Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
ELEKTOR w EdW
Sposób na przedłużenie życia
łańcuchów żarówek
Longlife-Technik fur Lichterketten
Autor: Uwe Kardel
ańcuchy z lampkami wy (przesuwa barwę w kie- czterech, równolegle połączo- biegłego konstruktora. Jest
do zastosowań ze- runku bardziej czerwonej). W nych kondensatorów o war- szczególnie ważne, aby prze-
A
wnÄ™trznych sÄ… wyko- przypadku Å‚aÅ„cucha Å›wiecÄ…ce- toÅ›ci 1,5µF, które sÄ… Å‚atwe do wód bezpieczeÅ„stwa byÅ‚ na o-
rzystywane głównie w okresie go przeznaczonego do celów zdobycia. Bardzo ważna jest bydwu końcach zabezpieczo-
Bożego Narodzenia i tym sa- dekoracyjnych nie odgrywa to wystarczająca wytrzymałość ny przed zerwaniem. Aby
mym są w użyciu tylko przez większej roli, jasność jest w napięciowa kondensatorów, kondensator mógł się rozłado-
jeden miesiąc w roku. Często pełni wystarczająca także przy która musi wynosić 250V dla wać po wyciągnięciu modułu,
okazuje się, że stosowane w nieco zmniejszonym napięciu napięcia przemiennego (630V równolegle do niego dołączo-
nich żarówki mają niebyt roboczym. dla napięcia stałego). Dla bez- no dwa rezystory 470k&!. Bez
długą żywotność i wytrzymują Do prostej redukcji napięcia, pieczeństwa zalecane są kon- nich, po wyciągnięciu modułu
bez awarii nie dłużej niż przez zapewniającej możliwie naj- densatory klasy X2. Z tego sa- z gniazdka, na kołkach wty-
pierwszy sezon. Lampki na mniejsze straty może posłużyć mego powodu moduł może czki pozostawałoby wysokie
wymianę nie zawsze są łatwo przedstawiony tu moduł pośre- być wykonany tylko przez napięcie.
dostępne, a jeśli się już jakieś dniczący. Moduł składa się z
znajdzie, to często okazuje wtyczki wkładanej bezpośre-
się, że są bezwstydnie drogie. dnio do gniazdka sieciowego,
Czy można przedłużyć ich o- gniazda do dołączenia łańcucha
kres świecenia? świecącego i obwodu we-
Jak już wielokrotnie opisy- wnętrznego, redukującego na-
waliśmy w Elektorze, czas ży- pięcie na łańcuchu złożonym
cia żarówek radykalnie rośnie z 16 lampek 14V/3W z typowej
przy zmniejszania ich napięcia wartości 230V do 195V. Zape-
pracy. W przypadku lamp wnia to prawie 7-krotne wydłu-
przeznaczonych do celów oś- żenie czasu życia lampek.
wietleniowych stoi to w Zmniejszenie napięcia za-
sprzeczności z efektywnym pewnia kondensator wstęp-
wykorzystaniem światła - ny, który dla podanego łańcu-
zmniejsza sprawność, a po- cha powinien mieć wartość
nadto obniża temperaturÄ™ bar- 6µF. ZostaÅ‚ on utworzony z
Filtr telefoniczny
Sprachfilter
oskonała jakość sygna- słuchowiska radiowego, filmu dio, ten ostatni poprzez mikro- są redukowane do odpowie-
łu mowy we współ- wideo albo po prostu dla żartu, fon elektretowy. Obydwa wej- dniego poziomu przez regulowa-
Dczesnych telefonach przedstawiony tutaj układ poma- ścia, które powinny zostać wy- ne dzielniki napięcia (P1, R1, R4
raczej nas cieszy, a nie martwi. ga sztucznie pogorszyć jakość posażone w ekranowany kabel, i P2, R2, R4) tak, że nadchodzą z
Ale jeśli potrzeba klasycznego dz
więku. są połączone równolegle i prawie jednakową siłą do bazy
głosu  telefonicznego do sa- Filtr mowy akceptuje elektry- sprzężone zmiennoprądowo po- tranzystora T1. Następnie zsu-
modzielnie przygotowywanego czny lub akustyczny sygnał au- przez C1 względnie C2. Sygnały mowany sygnał jest wzmacnia-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/98 15
Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
ny w przedwzmacniaczu złożo-
nym z T1, R3 i R4.
