Czas wolny, jego funkcje, cechy i znaczenie w życiu człowieka
Czas to medium, w którym żyjesz
Wykład 4-6 18. 09. 2010 r.
Czas wolny, jego funkcje, cechy i znaczenie w życiu człowieka
Czas to medium, w którym żyjesz
Wykład 18.09. 2010 r. studia niestacjonarne
Kogo rozpoznasz i co o nim wiesz?
Rok 1919
Międzynarodowa Organizacja Pracy uchwaliła
w Waszyngtonie pierwszą konwencję o czasie pracy. Głosiła ona, że tydzień pracy trwać będzie sześć dni i wynosić 48 godzin.
Od 1919r. do 1950r.
1939 - 40-godzinny tydzień pracy jako pierwsze wprowadziły Stany Zjednoczone
1947 - 40-godzinny tydzień pracy wprowadziła Australia, a następnie Kanada.
Od 1950r. do końca XX wieku
lata 50 i 60 - w Europie wprowadzono 40-godzinny tydzień pracy,
lat 60 i 70 - dwudniowe weekendy,
lata 70 - wydłużanie urlopów,
1974 rok - w Polsce wprowadzono eksperymentalnie 6 wolnych sobót rocznie, potem - 12.
Jak jest dziś?
najkrócej pracują Francuzi - ich tydzień pracy to 35 godzin.
Ile godzin wynosi twój tydzień pracy?
Co robiłeś(łaś) w czasie wolnym jako dziecko, a co robisz jako dorosły(ła)?
Konwencja Praw Dziecka (art. 29.2)
Postuluje, aby edukacja dziecka była ukierunkowana na rozwijanie jego osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych
i fizycznych w jak najpełniejszym zakresie.
Zobowiązuje państwa-strony do uznania praw dziecka do: wypoczynku, czasu wolnego, uczestnictwa w zabawach i zajęciach rekreacyjnych dostosowanych do wieku dziecka oraz nieskrępowanego uczestniczenia
w życiu kulturalnym i artystycznym (art. 31.1)
Czas wolny dzieci i młodzieży
podlega w dużej części kontroli i ingerencji rodziców (opiekunów prawnych), nauczycieli
i innych osób reprezentujących instytucje oświatowe.
PROPORCJE POMIEDZY PRACĄ, A CZASEM WOLNYM
W UJĘCIU HISTORYCZNYM
Jak można rozumieć czas wolny?
Według L.W. Warner i P.S. Lunt cały czas spędzony poza pracą należy do czasu wolnego. Nie użyli pojęcia czas wolny, zastąpili je pojęciem całokształt życia po pracy (czas spędzony poza pracą).
O. Neuloh uważał za czas wolny, czas poza pracą wraz ze snem.
A G. Friedmann dzieli czas na czas wolny i czas swobodny. Różnica ta polega na tym, że człowiek wolny od pracy ma do spełnienia obowiązki rodzinne czy społeczne, a zatem nie jest to całkowicie czas wolny.
Czas wolny wg. T. Veblen
oznacza całość czasu poza czasem pracy.
który ma do dyspozycji człowiek decyduje o jego społecznym usytuowaniu, o przynależności do określonej klasy społecznej.
był pierwszym człowiekiem który podjął się próby definiowania „czasu wolnego”.
Według M. Kaplana istotne
i wyróżniające cechy czasu wolnego to:
kojarzenie pojęcia czasu wolnego
z przyjemnym odczuciem (przyjemnego oczekiwania lub małego wspomnienia);
związek z wartościami kulturowymi;
stwierdzenie, iż elementami czasu wolnego jest cały wachlarz czynności od najmniej istotnych i błahych do najbardziej znaczących;
stwierdzenie, że często, ale niekoniecznie, czynności te cechują elementy zabawy.
Według „Słownika pedagogicznego” czas wolny, to:
czas przeznaczony do dyspozycji jednostki po wykonaniu przez nią zadań obowiązkowych; pracy zawodowej, nauki obowiązkowej
w szkole i w domu oraz niezbędnych zadań domowych.
