nr 4(10)/2009 5
Mariusz Ruszel, doktorant Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu A
ódzkiego
Polska perspektywa
pakietu energetyczno-
klimatycznego
akiet energetyczno-klimatyczny
Pprzyjęty podczas un3
nego szczytu
odbywającego się w dniach 11-12
grudnia 2008 r. odebrany został przez
wielu w kraju jako sukces polskiego
rządu. Warto spojrzeć z perspektywy
czasu raz jeszcze na niektóre z
postanowień un3
nego szczytu i
zastanowić się jakie współczesne
wyzwania stawia przed polską polityką
energetyczną.
ELEKTROENERGETYKA
6 nr 4(10)/2009
Ambitne cele klimatyczne Unii Eu- pomocy publicznej dotyczącej ochrony słów Marcina Korolca  wiceministra
ropejskiej dotyczące walki z globalnym środowiska. Komisarz ds. polityki ener- gospodarki  zabronione ma być w Pol-
ociepleniem zakładają realizację przyję- getycznej Andris Piebalgs komentując sce, aby elektrownie handlowały dar-
tych przez Radę Europejską 8-9 mar- zaprezentowany pakiet energetyczno- mowymi zezwoleniami na emisję CO2
ca 2007 r. celów  pakietu 3x20 , czyli klimatyczny powiedział, że: uzyskując w ten sposób "windfall pro-
redukcję o 20% gazów cieplarnianych, fits" [8]. Otrzymanie darmowych upraw-
zwiększenie efektywności energetycz-  Jeśli podejmiemy ten wysiłek teraz, nień wiąże się ze spełnieniem szeregu
nej o 20% oraz 20% udział odnawial- Europa stanie się liderem w wyścigu do kryteriów, a sam przydział będzie z puli
nych z
ródeł energii (OZE) w ogólnym stworzenia gospodarki charakteryzują- uprawnień, które Polska otrzymała do
bilansie energetycznym. Wszystkie te cej się niskimi emisjami dwutlenku wę- sprzedaży na aukcji [9]. Ponadto bez-
cele ilościowe państwa Wspólnoty ma- gla, której tak bardzo potrzebuje nasza płatne uprawnienia nie będą przydzie-
ją osiągnąć do 2020 r. [1]. Dodatkowo planeta. [3]. lane elektrowniom, które powstaną po
Komisja Europejska zarekomendowała 2008 r. Zapis ten spowodował, że do
zwiększenie do 10% udziału biopaliw Wiele wątpliwości wzbudziła w Pol- 31 grudnia 2008 r. zostały zgłoszo-
w ogólnym zużyciu paliw w transporcie sce propozycja  rewizji europejskiego ne  fi zycznie rozpoczęte projekty in-
na terenie UE. systemu handlu emisjami (ETS), z któ- westycyjne o łącznej mocy 25-40 tys.
Cele klimatyczne Wspólnoty zo- rej głównym założeniem, tj. likwidacją, MW [10]. Wiele podmiotów zgłosiło
staną najprawdopodobniej w najbliż- począwszy od 2013 r., dystrybucji dar- inwestycje  na wszelki wypadek tym
szych latach rozszerzone, co sugero- mowych przydziałów emisji dla sekto- bardziej, że niektóre z nich wyklucza-
wać może m.in. przyjęte w lutym 2009 ra energetycznego, nie zgadzała się ją się pod względem lokalizacji. Nale-
r. na forum Parlamentu Europejskie- grupa państw członkowskich, w tym ży określić na jakich zasadach upraw-
go sprawozdanie francuskiej posłan- Polska opowiadając się za stopnio- nienia będą przydzielane w Polsce, a
ki Anne Laperrouze w sprawie wspól- wym wprowadzaniem odpłatnej dys- także stworzyć listę podmiotów, która
nej polityki energetycznej UE. Zakłada trybucji uprawnień do emisji dla sek- je otrzyma. Pełny zakup uprawnień do
ono m.in. nowe klimatyczne wspólno- tora produkcji energii elektrycznej [4]. emisji ma nastąpić w 2020 r., lecz w
ty sięgające 80% redukcji gazów cie- Wynika to z faktu, że w Polsce ponad 2018 r. Polska może złożyć wniosek