Za przedwzmacniaczem na-
stępuje filtr dolnoprzepustowy
o stromych zboczach, zbudowa-
ny z T2...T4, C3, C4, R6...R8 i
P4. Chociaż P3 służy właściwie
tylko do regulacji głośności, jego
ustawienie wpływa również na
charakterystykÄ™ filtru. Chodzi tu
zresztÄ… o rzadko spotykany filtr
sterowany prÄ…dowo z C3/C4 ja-
ko elementami ustalajÄ…cymi
częstotliwość, wykazujący po-
dobieństwo do mostka Wiena.
T3, T4, R8 i P4 tworzÄ… regu-
lowane z
ródło prądowe (przy
czym prąd wpływa do z
ródła).
Ustawienie P4 określa stro-
mość zbocza charakterystyki fil-
tru i stopień przeregulowania
przy częstotliwości granicznej. łączonego do wyjścia filtru mo- przebieg w kształcie nosa, dokła- polaryzacji, który w najpro-
Po filtrze dolnoprzepusto- wy. Kończący układ pasywny dnie jak typowa charakterystyka stszym przypadku będzie się
wym następuje scalony wzmac- filtr górnoprzepustowy trzeciego przenoszenia starej linii telefoni- składał jedynie z rezystora
niacz napięcia zmiennego (IC1), rzędu jest tak policzony, że usu- cznej. (1...2,2k&!), włączonego między
którego współczynnik wzmoc- wa częstotliwości poniżej Od Red. EdW. Dołączenie do plusem zasilania a plusową koń-
nienia powinien być dostrojony, 300Hz. Widmo wyjściowe ukła- układu mikrofonu elektretowe- cówką mikrofonu.
przez P5, do czułości układu do- du wykazuje charakterystyczny go wymaga dodania obwodu
16 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/98
Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
Bio-Feedback
Projekt: P. Lay
en prosty układ po- Obwód R4 C3 w pętli 180 uderzeń na minutę, dla Wzmacniacz operacyjny
zwala ci słyszeć bicie sprzężenia zwrotnego jest osób w średnim wieku 160, IC1b służy jako aktywny
Tswojego serca, w filtrem dolnoprzepustowym a dla osób starszych 140. W dzielnik napięcia. Napięcie
czasie gdy na przykład, u- o częstotliwości granicznej trakcie ćwiczeń, tętno oso- na rzeczywistym dzielniku
prawiasz ćwiczenia. We 34Hz. W tym zastosowaniu by nie bardzo wyćwiczonej R5 R6 jest połową napięcia
wszelkich ćwiczeniach, gdy wyższe częstotliwości nie nie powinno przekraczać zasilania. Jego napięcie jest
chciałbyś mieć świadomy są potrzebne. Puls 180* u- 60% tych wartości maksy- buforowane przez IC1b, a
wpływ na rytm pracy serca derzeń na minutę odpowia- malnych. następnie pobierane z nis-
Przetwornikiem stosowa- da częstotliwości 3Hz. Tak Wzmacniacz operacyjny korezystancyjnego wyjścia
nym do wykrywania pulsu więc aby zapewnić szeroki IC1c w połączeniu ze na wyprowadzeniu 7
jest mikrofon elektretowy, zakres częstotliwości pulsu, wzmacniaczem przeciwsob- wzmacniacza i wykorzysta-
na schemacie oznaczony częstotliwość graniczna zo- nym T1 T2 tworzy wzmac- ne jako napięcie odniesienia
X1. Użyty tu model ma dwie stała wybrana tuż ponad 11 niacz słuchawkowy, którego dla IC1a i napięcie robocze
(spolaryzowane) końcówki. krotnością częstotliwości rezystancja wyjściowa jest mikrofonu elektretowego.
