeżeli rurę trzeba skrócić, to obcinamy ją kielichowe z uszczelkami gumowymi ze względu na zbyt
prostopadle do osi i fazujemy do połowy grubości pod szerokie tolerancje nie nadają się do klejenia.
kątem około 14 � 45�. Bosy koniec smarujemy silikonowym Połączenia gwintowe kształtek PVC-U gwintami
środkiem poślizgowym (nie wolno używać towotu, metalowymi. Należy do uszczelnienia połączeń
wazeliny lub innych substancji oleistych) i wciskamy do gwintowych stosować taśmę teflonową lub kity
oznaczonej głębokości. Jeżeli przy wciskaniu rur jako uszczelniające.
dz
wigni używamy łomu, to należy na koniec rury Rury z PVC-U nie nadają się do gwintowania.
(z kielichem) umieścić klocek drewniany, aby nie uszkodzić rury. A
ączenia rur z PVC-U z rurami i armaturą żeliwną najczęściej
Warunkiem poprawnego wykonania połączenia wykonuje się kształtkami kołnierzowymi. Jednakże mogą
jest takie ułożenie rur, aby ich osie znajdowały się na jednej wystąpić przypadki, gdy zachodzi konieczność połączenia
prostej. przewodów z PVC-U z rurami i armaturą żeliwną
Połączenia kołnierzowe występują przy z tradycyjnymi kielichami żeliwnymi uszczelnianymi
zastosowaniu armatury w rodzaju zasuw, kształtek sznurem i folią aluminiową lub ołowiem. Musimy wówczas
przejściowych i hydrantów. Szczelne połączenie uzyskuje dysponować kształtkami przejściowymi, w których jeden
się przez ściśnięcie podkładki lub pierścienic pomiędzy koniec ma średnicę o wymiarach bosej rury żeliwnej, a drugi
powierzchniami czołowymi obu kołnierzy. Ponieważ rury (cieńszy, obrabiany) do kielichów rur z PVC-U.
72
Do wykonania takiego połączenia konieczne jest posiadanie wysokościowe należy przystąpić do zasypania przewodu
sznura (białego) uszczelniającego dla odpowiedniej do połowy średnicy i zagęszczania przez udeptywanie oraz
średnicy złącz kielichowych oraz dobijaka do szczeliwa ręczne ubijanie. W następnej kolejności warstwami
twardego (folia aluminiowa, ołów). o grubościach około 7,5 cm zasypuje się przewód z jedno-
Możliwości zginania rur z PVC-U w warunkach czesnym ręcznym zagęszczaniem, lecz nie bezpośrednio
budowy są dość ograniczone. Dopuszczalne jest niewielkie nad rurą, do wysokości około 15 cm ponad wierzchołek
odchylenie od ciągłej linii prostej, wynikłe z nieznanego rury. Grunt użyty do dosypki w całej strefie przewodu
odchylenia na połączeniu kielichowym w ramach ugięcia powinien spełniać te same wymagania, co użyty do pod-
uszczelki gumowej oraz uzyskanie krzywizny w ramach sypki, a więc nie mogą to być grunty plastyczne (gliny, iły),
sprężystości rury. Odchylenie w kielichu możliwe jest piaski pyliste, grunty o małej nośności (muły, torfy), jak
w granicach 1�, a promień krzywizny w wyniku ugięcia również grunty z kamieniami większymi od 20 mm.
rury na zimno, można oszacować jako 200-krotność Po ręcznym zagęszczeniu strefy przewodu na co
średnicy zewnętrznej rury. Można przyjąć w praktyce, że najmniej 15 cm powyżej wierzchołka rury można wypełnić
rury o średnicy większej od 160 mm są uważane za wykop warstwą 25 30 cm i stosować lekkie płytowe
rury sztywne. urządzenia wibracyjne do zagęszczania gruntu. Dopiero
Możliwości wygięcia rury o długości 6 m wynoszą: po uzyskaniu nad rurą warstwy 30 40 cm zagęszczonej
dn = 90 mm 0,8 m zasypki mogą być stosowane ciężkie ubijaki wibracyjne.
dn = 110 mm 0,6 m Trzeba również pamiętać o wstawieniu na wysokości 35
dn = 160 mm 0,4 m. 50 cm ponad przewodem taśmy znakującej przebieg trasy.
Wszystkie połączenia rur należy pozostawić odkryte do
Układanie przewodów w wykopie kontroli w czasie próby ciśnieniowej. Po zakończeniu próby
Układanie przewodów w wykopie
Układanie przewodów w wykopie
Układanie przewodów w wykopie
Układanie przewodów w wykopie
ciśnieniowej można zakończyć zasypywanie wykopów.