plarnianych, udziału energii ze z
ródeł 95% energii elektrycznej wytwarzamy z do Komisji Europejskiej o przedłużenie
odnawialnych na poziomie 60% oraz węgla, który niesie za sobą emisję ga- okresu przejściowego. Środki z zaku-
efektywności energetycznej na pozio- zów cieplarnianych oraz pyłów. Nasza pu uprawnień do 2020 r. trafi ą do pol-
mie 35%. Wszystkie te cele UE chcia- energetyka charakteryzuje się wysokim skiego budżetu z przeznaczeniem na
łaby osiągnąć do 2050 r. stopniem karbonizacji (blisko 950 kg modernizację i rozbudowę polskiego
Niewykluczone, że UE może zobo- CO2/MWh), co przy szacowanej cenie sektora energetyki. Rocznie może to
wiązać się do 30% redukcji gazów cie- 40-60 euro za 1 tonę CO2 sprawia, że być nawet 6 miliardów euro, jak twier-
plarnianych do 2020 r. pod warunkiem, koszty wytwarzanej energii rosną [5]. dził podczas wizyty w Polsce komisarz
że  inne kraje rozwinięte zobowiążą się Polska negocjując założenia pakietu UE ds. środowiska Stavros Dimas [11],
do porównywalnych ograniczeń, a kraje zbudowała koalicję wokół swojego sta- lecz kwota ta nie współgra
rozwijające się przyczynią się do reduk- nowiska złożoną m.in. z państw Grupy z wyliczeniami polskich ekspertów
cji stosownie do swojej odpowiedzial- Wyszehradzkiej oraz krajów bałtyckich [12]. Polska nie otrzymała żadnych
ności i swoich zdolności [2]. [6]. Ostateczne postanowienia unijnego gwarancji, że środki
szczytu z grudnia 2008 r. odebrano w z zakupu uprawnień do emisji na
Cele klimatyczne UE zostały po- Polsce jako sukces negocjacyjny. aukcji po 2020 r. trafią do budżetu kra-
szerzone o pakiet energetyczno-kli- jowego, co może sugerować, że UE
matyczny, który został zaprezentowa-
Zakup uprawnień będzie dążyła, aby trafi ały do unijne-
ny 23 stycznia 2008 r. przez Komisję go budżetu. Przypuszczalnie środki te
Europejską w postaci projektów pięciu Istotne z polskiego punktu widze- mogą być wydatkowane na poziomie
dyrektyw dotyczących: promocji wyko- nia ustalenia dotyczyły m.in. stopniowo unijnym na walkę z klimatem w krajach
rzystania odnawialnych z
ródeł energii, wprowadzanego (w latach 2013-2020) rozwijających się. Wspólnota aprobu-
redukcji emisji gazów cieplarnianych, obowiązku pełnego zakupu uprawnień je rozwinięcie mechanizmów i instru-
udoskonalenia i rozszerzenia systemu na aukcji przez elektrownie. Zapis sło- mentów finansowych, które pomogą w
handlu uprawnieniami do emisji gazów wa  stopniowo sprawia, że do 2018 r. walce z globalnym ociepleniem w tych
cieplarnianych, geologicznego magazy- przykładowo polskie elektrownie będą krajach poprzez sprawiedliwe rozłoże-
nowania dwutlenku węgla (CO2) oraz mogły mieć 64% uprawnień darmo- nie finansowania na wszystkie kraje, za
pomocy państwa w zakresie udzielania wych [7]. Jednocześnie stosownie do wyjątkiem najsłabiej rozwiniętych [13].
ELEKTROENERGETYKA
nr 4(10)/2009 7
Ważnym postanowieniem szczytu było i rafineryjny, gdyż ograniczy możliwość lansie energetycznym, a nade wszystko
przyznanie 60 mld zł [14], jakie Polska spalania pozostałości z przerobu ropy do większej efektywności energetycz-
może otrzymać w ramach funduszu so- naftowej stanowiącej dotychczas pali- nej. W zaprezentowanej strategii  Po-
lidarnościowego w latach 2013-2020. wo rafi neryjne. lityka energetyczna Polski do 2030 r.
