Wykład 1

• August Comte - ojciec socjologii - uważał, ze społeczeństwo można badać tak jak inne organizmy żywe

• Socjologia interesuje się nie jednostką a zbiorowościami i grupami społecznymi - przedmiotem badań są zjawiska procesy tworzenia zbiorowości i grup społecznych, ich struktura oraz zachodzące w nich procesy

• Zbiór - kategoria osób wyróżnionych ze względu na jakąś cechę (wiek, płeć, wykształcenie);

• Zbiorowość - pojawia się wtedy, gdy pojawia się więź społeczna między jednostkami zbioru

• Więź społeczna to świadomość istnienia tych innych, stosunek oceniający pozytywny lub negatywny, możliwość podjęcia określonych działań wynikających z więzi — styczność przestrzenna, łączność psychiczna, łączność społeczna, wzajemne oddziaływanie - więź społeczna może mieć charakter terytorialny, rzeczowy, osobisty, prawny;

• Rodzaje więzi:

• Więzy krwi - rodzina, plemię, klan, naród (więź narodowa)

• Więź ideologiczna kościół, partia polityczna

• Wieź sąsiedzka - społeczności lokalne, społeczności regionalne - najistotniejsza w tym wypadku jest styczność przestrzenna

• Wieź rzeczowa (więź wtórna) - wspólne czynności na gruncie formalnych stosunków np. pracownicy firmy - grupy formalne

• Więź osobowa (więź pierwotna) - grupy nieformalne

• Grupa społeczna - występuje wtedy, gdy zachodzą interakcje między jednostkami, pojawia się cel, normy, struktura grupy

• Socjologia to nauka empiryczna (przeciwieństwem jest nauka spekulatywna) - należy przyglądać się, badać i określać zjawiska.

• Przedmiot i podmiot poznania socjologii są tożsame - badacz jest elementem rzeczywistości obserwowanej - obserwacje badacza mogą być niedoskonałe, wybiórcze, nieobiektywne.

• Zakres zainteresowań socjologii to aspekty życia społecznego: kultura, sztuka, różne formy zbiorowości (rodzi instytucje, państwo), procesy w życiu społecznym (proces przystosowania i nieprzystosowania)

• Funkcje socjologii

• Funkcja poznawcza — opisuje, wyjaśnia przyczynę, przewiduje, co dalej będzie się działo ze zjawiskiem

• Funkcja humanistyczna - kształtowanie świadomości społeczną

• Funkcja socjotechniczna — wprowadzenie zmian w życiu społecznym, ulepszenie życia społecznego

• Funkcja apologetyczna - funkcja moralna

• Funkcja demaskatorsko - funkcja moralna - opisuje dobre, jak i złe cechy życia społecznego, demaskuje życie społeczne, aby usprawnić to, co jest złe

• Metody badań - zależą od podejścia:

• Redukcjonizm - zbiorowość, grupa społeczna jako suma jednostek

• Podejście holistyczne - interakcje zbiorowości i grup społecznych - jednostki z całym bagażem zjawisk

• Socjologia scjentystyczna - wynika z redukcjonizmu

• Socjologia humanistyczna - wynika z podejścia holistycznego

• Metody poznania rzeczywistości

• Ankiety, sondaże (ankieta prasowa, pocztowa)

• Wywiady (wywiad swobodny, skategoryzowany)

• Obserwacje (obserwacje zewnętrzne, wewnętrzne)

• Źródła pisane (pamiętniki, podręczniki, prasa)

• Eksperyment

• Metody poznania rzeczywistości

• Metody ilościowe - duża liczba informacji - ankieta

• Metody jakościowe - przyjrzenie się zjawiskom z różnych stron - wywiad

Wykład 10

• Państwo - instytucja, która rozdziela władzę w państwie.

• Państwo - instytucja społeczna odpowiedzialna za sposób, w jaki władza jest zdobywana, dzielona i sprawowana.

• Max Weber uważał, ze władza to zdolność do osiągania celów wbrew oporowi innych.

• Charaktery władzy:

• Charakter prawomocny - kiedy władza pozostaje w rękach osób, które postrzegają się jako uprawnione do jej sprawowania

• Charakter nieprawomocny - kiedy w celu wymuszenia uległości osoby grożą użyciem siły bądź ją stosują

• Państwo - główna, zorganizowana władza polityczna w społeczeństwie - państwo rozwija się, dlatego, że pozwala utrzymać porządek społeczny.

• Funkcje państwa:

• Egzekwowanie norm - stworzenie struktury organizacyjnej kontrolującej przestrzeganie praw.

• Ustalenie zasad rozwiązywanie konfliktów - państwo ma charakter arbitra - żadna grupo społeczna nie powinna mieć wpływu na decyzje państwa, jakie podejmuje ono w celu rozstrzygania sporów (państwie niezawisłe).

• Plonowanie i koordynacja celowych aktywności zbiorowości - konstytuowanie się dużych grup społecznych (organizacje), ich współdziałanie ze sobą oraz osiąganie celów - cele są ważne dla życia zbiorowości.

