Ewolucja bohatera romantycznego w twórczoœci Adama Mickiewicza





Przedstaw trzech poznanych bohaterów: Konrad Wallenrod, Konrad z III cz. Dziadów, Jacek Soplica





Romantyzm jest to prÂÄ…d literacki i umysÂÅ‚owy, który rozwija siê w Europie od czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Jest on bardzo

niejednolity, bowiem ksztaÂÅ‚tuje siê w zaleÂżnoÅ“ci od warunków poszczególnych paÃÄ…stw. OÅ“wieceniowemu racjonalizmowi przeciwstawia emocje (miÂÅ‚oÅ“ÃÅš, zapaÂÅ‚ , wiarê), ksztaÂÅ‚tuje metafizycznÂÄ… koncepcjê dziejów, której motorem jest duch(triada Hegla, poglÂÄ…dy Schelinga), a postêp osiÂÄ…ga siê wÅ“ród mêczarni i cierpieÃÄ…. Postêp zmierza, wedÂÅ‚ug nich, do najwyÂższych wartoÅ“ci, jakimi sÂÄ… wolnoÅ“ÃÅš, miÂÅ‚oÅ“ÃÅš i jednoÅ“ÃÅš z Bogiem.

Romantyzm stworzyÂÅ‚ nowy typ bohatera. Jest nim indywidualista samotnie zbuntowany przeciwko istniejÂÄ…cej rzeczywistoÅ“ci, czÂÅ‚owiek o ogromnej wraÂżliwoÅ“ci i bogatym Âżyciu wewnêtrznym. W Polsce na kreacji bohatera romantycznego zawaÂżyÂÅ‚a historia. JuÂż w XVIII w. z obywatelskiej tradycji oÅ“wiecenia wyrastajÂÄ… w historii nowe wzorce osobowe, np. Kazimierz PuÂÅ‚awski, Tadeusz KoÅ“ciuszko. Ich kontynuatorami w XIX w. bêdÂÄ… tzw. romantyczni straceÃÄ…cy , np. Piotr Wysocki, Szymon Konarski, Romuald Traugutt,. Oni wÂÅ‚asnym przykÂÅ‚adem stwarzajÂÄ… model sÂÅ‚uÂżby ojczyŸnie, której istotÂÄ… jest bezgraniczne poÅ“wiêcenie i zÂÅ‚oÂżenie ofiary z Âżycia. Niewola narodowa zdeterminowaÂÅ‚a inne cechy bohatera. PoniewaÂż zabory wykluczaÂÅ‚y jawnoÅ“ÃÅš Âżycia politycznego, trzeba byÂÅ‚o utoÂżsamiÃÅš interes narodowy z Âżyciem jednostki. Oddaje to dobrze Konrad w sÂÅ‚owach z Improwizacji :



Teraz duszÂÄ… jam w ojczyÂżniê wcielony;

CiaÂÅ‚em poÂÅ‚knÂÄ…ÂÅ‚em jej duszê

Ja i ojczyzna to jedno.



DrugÂÄ… konsekwencjÂÄ… niewoli byÂÅ‚a apoteoza spisku i mÂÅ‚odoÅ“ci. Na takim tle historycznym wyrasta polski bohater romantyczny, patriota, spiskowiec. PrzykÂÅ‚adem jest Konrad Wallenrod – bohater Mickiewicza. To wÂÅ‚aÅ“nie ukÂÅ‚ad stosunków historycznych zmusza bohatera do samotnej walki z zakonem krzyÂżackim i do wejÅ“cia na drogê postêpu i zdrady. Historii zostaÂÅ‚y poddane trzy wielkie uczucia Konrada : miÂÅ‚oÅ“ÃÅš do ojczyzny, nienawiÅ“ÃÅš do KrzyÂżaków – wrogów Litwy i miÂÅ‚oÅ“ÃÅš do Aldony. Poeta wyraziÂÅ‚ to w sÂÅ‚owach : "Szczêœcia w domu nie znalazÂÅ‚, bo go nie byÂÅ‚o w ojczyŸnie". Konrad swym wyborem skazuje siê na tragiczny konflikt z samym sobÂÄ…. Jako chrzeÅ“cijanin i rycerz musi odrzuciÃÅš normy etyczne, splamiÃÅš honor, postÂÄ…piÃÅš wbrew kodeksowi rycerskiemu. Dlatego wejÅ“cie na drogê "lisa" wywoÂÅ‚uje w nim gÂłêbokie rozterki. Wyrazem ich sÂÄ… uchylanie siê od decyzji, zwlekanie z wyprawÂÄ… KrzyÂżaków na Litwê. Jednak jako czÂÅ‚owiek Konrad ponosi klêskê, dlatego jako jedyne wyjÅ“cie wybiera Å“mierÃÅš. Robi to, bo jest Å“wiadomy klêski swego Âżycia, wie, Âże ciêÂżar zdrady nie pozwoli , mu zaznaÃÅš spokoju i szczêœcia.