Dno wykopu powinno być starannie wyrównane, Aby uniknąć osiadania gruntu pod drogami
oczyszczone (jeżeli nie wykonujemy podsypki) niezależnie od kategorii ruchu zgodnie z PN-S-02205:1998,
z wystających kamieni lub innych twardych, ostrych grunt powinien być zagęszczony do wskaz
nika
przedmiotów. Przewody powinny być układane wzdłuż zagęszczenia 0,97.
wykopu z wymaganym uzbrojeniem. Jeżeli w wykopie
Próba szczelności przewodu
wykonujemy połączenia rur kielichowych, należy zwrócić Próba szczelności przewodu
Próba szczelności przewodu
Próba szczelności przewodu
Próba szczelności przewodu
uwagę na czystość kielichów i bosych końców.
Bezpośrednio przed zestawieniem połączenia usuwamy Próbę hydrauliczną szczelności przewodu
z rur korki zaślepiające. Chociaż nie jest to konieczne, należy przeprowadza się po ułożeniu przewodu i wykonaniu
przyjąć zasadę, że bose końce rur wchodzą warstwy ochronnej i podbiciu rur po obu stronach
w kielichy zgodnie z kierunkiem przepływu. (zagęszczenie) gruntu w strefie przewodu. Wymagania
W przypadku wykonywania połączeń poza dotyczące tej próby podaje norma PN-B-10725:1997.
wykopem należy zwrócić uwagę, aby w czasie opuszczania Szczelność odcinka lub całego przewodu bez
przewodów do wykopu bose końce częściowo nie względu na średnicę obliczeniową powinna być taka, aby
powysuwały się z kielichów. Na wszystkich zmianach przy próbie hydraulicznej ciśnienie przez 30 min. nie spadło
kierunku przewodu  trójniki, łuki oraz zaślepki i duże poniżej ciśnienia próbnego.
redukcje, powinny być wstawione bloki oporowe do Ciśnienie próbne dla odcinka tłocznego o ciśnieniu
przenoszenia sił osiowych. roboczym do 1 MPa powinno wynosić 1,5 ciśnienia
W miejscu oparcia o betonowy blok oporowy rura roboczego, lecz nie mniej niż 1 MPa. Dla odcinka przewodu
powinna być zawinięta w materiał odkształcalny w celu o ciśnieniu roboczym wyższym niż 1 MPa, ciśnienie próbne
równomiernego przeniesienia obciążenia. Po ułożeniu rur wynosi ciśnienie robocze +0,5 MPa.
i sprawdzeniu, czy zachowane są projektowe rzędne
73
Natomiast dla odcinka ułożonego w rurze
ochronnej, kanale zbiorczym czy tunelu, ciśnienie próbne
wynosi dwukrotność ciśnienia roboczego.
Próba hydrostatyczna powinna spełniać
następujące warunki:
" być przeprowadzona w temperaturze otoczenia,
" powinna trwać co najmniej 1 godz., lecz nie dłużej niż
24 godz.,
" ciśnienie próbne nie powinno przekraczać 1,5-krotności
najwyższego ciśnienia nominalnego dla najsłabszej części
przewodu.
Można więc różnie interpretować ciśnienie próbne.
Zgodnie z założeniami prEN 1456-6:1994 należy przyjąć
wyższą wartość
wyższą wartość, która wynika z:
wyższą wartość
wyższą wartość
wyższą wartość
" nominalnego ciśnienia PN systemu rurowego,
" 1,5-krotnej wartości ciśnienia roboczego.
Podczas napełniania i podnoszenia ciśnienia
można się spodziewać niewielkich ruchów przewodu
pomiędzy blokami oporowymi z następujących powodów:
" wzrostu ciężaru rury napełnionej wodą,
" niewielkich zmian wymiarów (temperatura wody,
sprężystość rur) i tendencja przewodu do  prostowania
się w czasie wzrostu ciśnienia.
W związku z powyższym cały przewód powinien
być pozostawiony pod działaniem ciśnienia roboczego dla
stabilizacji przez 2 do 3 godz.
Próba może być uznana za zadowalającą, jeżeli:
" nie wystąpi spadek ciśnienia (możliwy jest nawet niewielki
wzrost ciśnienia w wyniku zmian temperatur),
" zmierzona ilość wody, wymagana do doprowadzenia
ponownie do pierwotnego ciśnienia próbnego jest
mniejsza od dopuszczalnej obliczeniowej zgodnie z PN-B-
10725 na 1 km długości przewodu oraz średnicą
obliczeniową przewodu.
74
75
Twój lokalny dystrybutor:
Poliplast Sp. z o.o.
PL 56-400 Oleśnica-Spalice 6A
tel. [phone]
[phone]
[phone]
fax [phone]
Znajdziesz nas również w internecie
www.poliplast.pl
e-mail: [e-mail]