MURY Z CEGŁY Rozróżniane się trzy grupy konstrukcji murowanych, różniących się kształtem geometrycznym, rodzajem pracy statycznej i przeznaczeniem: a) konstrukcje pionowe, do których zaliczane są ściany, filary, kominy itp. Konstrukcje o powierzchniach bocznych pionowych lub nieznacznie pochylonych; konstrukcje takie nazywane są murami, b) konstrukcje poziome, do których zalicza się konstrukcje o powierzchniach bocznych poziomych, występujące najczęściej w postaci płyt ceglanych-zbrojonych układanych między dźwigarami stalowymi lub murami, c) sklepienia, których zadaniem jest przekrycie przestrzeni ograniczonej płaszczyznach pionowych ścianami i słupami. KONSTRUKCJE PIONOWE - MURY Z CEGŁY Obecnie stosowane są przede wszystkim cegły: - ceramiczne, - wapienno-piaskowe. Cegły ceramiczne otrzymuje się przez formowanie i wypalanie gliny w temperaturze 900 - 1050 'C. Glina do produkcji ceramiki budowlanej powinna mieć właściwy skład granulometryczny. Domieszki szkodliwe to: - margiel (podczas wypalania z postaci CaCO3 przechodzi w CaO; w czasie eksploatacji tlenek wapnia chłonie wilgoć, a przechodząc w Ca(OH)2, zwiększa objętość powodując pęknięcia i odpryski), - sole rozpuszczalne (związki te powodują powstawanie na powierzchni wykwitów i nalotów utworzonych przez krystalizujące substancje; mogą one znacznie zwiększyć poziom zawilgocenia sorpcyjnego), - piryt (podczas wypalania staje się siarczanem żelaza, który przy zawilgoceniu tworzy rdzawe wykwity), - ziarna kamieni (powodują występowanie włosowatych zarysowali obniżających wytrzymałość). Cegła wapienno-piaskowa (silikatowa) jest formowana przez prasowanie mieszaniny piasku kwarcowego i wapna palonego mielonego i utwardzona w autoklawach przez działanie nasyconą parą wodną. W wyniku autoklawizacji krzemionka łączy się z wapnem, tworząc nierozpuszczalne, krystaliczne krzemiany wapnia, nadające wyrobom wytrzymałość. Karbonizacja pozostałego wapna powoduje dalszy wzrost wytrzymałości. Przy rozmieszczaniu cegieł w murze obowiązują następujące zasady: - cegły powinny być układane w taki sposób, aby ich największe płaszczyzny leżały w powierzchniach wspornych muru, czyli cegły powinny być układane na płask w stosunku do sił obciążających; ten sposób układania jest konieczny dla zachowania całkowitej równowagi kamieni w masie muru, - powierzchnie podziałowe poprzeczne i podłużne w następujących po sobie warstwach cegieł powinny być usytuowane mijankowo. Takie rozwiązanie zapewnia niezbędną stateczność, gdyż ściskająca siła zewnętrzna rozkłada się stopniowo na coraz większą powierzchnię wsporną. Ponadto mur nie może rozdzielać się na poszczególne słupki, co mogłoby zachodzić, gdyby mur był podzielony na całej wysokości pionowymi powierzchniami podziału. Przy czym słupy te mogłyby niejednakowo osiadać, a niektóre z nich wyboczyć się lub pod wpływem obciążeń ukośnych odchylić lub przekrzywić. Wiązanie cegieł w murach pełnych Murem pełnym nazywany jest mur z cegieł pełnych lub otworowych (dziurawek, kratówek)- w którym nie ma ani kanałów, ani innych pustych przestrzeni między cegłami (wyjątek mogą stanowić niewypełnione zaprawą spoiny pionowe). Układem cegieł nazywamy rozmieszczanie cegieł w rytmicznym porządku. W budownictwie znane są następujące sposoby wiązaniu cegieł: - wiązanie pospolite (blokowe, kowadełkowe), - wiązanie krzyżykowe (weneckie), - wiązanie polskie (gotyckie), - wielorzędowe (amerykańskie). Każde wiązanie wyróżnia się właściwym dla niego rysunkiem spoin (tzw. wątkiem 1 na powierzchni licowej muru o grubości jednej cegły i większej. Wiązania mogą być stosowane zarówno przy użyciu do murowania cegieł pełnych lub otworowych, z