Joshi -ba
あまりいばらなければ、あのひとはいいひとです。
あまり威張らなければ、あの人はいい人です。
Kiedy się za bardzo nie chełpi, jest wspaniałym człowiekiem.
Joshi -ba używa się wtedy, gdy oczywisty albo logiczny skutek lub też ogólnie przyjmowany, oczekiwany rezultat zdarzył się albo mógł się zdarzyć z odpowiednim warunkiem albo założeniem. Wyraża się w ten sposób w orzeczeniu przed -ba często powtarzające się działanie, sytuacje, właściwości. W związku z tym Joshi -ba pojawia się często w przysłowiach. Zależnie od kontekstu i sytuacji Joshi -ba może wyrażać się następująco:
realny, wypełniający się warunek wymienia się jako założenie dla realizowania w zdaniu głównym opisowego stanu rzeczy;
warunek charakteryzuje się jako nie wypełniony, to znaczy taki, który w zdaniu głównym nie jest realizowany.
Nierzeczywistość można często wyrazić przez formy orzeczenia zdania głównego, którego przypuszczenie, niepewność będą jeszcze wyjaśnione.
Warunkowe znaczenie takich zdań można jeszcze podkreślić przez, stojący przeważnie na początku zdania przysłówek moshi, moschi-mo, moshi-ka.
Setsuzokujoshi -to i -ba mogą stać niezależnie jeden od drugiego w swoich warunkowych funkcjach. -to może być używane, gdy chodzi o konkretny stan rzeczy (zdanie główne oddaje często pogląd albo przypuszczenie mówcy względem podmiotu). W przypadku -ba przypuszczenia w określaniu prawidłowego stanu rzeczy są obiektywne (zdanie główne zawiera stany ogólnie obowiązujące i ogólne do oczekiwanej relacji).
あめにぬれると、かぜをひきますよ。 雨にぬれると、かぜをひきますよ。
Do partnera rozmowy: „Gdy zmokniesz, przeziębisz się.”
あめにぬれれば、かぜをひきますよ。 雨にぬれれば、かぜをひきますよ。
Jako ogólny stosunek nie ważne, kiedy się przytrafiający: „Kiedy się zmoknie, przeziębi się.”
いのうえさんのいえにはいぬもいれば、ねこもいます。
井上さんの家には犬もいれば、猫もいます。
U pana Inoue w domu są zarówno psy jak i koty.
Joshi -ba pojawia się poza tym w kilku trwałych gramatycznie konstrukcjach, w których zachowuje przeważnie swój warunkowy charakter. Należą tu między innymi -nakereba naranai i podobnie używany -nakereba ikenai.
Struktura Yōgen + -ba + Yōgen + -no do może oznaczać równoległy przebieg, proporcjonalny rozwój między stanem rzeczy zdania Rentai przed -no do i tym zdaniem głównym, które powoduje zwiększenie rozmiaru lub zakresu przytrafiającego się działania, zdarzenia, właściwości. Można to przetłumaczyć na język polski jako „im (więcej..., tym)”.
Należy pamiętać, że przy czasowniku, który wywodzi się od rzeczownika za pomocą suru, przed -no do powtarza się tylko suru. Przy strukturze z Fukushikei + -naru stoi przed -no do tylko nara.
Przy połączeniu Joshi -ba i Joshi -mo chodzi o zaakcentowane wyliczenie otrzymane przez „... mo ... mo”, które odnosi się do pojęć drugorzędnych. Tłumaczy się to na język polski jako „i”, „zarówno... jak i ...” albo przez „ani ... ani ...” (przy przeczeniu przeczącym).
Przez budowę -ba + ii/yoi oddaje się ocenę albo opinię mówiącego względnie podmiotu, że ogląda przytrafiające się działanie, położenie, właściwość jako dobre albo jako najlepsze.
Joshi -ba może też charakteryzować rodzaj przysłówkowego dopełnienia, które często przedstawia przebieg czasowy w kolejnych znaczeniach.
Na początku zdania formę -ba używa się jako przysłówka:
dekireba - możliwy, jeśli możliwy
taoreba - na przykład
omoeba - kiedy się przy tym z powrotem pomyśli, kiedy jest naprawdę lepszy
Shūshikei + -to sureba (sądząc, że..., zakładając, że ...)