SAMORZĄD TERYTORIALNY WE FRANCJI

1. Konstrukcja pojęcia

Francja - 3 szczeble samorządu terytorialnego: gmina

departament

region

Zamiast o samorządzie we Francji mówi się o *administracji zdecentralizowanej*

Określeniem zbiorczym dla gmin, departamentów i regionów jest collectivites locales lub collectivites territoriales (wspólnoty lokalne, związki lokalne)

3 warunki konstytuujące społeczności lokalne (terytorialne):

1. Muszą być realnie istniejącymi na danym obszarze społecznościami z własną historią i lokalnym interesem publicznym;

2. Są to osoby prawne prawa publicznego tzn. są tworzone przez państwo i nie są rezultatem inicjatywy prywatnej, muszą spełnić prawny warunek zamieszkiwania na danym terytorium (gmina, departament, region) a ich celem jest zaspokajanie powierzonych im interesów publicznych, posiadają względną samodzielność finansową, wydają akty prawne jednostronne ze skutkiem wiążącym oraz współpracują z innymi osobami prawa publicznego

(innymi osobami prawa publicznego są zakłady publiczne, wyposażone we własne organy i kompetencje)

3. wyłanianie w wyborach powszechnych i bezpośrednich rad lokalnych (na czele z
prezydentami - organy wykonawcze), których zadaniem jest rozstrzyganie i
stanowienie o sprawach zbiorowości

2. Podstawy konstytucyjne (Konstytucja z 4 października 1958r.)

Społeczności lokalne są elementem struktury terytorialnej państwa.

- społeczności są samodzielnie administrowane przez wybrane rady i na warunkach przewidzianych w ustawie

- samodzielność jest ograniczona postanowieniami konstytucji i ustawami

- wg Konstytucji społecznościami terytorialnymi Republiki są gminy, departamenty, terytoria zamorskie, a każda inna społeczność terytorialna tworzona jest przez ustawę

- społeczności „konstytucyjne” są uprzywilejowane, bo ich zniesienie wymagałoby rewizji lub uchylenia konstytucji

- tworzenie lub zniesienie gmin może być dokonane dekretem Rady Stanu lub zarządzeniem ministra oraz prefekta

- społeczności terytorialne tworzone ustawą:

• Ustawodawca może tworzyć nowe kategorie społeczności

• Kategoria społeczności lokalnych może obejmować tylko jedną społeczność (np. Paryż jest gminą i departamentem)

• Ustawodawca może tworzyć nowe kategorie społeczności terytorialnych zarówno metropolii jak i w terytoriach zamorskich

Senat reprezentuje społeczności terytorialne w Parlamencie

Francja posiada:

• GMINY - 36.763

• DEPARTAMENTY - 100

• REGIONY - 26

• TERYTORIA ZAMORSKIE - 4

• SPOŁECZNOŚCI LOKALNE O STATUSIE SPECJALNYM - 2

3. Dualizm administracji terytorialnej

Struktura terytorialna Francji rozpatrywana jest w aspekcie 2 konstrukcji prawnych:

1. Decentralizacji - ukazuje terytorialny wymiar interesów lokalnych samodzielnie realizowanych przez społeczności lokalne ( gminy, departamenty i regiony)

2. Dekoncentracji - podział administracyjny państwa, w którego ramach działają hierarchicznie podporządkowane organy adm. Rządowej

PREFEKT (departamentu)

Społeczności lokalne są jednostkami podziału terytorialnego, tworzącymi okręgi administracyjne, na których czele stoi prefekt, jako przedstawiciel państwa w departamencie.

Prefekt nominowany i odwoływany jest przez dekret prezydenta na wniosek premiera i ministra spraw wewnętrznych.

Prefekci tworzą korpus prefekturalny - jeden z korpusów urzędniczych.

