Osobowość prawna to pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Jest immanentnie związane z powstaniem osoby prawnej, gdyż bez osobowości prawnej osoba prawna przestaje istnieć.
Osoby prawne (definicja z art. 33 KC)- Skarb Państwa (jedyna osoba prawna wymieniona w KC) i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawna. Ustawodawca w przepisach ustaw szczegółowych określa, czy dany podmiot posiada osobowość prawną czy nie. Do osób fizycznych zaliczamy:
przedsiębiorstwa państwowe
fundacje
stowarzyszenia
gminy, powiaty
szkoły wyższe
spółki kapitałowe ( S.A. i Z O.O)
agencja nieruchomości rolnych
agencja mienia wojskowego
partie polityczne itd.
[art. 35 KC]
- powstanie, funkcjonowanie, organizację i rozwiązanie i rozwiązanie określają właściwe przepisy. Jeśli ich nie ma, bądź są niepełne, to reguluje to statut.
[art. 37 KC]
- osoby prawne uzyskują osobowość prawna z chwila wpisania do odpowiedniego rejestru (obecnie jest to Krajowy Rejestr Sądowy)
Osoby prawne maja zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, która nie może być ograniczona.
[art. 38 KC]
- osoba prawna działa przez swoje organy tzw. „teoria organów” -działanie organów uznawane jest przez prawo za działanie samych osób prawnych
Cechy indywidualizujące osoby prawne:
nazwa ( w przypadku niektórych osób prawnych jest ona określona w ustawie, w pozostałych przypadkach w statucie) - nazwa przedsiębiorcy określana jest mianem firmy
siedziba [art. 41 KC] - jeśli ustawa nie stanowi inaczej siedzibą jest miejscowość, w której siedzibę ma organ zarządzający, ewentualnie siedzibę określa też statut
Ułomne osoby prawne (definicja z art. 331KC)
-o ułomnych osobach prawnych można mówić, gdy:
mają zdolność prawną
mają zdolność do czynności prawnej
nie mają osobowości prawnej
Są to takie osoby jak:
spółki osobowe (komandytowa, komandytowo- akcyjna, jawna, partnerska)
wspólnoty mieszkaniowe
stowarzyszenia zwykłe (nie rejestrowane)
spółki kapitałowe w organizacji (do momentu wpisu do rejestru)
oddział główny zagranicznego oddziału ubezpieczeń państwa, który nie jest członkiem Unii Europejskiej
Do ułomnych osób prawnych stosuje się odpowiednie przepisy o osobach prawnych