PROBIOTYKI I ICH WPŁYW NA ZDROWIE
Zaledwie przed dziesięcioma laty tylko nieliczni fachowcy słyszeli o probiotykach, chociaż niemal wszyscy konsumenci regularnie je spożywali w takich produktach jak jogurty. Obecnie ta nazwa jest dużo lepiej rozpoznawalna, na rynku pojawiło się dużo produktów zawierających probiotyki a nasza wiedza o ich oddziaływaniu na zdrowie ludzkie wciąż się powiększa. Zatem, co to są probiotyki i jak wpływają na nasze zdrowie?
Gdzie i jak działają probiotyki
W jelitach żyje wiele gatunków bakterii, które są niezbędne do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. W różnych sytuacjach, np. przy stosowaniu antybiotyków albo w sytuacjach stresowych, dochodzi do zachwiania delikatnej równowagi pomiędzy korzystnymi bakteriami, takimi jak lactobacillus i bifidobacterium, na korzyść bakterii o działaniu niekorzystnym dla zdrowia. Wtedy organizm staje się bardziej podatny na infekcje pokarmowe, powodowane przez bakterie z grupy Salmonella, E. coli czy Listeria. Długo trwające zaburzenia równowagi flory bakteryjnej w jelitach przyczyniają się do większej predyspozycji do powstania raka jelita grubego i wrzodziejącego zapalenia jelit (1). Dlatego tak istotne są probiotyki. Probiotyki to żywe mikroorganizmy (takie jak bakteria kwasu mlekowego - lactobacillus i bifidobakterium), które, spożywane regularnie i w wystarczających ilościach, modulują równowagę bakteryjnej flory jelitowej i mają korzystne działanie zdrowotne. Probiotyki mogą być dodawane do takich produktów spożywczych jak jogurty i inne fermentowane produkty mleczne albo dostarczane w postaci suplementów dietetycznych. Wiele takich produktów możemy spotkać w sklepach.
Możliwości oddziaływania leczniczego
Podstawy naukowe działania fizjologicznego probiotyków są już dobrze ugruntowane. Natomiast badania kliniczne nad ich potencjalnym zastosowaniem w zapobieganiu lub leczeniu konkretnych chorób (takich jak choroby zapalne jelit, infekcje jelitowe czy rak jelita) są ciągle nieliczne (2). Korzystny wpływ probiotyków może dotyczyć następujących sytuacji:
Zapobieganie ostrej biegunki u dzieci
Ustępowanie biegunki podczas stosowania probiotyków
Ustępowanie objawów chorób zapalnych jelit, takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna a także objawów zespołu jelita nadwrażliwego
oprawa funkcjonowania układu odpornościowego
Zmniejszenie częstości alergii u noworodków
PROEUHEALTH
Zachęcające przesłanki naukowe doprowadziły do zainicjowania projektu PROEUHEALTH skupiającego badaczy pochodzących z 16 państw europejskich. Ma on na celu lepsze poznanie mechanizmów, poprzez które bakterie probiotyczne przyczyniają się do utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia (3). Jednym z istotnych zadań badawczych jest określenie, jakie bakterie zasiedlają zdrowe jelita i jak flora bakteryjna zmienia się wraz z wiekiem oraz jaki jest wpływ sposobu żywienia, trybu życia i niektórych chorób przewlekłych. Wiadomo, że korzystny wpływ zdrowotny u poszczególnych osób wykazują tylko bakterie należące do ściśle określonych szczepów bakteryjnych. Należy spodziewać się, że rezultaty badania PROEUHEALTH, wraz z wynikami uprzednio wykonanych badań, pozwolą na precyzyjne określenie, które rodzaje bakterii mogą poprawić naturalne mechanizmy odpornościowe oraz zapobiegać wymienionym powyżej chorobom (3). Miejmy nadzieję, że efektem badań będzie wprowadzenie na rynek nowych, bardziej skutecznych probiotyków, dobrze dostosowanych do szczególnych uwarunkowań, np. przeznaczonych szczególnie dla ludzi w określonym wieku lub prowadzących określony tryb życia.
Probiotyki dla zdrowia i dobrego samopoczucia
Regularne spożywanie produkty probiotycznych staje się popularnym sposobem służącym utrzymaniu dobrego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia. Z tego względu należy mieć pewność, że dostępne probiotyki są skuteczne i bezpieczne. Dlatego niezbędne są dalsze badania oceniające dokładnie wpływ zdrowotny poszczególnych preparatów probiotycznych oraz bezpieczeństwo ich długotrwałego stosowania. Już obecnie określono zasady wprowadzania na rynek produktów probiotycznych, które zapewniają bezpieczeństwo bakteriologiczne tych preparatów oraz dopuszczają tylko preparaty o udowodnionym korzystnym wpływie fizjologicznym (4). Powstające obecnie rozporządzenie unijne dotyczące zasad stosowania oświadczeń zdrowotnych przyczyni się do jeszcze lepszego sprecyzowania informacji dotyczących produktów probiotycznych oraz w jeszcze większym stopniu zapewni bezpieczeństwo konsumentów.
To tylko początek
Wczesne wyniki badań dotyczących probiotyków wykazały, że mają one istotny wpływ na florę jelitową a ich wpływ na zdrowie dotyczy różnorodnych efektów fizjologicznych.
Wkrótce zostaną opublikowane wyniki badania PROEUHEALTH, które pozwolą na uzyskanie znaczącej poprawy jakości i bezpieczeństwa probiotyków oraz przyczynią się do opracowania jeszcze bardziej skutecznych produktów probiotycznych w przyszłości.
Piśmiennictwo:
Fooks LR & Gibson GR (2002) Probiotics as modulators of the gut flora. British Journal of Nutrition 88 (Suppl 1) S39-S49
FAO/WHO (2001) Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. www.fao.org
The Food, GI tract functionality and Human health cluster. Visit virtual.vtt.fi/virtual/proeuhealth/ for updates on latest research news
FAO/WHO (2002) Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food. www.fao.org
Tłumaczył:
dr. n. med. J. Ciok