zastrzeżeniem, aby otwory przelotowe cegieł dziurawek i kratówek nie występowały w licach murów podlegających działaniu czynników atmosferycznych lub chemicznych. WIĄZANIE POSPOLITE Mury grubości 1 cegły składają się w tym wiązaniu z dwóch rodzajów warstw: wozówkowych i główkowych. Warstwa wozówkowa składa się z 2 rzędów cegieł ułożonych wozówkowo, warstwa główkowa - z jednego rzędu cegieł ułożonych główkowo. Spoiny tych warstw przewiązane są, co 1/4 cegły. Analogicznie zbudowane są mury o większych grubościach, przy czym mur zawsze składa się z dwóch rodzajów warstw, a spoiny poprzeczne i podłużne jednej warstwy są przykryte pełnymi powierzchniami cegieł następnej warstwy. W wiązaniu pospolitym w pełni zachowane są zasady prawidłowego rozmieszczenia powierzchni podziałów (spoin pionowych). Zakończenie, czyli ograniczenie warstw na wolnych końcach muru, wykonuje się zwykle z użyciem tzw. "dziewiątek" (cegieł, których długość jest równa 3/4 długości normalnej cegły). Większość cegielni nie wyrabia "dziewiątek", otrzymuje sieje zazwyczaj przez przycinanie pełnych cegieł. Przy wznoszeniu murów z cegieł cementowych, wapienno-piaskowych i klinkierowych należy żądać dostawy gotowych "dziewiątek", gdyż przycinanie ich na budowie jest trudne i niszczy się materiał. Typowe zakończenie muru w warstwie wozówkowej wykonuje się "dziewiątkami" ułożonymi wozówkowo. W warstwie słówkowej zakończenie wykonuje się parą (lub 15 MPa. W przypadku wykonania komina z cegły licówki mrozoodpornej należy go starannie wyspoinować, zaś w przypadku innej cegły - wyprawić dwuwarstwowym tynkiem cementowo - wapiennym zacieranym. Murowanie kominów powierza się najlepszym murarzom. Przekrycie wierzchu komina Komin należy przykryć tzw. czapką, czyli płytą betonową ze zbrojeniem zatartą z wierzchu zaprawą cementową. Pod "czapką" należy umieścić izolację (w postaci warstwy papy) w celu oddylatowania części żelbetowej od murowanej. Wierzch komina wentylacyjnego zaleca się zakończyć czapką przekrywającą wylot od góry, zastępując go wylotami bocznymi. Dolna cześć komina znajdująca się ponad dachem powinna być obrobiona w laki sposób, aby nie było szczelin przepuszczających wodę do poddasza. Komin może być np. w zlutowany kołnierz z blachy cynkowej lub ocynkowanej (ołowianej, miedzianej lub tytanowej); przy górnym końcu kołnierza mur zostaje podcięty ukośnie na głębokość do 2 cm i wysokość 2 warstw cegieł tworząc tzw. wydrę zapobiegającą przenikaniu wody między blachą i cegłami. Blachę mocuje się hakami stalowymi ocynkowanymi wbitymi w zaprawę wypełniającą spoiny wsporne na głębokość co najmniej 2 cm. W kominach tynkowanych należy nad wydrą wyrobić w tynku okap tzw. kapinos. Od strony okapu kołnierz nałożony jest z wierzchu na pokrycie. Od stron bocznych i od strony kalenicy kołnierz powinien być wprowadzony pod pokrycie. Od strony kalenicy komin należy chronić "odbojem", czyli elementem kierującym spływającą wodę w taki sposób, aby omijała komin. POŁĄCZENIE NOWEGO MURU ZE STARYM Potoczenie nowego muru ze starym można wykonać: - na strzępią zazębione, - na strzępią uciekające,
