s. 397-424

W religii tkwią najbardziej charakterystyczne elementy życia religijnego. Każdy system zawiera podstawowe obrzędy, które są podstawą nawet najbardziej rozwiniętych religii, tj. podział rzeczy na sacrum, profanum, pojęcie duszy, ducha, postaci mitycznej, bóstw plemiennych, międzyplemiennych, kult negatywny, praktyki ascetyczne itp.

- jeśli w społeczeństwach na niskim poziomie występują te elementy to wyniki badań można przenieść na inne religię.

1. Podstawowym składnikiem religii są wyobrażenia i wierzenia, a obrzędy to przypadkowa forma uzewnętrznienia tych stanów wewnętrznych (one mają istotną wartość)

• spory na temat religii czy obok poznania naukowego jest miejsce dla myśli religijnej?

- kult religijny, czyli powtarzające się czynności, niesie radość, spokój, równowagę, entuzjazm i stanowi dla wiernych dowód wiary, jest zbiorem środków kreujących wiarę, jest on zawsze skuteczny

- wierzenia religijne opierają się na doświadczeniu, które ma wartość dowodową, która jest inna od wartości dowodowej doświadczeń naukowych rzeczywistością, która tworzy doświadczenia religijne jest społeczeństwo, ono tworzy wiernego i wynosi go ponad siebie

- dominantą życia religijnego jest działanie, którego źródłem jest społeczeństwo

- podstawowe kategorie myślenia w tym nauki wywodzą się z religii, religia zrodziła to, co jest istotą społeczeństwa, więc idea społeczeństwa jest duszą religii

- religię cechuje realizm, jest wizerunkiem realnego społeczeństwa tj. walka dobra ze złem, antybóg to Bóg niższy, ale ma wielką władzę w religii jest wszystko u to, że dobro góruję na złem to również odbicie rzeczywistości, taki stosunek sił umożliwia życie i jego rozwój

- rzeczywistość z punktu widzenia religii jest uszlachetniona, istnieje pewna idealizacja, która bierze się m.in. z przyrodzonych właściwości człowieka, który pojmuje to co idealne, jako uzupełnienie tego co realne; podobnie jak sacrum jest tym co uzupełnia rzeczywistość, tym samym jest idea, człowiek przysłania realny świat innym, który jest w jego myśli, jest to świat idealny

- to co idealne jest produktem społecznym, nie istnieje więc poza nauką; konkluzja

społeczeństwo idealne jest częścią społeczeństwa realnego, jest bowiem oprócz składających się na nie jednostek własną cechą samego siebie

- zdolności idealizacji, to warunek istnienia człowieka, ideały ulegają indywidualizacji

~ wyjaśnienie kultu indywidualnego i uniwersalistycznego religii ~

*kult indywidualny

- człowieka ma byty własne, które są przedmiotem obrzędów, które on sam może odprawiać

- wraz ze wzrostem zróżnicowania jednostek i indywidualnej wartości człowieka kult ma coraz więcej miejsca w całości życia społecznego

- siły sakralne to zindywidualizowane postacie sił zbiorowych, wierzenia wtedy są żywe, gdy wierzy w nie wielu ludzi, człowiek mocnej wiary ma potrzebę jej rozpowszechniania, stara się przekonać innych i w ten sposób umacnia swoją wiarę połączenie indywidualizmu z uniwersalizmem

2. Religia jest wieczna, społeczeństwo jednak ciągle musi podtrzymywać wieź i uczucia, które świadczą o jego jedności, służą temu spotkania, ceremonię itp.

Dziś ceremonię przeszłości nie odgrywają już takiej roli, ideały poumierały, a nowe się nie narodziły, brak entuzjazmu i wzorców, które by przewodziły ludźmi

- oprócz kultu religijnego tj. praktyk, istnieją również pojęcia, które wyrażają świat

- korzenie podstawowych pojęć nauki tkwią w religii i tak więc życie społeczne jest ważnym źródłem procesu myślenia logicznego człowiek pojmuję, że ponad zmysłami jest stabilny świat idei; myślenie logiczne jest bezosobowe, niezmienność i bezosobowość to cechy prawdy, która istnieje poza zmysłami

- myśl bezosobowa objawiła się po raz pierwszy jako myśl zbiorowa; poza indywidualnymi wrażeniami istnieje cały system wyobrażeń, dzięki którym ludzie się porozumiewają i jest to świat pojęć- typów, według niego porządkuje się poglądy, jest to coś poza nim, mimo, że się w nim uczestniczy pierwsza intuicja istnienia prawdy; człowiek poznaje ten „intelekt”, chce znać jego naturę, sam tworzy pojęcia i indywidualizuje tę zdolność, by to czynić musi znać kontekst społeczny

3. Kategorie

Kategorie też są pojęciami i są dziełem zbiorowości

- kategorie mają społeczne pochodzenie i wyrażają to co społeczne

- początkowo kategorie były nierozróżnialne od grupy ludzkiej

- wzory konstrukcji kategorii zostały zapożyczone od społeczeństwa

- kategorie zagarniają inne pojęcia, tworzą stałe formy życia umysłowego

- uświadomienie relacji kategorii może nastąpić tylko w społeczeństwie i dzięki niemu

1

---