Ad. B. - ETOS zespół czynników kulturowo-społecznych, które oddziaływają na rozwój człowieka. W sposób szczególny są to system wartości i normy społeczne.

Ad. C. - AGOS (później też auto-agos) bezpośrednie oddziaływanie osobowe wpływające na nasz rozwój. Agos jest to oddziaływanie zwł. rodziców i wychowawców; auto-agos jest to własne działanie podmiotu kierujące jego dalszym rozwojem. Kierowanie rozwojem ze strony innych osób jest ograniczone w czasie, człowiek bowiem w końcu sam zaczyna stymulować swój rozwój. Wg niektórych pedagogów agos nigdy nie ustępuje całkowicie auto-agosowi, tylko zmieniają się proporcje!

AD. D. - LOS zespół czynników przypadkowych, nieprzewidywalnych, często niedefiniowalnych, oddziaływujących na człowieka i wpływających na jego rozwój. Los to kwestia przypadku (ateiści) lub Opatrzności Bożej (wierzący) - stąd różne interpretacje np. wypadku samochodowego.

Teraz wytłumaczę co przedstawia ów rysunek .

Człowiek od rozwoju biologicznego [BIOS], tj. od punktu poczęcia, przechodzi do kolejnego etapu. Winien to być ETOS, który ukształtowałby pozytywnie nasz rozwój, ale na skutek negacji zasad etycznych w okresie dorastania człowiek wybiera drogę negatywną. Jeżeli jednak w pewnym momencie pojawi się AGOS, czyli odpowiedni wychowawca - człowiek znów zaczyna dążyć do postaw wyższych. I w końcu następuje zderzenie z losem. Rozwój ma 3 możliwie drogi po spotkaniu z losem:

1. Ewolucja - wzrost

2. Degresja - zastój, zatrzymanie

3. Regres - upadek społeczny i moralny.

TEORIA WARSTWICOWA ROZWOJU - wyjaśnia rozwój człowieka w aspekcie biosu. Jej autorem jest S. Hessen.

Rozwój, zdaniem Hessena, przebiega w odniesieniu do pewnych poziomów rozwojowych (podstawowych i wyższych). Aby przejść do poziomu wyższego - musi zostać wykształcona baza (poziom podstawowy). Skok rozwojowy następuje mniej więcej co 7 lat.

Dlaczego występuje rozwój? Podstawowy element decydujący o rozwoju to zaspokajanie potrzeb, gdyż żeby się rozwijać trzeba zaspokajać potrzeby (myślenie pofreudowskie).

Człowiek zaspokaja potrzeby w ramach kolejnych poziomów. Jeśli potrzeby są zaspokajane optymalnie - następuje przeskok do następnego poziomu - np. dobrze wykształcony system nerwowy daje dobrze wykształconą psychikę, która z kolei pozwala na istnienie człowieka w społeczeństwie i dalsze - tworzenie kultury.

Jeżeli jednak zaspokajanie potrzeb nie występuje na odpowiednim poziomie to nie ma możliwości przejścia do następnego poziomu i następuje zatrzymanie.

- poziom biologiczny - stan zdrowie, warunki higieniczne, gł. aktywność: zabawa

- poziom psychiczny - poznawanie norm, ról i zachowań społecznych (gł. poprzez zabawę)

- poziom społeczny - praca: podejmowanie ról społecznych, realizowanie norm, życie w zgodzie z wymaganiami społ.

- poziom kulturowy - twórczość, człowiek jako podmiot i twórca kultury na różnych jej płaszczyznach

- poziom rozwoju duchowego - człowiek przeżywa treści ostateczne, bliskie relacje z Absolutem; egzystencja w kategoriach religijności i wieczności

***PROBLEMY BAZOWE PEDAGOGIKI - CZYLI PODSTAWOWE PYTANIA! ***

DLACZEGO WYCHOWANIE JEST KONIECZNE?

Jaka jest przyczyna sprawcza oraz przyczyna celowa wychowania? Odpowiedź może być udzielana na min. 4 poziomach:

1. poziom nauk biologicznych - analogie do świata zwierząt

2. p. psychologii - rozwój jest niezbędny

3. p. socjologii - kategoria socjalizacji; przygotowania do życia w społ.

4. p. filozofii - istota wychowania

Ad. 1) Tintergen, Gehlen i Portman badali formy opiekowania się potomstwem u zwierząt i uznali niepowtarzalność człowieka jako gatunku. Wprowadzili bowiem podział na:

• zagniazdowniki - zwierzęta, które są zdolne do samodzielnego życia już w chwili narodzin; np. płazy czy gady

• gniazdowniki - zwierzęta sprawujące opiekę nad potomstwem, które nie jest zdolne do samodzielnej egzystencji i wymaga opieki, aby przeżyć; np. ptaki, ssaki

Człowiek jest gniazdownikiem specyficznym - jego rozwój wymaga bowiem opieki innej niż u wszystkich pozostałych gniazdowników - zarówno pod względem czasu (bardzo długa opieka), jak i treści (drobiazgowość). Człowiek w czasie swego rozwoju nie tylko nabiera sprawności fiz., ale także psychicznych i intelektualnych.

Człowiek nie jest zwierzęciem dobrze przygotowanym do otoczenia, a cechą która umożliwia mu przetrwanie jest rozum. To nieprzygotowanie człowieka wymaga koniecznie wytworzenia pomocy - wychowania, aby człowiek mógł przetrwać w sensie biologicznym.

Ad. 4) myślenie tomistyczno-personalne sposób widzenia człowieka (zakres antropologiczny i refleksja etyczna). Stawia się tezę o potencjalności natury ludzkiej - wszystkie byty, poza Absolutem, są w stanie potencjalnym - nigdy nie są bytami doskonałymi. Istotą ich bytowania jest dążenie od potencjalności do aktualności. Toteż istnieje możliwość wychowania.

Człowiek jako byt potencjalny jest zdolny do zaburzania procesu rozwoju, bowiem rozwój może iść złą drogą (aspekt moralny) lub się zatrzymać. Wiąże się to z mocą wolnego wybierania przez człowieka.

Ktoś, kto jest sprawniejszy w wyborze dobra powinien czuwać nad tymi, którzy są mniej przygotowani.

TEORIA SPRAWNOŚCI MORALNEJ - CNÓT I WAD. Człowiek ćwiczy się, doskonali również w aspekcie moralnym, w aspekcie wybierania. Charakter moralny również jest kształtowany w toku rozwoju. Ćwiczenia moralne dotyczą zarówno aspektu intelektualnego [poznawanie], jak aspektu decyzji i aspektu realizacji. Nie tylko należy poznać dobro, ale je wybrać i zrealizować.

Auto-agos to wg innych to samo, co samowychowanie.

Nie trzeba osiągnąć wszystkich poziomów. Można się zatrzymać np. na 3 levelu

Wykłady z pedagogiki - Filologia Polska III - A.J.G. Peryt

29 listopada 2007

1

/2

---