9679385100

69

_„Glos Polonii” 1970-2002

gierska (1848 r.) były wspierane przez oddziały polskie. Po klęsce powstania styczniowego wielu Polaków znalazło schronienie na ziemi węgierskiej. Po zawarciu w 1867 r. ugody z monarchią habsburską Węgry przeżywały rozwój gospodarczy. Powstawały liczne ośrodki przemysłowe, a Budapeszt stał się europejską metropolią. Nic więc dziwnego, że na Węgrzech pojawiły się rzesze poszukujących pracy Polaków. W 1880 r. Budapeszt zamieszkiwało ponad dwa i pół tysiąca osób polskiego pochodzenia. Kolejna fala uchodźców z Polski przybyła na Węgry po rewolucji w 1905 r., a następnie po wybuchu I wojny światowej. Gdy wybuchła II wojna światowa, Węgry nie tylko odmówiły wzięcia udziału w jakiejkolwiek akcji przeciw Polsce (mimo iż Węgrzy byli sprzymierzeńcem Niemiec), ale otworzyły swe granice dla blisko 140 000 uchodźców. Obecnie środowisko Polonii węgierskiej składa się głównie z Polaków, którzy wyemigrowali na Węgry ze względów zarobkowych bądź osiedlili się tam po II wojnie światowej. Jednocześnie dorasta kolejne pokolenie Polaków, którzy urodzili się i wychowali na Węgrzech. Szacuje się, źe liczebność Polonii na Węgrzech waha się między 5000 a 10 000 osób. Środowisko to po dzień dzisiejszy organizuje liczne uroczystości, okolicznościowe bale, festyny, wieczorki i spotkania towarzyskie.

Przy obecnym stanie wiedzy trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy powstała pierwsza gazeta polonijna na Węgrzech. Przyjmuje się, że pierwszym pismem utworzonym przez Polonię węgierską był ilustrowany biuletyn pt. „Nouvellas de Polognc”. Nigdy jednak nie udało się ustalić okoliczności powstania lego pisma. Gazeta ta ukazywała się w języku francuskim i była skierowana głównie do kół inteligenckich oraz organizacji rządowych. Nieco inny charakter miał wydawany od 14 IV 1872 r. polskojęzyczny „Tygodnik Polski na Węgierskiej Ziemi”. Był to nowoczesny periodyk z barwną winietą tytułową, ozdobioną skrzyżowanymi sztandarami Węgier i Polski. W treści był apolityczny; zajmował się wyłącznie literaturą piękną i problemami społecznymi. Na przełomie XIX i XX wieku, mimo licznych prób, polska prasa na Węgrzech praktycznie się nie ukazywała. Jedynym źródłem informacji o kraju były wydawane w Krakowie oraz we Lwowie dzienniki i czasopisma. Dostęp do nich był jednak ograniczony. Niektóre źródła podają, że w 1886 r. w Budapeszcie ukazywało się pismo pl. „Światło” („Vilagossag”), a w 1914 r. w Nyfregyhaza „Gazeta Polska” („Lengyel Ujsag”). Niestety, dziś nie dysponujemy zachowanymi egzemplarzami. Dopiero w 1919 r. wydano 13 numerów „Czerwonej Gazety” („Vórós Ujsag”). Był to dwujęzyczny tygodnik redagowany przez wydelegowanych z Polski komunistów. Dwa kolejne pisma polonijne, które ukazały się w Budapeszcie, to „Przegląd Polsko-Węgierski” (1935 r.) oraz „Polski Przemysł Włókienniczy” (1938 r.). Wiadomo również, że w lalach 1923-1949 ukazywał się „Kurier Polsko-Węgierski”.

18 IX 1939 r. Węgry otworzyły swe granice dla polskich uchodźców. Przybywające oddziały wojskowe kierowano do obozów zbiorczych, natomiast uchodźców cywilnych umieszczano w domach wczasowych nad Balatonem oraz lokowa-