Dewizowe prawo, ogół przepisów prawnych określających zasady obrotu wartościami dewizowymi w danym kraju. Za wartości dewizowe uznaje się: zagraniczne środki płatnicze (waluty obce), zagraniczne papiery wartościowe (czeki, weksle, akredytywy, akcje, obligacje, książeczki oszczędnościowe i in.) opiewające na waluty obce, złoto lub platynę (w sztabkach), a także krajowe środki płatnicze i papiery wartościowe, jeśli podlegają wywozowi lub przywozowi z kraju bądź do kraju.
DEWIZOWE PRAWO - prawo regulujące zasady obrotu dewizowego, przyjęte w formie ustawy z 18 grudnia 1998 r. - Prawo dewizowe. Ponadto Prawo dewizowe reguluje zasady kontroli dewizowej, uprawnienia i obowiązki organów właściwych w sprawach obrotu dewizowego, a także określa nadzwyczajne ograniczenia w przypadku zaistnienia zagrożeń stabilności i integralności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Obrót dewizowy zgodnie Prawem dewizowym definiuje się jako:
czynność prawną lub inne zdarzenie stanowiące, powodujące lub mogące powodować:
płatność środkami stanowiącymi wartości dewizowe bądź przeniesienie własności wartości dewizowych albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejęcie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są wartości dewizowe,
płatność krajowymi środkami płatniczymi bądź przeniesienie własności takich środków albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejęcie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są krajowe środki płatnicze, o ile zdarzenia te mają miejsce w stosunkach między rezydentem i nierezydentem.
Do rezydentów zlicza się między innymi:
osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju,
osoby prawne mające siedzibę w kraju,
inne podmioty mające siedzibę w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu.
Do nierezydentów zalicza się między innymi:
osoby fizyczne nie mające miejsca zamieszkania w kraju,
osoby prawne nie mające siedziby w kraju,
inne podmioty nie mające siedziby w kraju, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu,
podmioty zaliczone do rezydentów, w zakresie, w jakim prowadzą one działalność za granicą przez swoje przedsiębiorstwa, oddziały lub przedstawicielstwa mające siedzibę za granicą.
Wartości dewizowe stanowią pojęcie szersze od pojęcia dewiz. Przez wartości dewizowe należy rozumieć:
zagraniczne środki płatnicze - waluty obce i dewizy,
złoto i platynę w stanie nie przerobionym oraz w postaci sztab, monet bitych po 1850 roku, półfabrykatów, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej, a także wyroby ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców (złoto dewizowe i platyna dewizowa),
nominowane w walutach obcych papiery wartościowe, nie będące zagranicznymi środkami płatniczymi.
Waluty obce - to pieniądze nie będące w Polsce prawnym środkiem płatniczym oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe.
Dewizami są pełniące funkcję płatniczą weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe, płatne w walutach obcych.
Ustawa Prawo dewizowe definiuje także inne pojęcia:
Waluty wymienialne - waluty obce, określone jako wymienialne przez prezesa Narodowego Banku Polskiego;
Międzynarodowe jednostki rozrachunkowe - wymienialne jednostki rozrachunkowe, stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w tym:
SDR - jednostka rozrachunkowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego,
EURO - europejska jednostka walutowa;
Krajowe środki płatnicze - pieniądze będące w Polsce prawnym środkiem płatniczym (waluta polska), a także pełniące funkcję płatniczą: weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walucie polskiej;
Transfer - wywóz, przywóz, wysyłanie, przysyłanie, sprowadzanie, dokonywanie międzynarodowych przekazów oraz wszelkie inne sposoby przemieszczania wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przez granicę Rzeczypospolitej Polskiej;
Obrót dewizowy z zagranicą - obrót dewizowy między rezydentem i nierezydentem, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także obrót dewizowy dokonywany przez nierezydenta w kraju i rezydenta za granicą;
Obrót bieżący - obrót dewizowy z zagranicą, którego przedmiotem są:
umowy o nabywanie towarów (z wyłączeniem wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych), świadczenie usług oraz nabywanie lub ustanawianie praw na dobrach materialnych,
odroczenia płatności za świadczenia niepieniężne, udzielane i zaciągane w ramach powyższych umów,
pożyczki i kredyty przeznaczone na finansowanie świadczeń pieniężnych w ramach powyższych umów,
przychody z prowadzenia przedsiębiorstwa, z uczestnictwa w zysku spółki, z tytułu odsetek od pożyczek i kredytów oraz od kwot zdeponowanych na rachunkach,
świadczenia na utrzymanie członków rodziny, należących do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn,
emerytury, świadczenia o charakterze rentowym, świadczenia społeczne oraz alimenty,
nagrody oraz wygrane w konkursach lub grach losowych, organizowanych na podstawie przepisów kraju, w którym się odbywają,
płatności z tytułu świadczeń publicznoprawnych, w tym podatków, oraz należności celnych przywozowych i wywozowych, a także świadczenia z tytułu ich zwrotu, dokonywane przez właściwe organy oraz upoważnione podmioty,
roszczenia odszkodowawcze i odszkodowania,
roszczenia i należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, związane z obrotem dewizowym za granicą, którego dokonywanie nie wymaga zezwolenia dewizowego, a w pozostałym zakresie, o ile zostaną stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądowym,
płatności, przeniesienie własności i transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, wynikające z czynności, o których mowa w punktach od a) do j).
Obrót kapitałowy - obrót inny niż bieżący obrót dewizowy z zagranicą;
Inwestycje bezpośrednie - obrót kapitałowy, polegający na dokonywaniu nakładów pieniężnych lub rzeczowych w celu ustanowienia trwałych i bezpośrednich więzi ekonomicznych, przejawiających się w prowadzeniu przedsiębiorstwa przez podmiot dokonujący takich nakładów lub w wywieraniu przez niego skutecznego wpływu na przedsiębiorstwo prowadzone przez inną osobę;
Inwestycje portfelowe - obrót kapitałowy w zakresie papierów wartościowych, jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania oraz pochodnych instrumentów finansowych;
Obrót kredytowy - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są pożyczki i kredyty oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
Obrót gwarancyjny - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są osobiste i rzeczowe zabezpieczenia wierzytelności oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych;
Obrót depozytowy - obrót kapitałowy, którego przedmiotem są czynności w zakresie rachunków prowadzonych przez banki i inne upoważnione instytucje finansowe oraz wynikające z nich płatności, przeniesienie własności, transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych.
Zgodnie z Prawem dewizowym do obowiązków prezesa Narodowego Banku polskiego należy określenie (w drodze rozporządzenia ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski"), które waluty obce są walutami wymienialnymi.