Jak większość mikrofonów najszybszego tętna. równa wartości R9, czyli Napięcie to jest od-
tego rodzaju, działa przy u- *O ile nie jesteś młodym 47&!. To powoduje, że układ sprzęgniete kondensatorem
dziale rezystora szeregowe- superwytrenowanym atletą może być stosowany z nie- C4 dla oczyszczenia go z
go R1. Spadek napięcia na najwyższej klasy, jeśli masz mal każdym zestawem słu- wszelkich ewentualnych
tym rezystorze poprzez C1 tętno 180, to powinieneś chawek. Jego wyjście jest sygnałów zakłócających.
jest doprowadzony do spotkać się ze swoim inter- odporne na zwarcia. W przy- Napięcie zasilania moni-
wzmacniacza operacyjnego nistą. Jako wskazówkę o- padku pewnych typów słu- tora częstotliwości tętna
IC1a. Jego wzmocnienie u- gólną należy przyjąć, że chawek, takich jak stosowa- jest odsprzęgnięte konden-
stawia się potencjometrem maksymalna częstotliwość ne w zestawach Sony Wal- satorem C7 zaraz za diodą
P1 w zakresie pomiędzy tętna dla młodej, bardzo wy- kman"!, najlepiej połączyć D1 zabezpieczajacą przed
50x a 1000x. trenowanej osoby wynosi dwie słuchawki szeregowo. odwrotną polaryzacją.
W wyniku zasto-
sowania wzmacnia-
czy operacyjnych
CMOS, pobór prądu
nie przekracza
10mA, tak że zasila-
nie z baterii 9V jest
całkowicie wystar-
czajÄ…ce. Sucha bate-
ria alkalicznomanga-
nowa zapewni czas
pracy około 50 go-
dzin.
Redakcja Elektora
Od Red. EdW. Jak
sugeruje tytuł i tekst
w niemieckiej wersji
Elektora, przyrzÄ…d
może służyć do eks-
perymentów związa-
nych ze świadomą
kontrolÄ… stanu orga-
nizmu, w tym wy-
padku szybkości pra-
cy serca. Możliwość
ta z pewnością zain-
teresuje tych Czytel-
ników, którzy upomi-
nali siÄ™ o konty-
nuację artykułów do-
tyczÄ…cych Psycho-
maszyny.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/98 17
Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
Blok wejściowy częstościomierza do 80MHz
Sinus/TTL-Umsetzer bis 80MHz
Autor: Gregor Kleine
rzedstawiony tutaj wie połowa napięcia zasila-
układ służy do nia. Przy wysterowaniu syg-
Pprzetwarzania sinu- nałem, którego amplituda
soidalnych sygnałów wej- powinna leżeć pomiędzy
ściowych na poziomy wy- 100mV i poziomem TTL (od-
jściowe TTL. Przy zastoso- powiadającym około 2V war-
waniu podanego tranzysto- tości skutecznej), stopień
ra przetwarza on sygnały o daje sygnał prostokątny. Naj-
amplitudzie od około mniejszą obrabianą częstotli-
100mV i nadaje się dla wością jest 100kHz przy syg-
częstotliwości do około nale wejściowym 100mV i o-
80MHz. koło 10kHz przy sygnałach
Pracujący w układzie TTL na wejściu.
wspólnego emitera tranzy- R6 zapewnia oporność
stor T1 jest spolaryzowany wejściową równą 50&!. Ta o-
przez dzielnik napięcia w ob- gólnie przyjęta w technice centryczne nie mają wpływu czonych wymiarach, można
wodzie bazy (R3, R4 i R5) pomiarowej impedancja za- na kształt sygnału. Jeśli prze- pominąć R6 i otrzymać wej-
tak, że na rezystancji wy- pewnia, że efekty przewo- twornik zostanie zastosowa- ście wysokoomowe o rezy-
jściowej R1 odkłada się pra- dzenia przez długie kable kon- ny wewnątrz układu o ograni- stancji około 300&!.
