Skóra- budowa i funkcje 10.04.

U dorosłego człowieka pow. 1,5-2 m2 przeciętna masa z tkanka podskórną 18-20kg (15% masy ciała), grubość od 0,5 d0 4mm

Funkcje skóry:

-ochrona przed czynnikami fizycznymi, chemicznymi, biologicznymi

-termoregulacyjna

-ochrona przed utratą wody

-stanowi narząd czucia

-reguluje wydalanie wody i metabolitów (np. mocznika z potem)

- synteza witaminy D3 (z 7-dehydrocholesterolu pod wpływem promieniowania UV)

Budowa skóry:

1. Naskórek

2. Skóra właściwa

3. Tkanka podskórna

4. Przydatki skóry (włosy itp.)

Ad. 1

Naskórek skóry cienkiej zbudowany jest z 4 warstw

a) warstwa podstawna (najgłębiej)

b) warstwa kolczysta

c) warstwa ziarnista(jasna- skóra gruba)

d) warstwa rogowa (komórki złuszczające się- skóra gruba)

Naskórek - nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący- wywodzi się z ektodermy

Pomiędzy komórkami nabłonka znajdują się dodatkowe komórki nienabłonkowe:

• melanocyty (poch. ektodermalnego) komórki barwnikowe zlokalizowane w warstwie podstawnej- produkują melaninę (pochłania światło widzialne i UV), barwnik ten przekazywany jest do komórek warstwy kolczystej

• kom. dentrytyczne (Langerhansa)- pochodzenia mezenchymalnego, odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe

• kom. Merkla związane z układem nerwowym (czucie dotyku) pochodzenia ektodermalnego zlokalizowane w warstwie podstawnej, maja kontakt z włóknami nerwowymi

1. Warstwa podstawna- rozrodcza- rząd walcowatych, dzielących się komórek, ściśle przylegających do siebie i ułożonych na błonie podstawnej

2. Warstwa kolczysta- kilka rzędów komórek o kształcie wielokątnym zawierających rozbudowany cytoszkielet, połączone są ze sobą desmosomami. Przestrzenie międzykomórkowe wypełnia płyn bogaty w mukopolisacharydy i białka

Te 2 warstwy nazywane są warstwą Malpighiego (żywą)

Powyżej tej warstwy nie ma podziałów komórkowych i rozpoczyna się proces keratynizacji

Naskórek-dwie strefy:

Żywa- powstają nowe komórki i podlegają dalszym przemianom

Martwa- komórki są już silnie spłaszczone, bez jąder, martwe (zwane inaczej korneocytami)

Oddziela je od siebie warstwa ziarnista, w której rozpoczyna się proces keratynizacji.

3. Warstwa ziarnista- 2-6 warstw komórek, przylegających ściśle do siebie

- w cytoplazmie znajdują się ziarnistości, które zawierają keratohialinę (bierze udział w procesie wytwarzania białka keratynowego)

4. Warstwa pośrednia (tylko w skórze grubej-dłonie, podeszwy)

-warstwa nieprzepuszczalna dla światła

-komórki silnie spłaszczone, zawierają białko załamujące światło (eleidyna)

5. Warstwa rogowa- komórki płaskie, ściśle do siebie przylegają, ułożone dachówkowato

W naskórku nie występują naczynia krwionośne, wszystkie potrzebne substancje pochodzą z krwi, krążącej w naczyniach warstwy brodawkowej skóry właściwej

Błona podstawna łączy naskórek ze skórą właściwą, dzieli się ją na:

- dolną powierzchnię keratynocytów warstwy podstawnej (hemidesmosomy)

- blaszkę jasną

-blaszkę ciemną

-strefę pod blaszką ciemną

Pierwsza warstwa to głównie półdesmosomy, ich odpowiednikiem w błonie dolnych warstw błony podstawnej są włókna kotwiczące (spirale Eksajmera) zbudowane głównie z kolagenu VII

Błonę podstawną budują różne typy laminin, kolagenu i nidogen.

Głównym zadaniem błony jest utrzymanie łączności pomiędzy naskórkiem i skórą właściwą

Ad 2

W skórze właściwej wyróżnia się warstwy:

a) brodawkową

b) siateczkowa

Skóra właściwa to przede wszystkim tkanka łączna, zawierająca liczne naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy i gruczoły.