Ogólnikowe wyliczenia oraz prawdo- wzrost efektywności energetycznej zna-
podobieństwo przeszacowania [15] Dyrektywa CAFE lazł się na pierwszym miejscu, jako naj-

sprawiają, że niewykluczone, że Polska ważniejszy z priorytetów. Rząd powinien
uzyska mniejszą kwotę niż podawana Osobny szereg wyzwań przed pol- podjąć zdecydowane działania mające
jako sukces negocjacyjny kwota 60 ską energetyką stanowią zapisy dyrek- na celu zwiększenie świadomości oby-
mld zł. Nie udało się nam przekonać tywy CAFE (czyste powietrze dla Eu- wateli dotyczące oszczędzania ener-
do zastosowania metody wskaz
niko- ropy), rozporządzenia REACH, ustawy gii i traktowania jej jako dobro wspól-
wo-aukcyjnej zamiast aukcjoningu oraz o odpadach wydobywczych, ustawy o ne. Polska powinna wdrażać techno-
wprowadzenia mechanizmu kontroli szkodach środowiskowych oraz wdra- logie i rozwiązania przyczyniające się
cen uprawnień emisyjnych [16]. żania programu  Natura 2000 . Polska do zmniejszenia emisyjności, poprawy
zgodnie z traktatem akcesyjnym uzy- efektywności i nade wszystko tworzenia
Wyzwania skała okresy przejściowe dla dyrektywy nowych miejsc pracy. Kryzys finansowy,

2001/80/WE w sprawie ograniczenia jaki dotknął większość państw europej-
Wynegocjowany pakiet energetycz- emisji niektórych zanieczyszczeń do skich zmniejszył także wzrost gospo-
no-klimatyczny niesie za sobą szereg powietrza z dużych obiektów energe- darczy w Polsce, który zdaniem rządu
wyzwań oraz wymaga od nas konkret- tycznego spalania. Okresy przejściowe wyniesie 0,2% PKB. Zdaniem OECD
nych kroków, które przyczynią się do obejmują dwutlenek siarki do 31 grud- polski PKB spadnie w tym roku o 0,4%,
implementacji dyrektyw. Niektóre z po- nia 2015 r., tlenki azotu do 31 grudnia a w 2010 r. wzrośnie o 0,6% [20]. Takie
stanowień, jak chociażby określenie 2017 r., emisję pyłów do 31 grudnia spowolnienie gospodarcze niesie za so-
sektorów narażonych na carbon le- 2017 r. Oznacza to, że z każdym ro- bą także zmniejszenie energochłonno-
akage [17] muszą być zrealizowane do kiem Polska będzie musiała zmniejszać ści, a także przyczyniło się do spadku
grudnia 2009 r., na pozostałe niezbęd- emisję gazów cieplarnianych. Przykła- cen ropy naftowej, które skorelowane
ne kroki, tj. określenia ilości uprawnień dowo emisja dwutlenku siarki nie mo- są w cenami gazu ziemnego. Stagna-
w 2013 r. czy też określenia kryteriów że przekroczyć 426 tys. ton do 2010 cja gospodarcza z pewnością przyczyni
systemu aukcyjnego mamy czas do r., a do 2012 r. 358 tys. ton, co stanowi się do wzrostu bezrobocia w Polsce.
połowy 2010 r. [18]. Inne ważne dzia- wyzwanie wobec bieżącej emisji sięga- Rozwój produkcji biomasy spowoduje
łania [19] muszą być zrealizowane do jącej 700 tys. ton. Jak łatwo zauważyć wzrost cen żywności.
końca 2010 r., a zatem czasu mamy spalenie w elektrowni konwencjonalnej
niewiele. 1 mln ton węgla kamiennego powoduje  Ratowanie planety nie jest jak drink
Pakiet energetyczno-klimatyczny emisję 2 mln ton dwutlenku węgla, 35 po kolacji, który bierzesz albo nie. Zmia-
wymusza na Polsce wzrost nakładów tys. ton dwutlenku siarki, 6 tys. ton tlen- ny klimatyczne nie znikną z powodu
inwestycyjnych na modernizację sekto- ków azotu oraz 20 tys. ton pyłów, a tak- kryzysu fi nansowego. [21].