- na wpust. Strzępią zazębione wykonuje się przez pozostawienie w starym murze wgłębień, w co drugiej warstwie. Wgłębienia powinny mieć głębokość 1/4 cegły, wgłębienia na 1/2 cegły trudniej jest wypełniać zaprawą. Rozróżnia się strzępią końcowe i boczne. Strzępią końcowe stosuje się, gdy nowy mur ma być przedłużeniem starego, boczne - gdy nowy mur ma przylegać poprzecznie do starego. Wykonanie strzępi końcowych w murach o grubości 1/2 i 1 cegły nie jest kłopotliwe, warstwy główkowe kończy się wcześniej o 1/4 długości cegły. W przypadku murów o większej grubości zaleca się wykonywanie strzępi zrównoważonych - w warstwach wozówkowych nie układa się cegieł prostopadłych do długości muru, które opierają się na spoinie wspornej tylko na połowie ich szerokości. Strzępią zazębione (boczne) wykonuje się tak, że w każdej warstwie wozówkowej od strony przyszłego muru duje się kwaterki, formując wgłębienia na 1/4 długości cegły. Strzępią zazębione boczne stosowane są także do poleczenia ściany nośnej z poprzeczną ściana działową. Strzępią zazębionego nie należy stosować do łączenia murów o wysokości powyżej jednej kondygnacji. Jest to połączenie nieskuteczne przy połączeniu nowego budynku ze starym, ponieważ grunt pod nowym budynkiem będzie osiadał, ponadto nowy mur ulega skróceniu w kierunku pionowym w wyniku wysychania zaprawy (1-3 mm/m) i odkształceń od obciążeń. Strzępią uciekające Wykonuje się je w wiązaniu krzyżykowym - każda wyżej leżąca warstw jest o 1/4 cegły krótsza. Przy takim poleczeniu możliwość powstawania zarysowań jest mniejsza, gdyż różnice w wielkości osiadania rozkładają się równomiernie na odcinku o znacznej długości. Połączenie na wpust Stosowane jest przy łączeniu nowego muru ze starym w przypadku konieczności zapewnienia swobody ich odkształceń. Ma to miejsce przy łączeniu murów budynków o rożnej wysokości, przy różnych sposobach ich posadowienia czy przy spodziewanych odkształceniach termicznych. SPOSOBY UKŁADANIA CEGIEŁ W MURACH PEŁNYCH Układanie za pomocą kielni z częściowym nanoszeniem zaprawy na boki cegły. Metoda jest stosowana przy wykonywaniu murów o wiązaniach pospolitym względu i krzyżykowym. Ze względu na podnoszenie każdej cegły, nakładanie zaprawy i ułożenie w murze jest to mało wydajny sposób murowania. Mur może być wykonany na pusto, czyli na niepełne spoiny, tj. z pozostawieniem niezapełnionych spoin na ok. 1,5 cm od lica zewnętrznego lub wewnętrznego, albo na pełne spoiny, tj. z zaprawą dochodzącą do lica ściany. Układanie na puste spoiny. Murowanie polega na: - ułożeniu warstwy zaprawy na murze, - częściowemu zapełnieniu zaprawą spoiny pionowej w wyniku dociśnięcia cegły. - zapełnieniu górnych części spoin przez zalanie rzadką zaprawą. Zwiększa to nakład robocizny i powoduje wprowadzenie dużej ilości wody do muru, co wydłuża czas jego wysychania. W murach o większej grubości po wymurowaniu zewnętrznych rzędów cegieł w środku pozostaje płytkie koryto, tzw. fola. Folę wypełnia się na 1,5-2 cm zaprawą, następnie osadza się na tej zaprawie cegły wciskając je tak, aby zaprawa wypełniła spoiny na 3 cm wysokości. W tej części muru można zużyć cegły pęknięte, uszkodzone czy połówki - co pozwala na obniżenie zużycia materiału. Następnie folę i całą warstwę należy zalać zaprawą w celu wypełnienia spoin pionowych. Układanie na pełne spoiny. Zaprawa jest układana na podłożu i kontrolowana, a stwierdzone nieprawidłowości (np. odchylenia od pionu, wybrzuszenia, nierówność spoin poziomych) korygowane. Szczególnej staranności wymaga wyznaczenie poziomów oparcia belek stropowych i nadprożowych oraz gzymsów. Mur ceglany powinien być wykonywany wg. pionu i sznura, z zastosowaniem prawidłowego wiązania i jednakowej grubości spoin - zgodnie z projektem. W pierwszej kolejności należy wykonywać mury nośne, filary i słupy. Ścianki działowe grubości 1/2 i mniejszej należy murować nie wcześniej niż po zakończeniu ścian głównych kondygnacji. Mury należy wznosić możliwie równomiernie na całej ich długości. Jeżeli mury wznoszone są odcinkami, to połączenia tych odcinków należy wykonywać na strzępia uciekające. Wnęki i bruzdy instalacyjne należy wykonywać jednocześnie ze wznoszeniem muru. Kotwie, ściągi, belki i