MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krzysztof Matuszak
Montaż i programowanie końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych 725[02].Z2.02.
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy,
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Kazimierz Kochman
mgr inż. Hanna Grządziel
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Krzysztof Matuszak
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Zych
mgr inż. Maurycy Bekas
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 725[02].Z2.02.
 Montaż i programowanie końcowych urządzeń telekomunikacyjnych zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu monter sieci i urządzeń
telekomunikacyjnych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Podłączenie aparatu końcowego do linii miejskiej 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 10
4.2. Podłączenie i pierwsze uruchomienie centralki abonenckiej PBX 11
4.2.1. Materiał nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 14
4.2.3. Ćwiczenia 14
4.2.4. Sprawdzian postępów 15
4.3. Podłączanie urządzeń końcowych do centralki PBX 16
4.3.1. Materiał nauczania 16
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 20
4.3.3. Ćwiczenia 20
4.3.4. Sprawdzian postępów 21
4.4. Aparaty sekretarsko-dyrektorskie 22
4.4.1. Materiał nauczania 22
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 25
4.4.3. Ćwiczenia 25
4.4.4. Sprawdzian postępów 27
5. Sprawdzian osiągnięć 27
6. Literatura 32
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik, będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o urządzeniach końcowych,
ich obsłudze i programowaniu.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiadomości,
które powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia, które określają umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy
z poradnikiem.
3. Materiał nauczania, który zawiera:
- treści potrzebne do nabycia wiedzy niezbędnej do wykonania ćwiczeń
oraz zaliczenia sprawdzianów z zakresu montażu i programowania końcowych
urządzeń telekomunikacyjnych,
- pytania sprawdzające, które sprawdzą wiedzę niezbędną do wykonania przez Ciebie
ćwiczeń,
- ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych niezbędnych
do montażu i programowania końcowych urządzeń telekomunikacyjnych,
- wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
- sprawdzian postępów, który pomoże Ci ocenić poziom Twojej wiedzy, nabytej
podczas wykonywania ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności
opanowanych przez Ciebie podczas realizacji programu jednostki modułowej Montaż
i programowanie końcowych urządzeń telekomunikacyjnych.
Sprawdzian osiągnięć zawiera:
- instrukcję dla ucznia, w której omówiono sposób postępowania podczas
przeprowadzania sprawdzianu,
- zestaw zadań testowych ,
- przykładową kartę odpowiedzi, do której wpiszesz wybrane przez Ciebie
odpowiedzi na pytania znajdujące się w teście.
Poziom przyswojenia wiedzy z zakresu kolejnych jednostek treści nauczania i gotowość
do wykonania ćwiczeń możesz sprawdzić, odpowiadając na Pytania sprawdzające.
Po wykonaniu kolejnego ćwiczenia spróbuj odpowiedzieć na pytania, zawarte
w Sprawdzianie postępów. Sprawdzian postępów pomoże Ci ocenić poziom Twojej wiedzy
przed przystąpieniem do poznawania kolejnej jednostki treści nauczania. Po zrealizowaniu
materiału nauczania objętego jednostką modułową Montaż i programowanie końcowych
urządzeń telekomunikacyjnych, spróbuj rozwiązać test  Sprawdzian osiągnięć . W tym celu
postępuj zgodnie z wskazaniami, zawartymi w instrukcji poprzedzającej test.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa: Montaż i programowanie końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych, której treść teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych
do za poznania siÄ™ z urzÄ…dzeniami wykorzystywanymi w abonenckich sieciach
telekomunikacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp
i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych
prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
725[02].Z2.
Montaż instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.01.
Montaż instalacji telekomunikacyjnych
725[02].Z2.02.
Montaż i programowanie
końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych
725[02].Z2.03.
Eksploatacja urządzeń
telekomunikacyjnych
Schemat układu jednostek modułowych w module 725[02].Z2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się narzędziami niezbędnymi do montażu urządzeń telekomunikacyjnych,
- współpracować w grupie,
- przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas uruchamiania i obsługi central
abonenckich i urządzeń końcowych,
- rozróżniać elementy i podzespoły telekomunikacyjne na podstawie oznaczeń i wyglądu,
- identyfikować na schematach montażowych instalacji telefonicznej rodzaje kabli, gniazd
i złączy,
- identyfikować elementy maskujące: korytka, rurki i elementy mocujące,
- sporządzać wykazy narzędzi i materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych do montażu, konserwacji, lokalizacji i naprawy uszkodzeń,
- rozróżniać i rozpoznawać na podstawie wyglądu i oznaczeń kable stosowane
w telekomunikacji,
- przyłączać poszczególne linie instalacji do centrali abonenckiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- przeczytać ze zrozumieniem instrukcję obsługi końcowych urządzeń
telekomunikacyjnych i na tej podstawie przeprowadzić konfigurację tego urządzenia,
- rozpoznać na projektach sieci telekomunikacyjnych instalacje wewnętrzne i zewnętrzne
oraz wskazać różnicę między nimi,
- rozróżnić i rozpoznać na schematach obwody sygnałowe i obwody zasilające,
- zidentyfikować na planach instalacji sieci końcowe urządzenia telekomunikacyjne,
- wskazać zastosowania końcowych urządzeń telekomunikacyjnych,
- scharakteryzować końcowe urządzenia telekomunikacyjne oraz określać ich funkcje,
- wskazać różnicę między aparatami końcowymi a aparatami systemowymi,
- rozpoznać urządzenia i podzespoły na podstawie wyglądu i symboli,
- dobrać narzędzia potrzebne do montażu określonego urządzenia telekomunikacyjnego,
- sporządzić wykaz niezbędnych narzędzi do montażu,
- zamontować urządzenie zgodnie z instrukcją montażową,
- dobrać przyrządy pomiarowe do sprawdzenia jakości montażu,
- sprawdzić poprawność montażu,
- obsłużyć i zaprogramować urządzenie zgodnie z instrukcją,
- sprawdzić funkcjonowanie zainstalowanych urządzeń końcowych,
- wskazać normy i przepisy dotyczące montażu urządzeń telekomunikacyjnych,
- przewidzieć zagrożenia występujące przy montażu i pomiarach urządzeń
telekomunikacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Podłączenie aparatu końcowego do linii miejskiej
4.1.1. Materiał nauczania
Podział linii zewnętrznych ze względu na sposób transmisji głosu i danych
Ze względu na sposób transmisji głosu i danych linie miejskie możemy podzielić na dwie
grupy:
- linie analogowe POTS,
- linie cyfrowe ISDN, gdzie rozróżniamy dodatkowo łącza BRA i PRA.