ra energetyki, budowę elektrowni OZE że skutkuje wywiezieniem na wysypiska
oraz szybszy rozwój sieci elektroener- 300 tys. ton popiołów. Dlatego nowe W ten sposób argumentował ko-
getycznych umożliwiających współpra- elektrownie, które będą powstawać nieczność przyjęcia pakietu przewodni-
cę m.in. z elektrowniami wiatrowymi. w Polsce powinny być wyposażone w czący Komisji Europejskiej Jose Barro-
Udział energetyki odnawialnej w ogól- bloki energetyczne nowej generacji z so jednoznacznie stwierdzając, że kry-
nym bilansie energetycznym w Polsce zastosowaniem technologii na parame- zys fi nansowy nie wpłynie negatywnie
stosownie do celów UE powinien osią- try nadkrytyczne, co może zwiększyć na decyzję dotyczącą jego przyjęcia.
gnąć 15% do 2020 r. Coraz ostrzejsze sprawność bloków z 35% netto do 45% Wzrost cen energii i ogólny wzrost in-
normy środowiskowe sprawiają, że pol- oraz zmniejszyć emisyjność dwutlenku fl acji będzie w coraz mniejszym stop-
ska gospodarka stanie przed koniecz- węgla o blisko 22-23%. niu akceptowalny przez społeczeństwo.
nością inwestycji przez zakłady prze- Polska musi podjąć działania zmierzają-
mysłowe w dodatkowe instalacje, któ-
Efektywność ce do ochrony tzw.  odbiorcy wrażliwe-
re pomogą w redukcji dwutlenku siarki energetyczna go na rynku energii elektrycznej oraz
i tlenków azotu do poziomu zgodne- rynku gazu., który powinien być jasno
go z zapisami dyrektywy IPPC, która Pakiet energetyczno-klimatyczny zdefi niowany. Obowiązek zajęcia się
ma być przyjęta w 2016 r. Dotknie to przyczyni się do wzrostu udziału odna- tą kwestią nakłada na Polskę dyrek-
przede wszystkim przemysł chemiczny wialnych z
ródeł energii w ogólnym bi- tywa elektroenergetyczna (2003/54/
ELEKTROENERGETYKA
8 nr 4(10)/2009
WE) oraz dyrektywa gazowa (2003/55/WE). Wyższe ceny Bibliografia:

energii skutkować będą wyższą infl acją, spadkiem tempa
PKB oraz zmniejszeniem konkurencyjności przemysłu ener- [1] Cele  3x20 mają zostać osiągnięte do 2020 r. w odniesieniu
gochłonnego. Może to doprowadzić do pogorszenia salda do 1990 r.
handlu zagranicznego i osłabić sektor chemiczny, budow- [2] http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=DO-
lany oraz hutnictwo stali. C/09/2&format=HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en
(9.07.2009 r.)
Zaległości inwestycyjne [3] Realizacja zobowiązań w zakresie zmian klimatycznych jako

czynnik stymulujący wzrost gospodarczy i zatrudnienie, IP 08/80,
Postanowienia unijnego szczytu z grudnia 2008 r. przy- Bruksela 23.01.2008, http://www.wnp.pl/pliki/1403_8313.html
śpieszyły rządową uchwałę z 13 stycznia 2009 r. dotyczącą (16.02.2009 r.)
budowy w Polsce elektrowni jądrowej [22]. Oprócz przyję- [4] http://www.europarl.europa.eu/news/expert/infopress_
tej uchwały Premier RP zapowiedział powstanie co najmniej page/064-43670-336-12-49-911-20081203IPR43669-01-12-
jednej elektrowni jądrowej (o mocy 3 tys. MW) do 2020- 2008-2008-false/default_pl.htm (7.07.2009 r.)
2023 r., za realizacje której będzie odpowiadać Polska Gru- [5] Żmijewski K., Z głową, ale chwilowo bez rąk, czyli rzecz o Poli-
pa Energetyczna. Polska podjęła także decyzję dotyczącą tyce Energetycznej 2030,  Nowa Energia , nr 2(8) 2009, s. 5
wybudowania gazoportu w Świnoujściu do końca 2013 r. [6] http://www.kprm.gov.pl/s.php?id=2687 (6.07.2009 r.)
oraz zakontraktowała dostawy 1 mln ton rocznie skroplone- [7] http://gospodarka.gazeta.pl/gospodarka/1,33181,6062026,Dar-
go gazu ziemnego LNG [23] (j. ang. Liquefi ed Natural Gas) mowe_zezwolenia__wiecej_na_dluzej.html (7.07.2009 r.)