Czas wolny to (wg.J.Dumazediera)
wszelkie zajęcia, jakim może oddawać się jednostka z własnej ochoty, bądź dla rozrywki, bądź dla rozwijania swych wiadomości lub dla bezinteresownego kształcenia się, dobrowolnego udziału w życiu społecznym, poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi
i społecznymi.
P. Conrad zauważył, że
Podczas pierwszej rewolucji technologicznej chodziło o oszczędność czasu, zmniejszanie wysiłku wkładanego w pracę. Konsumeryzm, który jest ostatnim przejawem tej rewolucji, zajmuje się marnowaniem czasu, który zaoszczędziliśmy, a główną instytucją służącą temu celowi jest telewizja.
Czas wolny, to czas na sprzedaż
Bo staje się coraz bardziej skomercjalizowany!
zamiast uprawiać sport, wielu z nas spędza godziny, obserwując sportowców na stadionach,
zamiast zajmować się muzyką, słuchamy płyt nagranych przez innych,
godzinami patrzymy na aktorów udających,
że przeżywają przygody, zamiast samemu ich doświadczać!
To zawdzięczamy TELEWIZJI!!!
czas wolny spełnia dwie podstawowe funkcje:
odtwarzania sił człowieka pochłanianych w sferze pracy i innych niezbędnych zajęć,
duchowego, psychicznego, kulturowego, społecznego
i fizycznego rozwoju człowieka
Z. Dąbrowski wyodrębnia cztery funkcje czasu wolnego:
wypoczynek,
rozrywkę,
rozwój zainteresowań i uzdolnień,
poszukiwanie własnego miejsca
w społeczeństwie.
Funkcje czasu wolnego w ujęciu psychohigienicznym według A. Roykiewicza
FUNKCJA PSYCHOREKREACYJNA: w jej skład wchodzi: odpoczynek, rozrywka
i zabawa. przyczynia się do rozwoju sprawności fizycznej, ale też może budować pozytywny obraz własnych możliwości i sprawności fizycznej.
Jeśli ten jest dodatni, działa regulacyjnie na sferę emocjonalną, a poprzez radość
z własnych osiągnięć i wzmożenie poczucia zdrowia łatwiej osiągnąć lepsze samopoczucie i poczucie wypoczynku.
Funkcje czasu wolnego w ujęciu psychohigienicznym według A. Roykiewicza
FUNKCJE PSYCHOKOMPENSACYJNE: to nastawienie i czynności wyrównujące braki czegoś, jako uzupełnienie właściwego dla każdej jednostki potencjału energetycznego pragnień, dążeń, zamierzeń, a więc jako zaspokajanie potrzeb psychicznych (z punktu widzenia higieny psychicznej - funkcje te polegają na zaspokajaniu specyficznych potrzeb psychicznych
i dochodzeniu do stanu konsonansu psychicznego. Polegają także na pobudzaniu zahamowanych procesów oddziałujących na prawidłowe i dynamiczne funkcjonowanie osobowości).
Funkcje czasu wolnego w ujęciu psychohigienicznym według A. Roykiewicza
FUNKCJE PSYCHOKOREKCYJNE będą spełniały te zajęcia w czasie wolnym, które ewidentnie usuwają lub zmniejszają zaburzenia zachowania postaw oraz niepożądane indywidualnie i społecznie właściwości osobowościowe i mogą je przekształcać w aktywność pozytywną przystosowawczo.
Funkcje czasu wolnego w ujęciu psychohigienicznym według A. Roykiewicza
FUNKCJE PSYCHOKREATYWNE: działania ukierunkowane bezpośrednio na kształtowanie i samokształtowanie zdrowej
i ciągle rozwijającej się osobowości poprzez osiąganie nowych i wyższych wartości moralnych, uczuciowych i intelektualnych - głównie zaś przez dążenie i dochodzenie do społecznie twórczej aktywności.
