Wpływ ćwiczeń rewalidacyjnych na rozwój uczniów o obniżonej sprawności umysłowej - mgr Mariola Lachowska, mgr Zdzisława Adamiec
Wpływ ćwiczeń rewalidacyjnych na rozwój uczniów o obniżonej sprawności umysłowej.
Ćwiczenia rewalidacyjne skutecznie wspomagają wszechstronny rozwój uczniów o obniżonej sprawności umysłowej. W ich sklad wchodzą ćwiczenia rozwijające procesy poznawcze: funkcje percepcyjne, wyobraźnię, mowę, myślenie:
- ćwiczenia usprawniające koncentrację i pamięć
- ćwiczenia stymulujące sprawność manualną i ruchową
- ćwiczenia relaksacyjne
Ćwiczenia rozwijające procesy poznawcze i funkcje percepcyjne są niezwykle ważne dla rozwoju dziecka z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Dzieci te zwykle są bierne.
Odczuwamy przez nie lęk przed możliwością doznania porażki, przeświadczeniu o mniejszej wartości własnej, potwierdzonej przez brak sukcesów - powodują zahamowania aktywności.
Może mieć w tym swój udział otoczenie i rodzice, nauczyciele stawiający przed dzieckiem wymagania niedostosowane do jego możliwości.
Dziecko o obniżonej sprawności umysłowej potrzebuje więc w większym stopniu przemyślanych działań ze strony otoczenia, rozbudzenia i odpowiedniego pokierowaniajego aktywnością.
Rozwijając percepcję, wyobraźnię nie można zapominać o rozwoju mowy, uwagi, pamięci - procesów niewykle ważnych w komunikowaniu się z otoczeniem, zapamiętywaniem istotnych informacji i przekazywaniem ich.
Ćwiczenia usprawniające umiejętności manualne wpływają bezpośrednio na rozwój dziecka upośledzonego umysłowo.
Lepienie, wycinanie, malowanie i inne techniki plastyczne ćwiczą sprawność rąk i palców.
W czasie ćwiczeń dzieci uczą się rozróżniać barwy, kształty, określać stosunki przestrzenne. Rozwijają również mowę - opowiadając o swoich pracach.
Ćwiczenia ruchowe to przede wszystkim wspaniała zabawa. Aktywność ruchowa doskonali nie tylko sprawność fizyczną, ale także rozwój umysłowy. Dzieci z upośledzeniem umysłowym niejednokrotnie wykazują nieprawidłowy lub opóźniony rozwój ruchowy. Ze względu na tę nieprawidłowość wymagają stosowania różnorodnych form usprawniwnia ruchowego.
Przykłady ćwiczeń usprawniające uwagę, pamięć, mowę:
Zabawa ciepło - zimno
Po odnalezieniu przedmiotu uczeń nazywa miejsce ukrycia, np. lalka była przed krzesłem.
Zgadnij, czyje to imię.
N-1 podaje głoskę, uczeń odgaduje imiona kolegów rozpoczynające się na podaną głoskę.
Rozpoznaj, czyj to głos.
Poszukiwanie brakujących elementówobrazka - dorysowywanie ich lub wycianie i naklejanie.
Zagadki graficzne - łączenie kropek - odgadywanie ukrytego przedmiotu.
Zagadki graficzne - kolorowanie odpowiednich pól obrazka - ukryty przedmiot.
Nazwij, co to jest.
Nazywanie przedmiotów na obrazkach, dzielenie wyrazów na sylaby, głoski, odgadywanie głosek na początek lub na koniec wyrazu.
Zgadnij, co to jest.
Rozpoznawanie przedmiotów po dotyku, smaku, z zamkniętymi oczami.
Dobieranki obrazkowe, np. dobierz owoc do drzewa, na którym rośnie.
Układanie modeli wyrazów z żołędzi lub kasztanów (analiza słuchowawyrazu, np. las, owoce, Ola - tyle kasztanów, ile głosek słyszymy w wyrazie.)
Szlaki literopodobne (ozdabianie serwetek, dywaników - na dużym formacie szarego papieru.)
Rozpoznawanie postaci na obrazku.
Dobieranki obrazkowo - wyrazowe - dobieranie i układanie podpisów do obrazków, odwzorowywanie wyrazów.
Złożenie domku, pajaca z figur geometrycznych.
Układanie i naklejanie na papier obrazków z figur geometrycznych.
Zabawa słuchowa - odgadywanie odgłosów nagranych na taśmę, np. deszcz, woda z kranu.
Kolorowanie obrazków zgodnie z opisem.
Składanki obrazkowe (składanie obrazka z części)
Puzzle matematyczne.