W Prologu III czêœci Dziadów Gustaw przeradza siê w Konrada.



Z cierpiÂÄ…cego romantycznego kochanka przemienia siê w Âżarliwego, cierpiÂÄ…cego za caÂÅ‚y naród patriotê. Bohater ten jest osamotniony w poczuciu swej wielkoÅ“ci, jako wybitna indywidualnoÅ“ÃÅš jest obdarzony nadludzkÂÄ… wraÂżliwoÅ“ciÂÄ… i poczuciem ogromnej siÂÅ‚y:



Ludzie! KaÂżdy z was mógÂÅ‚by samotny, wiêziony

MyÅ“lÂÄ… i wiarÂÄ… zwalaÃÅš i podŸwigaÃÅš tony.



Konrad staje siê uosobieniem caÂÅ‚ego narodu i jego cierpieÃÄ…: "Nazywam siê Milijon, bo za miliony / Kocham i cierpiê katusze", "Ja i ojczyzna to jedno". Jest to równieÂż genialny poeta, który tworzy pieÅ“ni "nieÅ“miertelne" i jako wielki twórca równa siê z Bogiem – StwórcÂÄ…. W imieniu cierpiÂÄ…cego narodu podejmuje samotnÂÄ… walkê z Bogiem i domaga siê od Niego "rzÂÄ…du dusz", bo wierzy, Âże siÂÅ‚ÂÄ… swego uczucia wyzwoli go z niewoli:





Ja kocham caÂÅ‚y naród...

Chcê go dŸwignÂÄ…ÃÅš, uszczêœliwiÃÅš,

Chcê nim caÂÅ‚y Å“wiat zadziwiÃÅš.



Jednak w swej pysze Konrad dopuszcza siê bluŸnierstwa wobec Boga i ponosi klêskê, bowiem jego bunt i rozpacz okazujÂÄ… siê wystêpkiem moralnym, popada wiec w moc szatana. Postawa Konrada zostaÂÅ‚a nazwana prometeizmem, gdyÂż podobnie jak Prometeusz z miÂÅ‚oÅ“ci do ludzi walczy Bogiem o ich dobro i poÅ“wiêca siê.

ZupeÂÅ‚nie innÂÄ… kreacjÂÄ… bohatera jest Jacek Soplica – ksiÂÄ…dz Robak z Pana Tadeusza .romantyczny bohater tej powieÅ“ci ujawnia tylko jego peÂÅ‚ne przygód Âżycie. W miÂÅ‚oÅ“ci byÂÅ‚ paliwodÂÄ…, czÂÅ‚owiekiem o nieokieÂÅ‚znanym temperamencie. W afekcie miÂÅ‚oÅ“ci i uraÂżonej dumy popeÂÅ‚nia zbrodniê i zostaje obciÂÄ…Âżony mianem zdrajcy. PrzeÂżywa on przeÂÅ‚om moralny , przywdziewa habit i staje siê bojownikiem o wolnoÅ“ÃÅš Litwy. Jako emisariusz uÅ“wiadamia szlachtê o koniecznoÅ“ci podjêcia wspólnej walki z zaborcÂÄ…. Ks. Robak nie ma nic z wielkich indywidualnoÅ“ci swych poprzedników. Jest cichy i pokorny, anonimowo pracuje i poÅ“wiêca siê dla ojczyzny. W celach osobowych i w swej dziaÂÅ‚alnoÅ“ci jest to nowy typ bohatera romantycznego.