• Utrzymywanie stosunków z innymi państwami kontrolowanie zewnętrznych kontaktów.

• Kryteria ustrojów politycznych - jak zdobywana jest władza i jaka jest relacja między rządzącymi, a rządzonymi.

• Monarchia:

• Monarchia absolutna;

• Monarchia konstytucyjna;

• Autorytaryzm - społeczeństwo ma niewielki wpływ na życie polityczne, władca nie może być odsunięty od władzy:

• Dyktatura;

• Kult wojskowy;

• Totalitaryzm - nie ma żadnych ograniczeń władzy - powstaje, gdy władza autorytarna dysponuje środkami technicznymi do kontroli społeczeństwa;

• Faszyzm hitlerowski;

• Komunizm stalinowski;

• Demokracja:

• Demokracja bezpośrednia - wszyscy członkowie społeczeństwa biorą udział w sprawowaniu władzy (w Szwajcarii duża liczba referendów)

• Demokracja pośrednia (demokracja przedstawicielska) - społeczeństwo wybiera przedstawicieli, którzy sprawują władzę - dużą role odgrywają partie polityczne:

• Zapewniają pluralizm polityczny - inne programy polityczne, gospodarcze i społeczne;

• Dokonują selekcji na stanowiska polityczne;

• Stabilizują ustrój polityczny;

• Pozwalają na aktywność polityczną obywateli;

• Czynniki kulturowe i społeczne sprzyjające demokracji pośredniej:

• Społeczeństwo obywatelskie - cnoty obywatelskie:

• Uspołecznienie - jednostka interesuję się sprawami publicznymi:

• Ofiarność - poświęcenie własnego interesu na rzecz interesu publicznego;

• Umiejętność współdziałania;

• Odpowiedzialność za życie zbiorowe;

• Wzajemność - zdolność do wzajemnej pomocy - mamy świadomość sprawstwa biernego;

• Solidarność:

• Wymiar prakseologiczny - współdziałamy sprawnie i solidarnie (prakseologia - teoria sprawnego działania, dziedzina badań naukowych dotyczących wszelkiego celowego działania ludzkiego, zwłaszcza racjonalności, skuteczności i efektywności jego metod);

• Wymiar etyczny - czujemy się odpowiedzialni za tych innych;

• Tolerancja dla odmiennych poglądów;

• Brak istotnych podziałów (ekonomicznych, religijnych, intelektualnych);

• Powszechny dostęp do informacji - świadomy wybór, aby demokracja nie była ułomna;

• Rozproszenie władzy - oddanie władzy przez państwo innym agendom tj. samorządom (samorząd terytorialny, samorząd zawodowy);

• Podstawy panowania:

• Charyzma - cechy osobiste jednostki decydująco tym, ze rządzeni dają się podporządkować;

• Racjonalizm i legalizm - zasady selekcji są stanowisk władzy są społecznie akceptowane;

• Tradycjonalizm - władza opiera się na tradycji;

• Jakie państwo jest państwem najlepszym - jak władza powinna być sprawowana?

• Wszyscy moją równe prawo do podejmowania decyzji;

• Wszyscy maja równe prawo do szczęścia;

• Równość ekonomiczno” równość polityczna - równość ekonomiczno równość polityczna - równość ekonomiczna równość polityczna;

• Państwo silne czy podział władzy:

• Państwo silne - wszystkie decyzje zapadają na najwyższym szczeblu - scentralizowane państwo podejmuje wszystkie decyzje życia społecznego - obrono przed silnym państwem to prokuratura, sądy, trybunał konstytucyjny, trybunał stanu, rzecznik praw obywatelskich;

• Rozdziały władzy: władza finansowa, gospodarcza, wojskowa itp.

• Jednopartyjność czy wielopartyjność;

• Państwo suwerenne;

• Państwo jednonarodowe czy wielonarodowe.

• Obowiązki władzy państwowej:

• Zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony przed przestępczością;

• Zapewnienie poszanowania prywatnej własności;

• Zapewnienie minimum zarobków, renty, emerytury w wysokości umożliwiającej zwiaanie końca z końcem;

• Zapewnienie bezpłatnej opieki lekarskiej;

• Zapewnienie bezpłatnej nauki na studiach wyższych;

• Zapewnienie mieszkania;

• Zapewnienie stałej pracy zgodnie z kwalifikacjami;

• Zapewnienie stałej pracy niekoniecznie zgodnie z kwalifikacjami;

• Zapewnienie dzieciom nauki religii w szkole;

• Zezwolenie na emigracje;

• Zezwolenie na swobodne wygłaszanie poglądów politycznych;

• Zapewnienie dobrobytu.

• Obowiązki obywatela wobec państwa:

• Ochrona dobrego imienia państwa;

• Współpraca z policją;

• Płacenie podatków od dochodów osobistych;

• Udział w wyborach najwyższych władz państwowych (Sejm, Senat, Prezydent);

• Udział w referendach;

• Służba wojskowa mężczyzn;

• Sprawowanie obowiązków publicznych (ławnik w sądzie);

• Informowanie władzo ludziach, którzy nie płacą podatków.