13.Powieść - worek
powieść - worek ujawnia cały dotychczasowy paradygmat norm, konwencji i sposobów czytania
nie respektuje obowiązujących zasad komunikacji literackiej
kultura literacka musi wchłonąć tekst nie dający się rozczytać w żadnym ze znanych stylów lektury
aktywność czytelnika ogniskuje się wokół nietypowości poszczególnych poetyk
podstawową problematyką jest orzekanie o semantyce formy powieściowej
semantyka gatunku po raz pierwszy staje się nieuchwytna
spowodowała drastyczne załamanie się klasycznych wzorów literatury i ich obiektywizacji krytycznej
podstawową cechą powieści realistycznej jest możliwość jej zrozumienia przez czytelnika
pojawienie się nowego typu powieści spowodowało konflikt pomiędzy wiedzą, a kompetencją publiczności literackiej, ujawniając tym samym wyznaczniki gustu literackiego
brak wewnętrznej ewolucji powieści
trudność określenia relacji pomiędzy poszczególnymi częściami
nieumotywowane załamanie sposobu narracji
obecność dygresji autora nie pozostający w żadnym związku z całością utworu
zjawiska takie jak deformacja, sztuczność stylu, fabuły, postaci czy hiper odkształcanie realiów naruszały przyjęte zasady komunikatywności powieściowej
brak możliwości rozpoznania sensu całościowego
utwory nie pozwalały się streścić ani przełożyć na dyskurs języka krytyki literackiej
za nowatorskie uznano:
niemotywowany mimetyczne układ elementów
otwartość kompozycją
inny status języka powieści
za wykładnik „nieczytelności” stawiano brak troski autora o odbiorcę powieści, a nawet lekceważenie
zarzucano, że powieść jest zrozumiała tylko dla autora
język ma służyć komunikacji, nie izolacji
powieść - worek uznano za prowokację estetyczną
celowo razi gust czytelnika wykształconego na prozie realistycznej
odbiorca tego typu powieści stał się zdolny do innego niż tradycyjny odbiór utworu
proza wymagała całkowitego utożsamiania się z dziełem
możliwe wyłącznie poznanie emocjonalne
powieść - worek narusza kategorię całościowości (nowy sposób segmentacji wewnątrztekstowej)
rozbicie na obrazy
luźność kompozycyjna
liryczny tok narracji
brak całościowości był utożsamiany z brakiem autorskiej troski o kompozycję
brak ciągłości opowiadania
autonomizacja poszczególnych elementów
rozpad utworu na pojedyncze cząstki
brak „wykończenia”
niejednolitość gatunkowa i stylistyczna
elementy prekursorskie
nowy sposób konstrukcji polegający na ahierachicznym układzie elementów
nowy typ ciągłości tekstu polegający na zestawieniu przypadkowych „niejasnych” elementów oraz swobodna dygresja autora
pozbawiony kulminacji sposób kształtowania fabuły
brak puenty w każdym poziomie dzieła potęgujący jego wieloznaczność
dla Witkacego najważniejsze było zerwanie z arystotelesowską logiką wydarzeń
uzasadnienia powieści szukano na płaszczyźnie ideologii
za nowatorstwo uznaje się przeciwstawienie się formom dawnym, a zarazem rozluźnienie rygorów gatunkowych
negatywnym punktem odniesienia były utrwalone formy powieści realistycznej
pomijanie ograniczeń dzieła przy jednoczesnym dążeniu do gatunkowego synkretyzmu
w powieściach - workach znajduje się bardzo wiele nieprawdopodobieństw
istniała potrzeba powieści o formie zwartej
powieść nie może być zamaskowanym dziennikiem
nadmiar dygresji i ściśle prywatne rozważania autora naruszają „obiektywizm” utworu
warunkiem powieści realistycznej było autorskie respektowanie przedmiotowości jak i dystansu w relacji autor - świat przedstawiony
intelektualny zamiar rozbicia powieści wykroczenie poza granicę tematycznego tabu
deformacja klasycznej powieści są dowodem, że powieść - worek to konstrukcja bardziej intelektualna, niż artystyczna
istotnym elementem jest erudycja autora
elementy powieści, które były dla czytelnika synonimem eksponowanej wiedzy autora
pojawia się terminologia specjalistyczna
ujawnia się norma leksykalna nakazująca selekcję słów składających się na powieść
leksykonowy charakter powieści oceniano ujemnie jako potrzebę imponowania niewyrobionemu czytelnikowi
bardzo nonszalanckie traktowanie realiów
realizm i fantastyczność stoją w sprzeczności
ujawniają brak umiejętności autora do wypowiedzenia się w konkretnej stylistyce
autor miał niepotrzebnie udowadniać możliwość posługiwania się każdą konwencją
podważony został status postaci literackiej opisywanej w kategoriach charakteru, typu, lub żywego człowieka
postaci nielogiczne
pominięcie jakiegokolwiek prawdopodobieństwa ich jedności psychofizycznej
zachowania mają niewiele wspólnego z akcją utworu
postacie silnie zależne od autorów
kukiełki podporządkowane kaprysom narratora
bohaterowie traktowani jako pretekst to wynurzeń
ujawnienie norm aksjologicznych skupionych wokół relacji autor - bohater