Mówiąc linia miejska mamy na myśli fizyczne łącze, które doprowadzanej jest od centrali
miejskiej do abonenta. A
ącze takie jest zakańczane gniazdem telefonicznym (dla łączy
analogowych POTS) lub zakończeniem sieciowym NT (dla łączy cyfrowych ISDN).
Linia analogowa POTS jest doprowadzana do abonenta przy pomocy dwuprzewodowej
instalacji kablowej zakończonej standardowym gniazdem abonenckim (rys.1).
Rys. 1. Gniazdo telefoniczne RJ11(6P4C).
Linia taka umożliwia przesyłanie mowy w paśmie 0,3kHz do 3,4kHz oraz transmisję danych
z prędkością do 56kbit/s.
Do linii takiej można podłączyć np.:
- aparat telefoniczny analogowy przewodowy lub bezprzewodowy,
- faks,
- urządzenia końcowe takie jak poczta głosowa lub automatyczna sekretarka.
Po zastosowaniu aparatu telefonicznego umożliwiającego pracę w trybie FSK
(ang. Frequency-Shift Keying - modulacja częstotliwości dla sygnałów cyfrowych) lub
DTMF (ang. Dual Tone Multi Frequency - sygnalizacji tonowej używanej w urządzeniach
telefonicznych) podłączonego do linii analogowej, możliwa jest prezentacja numeru abonenta
wywołującego CLIP (ang.). Informacja o numerze dzwoniącym może być także wyświetlona
na zewnętrznych urządzeniach tzw. identyfikatorach połączeń, które można podłączyć
równolegle z dowolnym aparatem telefonicznych.
Podłączenie urządzenia końcowego można wykonać przy pomocy kabla liniowego
zakończonego mikro-wtykiem RJ11.
W przypadku linii cyfrowej należy używać zamiennej nazwy  łącza miejskiego dlatego,
że technologia ISDN umożliwia zwielokrotnienie dostępnych linii miejskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Każde łącze ISDN zakańczane jest zakończeniem sieciowym NT, które pełni rolę znanego
z linii POTS gniazda telefonicznego posiadającego dodatkowe możliwości.
Rys. 2. Zakończenie sieciowe NT1+ab.
Dostępne są dwa standardy usługi ISDN:
- BRA 2B(64kbit/s)+D(16kbit/s),
- PRA 30B(64kbit/s)+D(64kbit/s).
W przypadku jednego łącza miejskiego ISDN BRA mamy do dyspozycji dwie kanały
rozmówne: B1 i B2, na których mogą być prowadzone niezależnie dwie rozmowy
telefoniczne lub transmisja danych z dwóch różnych urządzeń z prędkością 64kbit/s.
W niektórych urządzeniach transmisji danych możliwe jest ustawienie podwójnej szybkości
transmisji łącząc kanały w jeden. W ten sposób można uzyskać maksymalną szybkość
128kbit/s ale kosztem podwojonej opłaty za czas połączenia.
Przed podłączeniem portów analogowych do NT musimy przypisać im odpowiednie numery
MSN (maksymalnie po 3 na każdy port), tak aby dzwoniąc na wskazany numer MSN
zgłaszało nam się żądane urządzenie końcowe.
Podłączenie urządzeń cyfrowych ISDN dokonujemy przy pomocy kabla
przyłączeniowego zakończonego wtykiem RJ45 takiego samego jakiego używa się przy
budowie sieci komputerowych. W  dużym ISDN-ie PRA uzyskujemy maksymalnie 30 linii
miejskich (30 kanałów rozmownych), na których można przeprowadzić 30 niezależnych
połączeń. A
ącza PRA są dedykowane tylko dla systemów cyfrowych PBX.
Telefonia cyfrowa ISDN umożliwia szybką rozbudowę istniejącego systemu
telekomunikacyjnego, zapewnia dostęp do nowych usług a także redukuje koszty utrzymania
łączy telefonicznych. Należy pamiętać o następującej zależności:
1 linia cyfrowa ISDN BRA = 2 linie analogowe POTS
lub
1 linia cyfrowa ISDN PRA = 30 linii analogowych POTS.
W przypadku łącza ISDN PRA liczba dostępnych kanałów rozmownych, może być
ograniczona przez operatora dostarczającego usługę ISDN w wyniku czego abonent ma
do dyspozycji 15, 20 ,25 lub 30 kanałów rozmownych odpowiadających fizycznym liniom
miejskim. W łączu ISDN Kanał B używany jest do przesyłania mowy i transmisji danych
natomiast kanał D używany jest do przesyłania informacji sterujących i sygnalizacji.
Na łączach cyfrowych możliwe jest uruchomienie dwóch rodzajów numeracji tj. DDI
(ang Direct Dial-In  bezpośredni wybór numeru abonenta wewnętrznego)
i MSN (ang. Multiple Subscriber Number  dodatkowe numery telefoniczne),
które mogą być dopisane do konkretnego stanowiska wewnętrznego przy czym numeracja
DDI tylko w centralkach abonenckich a numeracja MSN dla telefonu końcowego
lub centralki PBX.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje linii zewnętrznych?
