9576708852

490 Ryszard Ligowski

stwierdzili, że po działaniu enzymów trawiennych, mało skrzemieniałe części okrzemek są zerodowane, co wskazuje nawet na możliwość rozpuszczania krzemionki przez kryla.

ŹRÓDŁA POKARMU WIDLONOGÓW

W pokarmie masowo występujących w Antarktyce gatunków widłonogów Calanas propin-quus, Rhincalanus gigas i Metriclia gerlachei największą rolę odgrywa pokarm roślinny, szczególnie okrzemki o wielkościach od 5 do 300 pm, a z pokarmu zwierzęcego występowały nieliczne pierwotniaki i promienice (Voronina i Sukhanova 1976). Widłonogi mogą wykorzystywać pokarm różnej wielkości (od 7 do 1200 pm) i w większości są to okrzemki (Atkinson 1994). Eksperymenty pokarmowe wykonane na różnej wielkości naturalnym fitoplanktonie pokazały, że dominujące gatunki widłonogów żywią się wydajnie, podobnie jak kryl, najliczniej występującymi gatunkami fitoplanktonu bez względu na ich wielkość (Schnack 1985). Widłonogi mogą odżywiać się pokarmem zarówno roślinnym jak i zwierzęcym, a gatunki widłonogów o większych rozmiarach (Calanus propinguus, Rhincalanus gigas i Calanoides acutuś) odżywiają się większymi komórkami niż małe gatunki widłonogów (Metridia gedachei i Oithona spp. ) (Atkinson 1995). Analiza składu tłuszczów wskazała na roślinożerność Calanoides acutus i na wszystkożerność Metridia gerlachei, natomiast Rhincalanus gigas miał skład tłuszczów wskazujący na pośredni skład pokarmu (Grae-ve i współaut. 1994). W przypadku braku pokarmu roślinnego widłonogi żerują głównie na pierwotniakach (Atkinson 1996). Dominujące widłonogi mogą się odżywiać wybiórczo również innymi widłonogami (Metz i Schnack-Siegel 1995). Analizy zawartości ²¹⁰Pb i składu tłuszczów potwierdzają, że większość gatunków widłonogów jest roślinożerna, chociaż występują w tej grupie gatunki wszystkożerne i drapieżne (Miquel i współaut. 1993, Crips i Hill 1998).

okrzemki w pokarmie innych bezkręgowców

Heterotroficzne dinofity wykorzystywały w czasie eksperymentu 25% dziennej produkcji pierwotnej; jakkolwiek w warunkach naturalnych ta wartość jest zapewne mniejsza, grupa ta odgrywa istotną rolę jako biotyczny czynnik regulujący produkcję fitoplanktonu (Archer i współaut. 1996).

Orzęski (Ciliata) są fakultatywnymi roślino-żercami; żywią się bakteriami, innymi pierwotniakami oraz różnej wielkości autotrofami, piko i nanoplanktonem, okrzemkami i bruzdnicami (Pierce i Turner 1992). Nanoplankton jest głównym składnikiem diety większości Tintin-nina, duże znaczenie ma też pikoplankton (El-Sayed i Fryxell 1993, Bernard i Rassoulzade-GAN 1993). Duża część dziennej produkcji fito-i bakterioplanktonu w Antarktyce może być wyjadana przez protozooplankton (Garrison i Buck 1989a).

Pokarm wszystkożernych małżoraczków (Ostracoda) Conchoecia belgicae i C. isocheira zawiera również fitoplankton (Knox 1994). jakkolwiek analiza wskaźnikowego ²¹⁰Pb wskazuje na ich drapieżnictwo (Miquel i współaut. 1993).

W pokarmie planktonowego skrzydłonogie-go ślimaka Umacina helicina niekiedy masowo występującego w antarktycznym pelagialu stwierdzono wyłącznie fitoplankton (Knox 1994). Cała grupa pelagicznych ślimaków z grupy skrzydłonogów (Pteropoda) została uznana za roślinożcrców (Miquel i współaut. 1993).

Wyłącznym pokarmem gatunku Pelagobia longicirrata (Polychaeta) jest fitoplankton (Knox 1994).

Większość antarktycznych gatunków ben-tosowych obunogów (Amphipoda, Crustacea) jest wszystkożerna lub padlinożerna (Arnaud 1977). Zarówno w pokarmie obunogów należących do Hyperiidea, jak i do Gammaridea spotkać można fitoplankton (Knox 1994). Obunóg Gondogeneia antarctica jest wszystkożerny; w jego pokarmie występują mikroglony, głównie okrzemki, rozwijające się w lodzie morskim. Powoduje to zwiększenie możliwości przeżycia tych zwierząt w okresie zimy (Riciiardson i Whitaker 1979). W różnorodnym pokarmie Pa-ramoera walkeri znajdowano pozostałości okrzemek, jak i nitkowatych glonów (Rakusa-Suszczewski 1972). W przewodach pokarmowych bentosowych skorupiaków należących do Cumacea i Tanaidacea (Malacostraca) stwierdzono obecność wielu gatunków okrzemek (Błażewicz i Ligowski 1998).

W pokarmie wężowidła Ophionotus uictoriae znajdowały się zwierzęta reprezentujące aż 13 różnych typów, ale znaleziono również przyczepione do ziaren osadu okrzemki (Fratt i Dear-born 1984). W pokarmie osobników tego gatunku złowionych na głębokości od 50 do 80 metrów występowały 52 gatunki współczesnych okrzemek (Kellog i współaut. 1983).

Również należące do strunowców, a dominujących niekiedy w planktonie sprzągle (Sal-pae) są filtratorami, głównie fitoplanktonu (Mi-QUEL i współaut. 1993). Analizując skład pokarmu sprzągli z południowego Atlantyku Hustedt (1958) zidentyfikował 80 taksonów okrzemek.

Różne gatunki okrzemek dominują w poszczególnych siedliskach. Są one podstawowym