1. wpukla się do naskórka tworząc brodawki

-zbudowana jest z sieci naczyń krwionośnych splotu podbrodawkowatego

-przebiega faliście zapewniając tym elastyczność skórze

-spełnia ważną rolę w metabolizmie skórno-naskórkowym

-w warstwie tej znajdują się włókna retikulinowe (srebrnochlonne), które tworzą siatkę w otoczeniu naczyń krwionośnych włosowatych, gruczołów łojowych i potowych oraz mieszków włosowych i włókien nerwowych

2. Zbudowana z tkanki łącznej zbitej, zawiera liczne włókna sprężyste i kolagenowe, zwana też warstwą zbitą

- zawiera nieznaczną ilość istoty podstawowej spajającej włókna łącznotkankowe z sobą oraz nieliczne komórki, głównie fibroblasty

-występują gładkie komórki mięśniowe, w sąsiedztwie włosów tworzą one tzw. Mięśnie przywłosowe

-jest bardzo uboga w naczynia włosowate

Elementy podstawowe, z których skóra właściwa jest zbudowana i które nadają jej określone właściwości morfologiczne i czynnościowe to: włókna, komórki, międzykomórkowa substancja podstawowa

3 rodzaje włókien:

-kolagenowe (2 typy I i III mają znaczenie dla skóry)

-elastynowe (sprężyste)

-retikulionwe (siateczkowate)

Komórki- głównie fibroblasty, histiocyty, mastocyty, limfocyty, granulocyty, komórki plazmatyczne

Międzykomórkowa substancja podstawowa- w młodej skórze ma postać półpłynnego żelu. W jej skład wchodzą mukopolisacharydy którego głównym przedstawicielem jest kwas hialuronowy. Ma ogromne właściwości hydrofilowe- przyciągania i zatrzymywania wody w skórze właściwej

Większość tych składników produkowana jest przez fibroblasty

Kolagen typ III

-buduje głównie włókna kolagenowe u dzieci i osób młodych

-u dorosłych jest go poniżej 18%

-synteza ustępuje w wieku 30 lat, a potem zanika (40, 50 lat)

-jest delikatny

-nadaje skórze elastyczność, jędrności

-jest zdolny do pochłaniania wody- odpowiada za nawilżenie skóry

Kolagen typ I

Przeważa u osób dorosłych

-stanowi ok. 80%

-nie ma właściwości pochłaniania wody

- tworzy masę grubych włókien, odgrywających rolę podpory

-wraz z wiekiem kolagen III zastępowany jest I

Ad 3 Tkanka podskórna

Wywodzi się z mezodermy, zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej luźnej i tkanki tłuszczowej podskórnej składającej się z komórek tłuszczowych różnej wielkości zgrupowanych w tzw. zraziki tłuszczowe

W tkance podskórnej występują również fibroblasty, histiocyty, oprócz naczyń i nerwów także włókna kolagenowe i sprężyste

Ma różną grubość w poszczególnych okolicach ciała, a w niektórych nie występuje w ogóle np. na powiekach

Pełni funkcje:

-podporowe i chroni przed urazami mechanicznymi

-stanowi magazyn energetyczny organizmu

W skórze właściwej i tkance podskórnej występują gruczoły potowe, łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów

Podział gruczołów- w zależności sposobu w jaki dochodzi do powstawania wydzieliny gruczołowej:

1. Holokrynowe- całe komórki przekształcają się w wydzielinę i odłączają się od nabłonka gruczołowego

Gruczoły łojowe (holokrynowe)- produkcja wydzieliny poprzez całkowity rozpad komórek gruczołowych, są to rozgałęzione gruczoły pęcherzykowate, występują 2 grupy:

-związane rozwojowo z mieszkiem włosa

-rozwojowo całkowicie niezależne od włosów

Każdy włos ma co najmniej jeden własny gruczoł łojowy, zwykle rozgałęziony do kilku lub kilkunastu uwypukleń mających jeden wspólny przewód wyprowadzających

Gruczoły niezwiązane z włosem występują w obrębie czerwieni warg, brodawki sutkowej, pępka, żołędzi, prącia, warg sromowych, oraz odbytu

Do tej grupy należą także gruczoły tarczkowe znajdujące się na powiekach

2. Gruczoły melokrynowe- zaliczamy tu gruczoły mlekowe i potowe, nie ulegają zmianom i uszkodzeniu, wydzielanie polega na dyfuzji ze szczytowej komórki gruczołu

---