Kompetencje:

- jako reprezentant państwa w departamencie zawiera w imieniu państwa umowy, zarządza majątkiem państwowym, jest przedstawicielem procesowym w sprawach spornych

- jako reprezentant rządu informuje rząd o ewolucji opinii publicznej, przygotowuje polityczną akcję wyborczą, zgodnie z założeniami rządowymi

- jako organ administracji ogólnej w departamencie czuwa nad utrzymaniem porządku, jest funkcjonariuszem policji sądowej (wykrycie sprawców przestępstw i postawienie ich przed sądem)

W skład korpusu wchodzą: (obecnie ok.200 prefektów)

- minister spraw wewnętrznych na czele

- prefekci

- podprefekci

- 3 klasy niższych urzędników

Korpus łączy funkcje polityczne i administracyjne.

PREFEKT (regionu)

Przedstawicielem państwa w regionie jest prefekt tego departamentu, w którym mieści się stolica regionu.

- jest przedstawicielem każdego z ministrów i zwierzchnikiem służb resortowych w regionie

- nie posiada kompetencji policyjnych (w odróżnieniu od prefekta departamentu)

- jest realizatorem polityki rządu w dziedzinie gospodarki przestrzennej

- przewodniczy regionalnej konferencji administracyjnej, do której należą: prefekci departamentów, sekretarz, główny skarbnik regionu

Prefekt pełni funkcję łącznika między organami adm. państwowej i regionu.

Ma on:

1. Prawo wypowiadania się w imieniu państwa przed radą regionalną

2. Obowiązek czuwania nad władzami regionalnymi

3. Prawo żądać od przewodniczącego rady informacji o sytuacji w regionie

Ustawa z 6 lutego 1992r. o organizacji administracji terytorialnej Republiki potwierdza dualizm: „administrację terytorialną Republiki wykonują społeczności terytorialne i zdekoncentrowane służby państwowe”

Międzynarodowy Komitet Administracji Terytorialnej- powstał na podstawie art.6 Karty Dekoncentracji - opracowuje program polityki rządowej dziedzinie dekoncentracji.

Skład:

- premier (kieruje pracami)

- ministrowie: spraw wewnętrznych, edukacji narodowej, do spraw służb specjalnych, gospodarki, finansów, budżetu, departamentów i terytoriów zamorskich, planowania.

Konsultanci MKAT: prefekt regionu, prefekt departamentu, 2 kierowników zdekoncentrowanych służb państwowych z regionu i departamentu.

Organ wykonawczy MKAT: komitet stały.

4. Struktura i zadania GMINY

Cechy gminy francuskiej: lokalny patriotyzm ich mieszkańców, rozdrobnienie, zróżnicowanie demograficzne i gospodarcze oraz jednolity status prawny.

Wg Kodeksu Gmin gmina jest:

1. Okręgiem lokalnej samorządności

2. Okręgiem wyborczym, w którym społeczność lokalna wybiera swych reprezentantów do rady gminy

3. Jednostką podziału administracyjnego państwa

4. Okręgiem administracji państwa, realizującego przez swych przedstawicieli część zadań w wymiarze lokalnym

Rada Gminy: wybór i trwałość

Rada Gminy to organ stanowiący (uchwałodawczy) w każdej gminie.

- wybory powszechne i bezpośrednie

- kadencja 6 lat

- liczebność rady zależy od liczby mieszkańców (od 9 do 69)

- bierne prawo wyborcze: 18 lat, czynne prawo wyborcze, związanie z gminą więzią prawną (zamieszkanie, płacenie w gminie podatków)

- ¾ radnych musi mieć stałe zamieszkanie w gminie

Zakaz wybieralności: osoby pozbawione praw wyborczych

Zakaz względny: prefekci, podprefekci, sekretarze generalni, urzędnicy państwowi, sędziowie, członkowie RIO, funkcjonariusze policji, pracownicy samorządowi - nie mogą kandydować na obszarze swego działania;

Mandat deputowanego do Zgromadzenia Narodowego lub senatora może być łączony tylko z funkcjami:

- reprezentanta do zgromadzenia Wspólnot Europejskich

- członka rady generalnej

- członka rady regionalnej

- członka Rady Paryża

- mera w gminie powyżej 20tys

- zastępcy mera w gminie liczącej ponad 100tys

Przewodniczący rady regionalnej i generalnej nie mogą łączyć mandatów.

Mandat wygasa wskutek śmierci lub udzielenia dymisji, którą orzeka trybunał administracyjny.