2. W jaki sposób można odczytać informacje o osobie dzwoniącej na linii POTS?
3. Do czego służy kanał B a do czego kanał D w systemie ISDN?
4. W jaki sposób zakańczana jest linia POTS, a w jaki linia ISDN?
5. Ile kanałów rozmownych może być uruchomionych na łączu PRA?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj zakończenie linii POTS i podłącz do niej aparat telefoniczny analogowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wykonać wewnętrzną instalację kablową zakończoną gniazdem telefonicznym,
2) podłączyć kabel do gniazda zgodnie z przyjętymi zasadami,
3) sprawdzić przy pomocy aparatu monterskiego poprawność wykonanego podłączenia
(czy jest słyszalny sygnał zgłoszenia centrali miejskiej),
4) podłączyć aparat telefoniczny do gniazda,
5) wykonać próbne połączenie telefoniczne wychodzące,
6) wykonać próbne połączenie przychodzące z innego stanowiska zewnętrznego/telefonu
komórkowego na podłączony numer miejski,
7) w przypadku błędnego wyniku któregokolwiek z testów, poprawić podłączenia linii
i ponownie wykonać sprawdzenie linii.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- linia miejska podłączona do głowicy kablowej,
- kabel telefoniczny instalacyjny,
- gniazdo telefoniczne,
- aparat monterski,
- aparat telefoniczny analogowy,
- wkrętak,
- nóż do ściągania izolacji,
- instrukcja obsługi aparatu telefonicznego,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Podłącz do linii ISDN telefon analogowy i telefon cyfrowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) podłączyć kablem liniowym telefon analogowy do wejścia zakończenia sieciowego NT
oznaczonego Ab1 lub Ab2,
2) podłączyć aparat cyfrowy ISDN do wejścia S0 zakończenia sieciowego NT,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
3) wykonać próbne połączenie telefoniczne z telefonu analogowego na telefon cyfrowy
ISDN,
4) wykonać próbne połączenie telefoniczne z telefonu cyfrowego ISDN na analogowy,
5) w przypadku błędnego wyniku testu sprawdzić podłączenia i ponownie przeprowadzić
testowe rozmowy,
6) pamiętać o podłączeniu do zasilania zakończenia sieciowego NT w celu zasilenia aparatu
cyfrowego i zasileniu wejść analogowych ab1 i ab2.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- 1 Å‚Ä…cze ISDN 2B+D z przypisanymi numerami MSN (minimum 2 numery MSN),
- aparat telefoniczny ISDN,
- aparat telefoniczny analogowy z wyświetlaczem LCD i funkcją prezentacji numerów
 Caller ID lub  CLIP ,
- gniazda telefoniczne,
- kabel liniowy dwużyłowy z wtykiem RJ11,
- kabel liniowy czterożyłowy z wtykiem RJ45,
- instrukcja obsługi telefonu ISDN,
- instrukcja obsługi telefonu analogowego,
- poradnik dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie łącza miejskiego?
ðð ðð
2) zdefiniować pojęcie POTS i ISDN?
ðð ðð
3) podłączyć aparat analogowy do łącza ISDN?
ðð ðð
4) podłączyć aparat cyfrowy do łącza ISDN?
ðð ðð
5) wskazać różnicę pomiędzy łączem analogowym ab. a łączem
cyfrowym ISDN?
ðð ðð
6) wymienić urządzenia jakie można podłączyć do linii cyfrowej
ISDN?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.2. Podłączenie i pierwsze uruchomienie centralki
abonenckiej PBX
4.2.1. Materiał nauczania
Podział central abonenckich na analogowe i cyfrowe.
Podstawowym podziałem jest podział na centrale analogowe i cyfrowe,
gdzie wyznacznikiem jest:
- rodzaj możliwych do podłączenia linii wewnętrznych lub zewnętrznych,
- rodzaj pola komutacyjnego zastosowanego w centrali.
Obecnie wszystkie centrale posiadajÄ… cyfrowe pole komutacyjne a rodzaj centrali wyznaczajÄ…
aparaty podłączane do wyposażenia wewnętrznego centrali oraz możliwość podłączania linii
miejskich cyfrowych i/lub analogowych. Centrale abonenckie analogowe sÄ… obecnie
budowane w postaci zintegrowanej systemu zamkniętego w jednej, zwartej obudowie.
Wszystkie możliwe podłączenia są dostępne od razu na płycie głównej centralki.
Zazwyczaj centrala taka jest od razu gotowa do uruchomienia i eksploatowania. Jakiekolwiek
zmiany programu są niemożliwe bądz
ograniczone do minimum. Jeżeli producent dopuszcza
wprowadzanie zmian w programie centrali to wykonuje siÄ™ je zazwyczaj z telefonu
podłączonego do pierwszego portu wewnętrznego centrali tzw. aparatu programującego.
Funkcje aparatu programującego pełni najczęściej telefon systemowy lub analogowy
podłączony do pierwszego portu wewnętrznego w uruchamianym systemie
telekomunikacyjnym. W starszych rozwiązaniach aparat programujący występował jako
odrębne urządzenie służące wyłącznie programowaniu funkcji centrali oraz do odczytywania
aktualnych stanów pracy i bufora rejestrowanych rozmów.
Rzadziej występują jeszcze centrale analogowe zbudowane w postaci płyty głównej i slotów
rozszerzeń do których możliwe jest wstawienie określonej karty rozszerzeń. Karty rozszerzeń
przypominają wyglądem karty rozbudowy komputera PC. Budowane są jako moduły
o określonej pojemności (liczbie portów) i funkcjonalności. Karty rozszerzeń dzielimy na
karty abonenckie, karty miejskie i karty funkcji specjalnych. Dodatkowo można je jeszcze
podzielić na analogowe i cyfrowe.
Technologia użyta w systemach analogowych ogranicza jednak możliwości wykorzystania
nowych rozwiązań telekomunikacyjnych. Ich funkcjonalność w porównaniu do central
cyfrowych jest o wiele mniejsza, zazwyczaj otrzymujemy system w konkretnej konfiguracji,
bez możliwości dalszej rozbudowy, lub możliwość jej rozbudowy jest mocno ograniczona
pojemnością i rodzajem zastosowanych łączy miejskich i wewnętrznych.
Brak możliwości automatycznego kierowania ruchu telefonicznego do innego (tańszego)
operatora telekomunikacyjnego (funkcja oznaczana w centralkach jako LCR lub ARS), brak
możliwości wykorzystania łączy ISDN i numeracji DDI, brak prezentacji numerów
dzwoniących oraz mocno ograniczone możliwości wykorzystania telefonii VoIP powodują,
że systemy analogowe są coraz rzadziej montowane u klientów końcowych. Centralki
analogowe zastępowane są coraz częściej centralami cyfrowymi zapewniającymi o wiele
lepsze zarządzanie ruchem telefonicznym oraz umożliwiającymi korzystanie z nowych
technologii łączności. Cena zakupu systemu analogowego powoduje jednak, że są one nadal
chętnie kupowane przez klientów, którzy nie mają wygórowanych wymagań odnośnie
możliwości sytemu telekomunikacyjnego.
Wprowadzone centrale cyfrowe umożliwiają dowolną konfigurację systemu przy czym
zawsze otrzymujemy jednostkÄ™ podstawowÄ… z wolnymi miejscami (slotami) na karty
rozbudowy. Rodzaje kart i ich pojemności są różne, ustalane przez poszczególnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
producentów. Po umieszczeniu karty na odpowiedniej pozycji w obudowie, jest ona
(zazwyczaj) rozpoznawana automatycznie. Jeżeli centrala nie potrafi rozpoznać karty
rozbudowy automatycznie trzeba taką kartę przypisać ręcznie. Konfigurację i zmiany
programu powinny wykonywać autoryzowane serwisy telekomunikacyjne. Podstawowe
ustawienia są zazwyczaj udostępniane użytkownikowi i opisywane w instrukcji użytkownika
dostarczanej wraz z centralÄ… przy jej zakupie.
Rys. 3. Urządzenia końcowe podłączone do centralki analogowej PMS-08 SLICAN.