Do zespołu funkcji podstawowych, przypisywanych czasowi wolnemu, E. Wnuk-Lipiński zalicza:
FUNKCJE EDUKACYJNE: bezinteresowne
i niewymuszone poszerzanie własnych horyzontów umysłowych, dokształcanie się,
a więc czynności związane z zaspokajaniem potrzeb poznawczych, wiedzy i nowych doświadczeń);
FUNKCJE WYCHOWAWCZE: przyswajanie sobie lub wpajanie komuś określonych zasad, norm światopoglądowych, zachowania itp.;
FUNKCJE INTEGRACYJNE: spajające grupy rówieśnicze, towarzyskie, zaspokajające potrzeby przynależności, uznania, osiągnięć;
Do zespołu funkcji podstawowych, przypisywanych czasowi wolnemu, E. Wnuk-Lipiński zalicza:
FUNKCJE REKREACYJNE: obejmujące czynności pozwalające na odpoczynek psychiczny i fizyczny;
FUNKCJE KULTURALNE: tj. tworzenie, przyswajanie wartości kulturowych;
FUNKCJE KOMPENSACYJNE: wyrównanie niezaspokojonych potrzeb (psychicznych, emocjonalnych, społecznych, psychoruchowych itp.).
Organizatorzy czasu wolnego mają dwa zadania
stwarzania możliwości wypoczynku, rozrywki i rozwoju;
ukierunkowanie potrzeb i ukształtowanie nawyków właściwego spędzania czasu wolnego.
Edukacja, praca, emerytura,
a czas w życiu człowieka
Francuski socjolog Jean Viard, autor książki „Przeklęty wolny czas” („Le Sacre du temps libre”),
policzył, że w ciągu ostatnich stu lat czas trwania ludzkiego życia wydłużył się średnio z 500 do 700 tysięcy godzin.
Czas pracy zaś z 200 tysięcy godzin zmniejszył się do zaledwie 67 tysięcy.
Formy aktywności życiowej
i stosunek człowieka do nich
Historia czasu wolnego od pracy
Dopiero z nastaniem ery kapitalizmu
i powstaniem przemysłu praca oderwała się od innych aktywności życiowych człowieka, stając się działalnością produkcyjną lub usługową o charakterze ekonomicznym.
To spowodowało, że poszczególne ludzkie aktywności życiowe oddalają się od siebie: twórczość artystyczna, praktyki religijne, nauka, wypoczynek mają dziś swój własny czas. I to jest czas wolny. Wolny od pracy.
Czas wolny w życiu człowieka
praca, która w epoce Karola Marksa pochłaniała aż 40 procent ludzkiego życia, dziś zajmuje mniej niż 10 procent. Ilość wolnego czasu wzrosła.
W 1900 roku przeciętny robotnik miał w ciągu życia 100 tysięcy godzin „wolnego czasu”. Dziś - cztery razy tyle, z czego jedną czwartą (100 tysięcy godzin!) spędza przed telewizorem lub komputerem.
Ucz się bo praca czeka?
Ucz się bo praca czeka?
Od czego zależy sposób spędzania wolnego czasu?
Od indywidualnych potrzeb jednostki, które
są wypadkową różnych czynników i bodźców, takich jak:
tradycje przekazywane w rodzinie,
wpływy środowiska społecznego,
wzorce kulturowe propagowane przez instytucje oświatowe i masmedia,
sytuacji materialnej itp.
PIRAMIDA ROZWOJU
WIEKSZA GŁĘBIA MNIEJSZA PRZESTRZEŃ
(K. Wilber 1996)
Zadanie 1
Zagrożenia czasu wolnego - patologie społeczne, przyczyny oraz zapobieganie ich przejawom
Zadanie 2
Zdrowotne, rekreacyjne
i kulturowe znaczenie czasu wolnego w rozwoju i funkcjonowaniu człowieka.
pytanie
Przedstaw przynajmniej jeden przykład zachowania o charakterze rekreacyjnym oraz jednej formy spędzania czasu wolnego przyjętych przez ciebie jako efekt wychowania doświadczonego w domu rodzinnym. Dokonaj oceny tych zachowań w ujęciu kulturowym.