w latach 2014-2034 z Kataru. [8] Ibidem
Przyznane Polsce środki z Europejskiego Planu Odbu- [9] http://www.wnp.pl/czyste_technologie_weglowe/wstep-
dowy Gospodarczej UE m.in. na dofi nansowanie budowy na-ocena-pakietu-energetyczno-klimatycznego-po-szczycie-
gazoportu w Świnoujściu, modernizację gazociągów, łącz- unijnym,5150_2_0_1.html (5.07.2009 r.)
nik między systemami gazowymi między Polską i Słowa- [10] http://energetyka.wnp.pl/absurdalna-ilosc-planowanych-nowy-
cją, instalację CCS (j. ang. Carbon Capture & Storage) z ch-elektrowni,72957_1_0_0.html (6.07.2009 r.)
wychwytywaniem i składowaniem CO2 w Elektrowni Beł- [11] http://www.euractiv.pl/gospodarka/artykul/komisarz-ue-ds-rod-
chatów, park wiatrowy na Bałtyku powinny być impulsem owiska-stavros-dimas-z-dwudniow-wizyt-w-polsce (5.07.2009 r.)
do skutecznych inwestycji i realizacji projektów. Polska stoi [12] http://www.wnp.pl/blog/2_103.html (7.07.2009 r.)
obecnie przed wyjątkową szansą rozpoczęcia nadrabiania [13] http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=DO-
zaległości inwestycyjnych z ostatnich dziesięcioleci w sek- C/09/2&format=HTML&aged=0&language=PL&guiLanguage=en
torze energetyki. (5.07.2009 r.)
[14] Szacunki opierają się na założeniu, że uprawnienia do emisji
Podsumowanie CO2 będą kosztować 39 euro za tonę

[15] http://www.wnp.pl/czyste_technologie_weglowe/wstep-
W interesie Polski jest podjęcie zdecydowanych inwe- na-ocena-pakietu-energetyczno-klimatycznego-po-szczycie-
stycji zwiększających polskie bezpieczeństwo energetycz- unijnym,5150_2_0_0.html (6.07.2009 r.)
ne. Konieczne są nakłady finansowe, partnerzy zagraniczni, [16] http://www.wnp.pl/czyste_technologie_weglowe/wstep-
inwestorzy oraz konsekwentnie realizowana polityka ener- na-ocena-pakietu-energetyczno-klimatycznego-po-szczycie-
getyczna kraju. Polska powinna zwiększyć środki na roz- unijnym,5150_2_0_3.html (10.07.2009 r.)
wój badań i technologii, a także rozsądnie współkreować [17] http://ec.europa.eu/environment/climat/emission/carbon_en.htm
decyzje na forum unijnym. Aktywne uczestnictwo w spo- (10.07.2009 r.)
tkaniach grupy roboczej Rady UE dotyczącej strategii roz- [18] http://www.wnp.pl/blog/2_181.html
woju regionu Morza Bałtyckiego, która ma być przyjęta w [19]Ibidem
paz
dzierniku 2009 r., a także odpowiednie przygotowanie [20] http://www.inwestycje.pl/swiat/oecd__prognozy_gospodar-
negocjacyjne do konferencji klimatycznej (COP 15), to nie- cze;61551;0.html
które z wyzwań, w których nie możemy sobie pozwolić na [21] http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/
zaniechania lub błędy. Konieczne jest tworzenie na bieżąco artykul/barroso;przed;szczytem;pakiet;klimatyczny;bez;wzgledu-
regulacji prawnych gwarantujących stabilność inwestycyjną ;na;kryzys;finansowy,201,0,376777.html
oraz wychodzących naprzeciw nowym wyzwaniom i ocze- [22] http://www.kprm.gov.pl/s.php?doc=1753 (23.02.2009 r.)
kiwaniom energetyczno-klimatycznym. [23] 1 tona LNG = 1,35 mł gazu ziemnego [za:] http://www.ry-
nekgazu.pl/filez/EUROPEJSKI_RYNEK_LNG1921960306.pdf
(3.07.2009 r.).
ELEKTROENERGETYKA