Rozbudowa i maksymalna pojemność centrali cyfrowej zależy wyłącznie od liczby slotów
i pojemności kart rozbudowy.
Jednostki podstawowe udostępniane są w trzech wersjach: wiszące, stojące i w obudowach
typu  RACK 19
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
a) b)
c) d)
e) f)
Rys. 4. Przykładowe wersje obudów PBX: a) i b) wiszące, c) i d) stojące, e) i f) w wersji  RACK 19 .
Centrale cyfrowe są programowane za pomocą komputera PC podłączonego poprzez
kabel np. RS232 lub USB, aparatu systemowego lub stanowiska zdalnej administracji
(komputer PC połączony z centralą modemem lub kartą sieciową LAN).
Do central telefonicznych dołączane jest oprogramowanie dla użytkownika
i administratora umożliwiające bieżącą obsługę i dokonywanie zmian w programie centrali.
Dodatkowo centrale wyposażane są w:
- systemy taryfikacji połączeń  zintegrowane lub zewnętrzne systemy poczty głosowej
 voice-mail ,
- systemy interaktywnej obsługi połączeń przychodzących - IVR (ang. Interactive Voice
Response),
- systemy automatycznej obsługi połączeń przychodzących DISA (ang. Direct Inward
System Access),
- systemy telefonii bezprzewodowej  zintegrowane lub zewnętrzne DECT(ang. Digital
Enhanced Cordless Telephony),
- systemy do obsługi telefonii internetowej SIP(ang. Session Initiation Protocol), VoIP(ang.
Voice over Internet Protocol).
Zawsze należy pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności przy uruchamianiu central
telefonicznych. Warto zwrócić uwagę na napięcie zasilania centrali, parametry otoczenia
(wilgotność, temperatura pracy) i zabezpieczenia (uziemienie i polaryzacja). Przed każdym
włączeniem zasilania należy sprawdzić czy wszystkie moduły centrali są umieszczone
w slotach centrali (czy są do końca wsunięte), ponieważ nieprawidłowo złożona centralka
może ulec uszkodzeniu. Warto także pamiętać o nie wyjmowaniu podczas pracy kart
rozbudowy, zwłaszcza kart miejskich i karty procesora, ponieważ może to doprowadzić
do uszkodzenia płyty głównej (jednostki podstawowej).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Rys. 5. Urządzenia końcowe podłączone do cyfrowej centralki abonenckiej.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje central abonenckich (podział)?
2. Jakie znasz zalety i wady znanych tobie typów central abonenckich?
3. W jaki sposób można programować centrale?
4. Z jakich podstawowych elementów powinna się składać centrala abonencka?
5. Jakie znasz dodatkowe wyposażenie central abonenckich?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj podłączenie sieci kablowej do centralki PBX i dokonaj jej uruchomienia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) podłączyć do odpowiednich wejść centralki linie kablowe sieci wewnętrznej i miejskiej,
2) do wyznaczonych gniazd podłączyć numery wewnętrzne centralki,
3) do wyposażenia miejskiego centralki podłączyć linię miejską,
4) do wyznaczonych gniazd podłączyć aparaty telefoniczne,
5) podłączyć zasilanie do centralki,
6) poczekać, aż centralka uruchomi się,
7) gdy centralka będzie już uruchomiona z aparatu wewnętrznego nr 1 wywołać aparat
telefoniczny nr 2,
8) wykonać próbne połączenie zewnętrzne,
9) odebrać przychodzące połączenie zewnętrzne i dokonać jego przełączenia na drugi
aparat.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Wyposażenie stanowiska pracy:
- analogowa centralka abonencka PBX,
- 1 linia zewnętrzna,
- 2 aparaty telefoniczne analogowe podłączone do wyposażenia wewnętrznego centrali,
- gniazda telefoniczne,
- wkrętak,
- nóż do ściągania izolacji,
- instrukcja programowania i użytkowania centrali abonenckiej,
- instrukcja obsługi aparatów telefonicznych,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Dokonaj przełączenia numerów wewnętrznych podłączonych do centralki PBX.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić numerację aparatów telefonicznych podłączonych do centralki PBX,
2) podłączyć dodatkowe gniazda sieci wewnętrznej,
3) dokonać przełączenia numerów z gniazd podłączonych na gniazda nowe,
4) do powstałych wolnych gniazd podłączyć nowe numery wewnętrzne,
5) sprawdzić telefonem monterskim poprawność podłączonych sygnałów,
6) do wszystkich czynnych gniazd podłączyć aparaty telefoniczne,
7) wykonać testowe połączenia pomiędzy podłączonymi telefonami.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- analogowa centralka abonencka PBX umożliwiająca podłączenie 6 numerów
wewnętrznych,
- 3 gniazda telefoniczne z podłączonymi numerami wewnętrznymi 10,11,12,
- 3 wolne gniazda telefoniczne,
- 6 aparatów telefonicznych,
- wkrętak,
- kabel instalacyjny,
- nóż do ściągania izolacji,
- telefon monterski,
- instrukcja uruchomienia i użytkowania centrali abonenckiej,
- instrukcja obsługi telefonu analogowego,
- poradnik dla ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zamontować i uruchomić centralkę analogową?
ðð ðð
2) podłączyć do wyposażenia analogowego centralki aparaty telefoniczne?
ðð ðð
3) podłączyć do wyposażenia miejskiego analogową linię miejską?
ðð ðð
4) wykonać przeniesienie numeru do innego punktu sieci wewnętrznej?
ðð ðð
5) podłączyć do cyfrowego wyposażenia miejskiego łącze ISDN?
ðð ðð
6) podłączyć do analogowego wyposażenia miejskiego łącze ISDN?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.3. Podłączanie urządzeń końcowych do centralki PBX
4.3.1. Materiał nauczania
Podział aparatów telefonicznych.
Do centralek abonenckich możemy podłączyć wiele typów aparatów telefonicznych
poczynając od analogowych, aż po cyfrowe z technologią IP. Telefony końcowe można
podzielić na następujące grupy:
- analogowe przewodowe,
- cyfrowe przewodowe,
- analogowe bezprzewodowe,
- cyfrowe bezprzewodowe DECT,
- systemowe.
Pierwsza grupa aparatów to standardowe i najczęściej używane telefony analogowe
wśród których można jeszcze dokonać podziału na telefony proste posiadające tylko
klawiaturę oraz telefony rozbudowane z wyświetlaczem, głośno-mówiące (z wbudowanym
głośnikiem i mikrofonem do prowadzenia rozmów przy odłożonej słuchawce) i klawiszami
pamięci oraz automatyczną sekretarką
a) b)
Rys. 6. Przykładowe aparaty analogowe: a) bez wyświetlacza i b)  głośno mówiący z wyświetlaczem.