inne elementy stalowe, które mają tkwić w murze powinny być obmurowane na zaprawie cementowej. Przy każdej przerwie we wznoszeniu muru należy ostatnią warstwę cegieł pokryć zaprawą i wyrównać. Podczas przerwy zimowej, lub innej dłuższej przerwy, mur powinien być dodatkowo przykryty papą, którą należy zabezpieczyć przed oderwaniem przez wiatr. Przy wznowieniu robót po przerwie należy rozebrać uszkodzone fragmenty muru (nawet zdejmując cale warstwy). W przypadku zaprawy gipsowo-wapiennej szybkość wznoszenia zależy to od rodzaju stosowanego opóźniacza wiązania. Spoiny w murach z cegły Jeżeli nie ma specjalnych wytycznych należy wykonywać spoiny o grubości: a) 10 - 15 mm (12 mm) - spoiny poziome (wsporne, wsporcze), b) 5 - 15 mm (10 mm) - spoiny pionowe - podłużne i poprzeczne. Wymaganiu dla murów z cegły dziurawki i kratówki W narożnikach, przy otworach oraz w kanałach dymowych i spalinowych należy stosować cegłę pełną. Nic wolno do murowania stosować cegły dziurawki jednego rodzaju (tylko podłużnej czy tylko poprzecznej) i pozostawiać w licu widocznych otworów. Przy podpieraniu belek (stalowych lub żelbetowych) na murach z dziurawki należy trzy warstwy poniżej miejsca oparcia wymurować z cegły pełnej. W murach z cegły kratówki zaleca się wykonywanie poduszek betonowych. Cegłę kratówkę w murach należy tak układać, aby szczeliny były usytuowane pionowo. Do murowania cegły kratówki używa się zaprawy o konsystencji gęstoplastycznej. PROWADZENIE ROBOT MUROWYCH W OKRESIE ZIMOWYM Za roboty zimowe uznaje się roboty budowlano - montażowe wykonywane w okresie zimowym, przy który stosuje się specjalne środki zabezpieczające lub metody wykonawstwa odmienne od stosowanych w innych porach roku, a zapewniające prawidłowe wykonanie robót niezależnie od panującej temperatury zewnętrznej. Okres robót zimowych trwa na ogół od 16 listopada do 31 marca. Przeciętne temperatury, na etapie planowania robót przyjmuje się: dla listopada 0˚C. dla grudnia i marca - 4˚C, zaś dla stycznia i lutego - 6˚ C. Metody wykonawstwa zimowych robót murowych polegają na zastosowaniu środków umożliwiających wiązanie i twardnienie zaprawy - przed jej zamarznięciem. Podstawowe metody, to: a) metoda zachowania ciepła (metoda termiczna), b) metoda podgrzewania murów z zewnątrz, c) metoda murowania w cieplakach.
d) metoda zimnych składników. Metoda la polega na zastosowaniu środków zabezpieczających świeżo wykonany mur przed zamarznięciem do czasu uzyskania przez zaprawę wytrzymałości me niniejszej niż 20 % wytrzymałości miarodajnej. Osiąga się to przez podgrzewanie wody (lub wody i piasku), a przy temperaturze poniżej - 10 °C także cegły, oraz zastosowanie środków opóźniających ochłodzenie się muru. Doświadczenie uczy, że:
a) jeśli przed zamarznięciem zaprawa uzyska 20 % wytrzymałości to dalszy proces
b) zaprawa, która osiągnęła 20 % wytrzymałości i zamarzła, po odtajeniu nie ulega
Istota metody polega na wykonaniu muru temperaturze jak najwyższej temperaturze i 1) ogrzewanie wody do zaprawy. 2) ogrzewanie pomieszczenia, w którym wykonywana jest zaprawa, 3) szybki transport zaprawy, 4) zabezpieczanie przed wychłodzeniem taczek i pojemników na zaprawę (pokrywy, osłony itp.), 5) podgrzewanie piasku, 6) podgrzewanie cegły,
7) stosowanie domieszek do zapraw przyspieszających wiązanie i twardnienie. 9) ochrona stanowisk pracy przed śniegiem i wiatrem,
|