Wybory:

1. w gminach poniżej 3500 - głosowanie większościowe na listę w 2 turach; każda lista musi zawierać tylu kandydatów ile jest miejsc do obsadzenia (każdy wyborca wybiera wszystkich radnych

2. w gminach poniżej 2500 - dopuszcza się do głosowania nie pełne listy oraz kandydatów indywidualnych

3. w gminach powyżej 3500 - głosowanie na listę z liczbą kandydatów równą liczbie miejsc, bez możliwości modyfikacji. Jeśli lista uzyska większość 1 turze większość absolutną uzyskuję połowę miejsc w radzie, pozostałe miejsca są podzielone proporcjonalnie. Jeśli jest 2 tura to tak samo z tym, że połowę miejsc w radzie zdobywa lista z największą ilością głosów, ale nie dopuszczalne są listy, które nie uzyskały 10% głosów.

Rada gminy może być rozwiązana dekretem Rady Ministrów wypadku utraty możliwości do działania.

Prace Rady Gminy

Sesje rady:

• Zwołuje i przewodniczy mer

• Raz w trymestrze obowiązkowe

• Mer może z własnej inicjatywy zwołać sesję, jeśli uszna za konieczne

• Otwarte dla publiczności

• Sprawozdania publikowane w ciągu 8 dni

Mer: utrzymuje dyscyplinę obrad, jego głos jest rozstrzygający w wypadku „remisu”, gdy nie może wziąć udziału zastępuje go zastępca mera.

Uchwały podejmowane w obecności quorum, gdy jego brak zwoływana jest rada powtórnie do trzech dni i tam głosowanie jest ponowne i niewymagana jest obecność połowy - uchwały podjęte w 2 terminie są prawomocne, bez względu na liczbę obecnych.

Rada powołuje spośród swych członków komisje studialne, przygotowujące projekty decyzji rady, rozwiązuje sprawy ważne dla gminy, skomplikowane i trudne, na czele stoi mer

Zadania Rady Gminy

Zadania dzielimy na:

1. Decyzyjne - znaczenie podstawowe

2. Konsultacyjne - charakter obowiązkowy

Najważniejsze zadania RG:

• uchwalenie budżetu

• uchwalenie lokalnych zasad gospodarki przestrzennej

• tworzenie szkół podstawowych i niezbędnych służb (USC)

• decyzje dot. zarządzania mieniem komunalnym

• wyrażanie opinii w sprawach: projektów wytaczania dróg krajowych i departamentalnych na wsiach i miastach, planów zagospodarowania gruntów, organizacji i świadczenia pomocy społecznej itp.

Gminy opracowują POS czyli plany zajęcia gruntu, od momentu uchwalenia POS mer wydaje pozwolenia budowlane, zezwolenia na parcelacje, wyburzenia, wznoszenie ogrodzeń, zezwolenia na wyrąb drze itp.

5. MER Gminy

Mer:

1. organ wykonawczy gminy

2. wybierany przez radę na pierwszej sesji rady lub na kolejnej sesji po ustąpieniu mera (1,2 tura większość absolutna, 3 tura większość zwykła)

3. Musi mieć ukończone 21 lat

4. Ilość zastępców - do 30% wielkości rady

5. Wybierany na czas mandatu rady (6lat) - wyjątki śmierć, dymisja na ręce prefekta, utrata prawa wybieralności, na skutek niepołączalności.

Mer jest urzędnikiem państwa i urzędnikiem gminy.

Funkcje mera wobec rady gminy:

1. Przygotowuje projekty uchwał rady, występuje z inicjatywą uchwałodawczą

2. Przewodniczy posiedzeniom rady

3. Wykonuje uchwały rady

Rada Gminy nie może pozbawić mera funkcji może jedynie żądać od niego wyjaśnień, nie zgadzając się z jego polityką może przyjąć postawę opozycji wobec jego projektów projektów wystąpić o dymisję.