Każdy z aparatów podłączonych do centralki PBX musi zapewniać podstawowe usługi:
- wybieranie numerów w systemie tonowym lub impulsowym,
- zawieszanie i przełączanie rozmów przy pomocy klawisza FLASH lub RECALL.
Ustawienie czasu flash ma ogromne znaczenie, ponieważ od długości tego czasu zależy
możliwości przełączania rozmowy na inne stanowisko telefoniczne. Jeżeli czas ten jest
za krótki, to prowadzona rozmowa nie zostanie zawieszona i nie będzie można jej przełączyć
na inne stanowisko. Natomiast gdy czas ten jest za długi, to następuje rozłączenie rozmowy.
Aparaty przewodowe mogą być także wyposażone w system rejestracji rozmów
tzw. automatyczną sekretarkę analogową (zapis na taśmie magnetycznej) lub cyfrową (zapis
w pamięci flash).
Cyfrową odmianą aparatu przewodowego jest telefon ISDN, który umożliwia
prowadzenie rozmów z wykorzystaniem sieci cyfrowej miejskiej lub wewnętrznej. Usługi
telefonii ISDN takie jak identyfikacja połączeń przychodzących, historia połączeń
nieodebranych czy informacja o koszcie połączenia są już także dostępne w telefonii
analogowej, np. identyfikacja połączeń jest możliwa przy wykorzystaniu standardu DTMF
lub FSK.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 7. Przykładowy telefon ISDN.
Aparaty bezprzewodowe posiadają takie same funkcje jak przewodowe z tą różnicą,
że abonent może korzystać ze wszystkich funkcji telefonu w obszarze zasięgu stacji bazowej
aparatu. Możemy dokonać podziału na telefony analogowe i cyfrowe gdzie wyznacznikiem
podziału jest pasmo częstotliwości używanych w danym typie telefonii bezprzewodowej i tak:
- dla telefonów bezprzewodowych analogowych CT1/CT1plus  900MHz (935-953 MHz,
914-915 MHz i 959-960 MHz),
- dla telefonów bezprzewodowych cyfrowych DECT  1800MHz (1805-1880 MHz
i 1880-1900 MHz).
a) b)
Rys. 8. Przykładowy aparat bezprzewodowy: a) w standardzie CT1, b) standardzie DECT.
Rozróżnia się aparaty z jedną lub wieloma stacjami ruchomymi DECT (słuchawkami;
maksymalnie 8 szt.). Zalogowanie większej liczby stacji ruchomych polega na uruchomieniu
funkcji  rejestrowania w stacji bazowej oraz funkcji  meldowania w stacji ruchomej
DECT. Po wykryciu nowej stacji ruchomej jest przydzielana dla niej numeracja wewnętrzna
(niekiedy trzeba dokonać ręcznego wyboru jednego z proponowanych numerów).
Po zaakceptowaniu numeracji aparat jest gotowy do działania. Aparaty bezprzewodowe
występują w wersji z automatyczną sekretarką, z systemem  głośnego mówienia a także
z wyświetlaczem monochromatycznym lub kolorowym. W telefonii bezprzewodowej prym
wiedzie obecnie standard cyfrowy DECT, który można porównać do systemu GSM.
Zasięg pracy wyznaczony przez standard DECT to 50 m w budynkach i 300m w terenie
otwartym. Stacja ruchoma w systemie DECT może być zameldowana do maksymalnie
4 stacji bazowych (każda o innym numerze miejskim/wewnętrznym). Istnieją także systemy
DECT dedykowane dla systemów PBX, zapewniające łączność na małym obszarze do kilku
kilometrów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Telefony systemowe są kolejna grupą aparatów telefonicznych wykorzystywanych
wyłącznie w systemach PBX. Starsze rozwiązania przewidywały zasilanie aparatu
systemowego cztero a nawet sześcioprzewodową instalacją telefoniczną. Dwie żyły były
wykorzystywane do przesyłania mowy a dwie pozostałe do przesyłania informacji
systemowych np. o numerze dzwoniÄ…cego, dacie, czasie rozmowy o stanie wybieranej linii
wewnętrznej (zajęta/wolna) a pozostałe dwie do zasilania aparatu.
Obecnie wszyscy producenci systemów PBX oferują własne aparaty systemowe zasilane
jednoparową instalacja kablową. Każdy z producentów opracował swój sposób podłączania
aparatu systemowego do gniazda telefonicznego tzn. albo na zewnętrznych pinach
albo wewnętrznych tak samo jak aparaty analogowe.
Telefony systemowe umożliwiają komfortową współpracę z systemem PBX, zapewniając
łatwiejszy dostęp do funkcji systemowych centrali. Każda z funkcji/usług może być
wywołana przy pomocy klawiszy funkcyjnych, kodu funkcji/usługi lub przy pomocy
specjalnych klawiszy interaktywnych umożliwiających przewijanie menu i wybór optymalnej
usługi.
Rys. 9. Przykładowe aparaty systemowe.
W najnowszych rozwiązaniach, podłączony za pomocą dwóch przewodów telefon
systemowy umożliwia rozbudowę o dodatkowe stanowisko analogowe, ISDN lub systemowe
bez potrzeby rozbudowy wewnętrznej sieci telefonicznej. Stanowisko jest podłączane
do odpowiedniego wejścia w telefonie lub po przez dołączenie odpowiedniego adaptera
do aparatu systemowego.
Podział faksów.
Do systemów abonenckich można także podłączyć różnego rodzaju urządzenia faksowe.
Podłączenie takiego urządzenia przebiega tak samo jak podłączenie aparatu telefonicznego
analogowego. Podłączając faks należy zwrócić jedynie uwagę na to czy jest to urządzenie
tylko faksowe czy jest to faks wyposażony w słuchawkę tzw. telefaks.
Na rynku oferowanych jest wiele modeli różnych producentów jednak wszystkie możemy
podzielić na następujące grupy:
- faksy termiczne,
- faksy termo transferowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- faksy atramentowe,
- faksy laserowe.
Faksy z pierwszej grupy oferują wydruk na papierze termicznym tzw. rolki dzięki czemu
eksploatacja takich urządzeń jest bardzo tania. pozostałe rodzaje urządzeń zapewniają wydruk
na standardowym papierze A4 dzięki czemu nie ma potrzeby sporządzania kopii otrzymanego
dokumentu, jednak eksploatacja takich urządzeń jest już droższa.
a). b).
c). d).