dwoma parami) "dziewiątek" przedzielonych (lub nie - w zależności od grubości muru) cegłami pełnymi. Ścianki działowe Ścianki działowe wykonuje się o grubości 1/2 lub 1/4 cegły. Ścianki grubości 1/2 cegły wykonuje się z dwu kolejno przeplatających się rodzajów warstw. Każda z warstw jest rzędem cegieł ułożonych wozówkowo. Spoiny tych warstw przewiązane są, co 1/2 albo 1/4 cegły, gdyż, w co drugiej warstwie rozpoczyna się układanie elementów od połówki albo „od dziewiątki". W ścianach działowych o grubości 1/4 cegły, elementy układane są "na rąb". Spoiny pionowe przesunięte są o 1/2, gdyż, w co drugą warstwę rozpoczyna się od połówki. Przy wysokości ścianki powyżej 2,5 m i rozpiętości między ścianami konstrukcyjnymi budynku większej niż5.0 m ścianki należy zazbroić stosując stalowe pręty okrągłe ø6 mm (lub płaskowniki 25 x 1.5 mm) w co czwartej poziomej spoinie. Połączenie ścianek ze ścianami konstrukcyjnymi powinno być uzyskane za pomocą strzępi lub bruzd. Słupy (filary) prostokątne Pod względem wiązania cegieł słupy traktuje się jak zwykle mury z zakończeniem im obydwu końcach. W przypadku potrzeby zastosowania nieco innych długości filarów, niż wynikających z zastosowania elementów pełnych i "dziewiątek", można poszerzać spoiny pionowe lub przycinać cegły w sposób nietypowy. Słupy (filary) międzyokienne Występ 1/4 cegły, tzw. węgarek, wykonuje się w celu oparcia oboknia. W co drugiej warstwie węgarka układa się przycięte ćwiartki cegieł tzw. kwaterki. Mury przecinające się pod katem prostym W przypadku murów przecinających się warstwa wozówkowa przechodzi przez cala długość muru łącznie z miejscem przenikania. Natomiast warstwy główkowe dotykają tylko warstwy wozówkowej - przechodzącej przez złącze. W następnej warstwie sytuacja jest odwrotna. Nad warstwą główkową przechodzi warstwa wozówkowa (przesunięta o 1/4 cegły), a warstwa główkowa (nad warstwa, wozówkową jedynie do niej przylega. Mury w narożnikach, mury w kształcie litery T, mury ze zgrubieniami We wszystkich tych murach obowiązują ogólne zasady układania cegieł przy wiązaniu pospolitym. Słupy (filary) o przekroju wielobocznym z wklęsłymi narożami Słupy o obrysie jednakowo symetrycznym względem dwóch osi głównych przekroju wykonuje się z dwóch warstw, z których każdą następną otrzymuje się przez obrót poprzedniej o 90˚. WIĄZANIE KRZYŻYKOWE (WENECKIE) Warstwy główkowe są na całej wysokości muru takie same jak w układzie pospolitym: warstwy wozówkowe różnią się tylko tym, że co druga warstwa wozówkowa jest przesunięta o 1/2 cegły w stosunku do warstwy zasadniczej. WIĄZANIE POLSKIE (GOTYCKIE) W wiązaniu tym występują dwie kolejno przeplatające się warstwy. Każda następna warstwa jest tak samo zbudowana jak poprzednia, z tym ze jest przesunięta wzdłuż muru o 1/4 cegły - odmienne są tylko ich początki. W każdej warstwie widoczne są u licu kolejno główki i wozówki. W zakończeniach jedna warstwa ma główkę, druga "dziewiątkę" ułożoną wozówkowo. W takim murze spoiny podłużne są w części nie przykryte powierzchniami cegieł następnej warstwy, co jednak ma tylko minimalny wpływ na wytrzymałość muru. Zaletą tego wiązania jest estetyczny rysunek powierzchni licowej, wadą - trudniejsza praca murarza. Wynalezienie wiązania polskiego przypisuje się temu, że w grubych średniowiecznych murach stosowano cegłę tylko do oblicowania obu stron ścian, zapełniając wnętrze murem z kamienia łamanego lub polnego. Oblicówki ceglane wykonywano w postaci zewnętrznych rzędów wiązania polskiego, przy czym główki cegieł jako "ściągacze" dobrze wiązały oblicówkę z kamiennym wnętrzem muru. Wiązanie polskie często spotyka się w średniowiecznych budowlach kościelnych i w obiektach współczesnych z nietynkowaną elewacją. Nazwa "wiązanie polskie" jest honorowana i stawiana na pierwszym miejscu przed "wiązaniem gotyckim" nawet przez podręczniki niemieckie. WIĄZANIE WIELORZEDOWE (AMERYKAŃSKIE) Mur w wiązaniu wielorzędowym utworzony jest