18 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/98
Elektor w EdW
E
l
e
k
t
o
r
w
E
d
W
Blokada zapłonu silnika
Startsperre
ile efektywne zabez- jedną - nie da się uruchomić! A
pieczenie przed kra- zepsuty samochód szybko traci
Odzieżą jest w nowych zainteresowanie złodzieja...
autach regułą, to dla posiadaczy W blokadzie zrezygnowano
starszych samochodów pozo- z dodatkowych, uciążliwych dla
staje najczęściej niestety tylko montującego, przycisków,
(drogim) marzeniem. Wpraw- wskaz
ników, wyłączników i kla-
dzie w specjalistycznych skle- wiatur - jej obecność pozostaje
pach są oferowane podzespoły więc niewidoczna. Jedynym
do budowy blokady zapłonu, wymaganym czujnikiem jest
jednak dla doświadczonego zło- pedał hamulca. Mianowicie,
dzieja to łatwizna - szczególnie jeśli pedał hamulca nie jest na-
niedrogie systemy potrafi on ciskany przez co najmniej 5 se-
rozbroić w kilka sekund. kund, a kluczyk zostanie prze-
Przedstawiona tu blokada stawiony w pozycję  zapłon ,
rozruchu idzie inną drogą. Jest cewka zapłonowa nie otrzymu- zostaje doprowadzone do koń- umieścić na desce rozdzielczej
nie tylko kompaktowa, tania i je prądu - rozrusznik kręci się cówki I. Jak długo pedał hamul- samochodu. Montaż układu i u-
łatwa w montażu, ale może do- żwawo, a samochód nie zapala. ca nie jest naciskany, potencjał mieszczenie go w wodoszczel-
prowadzić do zwątpienia nawet Bez specjalnej wiedzy o działa- w punkcie B pozostaje niewiel- nej obudowie wewnątrz komo-
specjalistę w zakresie łamania niu pedału hamulca złodziej nic ki. Stan wyjścia bramki IC1a ry silnika nie powinny stanowić
zabezpieczeń samochodo- nie wskóra. pozostaje niezmieniony - prze- większego problemu.
wych. Otóż efekt jej zastoso- Zasada działania układu jest kaz
nik nie przyciÄ…ga. Po naciÅ›-
WYKAZ ELEMENTÓW
wania jest następujący: samo- prosta. Po przekręceniu kluczy- nięciu hamulca kondensator
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
chód wykonuje poprawnie ka w stacyjce do pozycji C6 ładuje się poprzez R3 dopó-
R1: 10k&!
wszystkie swoje funkcje, poza  zapłon , napięcie pokładowe ki wyjście IC1a nie zmieni sta-
R2: 1k&!
nu na niski. Wtedy
R3: 470k&!
tranzystor T2 otrzy-
R4: 330k&!
R5: 33k &!
muje napięcie bazy
R6, R8, R9: 4,7k&!
poprzez inwerter
R7: 470&!
IC1b, przewodzi i u-
Kondensatory
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
aktywnia przekaz
nik,
C1, C2, C4: 100nF
który zamyka obwód C3: 10µF/63V
C5: 100µF/25V
cewki zapłonowej.
C6: 22µF/16V
Dioda D5 uniemożli-
Półprzewodniki
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
wia wyłączenie się
D1, D3, D7, D8: 1N4001
przekaz
nika po zwol-
D2, D4, D9: diody Zenera
nieniu pedału hamul- 15V/400mW
D5: 1N4148
ca. Pozostałe dwie
D6: dioda LED
bramki układu scalo-
T1, T2: BC547B
nego tworzÄ… oscyla-
IC1: 4093
tor. Powoduje on mi- Różne
R
ó
ż
n
e
PC1...PC6: końcówki luto-
ganie diody LED,
wnicze
gdy blokada jest ak-
RE1: przekaz
nik 12V, np.
tywna. Zdecydujcie
V23057-A2-A101 (Siemens)
sami, czy diodÄ™ LED
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/98 19