Rys. 10. Przykładowe telefaksy: a) laserowy, b) termiczny ze słuchawką DECT, c) termo transferowy,
d) termiczny.
Dodatkowo urządzenia faksowe mogą być wyposażone w słuchawkę telefoniczną
(telefaksy), dodatkową słuchawkę bezprzewodową, automatyczną sekretarkę a także złącze
umożliwiające podłączenie urządzenia do komputera i wykorzystanie faksu jako drukarki.
Standardowo telefaksy mogą pracować w następujących trybach :
- telefon; pracują jako stanowisko telefoniczne a uruchomienie odbioru faksu następuje
ręcznie,
- telefon/faks; w trybie tym ustawia się liczbę dzwonków po której telefaks przełącza się
w tryb odbioru automatycznie,
- faks; w trybie tym pracuje jako automatyczny faks,
- automatyczna sekretarka; jeżeli jest dostępna to po zgłoszeniu odtwarzane jest nagranie,
po którym można nagrać zapowiedz
lub rozpocząć transmisję dokumentu.
Należy pamiętać o uzupełnianiu papieru w faksie oraz o wymianie materiałów
eksploatacyjnych (tusz, toner, folia). W przypadku braku papieru faks przełącza się w tryb
awaryjny, w którym odbierane dokumenty są zapisywane w pamięci urządzenia. W trybie
awaryjnym nie jest możliwe nadanie faksu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz typy aparatów telefonicznych?
2. Który standard telefonii bezprzewodowej umożliwia podłączenie kilku słuchawek?
3. Jakie są zalety stosowania aparatów systemowych w centralkach PBX?
4. Jakie znasz rodzaje faksów?
5. Jaka jest zaleta faksów termicznych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Podłącz telefony: analogowe, systemowy i ISDN do centralki PBX.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) podłączyć wybrane aparaty do odpowiednich wyposażeń centralki:
- telefon analogowy do wyposażenia wewnętrznego analogowego,
- telefon systemowy do wyposażenia wewnętrznego systemowego,
- telefon cyfrowy ISDN do wyposażenia ISDN.
2) przy podłączaniu pamiętać o odpowiednim okablowaniu dla każdego typu telefonów,
3) wykonać kilka połączeń testowych pomiędzy aparatami,
4) zmienić głośność i barwę dzwonków w telefonach,
5) na telefonach zaprogramować klawisze bezpośredniego wyboru tak, aby umożliwiały
dzwonienie na pozostałe aparaty,
6) wykonać testowe połączenia z aparatu systemowego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- cyfrowa centralka abonencka PBX,
- aparat telefoniczny systemowy,
- aparat telefoniczny analogowy,
- aparat telefoniczny cyfrowy ISDN,
- gniazda telefoniczne,
- instrukcje obsługi aparatów telefonicznych analogowego, systemowego i cyfrowego
ISDN,
- instrukcja programowania i użytkowania centrali abonenckiej,
- poradnik dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Uruchom dwa stanowiska telefaksowe i przeprowadz
transmisjÄ™ strony testowej
pomiędzy podłączonymi telefaksami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) podłączyć telefaksy pod dwa numery wewnętrzne analogowe,
2) ustawić parametry w obu faksach:
- datÄ™,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
- czas,
- nagłówek,
- sposób odbioru.
3) przygotować stronę testową,
4) wykonać połączenie pomiędzy faksami i przesłać stronę testową,
5) po odebraniu strony testowej odesłać ją z powrotem do faksu 1.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- centralka PBX z minimum dwoma portami wewnętrznymi analogowymi,
- dwa telefaksy,
- instrukcja programowania i użytkowania centrali abonenckiej,
- instrukcja obsługi telefaksu,
- poradnik dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) uruchomić aparat systemowy?
ðð ðð
2) uruchomić telefaks analogowy?
ðð ðð
3) zmieniać ustawienia parametrów aparatu telefonicznego: głośność
i barwa dzwonka, programowanie klawiszy funkcyjnych lub
bezpośredniego wyboru?
ðð ðð
4) podłączyć telefon systemowy i telefon ISDN do centralki PBX?
ðð ðð
5) wykonać transmisję faksową?
ðð ðð
6) ustawić odpowiedni tryb odbioru na telefaksie?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.4. Aparaty sekretarsko-dyrektorskie
4.4.1. Aparaty sekretarsko-dyrektorskie
Systemy sekretarsko-dyrektorskie
Pierwsze aparaty sekretarsko-dyrektorskie wykorzystywane były przez zakłady pracy
w celu wyposażenia kadry kierowniczej i sekretariatu w telefony miejskie i wewnętrzne,
oraz ograniczenie dostępu bezpośredniego do numeru (stanowiska) kierownika lub dyrektora,
po przez skierowanie połączeń zewnętrznych na sekretarkę. Aparaty sekretarsko-dyrektorskie
umożliwiają realizację funkcji centralkowych bez potrzeby zakupu centralki abonenckiej.
Warunkiem realizacji funkcji jest zakup kilku (maksymalnie 8) takich samych aparatów
sekretarsko-dyrektorskich i połączenie ich w odpowiedni sposób.
Zazwyczaj aparaty takie podłącza się do instalacji wewnętrznej trzyparowej (pierwszą do linii
miejskiej pierwszej LM1, drugą do linii miejskiej drugiej LM2 i trzecią do linii wewnętrznej
LW), którą doprowadza się równolegle do każdego aparatu. Aparaty po podłączeniu
programuje się nadając im kolejne numery wewnętrzne.
LM1 LM2 LW
Aparat
sekretarsko
dyrektorski
nr1
Aparat
sekretarsko
dyrektorski
nr2
Aparat
sekretarsko
dyrektorski
nr8
Rys. 11. Schemat podłączenia aparatów sekretarsko-dyrektorskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Na każdym z aparatów są umieszczone przyciski z diodami, które sygnalizują
użytkownikowi stan pracy aparatów pozostałych użytkowników sieci oraz zajętość linii
miejskich.
Do systemu sekretarsko dyrektorskiego można dołączyć maksymalnie dwie linie
miejskie. Każdy z abonentów może wykonać połączenie przez 1 lub 2 linię miejską oraz
połączenie wewnętrzne z jednym, wybranym numerem wewnątrz sieci. W starszych
rozwiązaniach, telefony sekretarsko dyrektorskie były przyłączane do centralnego aparatu
kablem wielożyłowym. Każdy klawisz funkcyjny na każdym z aparatów musiał być zasilony
odrębną parą przewodów. Rozwiązanie takie było kosztowne i wymagało bezbłędnej
instalacji przez wyspecjalizowane służby techniczne. Obecnie proponowane rozwiązania są
łatwe w montażu i zapewniają niezawodną pracę każdego z podłączonych aparatów.
a) b)
Rys. 12. Przykładowy aparat sekretarsko-dyrektorski: a) bez wyświetlacza, 2 linie miejskie i 5 linii
wewnętrznych, b) z wyświetlaczem, 2 linie miejskie i 8 linii wewnętrznych.