z powtarzających się pasów sześciowarstwowych. Pas składa się z pionowych równoległych rzędów wozówkowych grubości po 1/2 cegły i wysokości 4 - 5 warstw oraz dwóch warstw z główkami, które stanowią przewiązanie rzędów wozówkowych. Przy tym wiązaniu spoiny podłużne nie są przekrywane na wysokości 5 warstw ułożonych wozówkowo. Dopiero każda szósta warstwa przekrywa spoiny podłużne. Natomiast spoiny poprzeczne przekrywane są przez cegły każdej następnej warstwy. Mury mogą być wykonywane ze spoinami podłużnymi zapełnionymi zaprawą albo pustymi. Stosując mur z niezapełnionymi spoinami przy jednoczesnym rozsunięciu ich na 2 - 3 cm. znacznie zwiększamy izolacyjność cieplną ściany. Nośność muru wielorzędowego przy obciążeniu pionowym jest o około 10 % a od wzniesionego z wiązaniem pospolitym. Przy większych mimośrodach różnice ci znacznie wzrastają. Zalety wiązania wielorzędowego: a) mniejsza liczba układanych cegieł licowych - co zmniejsza pracochłonność, b)mniejsza ilość cegieł przycinanych w narożnikach i zakończeniach,
c)możliwość zużycia we wnętrzu muru znacznej ilości połówek. a) mur z kanałami dymowymi ma znacznie niższą nośność, b) nie wolno przy tym wiązaniu opierać belek na rzędach o grubości pół cegły; należy stosować podkładki z przewiązanego nanoszona na cegły blisko zewnętrznych krawędzi, tak, aby spoiny były całkowicie wypełnione. Nadmiar zaprawy, który wystaje na zewnątrz spoin, ścinany jest kielnią. Układanie za pomocą kielni z nanoszeniem zaprawy na całe boki cegły Zaprawa jest nakładana z kielni na boczne powierzchnie cegły (główkę i wozówkę na całej ich długości, (jeżeli mają być pozostawione puste spoiny w licu muru, zaprawa nie dochodzi na kilka centymetrów do krawędzi licowej). Dzięki temu spoiny po osadzeniu i dociśnięciu cegły zostają wypełnione na pełną wysokość. Układanie stopniami Sposób ten polega na formowaniu muru "schodkami" - im dalej od murarza tym wyżej. Pod każdy rząd cegieł nanosi się półgęstą zaprawę i układa cegły. Układanie na wycisk Metoda jest stosowana przy murowaniu na puste spoiny. Nadaje się do murów układanych w wiązaniu pospolitym, krzyżykowym i wielorzędowym. Zaprawę o plastycznej konsystencji rozściela się pod poszczególne rzędy cegieł pasmami o grubości 2 - 2.5 cm z odstępem 2 - 2.5 cm od lica muru. Szerokość pasma dla rzędu wozówek powinna wynosić 7 - 8 cm, dla rzędu główek 20 - 22 cm. Zaprawa powinna być ułożeniu równymi pasami, bez miejsc pustych i zbyt grubych, aby nie trzeba było dokonywać korekt. Cegły mogą być układane po jednej sztuce -jedną ręką, lub po dwie - dwiema rękami. Układanie na wycisk z podcięciem zaprawy Jest on stosowany zamiast zwykłego sposobu na wycisk, gdy zachodzi potrzeba murowania na pełne spoiny. Układanie na docisk kielnia Jest on stosowany, gdy zaprawa jest mało plastyczna, czyli w przypadku zaprawy cementowej, zaprawy z grubym piaskiem (zapraw po których trudno przesuwać cegły i formować spoiny przez wycisk). Za pomocą kielni układa się zaprawę na pionowych powierzchniach cegieł leżących w murze. Zapełnienie foli na wytrysk Po rozłożeniu na całej powierzchni foli warstwy miekkoplastycznej zaprawy o grubości około 2,5 cm układa się w niej cegły, dociskając każdą cegłę do poprzednio osadzonej i wpychając ją w dół, aż do osadzenia na właściwej głębokości. Zaprawa powinna wypełnić spoiny, może nawet wypłynąć nad cegły "wytrysnąć". Kolejność układania cegieł w murze wielorzędowym Mur w wiązaniu wielorzędowym można wznosić rzędami pionowymi po 4 - 6 warstw, przy czym najpierw układa się rzędy zewnętrzne. Ten sposób jest wygodny dla murarza, jednak przy pracy zespołowej pomocnicy nie uczestniczą w murowaniu.