wykładnikami były najczęściej kategorie psychiczne i filozoficzne
styl wyraźnie syntetyczny
operowanie wyrazami z różnych dziedzin, epok i konwencji piśmiennictwa
leksykalna wielostylowość była interpretowana jako przykład chaotyczności i naruszenia norm polszczyzny
brak zhierarchizowania poszczególnych elementów leksykonalnostylistycznych miało prowadzić do niechlujstwa językowego
wykroczenie przeciw rozpoznawalnych regułom utworu narracyjnego kazały traktować powieść - worek jako zapis procesu twórczego
nie jest to byt skonstruowany i domknięty lecz niedopracowany brulion twórczy
projekt nieskończonej całości artystycznej w nadmiarze wypełniony pomysłami i szkicami
cechy powieści, która naruszały zaakceptowane reguły komunikacji powieściowej
powieściowe funkcje aktualizowanych konwencji
relacje między fragmentem, a całością utworu
relacje między światem przedstawionym, a pozycją narratora
relacje między literackością, a nieliterackością
synkretyzm gatunkowy
graficznie wyodrębnienie w tekście powieści wierszy i dialogów dramatycznych
upodobnienie zapisu narracji do młodopolskich konwencji poetyckich
przemieszanie gatunków, rodzajów i typów wypowiedzi poetyckich
powieść - worek nasycona jest poglądami, problemami i ideami
workowatość oznacza, że do powieści upchnięto rozważania na różne tematy
także tematy obce literaturze
utwory są odmianą powieści z tezą
suma rozważań bohaterów i narratora, a także kolejne zdarzenia fabularne prowadzą do dających się dyskursywnie formułować koncepcji
specyficzna organizacja stylistyczna narracji jest elementarnym warunkiem powieści - worka
synkretyzm rodzajowo - gatunkowy i tematyczny
stylistyczna nadorganizacja narracji
dwa style językowe
przeżycie metafizyczne: styl wyłącznie poetycki
całościowe działanie artystyczne dzieła jest możliwe tylko pod warunkiem elementów zmysłowych
strukturalne ograniczenia powieści
objętość
czas lektury
przewaga pojęć nad innymi jakościami
powieść może być złożona z elementów Czystej Formy
wyznaczniki literackości stylu w powieści - worku
pojęciowość: narrator i postaci używają słów o wyraźnym nacechowaniu abstrakcyjnym
istotna rola pojedynczego zdania
przeniesienie reguł poetyckości do prozy
słowa w narracji nie służą do opisu obiektywnej rzeczywistości, lecz narzucają perspektywę wartościującą
obnażenie chwytów literackich
rozbija korelację pomiędzy gatunkami, a stylami wypowiedzi
ważnym elementem było ujawnienie aktu pisania jako posługiwania się konwencjami narracyjnymi
przekształcenie zastanego systemu narracyjnego dokonuje się poprzez sięgnięcie do złóż ukształtowanych
narratorstwo jako swobodne posługiwania się różnymi sposobami wysłowienia
dystans wobec znanej konwencji budowania tekstu
wszystko jest maksymalnie sztuczne, rezygnuje z realistycznego przedstawienia świata
deziluzja naturalności literackiego wysłowienia
każdy element odsyła do konwencji wypowiedzi o rzeczywistości
rezygnacja z postaci jako osoby żywej, wyposażonej w pełnię doznań psychicznych i jednocześnie bytowo niezależnej od autora
potęgowano na niespotykaną skalę ingerencji autora w powieściowe istnienie postaci
narrator dodaje myśli bohaterów do własnych rozważań
rezygnuje ze stylistycznej indywidualizacji mowy poszczególnych postaci
język postaci nie jest wykładnikiem ich tu i teraz w utworze
sposób mówienie jest traktowany jako jedna z konwencji
powieść - worek posługuje się konwencją ujawnioną
jawna autorska opieka nad tekstem
stała zmiana stylistyki narracji
aktualizowane konwencje pełnią funkcję formuł gotowych używanych jako tworzywo powieści
parodiowane style i konwencje nabrały charakteru autonomicznego i wyzwoliły spod dominacji opowiadanej historii
w miejsce normy funkcjonalności pojawia się zasada unifikacji
dyskusje ze współczesną kulturą należą do mowy właściwej narratora
narrator sam lub ustami postaci podejmuje dyskusje z kręgu różnych dziedzin
bezpośrednim odniesieniem jest najczęściej obcy tekst
konwencja powieści - worka pozwala na ujawnienie autorskich niechęci
podstawowym problemem było określenie stopnia literackości tzw. narracji autorskiej
konwencja narracji autorskiej wiąże się z aktualizacją następujących tradycji narracyjnych
koncepcja prozy jako formy specjalnej perswazji społecznej
rozdzielenie płaszczyzn narracyjnej i gatunkowej
ujawnienie się narratora w ramie pozatekstowej
dystans opowiadającego
postaci pełnią rolę głównie przykładu
literatura „niska” pozbawiona ambicji poznawczych za to silnie nasycona konwencjami elementów fabularnych
poetyka sternizmu i jego romantyczna mutacja w postaci dygresyjności opowiadania
aktualizowana w postaci świadomej gry konwencjami literackimi
modernistyczna problematyka kreacji artystycznej jako czynności deziluzyjnej