Przykładowy aparat KX-TS3282 charakteryzuje się następującymi parametrami
i funkcjami:
- wyświetlacz 3 liniowy, 16 znakowy z dodatkową linią z piktogramami, na który mogą być
wyświetlane godzina i data, czas rozmowy, ilość nieodebranych połączeń, numer linii
miejskiej oraz numer abonenta wywołującego,
- cyfrowy system głośno mówiący,
- połączenie przychodzące sygnalizowane pulsowaniem kontrolki dzwonka,
- interkom,
- dwustronne połączenia interkomowe między dwoma telefonami,
- trójstronne połączenia konferencyjne,
- powtarzanie wybierania numeru z listy (10 ostatnich numerów),
- pamięć w rejestrze połączeń do 50 numerów (na obu liniach łącznie),
- książka telefoniczna (50 numerów),
- wybieranie jedno-przyciskowe (3 numery zapisane pod klawiszami wyboru),
- zawieszenie połączenia,
- transfer zawieszonego połączenia do innego abonenta wewnętrznego,
- restrykcje  uniemożliwienie wybierania numerów rozpoczynających się określonymi
cyframi (1 lub 2 cyfry),
- blokada wyjścia,
- wybór rodzaju dzwonka dla każdej z linii, L1,L2 i Interkom,
- regulacja poziomu głośności dzwonka (głośno, cicho, wyłączenie dzwonka),
- wyłączenie mikrofonu podczas rozmowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
- możliwość regulacji czasu FLASH (długość sygnału flash: 80, 90, 100, 110, 200, 250,
300, 400, 600, 700 ms),
- wybieranie tonowe lub impulsowe, czasowe przełączania telefonu na wybieranie tonowe,
- możliwość podłączenia słuchawki nagłownej,
- możliwość montażu na ścianie.
Obecnie używane aparaty sekretarsko dyrektorskie są wypierane przez małe centralki
abonencki z podłączonymi do nich telefonami analogowymi lub systemowymi.
Koszt zakupu pięciu aparatów sekretarsko dyrektorskich jest o wiele wyższy od zakupu małej
centralki PBX i pięciu aparatów analogowych a nawet systemowych. Funkcjonalność
rozwiązania  centralkowego jest o wiele wyższa z zachowaniem układu sekretarsko
dyrektorskiego. Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest także koszt budowy
standardowej sieci telefonicznej 1 parowej a nie jak w przypadku aparatów sekretarsko-
dyrektorskich, 3 parowej. Zastosowanie aparatu systemowego z programowalnymi
klawiszami i wyświetlaczem umożliwia korzystanie z funkcji sekretarsko dyrektorskich
w bardzo wygodny.
Rys. 13. Przykładowy aparat systemowy z klawiszami programowalnymi, wyświetlaczem i klawiszami
dialogowymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób podłącza się obecnie stosowane aparaty sekretarsko-dyrektorskie?
2. Ile aparatów sekretarsko-dyrektorskich, może ze sobą współpracować?
3. Jakie informacje mogą być sygnalizowane na aparacie sekretarsko-dyrektorskim?
4. Jaki typ gniazda telefonicznego musi być użyty do montażu aparatu sekretarsko
-dyrektorskiego?
5. Jak w inny sposób można zrealizować funkcje aparatu sekretarsko-dyrektorskiego?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj podłączenie 2 aparatów sekretarsko dyrektorskich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wykonać sieć kablową umożliwiającą podłączenie 2 telefonów sekretarsko-dyrektorskich
2) podłączyć aparaty do zainstalowanych gniazd,
3) przypisać aparatom numery wewnętrzne w sieci,
4) sprawdzić połączenie pomiędzy nimi  interkom,
5) wykonać połączenie zewnętrzne na linii miejskiej i przekazać je na drugi aparat,
6) odebrać połączenie przychodzące z linii miejskiej i przekazać na drugi aparat.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dwie linie miejskie,
- 2 aparaty telefoniczne sekretarsko-dyrektorskie,
- aparat telefoniczny podłączony do linii zewnętrznej,
- kabel instalacyjny 3 parowy,
- gniazda telefoniczne,
- wkrętak,
- nóż do ściągania izolacji,
- instrukcje programowania i obsługi aparatów sekretarsko-dyrektorskich,
- poradnik dla ucznia,
Ćwiczenie 2
Uruchom funkcjÄ™ konferencji na aparatach sekretarsko-dyrektorskich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wykonać sieć kablową umożliwiającą podłączenie 2 telefonów sekretarsko-dyrektorskich,
2) podłączyć aparaty do zainstalowanych gniazd,
3) przypisać aparatom numery wewnętrzne w sieci,
4) sprawdzić połączenie pomiędzy nimi  interkom,
5) odebrać połączenie przychodzące z linii miejskiej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
6) zawiesić połączenie i uruchomić funkcję konferencji dołączając drugi aparat sekretarsko-
dyrektorski do zawieszonej rozmowy,
7) przeprowadzić rozmowę  konferencja 3-stronna,
8) rozłączyć rozmowę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dwie linie miejskie,
- 2 aparaty telefoniczne sekretarsko-dyrektorskie,
- aparat telefoniczny podłączony do linii miejskiej,
- kabel instalacyjny 3 parowy,
- gniazda telefoniczne,
- wkrętak,
- nóż do ściągania izolacji,
- instrukcje programowania i obsługi aparatów sekretarsko-dyrektorskich,
- poradnik dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić funkcje użytkowe aparatów sekretarsko-dyrektorskich ?
ðð ðð
2) uruchomić wybraną funkcję aparatu sekretarsko-dyrektorskiego?
ðð ðð
3) przekazać połączenie przychodzące na inne stanowisko w sieci?
ðð ðð
4) zmienić numer wewnętrzny aparatu sekretarsko-dyrektorskiego?
ðð ðð
5) rozbudować istniejącą sieć aparatów sekretarsko-dyrektorskich o kolejne
stanowisko?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania: wielokrotnego
wyboru, otwarte i opisowe.