MURY WARSTWOWE Mur}1 warstwowe wykonuje się z kilku warstw pionowych łączonych zaprawą, z przewiązaniem wykonanym z cegły lub kotewkami (na ogół metalowymi). Poszczególne warstwy mogą być wykonane z różnych materiałów, a w niektórych murach stosuje się pustki powietrzne. Mury warstwowe charakteryzuje: a) zwiększona izolacyjność cieplna. b) zmniejszona nośność, c) zmniejszony ciężar własny. Mury warstwowe z cegieł Mury warstwowe wykonuje się z dwóch warstw cegły grubości 1/2 cegły każda, ustawionych w odstępie 14 - 28 cm. W co szóstej warstwie stosuje się przewiązanie z cegły lub w postaci stalowych kotwi rozmieszczonych w poziomie w odległościach 0,5 m. Do wykonywania murów warstwowych stosuje się cegłę ceramiczną, wapienno - piaskową lub cementowa o wytrzymałości co najmniej 7,5 MPa. Jako wypełnienie zaleca się stosować betony lekkie, lekkie kruszywa naturalne i sztuczne, zasypki organiczne, filce i płyty z wełny mineralnej. Mury warstwowe mieszane Ze względu na konstrukcję rozróżnia się następujące typy murów warstwowych:
a) mury warstwowe mieszane przewiązane zaprawa; np. ściany z cegły kratówki
b) mury warstwowe z przerywaną szczeliną powietrzna; wykonuje się je z dwóch
c) ściany warstwowe ze szczeliną ciągłą (szerokości 3 - 5 cm); przewiązanie warstw Mury wielowarstwowe Mur może być traktowany jako wielowarstwowy, gdy spełnia warunki: - współczynniki sprężystości poszczególnych warstw muru nie różnią się o więcej niż 50 %, - warstwy są przewiązane w odstępach nie większych niż 0,7 m przy poziomym i 1.2 m przy pionowym przewiązaniu. Mur niespełniający tych warunków należy traktować jako jednowarstwowy o grubości warstwy nośnej. Pozostałe warstwy stanowią obciążenie. DYLATACJE W KONSTRUKCJACH MUROWYCH W celu przeciwdziałania tworzeniu się rys w murze, spowodowanych przez opór stawiany przez konstrukcję odkształceniom termicznym, budynek należy dzielić na krótsze
10) koncentrowanie robót na krótkich odcinkach muru. Metoda ta polega na tym, że wykonane odcinki muru są podgrzewane przez okres potrzebny do osiągnięcia przez zaprawę wymaganej wytrzymałości. Potrzebne ciepło można uzyskać za pomocą pieców, koksowników, dmuchaw itd. Metodę może być uzupełnieniem metody zachowania ciepła. . Metoda cieplaków Polega na obudowaniu wznoszonej konstrukcji i utrzymaniu wewnątrz obudowy temperatury około + 8˚ C. W tym przypadku warunki pracy są dobre - nieraz lepsze niż latem. Cieplaki są jednak kosztowne (droższe niż metody wcześniej opisane), gdyż trzeba ogrzewać znaczne przestrzenie. Metoda zimnych składników W metodzie tej nie podgrzewa się składników, lecz dozuje się do zaprawy dodatki powodujące intensywne wiązanie i twardnienie zaprawy. Sposób ten zaleca się stosować przy temperaturze zewnętrznej do - 15˚C - przy wykonywaniu ścian osłonowych i wypełniających i do - 0˚ C - przy wznoszeniu murów konstrukcyjnych.
