Koszty transakcyjne - to koszty pieniężne i niepieniężne wiążące się z zawarciem transakcji. Im mniejsze koszty transakcyjne tym sprawniejszy proces zarządzania, system gospodarczy.
Przykładowe koszty transakcyjne:
czas
identyfikacja podmiotu transakcji
rejestracja transakcji
zdobywanie informacji służącej np. identyfikacji podmiotu lub warunków transakcji (by porównać opłacalność z transakcjami analogicznymi)
tworzenie rynków sformalizowanych - np. Giełda Papierów Wartościowych
prowizje płacone pośrednikom
zdobywanie odpowiednich kwalifikacji
Continuum doktryn ekonomicznych (kryterium dopuszczalności prawa do obrotu aktywami).
Kolektywizm - założenie wspólnej własności:
Komunizm
niedopuszczalność prywatnego decydowania ani o dobrach konsumpcyjnych ani o środkach produkcji
Socjalizm
niedopuszczalność prywatnego decydowania o sposobach wykorzystania środków produkcji
Nacjonalizm (w sensie gospodarczym)
niedopuszczalność prywatnego decydowania o sprzedaży ziemi
Indywidualistyczny liberalizm
w sensie gospodarczym nie zakłada żadnych ograniczeń własności
w polskim przypadku oznaczałoby to prawdopodobne wykupienie zachodnich ziemi przez cudzoziemców
Progresizm
przekonanie o nieuchronności postępu rozumianego jako zwiększenie roli kolektywizmu sektora publicznego
obrócenie osi wartościowania o 90% w przestrzennie rozumianym czasie
Tradycyjna oś wartościowania: dobro ----- zło
Miłosz wykombinował tak:
dobro
wstecznictwo postęp
przeszłość przyszłość
zło
Ład rynkowy:
model nadreński - dotyczy Szwajcarii, Niemiec i Holandii (mówi się też o Japonii). Dominującym źródłem finansowania są banki, dopuszcza się przedstawicieli banków do rad nadzorczych spółek niebankowych - przemysłowych.
model anglosaski - różni się od powyższego rolą banków w sposobie finansowania przedsiębiorstw (nasz mistrz jest jego zwolennikiem). Podstawowym źródłem finansowania jest giełda papierów wartościowych, czyli akcje.
Oba łady wzajemnie się nie wyłączają, różnice istnieją w rozłożeniu akcentów.
Geneza:
W ładzie nadreńskim inaczej powstawały firmy ubezpieczeniowe - na zasadzie ubezpieczeń wzajemnych. Tworzono stowarzyszenia, które się wzajemnie ubezpieczały przed zdarzeniami losowymi przy gospodarce naturalnej - gradobicie itd.
W systemie anglosaskim ubezpieczano się na zasadzie gry - można było na tym zarobić. Na przykład ubezpieczony statek, gdy wrócił dostawał kasę, został w morzu - trudno.
Model nadreński jest bardziej konserwatywny i mniej elastyczny niż anglosaski.
Skutki przyjęcia jednego z modeli:
Zaletą modelu nadreńskiego jest myślenie długookresowe, wiąże się to z krótkookresowym pogorszeniem stanu finansowego firmy. Bank przygotowany jest na pełnienie roli służebnej wobec działalności przemysłowej i wytwarzaniu realnej wartości. W modelu japońskim na skutek izolacji wyspiarskiej powstały odrębne zasady - np. zatrudnianie na całe życie i bardzo silny związek między pracownikiem a firmą. Kariera pojmowana jest zawsze w ramach firmy a nie przez pryzmat doskonalenia jedynie swoich umiejętności i stanowiska. Zasada wynagradzania jest silnie związana ze stażem pracy.
Lit: Theory „Z” by W. G. Ouchi
W Japonii firma bardzo dużo inwestuje w pracownika. Trochę się zagalopowała i przeżywa trudności nie dostrzegając indywidualności każdego człowieka.
Zalety i wady systemów:
Model nadreński jest dobry przy doskonaleniu rozwiązań długofalowych, pozwala łatwiej przetrwać przejściowe trudności, lecz ma ograniczone zdolności adaptacyjne - prowadzi do konserwatyzmu i skostnienia. Charakteryzuje się hierarchicznych struktur organizacyjnych.
Model anglosaski stale jest gotowy na absorpcję innowacji, z większym trudem jednak realizuje długotrwałe przedsięwzięcia. Instytucje pośrednictwa finansowego mają takie same poważanie jak produkujące coś materialnego.
Istnieją trzy warianty struktur organizacyjnych.
Najbardziej rozpowszechnione są struktury hierarchiczne. Hierarchia jest konstruowana na podstawie analogii z maszyną (w formie drzewa). Dominują powiązania pionowe. Powszechne w modelu nadreńskim.
Model rynków - podstawową zasadą jest gra, a uczestnicy rozpoznają jej reguły. Na obrazku to kółka z powiązaniami każdy z każdym.
Model klanów (głównie w krajach azjatyckich) - szeroko pojęta rodzina, w której związki nie wynikają tylko z powiązań krwi. Analogią jest organizm. Zróżnicowanie wewnętrzne, nacisk na porozumiewanie się wewnątrz organizacji.
Badania załóg bombowców, w których brano pod uwagę trzy rodzaje struktur: hierarchiczną, koleżeńską, łączącą obie poprzednie. Porozumienie wewnątrzorganizacyjne mocno wpływa na jakość organizacji. Często ludzie z dolnych szczebli nie rozumieli komunikatów ze szczebli najwyższych. W załogach koleżeńskich opowiadali sobie np. kawały, ale treści komunikatów naprawdę ważnych (np. przez radio) nie mogły być szybko i sprawnie przekazane.
Lit: „Kapitalizm kontra kapitalizm” Michel Albert
Podstawowe cele polityki gospodarczej sensu stricto.
- kształtowanie zmiennych makroekonomicznych w ramach jakiegoś ładu.
W Polsce występuje dopiero kształtowanie się ładu, trudno więc mówić o polityce gospodarczej sensu stricto.
Sposób interpretowania pojęcia „polityka”.
W pokoleniach starszych najczęściej kojarzyło się z polityką międzynarodową: miejsca narodu czy społeczeństwa w stosunku do innych narodów. Ma to korzenie w wieku poprzednim, gdy wobec nieistnienia państwa polskiego ludzie interesujący się polityką zajmowali się sposobami dojścia do niepodległości i stosunkami z obcymi narodami. Było to sztuka analizowania możliwości rozwojowych. W momencie wyjścia na niepodległość zmieniło się na sztukę zdobywania i utrzymania władzy („Książę” Machiavelli'ego).
Jeszcze inaczej polityka to sztuka identyfikowania i realizowania dobra wspólnego.
Kwadrat celów polityki makroekonomicznej.
wzrost gospodarki - wg niektórych co najmniej 3% rocznie i odczuwalnych korzyściach z tego wzrostu
kontrolowanie inflacji - czasem niezerowa inflacja np. 2-3% wynika jedynie z metod statystycznych jej mierzenia - podnoszenia wartości użytkowych wraz z cenami produktów
ograniczenie bezrobocia
redystrybucja dochodów (zabezpieczenie minimum socjalnego) - właściwie to dwa podejścia: lewicowe - dążenie do zmniejszenia skali rozpiętości dochodów przez zabieranie bogatym i niekoniecznie dawanie biednym; podejście prawicowe polega na zabezpieczeniu minimum dochodów
zachowanie wiarygodności kredytowej państwa w skali międzynarodowej - to wymiar zagraniczny polityki gospodarczej