5. Zadania 1, 2, 3, 4, 5, 11, 17, 18, 20, 21 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko
jedna jest poprawna, natomiast w 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 22, 23, 24
uzupełnij zadania.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
- w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki, błędną odpowiedz
otocz kółkiem a następnie ponownie
zaznacz znakiem X odpowiedz
prawidłową),
- w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedz
w wyznaczone pole,
- w pytaniach opisowych wpisz krótką charakterystykę w wyznaczone pole.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy.
8. Kiedy wybór odpowiedzi lub jej udzielenie w analizowanym zadaniu sprawi Ci trudność,
wtedy odłóż jego rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
Trudności mogą przysporzyć Ci pytania: 21  24, gdyż są one na poziomie trudniejszym
niż pozostałe.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 90 min.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Centralka abonencka modułowa:
a) składa się z jednej płyty systemowej,
b) składa się z płyty głównej i slotów rozszerzeń,
c) ma budowę zamkniętą  brak dalszej rozbudowy,
d) jest centralÄ… tylko analogowÄ….
2. Jeden z podziałów central abonenckich to:
a) na modułowe i analogowe,
b) na analogowe i systemowe,
c) na cyfrowe i systemowe,
d) na analogowe i cyfrowe.
3. Centralka abonencka cyfrowa:
a) obsługuje tylko łącza cyfrowe: systemowe i ISDN,
b) nie obsługuje łączy ISDN PRA,
c) obsługuje łącza analogowe BRA i cyfrowe PRA,
d) obsługuje łącza analogowe i cyfrowe.
4. W łączu BRA udostępniane są:
a) 2 kanały sygnalizacyjne i 2 kanały rozmowne,
b) 1 kanał rozmowny i 2 sygnalizacyjne,
c) 1 kanał sygnalizacyjny i 2 rozmowne,
d) 1 kanał rozmowny i 1 kanał sygnalizacyjny.
5. Aparaty systemowe mogą pracować:
a) tylko z liniami miejskimi cyfrowymi BRA i PRA,
b) tylko z liniami miejskimi cyfrowymi BRA i liniami miejskimi analogowymi,
c) z liniami miejskimi PRA 20 i PRA 30,
d) każdą linia miejską.
6. Opisz główne parametry linii cyfrowej ISDN BRA i PRA  podaj liczbę dostępnych
kanałów i ich przepustowość oraz maksymalną liczbę połączeń telefonicznych jaka może
być na nich prowadzona jednocześnie.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
7. Wymień trzy grupy aparatów końcowych podłączanych do systemów PBX.
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
8. Wymień standardy prezentacji numeru abonenta dzwoniącego.
................................................................................................................................................
9. Wymień rodzaje faksów, biorąc pod uwagę sposób drukowania dokumentów.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
10. Wymień trzy zalety faksów na papier zwykły A4.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................
11. Wskaż, ile urządzeń może być podłączonych do 1 łącza ISDN BRA?
a) 1 urzÄ…dzenie,
b) 10 urządzeń,
c) 8 urządzeń,
d) 30 urządzeń.
12. W jaki sposób można odbierać automatycznie dokumenty na telefaksie podłączonym
do linii analogowej?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
13. Wymień, jakie są zalety a jakie wady faksu na papier termiczny?
................................................................................................................................................
14. Objaśnij, kiedy na wyświetlaczu telefonu analogowego podłączonego do centralki PBX
pojawi siÄ™ informacja o numerze abonenta dzwoniÄ…cego?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
15. Objaśnij, jaka numeracja ISDN umożliwia bezpośrednie wybranie numeru konkretnego
stanowiska w centrali abonenckiej?
................................................................................................................................................
16. Wyjaśnij, czy łącze ISDN BRA z numeracją MSN może być wykorzystane bezpośrednio
przez telefony analogowe, i jeżeli tak to w jaki sposób?
................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
17. Podaj sposób, w jaki możemy odczytać informacje o połączeniach nieodebranych
na telefonie ISDN?
a) wybierajÄ…c odpowiedni kod funkcji,
b) odczytujÄ…c z menu telefonu,
c) nie możemy bo jest to funkcja przeznaczona tylko dla abonentów sieci GSM,
d) dzwoniÄ…c pod numer informacyjny.
18. Wskaż, ile aparatów sekretarsko-dyrektorskich może być maksymalnie podłączonych
do wspólnej sieci?
a) 4 aparaty,
b) 10 aparatów,
c) 8 aparatów,
d) 2 aparaty.
19. Omów sposób, w jaki można dokonywać zmian w programie centrali?
................................................................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
20. Jaki parametr odpowiada za przełączanie rozmowy na inne stanowisko w systemie
abonenckim?
a)  hold ,
b)  DND ,
c)  flash ,
d)  park .
21. Telefony bezprzewodowe pracujące w standardzie DECT mają zasięg:
a) 30 m w budynkach i 500 m w terenie otwartym,
b) 50 m w budynkach i 30 m w terenie otwartym,
c) 30 m w budynkach i 300 m w terenie otwartym,
d) 50 m w budynkach i 300 m w terenie otwartym.
22. Wymień dwa najważniejsze parametry centrali, które decydują o pojemności systemu
abonenckiego.
................................................................................................................................................
23. Omów sposób podłączenia aparatu analogowego do portu ab1 w module NT1?
................................................................................................................................................
......................................................................................................................................
24. Przedstaw zasadnicze różnice pomiędzy aparatem systemowym a aparatem ISDN?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Montaż i programowanie końcowych urządzeń telekomunikacyjnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
, wpisz krótkie odpowiedzi lub scharakteryzuj.
Numer
Punkty
Odpowiedz

zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6.
7.
8.
9.
10.
11. a b c d
12.
13.
14.
15.
16.
17. a b c d
18. a b c d
19.
20. a b c d
21. a b c d
22.
23.
24.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
6. LITERATURA
1. Boczyński T., Janoś T., Kaczmarek S. (red.): Vademecum teleinformatyka. Cz. II. IDG
Poland, Warszawa 2002
2. Chustecki J. (red.): Vademecum teleinformatyka. Cz I. IDG Poland, Warszawa 1999
3. Kościelnik D.: ISDN  cyfrowe sieci zintegrowane usługowo. WKA
, Warszawa 2001
4. Taras E.: UrzÄ…dzenia telekomunikacyjne. Cz.1. WSiP, Warszawa 1996
5. Witulski St.: UrzÄ…dzenia telekomunikacyjne. Cz. 2. WSiP, Warszawa 1996
6. Zagrobelny T.: UrzÄ…dzenia teletransmisyjne. WSiP, Warszawa 1996
7. Instrukcje obsługi central telefonicznych
8. Instrukcje obsługi urządzeń telekomunikacyjnych
9. Materiały reklamowe producentów
10. Normy i katalogi
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32