-te/-de + (czasownik posiłkowy) iru
W dialogach ustnych często przychodzi wyrazić czynność, która odbywa się akurat w danym momencie. Wyraża się to w języku japońskim długotrwałymi formami czasownika z -te, które w dialogu mają najczęściej postać -te imasu.
ともだちはきょうしつでほんをよんでいます。
友だちは教室で本を読んでいます。
Mój przyjaciel czyta książkę w klasie.
あにはしょくどうでコーヒーをのんでいます。
兄は食堂でコーヒーを飲んでいます。
Mój starszy brat pije teraz kawę w stołówce studenckiej.
ともだちからのてがみがくています。 友だちからの手紙が来ています。
List do twojego przyjaciela jest tu.
きょうしつにほんがおちています。 教室に本が落ちています。
W klasie leżą książki.
Struktura -te/-de + czasownik posiłkowy iru jest często, razem ze swą funkcją zależna od kontekstu. Na ogół zaleca się wyróżnić dwie funkcje tej struktury:
obok czasownika, który w jakikolwiek sposób powstrzymuje początek lub rozpoczęcie przebiegu działania lub zdarzenia,
obok czasownika powstrzymującego zakończenie istniejącego wyniku działania lub zdarzenia, na przykład czasownik, który naciska na ruch, rozwój stawanie się albo zrozumienie.