Inne kompetencje mera:

- zarząd mieniem komunalnym

- ustalanie opłat drogowych, parkingowych

- realizacja pożyczek

- wykonywanie policji gminnej (pod kontrolą prefekta)

- mianuje, ocenia kieruje działaniami urzędników gminnych (przełożony służb urzędników gminnych)

6. Charakterystyka ogólna finansów gminy

2 główne dokumenty budżetowe:

1. Budżet wstępny - określa plan dochodów i wydatków - uchwalany na rok

2. Budżet uzupełniający - pełni funkcje wyrównawcze pomiędzy kwotą szacunkowego budżetu wstępnego a rzeczywistą kwotą wydatków - uchwalany w ostatnim kwartale roku

Budżet Gminy obejmuje wydatki: bieżące i inwestycyjne.

Źródła dochodu gminy:

• Dochody fiskalne

• Dotacje: ogólna dotacja bieżąca i dotacja inwestycyjna

• Dochody z majątku gminy

• Dochody z działalności służb (np. przedszkola, transport, szkoły itp.)

• Podatki: bezpośrednie i pośrednie

Podatki bezpośrednie:

• Podatek mieszkaniowy

• Podatek od gruntów zabudowanych

• Podatek od gruntów nie zabudowanych

• Podatek od działalności gospodarczej

Wydatki gmin dzielą się na:

• Obowiązkowe (wynagrodzenia personelu, utrzymanie i wyposażenie lokali, wydatki na prace komunalne, zwrot pożyczek)

• Uznaniowe.

7. Zarys konstrukcji kontroli działania gminy

Kontrolę sprawuje:

• Trybunał administracyjny - (jako nadzór administracyjny)

• Regionalna izba obrachunkowa (RIO) - (jako nadzór finansowy)

Bezpośrednią kontrolę legalności aktu sprawuje prefekt departamentu.

Organy gminy mają obowiązek przedstawienia prefektowi aktów prawnych w ciągu 15 dni od ich powzięcia. Prefekt dokonuje oceny i w razie sprzeczności aktu z prawem wnosi sprawę do trybunału administracyjnego w ciągu 2 miesięcy od otrzymania aktu, w formie skargi anulacyjnej, żądając uchylenia aktu z powodu niezgodności z prawem. Trybunał w ciągu 48 godz. może zawiesić wykonanie aktu. Od decyzji trybunału administracyjnego prefekt ma prawo odwołać się do Rady Stanu w ciągu 15 dni.

Kontrolę finansową gminy sprawują RIO, które mają charakter organów niezawisłych zbliżonych do sądownictwa administracyjnego. Powołane zostały do kontroli budżetu kontroli wykorzystania środków finansowych społeczności lokalnych, kontroli księgowej rachunków społeczności oraz inwestycji publicznych.

Zespoły orzekające RIO: prezes oraz co najmniej 2 asesorów.

8. Szczególny status Paryża, Marsylii i Lyonu

3 największe aglomeracje Francji to:

- Paryż (20 dzielnic)

- Marsylia (16dzielnic)

- Lyon (9 dzielnic)

Rada dzielnicy złożona jest z 1/3 radnych miejskich (gminy) i w 2/3 radnych z dzielnicy wybranych w okręgu wyborczym:

- Paryż i Lyon - okręgiem jest dzielnica

- Marsylia - 8 okręgów

Rada jest wybierana dla jednej z dzielnicy bądź dla kilku dzielnic. Funkcjonują one w sposób ustalony przez Rady Gmin z merem na czele, który kontroluje uchwały Rad Dzielnic

Dzielnicom nadano status jednostek pomocniczych pozbawionych:

- osobowości prawnej

- własnego majątku

- atrybucji podatkowych

Rada dzielnicy formułuje:

- postulaty

- pytania

- wyraża opinie

Organem wykonawczym Rady dzielnicy jest mer, który przygotowuje projekty i zajmuje się przygotowaniem uchwał. Jest również urzędnikiem stanu cywilnego i przewodniczącym kasy szkolnej, jeśli została uchwalona.

Dochody i wydatki bieżące dzielnicy są wpisywane do budżetu gminy, wydatki, którymi dysponuje Rada dzielnicy objęte są dotacją globalną i przeznaczone są na obsługę zadań i organizację pracy organów dzielnicy.

GO0D LUCK

---