Polowanie na litery - wyszukiwanie liter pisanych i drukowanych w różnych fragmentach tekstów (gazety, czasopisma).
Podpisywanie obrazków (wklejanie brakujących liter).
Zabawy matematyczne.
Co wiezie pociąg? Dzieci siedząw kole, nauczyciel zaczyna zabawę, Jedzie pociąg, wiezie towary rozpoczynające się na głoskę "a". Dzieci po kolei wymieniają przedmioty na daną głoskę - kto nie wymyślił wyrazu, daje fanta.
Dotknij przyrody (zabawa na wolnym powietrzu) - dzieci zamykają oczy, dotykają różnych obiektów: drzewa, krzewy, kwiaty, próbują rozpoznać co to jest i opiasać.
Co mogą ręce? - Teatrzyk cieni.
Kto zmienił swoje miejsce?
Dobieranie par jednakowych obrazków.
Zabawa w echo - powtarzanie.
Przykłady ćwiczeń doskonalących sprawność manualną:
Zagadki graficzne (jeż, wiewiórka) - łączenie kropek i dorysowywanie brakujących elementów.
Rysowanie szlaków literopodobnych.
Wycinanki z kolorowego papieru: wycinanie po liniach narysowanych, wycinanie po liniach wykropkowanych.
Wydzieranki (wypełnianie kawałkami papieru gotowych szablonów)
Ubieranie lalek.
Nawlekanie korali o różnych kształtach.
Rzucanie i chwytanie piłeczki, woreczka z grochem.
Ugniatanie jedną ręką kulek z gazet, wiązanie supełków.
Wyginanie z miękkiego drutu różnych kształtów.
Zabawy w wodzie i z wodą, np. przelewanie wody z naczynia do naczynia.
Zabawy w piasku i z piaskiem.
Modelowanie w glinie, plastelinie, modelinie, masie solnej.
Szycie, przeciąganie sznurka przez dziurki.
Przykłady ćwiczeń rozwijające sprawność ruchową:
Zabawa "na ulicy". Nauczyciel pokazuje kolorowe światła, uczniowie reagują na zmianę świateł.
Zabawa ruchowa na melodiach rytmicznych.
Zabawa ruchowa "wracamy do domu", (pomoce: kartonowe koła, na jednym rysunek roześmianego słońca, a na drugim parasol). Dzieci siedząw wyznaczonym miejscu - "dom". Na sygnał "słońce świeci" spacerują, biegają. Gdy pada hasło "pada deszcz" - wracają do domu. Później zamiast hasła prowadzący pokazuje etykietki z wyrazami.
Zabawa ruchowa przy piosence "Bałwanek"
Zabawa ruchowa przy piosence "Żabka", "Zajączki".
Taniec liści.
Dzieci dobierają się parami i ustawiają w kole. Gdy nauczyciel podnosi liść wszystkie dzieci podają sobie ręce tworząc duże koło i biegną w jedną stronę.Na dźwięk bębenka chwytają się parami i tańczą w małych kółeczkach.
Kotki bawią się piłeczkami.
Dzieci kucają w przysiadzie podpartym, przed każdym leży piłeczka. Zabawa: dzieci popychają piłeczkę przed sobą i idą za nią na czworakach - naśladują zabawę małych kotów. Na sygnał wszyscy siadają i podnoszą piłki do góry.
Zabawa z woreczkiem.
- podrzucanie woreczków do góry i łapanie oburącz
- przerzucanie woreczka z prawej do lewej ręki
- podawanie woreczka w rzędzie nad głowami
- podawanie woreczka dołem
Ćwiczenia relaksacyjne:
Dzieci z upośledzeniem umysłowym oprócz zaburzeń w rozwoju cechuje niedojrzałość osobowości, która objawia się głównie w chwiejności emocjonalnej. Chwiejność ta objawia się częstymi nastroju (od radości do rozpaczy)
Przykład ćwiczeń relaksacyjnych:
masaż grupowy
trening relaksacyjny A. Polendera - który ma na celu umocnić to, co zdrowe oraz złagodzić to, co chore.
Bibliografia
Pańczyk J.(red.) - "Efektywność metod i form kształcenia specjalnego",
wyd. WSPS, Warszawa 1991
Krejczyk K. - "Nauczanie dzieci o obniżonej sprawności umysłowej"
PZWS, Warszawa 1964
Matthews J. - "Kiermasz pomysłów, matematyka w klasach 0-III
WsiP, Warszawa 1992
Trześniowski R. - "Gry i zabawy ruchowe. Sport i turystyka"
Warszawa 1972