9621686323

Literatura

Agnieszka Bal

Wojna jako przedmiot obrazowania w poezji Józefa Bohdana Zaleskiego

Motyw wojny i opisy walk są nieodłącznym tematem utworów Józefa Bohdana Zaleskiego, przedstawiciela szkoły ukraińskiej w polskiej poezji romantycznej. Doświadczenia wojenne samego autora nie są zbyt znaczące. W 1831 r. poeta opuścił Warszawę, aby służyć w pułku generała Szembeka, uczestniczył m in. w bitwie pod Grochowem. W czasie powstania listopadowego został wybrany posłem na sejm jako reprezentant powiatów wschodnich. Po upadku powstania udał się do Lwowa, a następnie wyjechał do Francji, gdzie przebywał aż do śmierci, nie angażując się w życie polityczne.

Józef Bohdan Zaleski, miedzioryt Jamesa Hopwooda wg rysunku Józefa Kurowskiego

kiedy między Polską a Kozaczyzną nie było krwawych zatargów, a Ukraina była sprzymierzeńcem Polski w walce z tzw. wrogami krzyża. W tekstach Zaleskiego Polacy i Kozacy walczą przeciw wspólnym wrogom - Turkom i Tatarom. Ulubionymi tematami związanymi z wojną, podejmowanymi przez autora są: zwycięstwa oręża słowiańskiego (zdobycie Chocimia, Zbaraża), radosne śpiewy triumfujących oddziałów oraz odwaga kozackich i polskich bohaterów.

Spośród utworów obrazujących działania wojenne najbardziej znany jest trzyczęściowy

Na kształt poezji Zaleskiego, jak również na dobór treści tematycznej, oddziaływała w dużej mierze tradycja historyczna - podania i przekazy o słynnych wodzach ukraińskich, czerpane jednak przede wszystkim za pośrednictwem folkloru. Sięgając po materiały historyczne, Zaleski wykorzystywał zwłaszcza Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza oraz Opis starożytnej Polski Tomasza Święcickiego, w którym znalazł się osobny rozdział poświęcony Kozakom. Trzeba zaznaczyć, że pomimo iż Zaleski urodził się na Ukrainie, jego postawa patriotyczna rozszerza się również na Polskę, w której (zwłaszcza w Warszawie) spędził około dziesięciu lat. Mając możliwość korzystania z różnych, akcentujących nie tylko zgodę i harmonię przekazów historycznych, zdecydowanie bardziej (jeśli wierzyć Józefowi Tretiakowi, badaczowi twórczości Zaleskiego) poeta skłaniał się ku tradycji, która podnosiła świetność tych czasów,

Konspekt nr 2/2007 (29)