|
muru lub betonu (żelbetu), c) układ cegieł wymaga stałego kontrolowania, w celu uniknięcia pomyłek w kolejności układania warstw, d) wiązanie to nie może być stosowane w miejscach działania znacznych momentów zginających. WIĄZANIE CZTEROWARSTWOWE SŁUPÓW Słup w tym wiązaniu utworzony jest z powtarzających się cykli czterowarstwowych. Spoiny pionowe poszczególnych warstw są przykryte przez pełne powierzchnie cegieł następnej warstwy lub dopiero warstwy drugiej lub nawet trzeciej. W stosunku do wiązania pospolitego jest tu o wiele mniej cegieł przycinanych, dzięki czemu oszczędzany jest materiał i robocizna. Warstwy są łatwe do układania. Wytrzymałość tak murowanych słupów jest tylko nieznacznie niższa od słupów o wiązaniu pospolitym. W filarach o przekroju kwadratowym i prostokątnym występują na ogół 2 rodzaje warstw i uli lustrzane odbicia. W filarach o przekroju kolistym lub wielobocznym układ wszystkich warstw bywa jednakowy, a przewiązanie osiąga się przez obrót o 45 ° następnej warstwy. UKŁAD CEGIEŁ REBEM Układy rębem bywają używane przy nietynkowanych murach w celu urozmaicenia ich powierzchni. Rąb leżący (rolka leżąca) ma zastosowanie w podokiennikach zewnętrznych i gzymsach oraz jako górna warstwa ścian szczytowych i cokołów przy budynkach drewnianych. Rąb stojący (rolki stojące) oraz rąb zazębiony (leżący i stojący) stosowane są sporadycznie, najczęściej w gzymsach. UKŁAD CEGIEŁ W POCHYŁYCH LICOWYCH POWIERZCHNIACH MURU Pochyle zewnętrzne powierzchnie murowane stosowane są w wieżach, ścianach oporowych, przyporach czy filarach. Jeśli powierzchnie te mają być pokryte mocnym tynkiem, płytami licowymi lub osłonięte blachą, to można je wykonać przez ukośne ucięcie cegieł. Gdy lego zabezpieczenia nie ma, to przy odchyleniu od pionu nie większym niż 1/20 załamuje się spoiny wsporne we wnętrzu muru, nie podcinając cegieł, aby nie uszkodzić ich powłok zewnętrznych, które są najlepiej wypalone i najtrwalsze. Przy pochyleniu większym niż 1/20 cegły układa się pochyłymi warstwami z zazębieniem, co pewną wysokość z warstwami pozostałego muru. PRZEWODY WENTYLACYJNE, SPALINOWE I DYMOWE Ssące działanie przewodów dymowych, spalinowych i wentylacyjnych spowodowane jest różnicą ciśnień: chłodniejszego powietrza zewnętrznego i cieplejszego, a więc lżejszego powietrza w pomieszczeniach. Przewody mogą być murowane z cegły ceramicznej pełnej (klasy 10 lub 15), z cegły silikatowej (klasy 15), z pustaków ceramicznych, betonowych i cementowo - glinianych oraz z bloków betonowych. Użycie cegły ułamkowej dopuszczalne jest jedynie w przypadkach, gdy jest to niezbędne dla uzyskania prawidłowego wiązania. Przewody mogą mieć przekrój prostokątny lub kołowy. Przewód kołowy daje mniejszy opór przepływu przy przechodzeniu gazów i łatwiej można oczyścić natomiast przewody prostokątne są łatwiejsze do wykonania.
ZASADY WIĄZANIA CEGIEŁ W PRZEWODACH MUROWANYCH Wiązania w murach z przewodami muszą spełniać następujące warunki: 1) szczelność przewodów powinna być taka, aby gazy i powietrze nie przedostawały się do wnętrza budynku lub z jednego przewodu do drugiego. 2) ścianki zewnętrzne i przegródki międzykanałowe powinny być wystarczająco odporne na uderzenia kuli kominiarskiej. W celu spełnienia tych wymagań wiązanie musi być tak zaprojektowane, aby: - zapewniać przekrycie spoin pełnymi powierzchniami cegieł warstwy następnej, - w powierzchni wewnętrznej przewodów występowało jak najmniej spoin. - cegły w przegrodach międzykanałowych wmurowane były przynajmniej jednym końcem w prostopadle do nich położone ścianki zewnętrzne. Dziewiątki, połówki, kwaterki i beleczki powinny być układane gładkimi ściankami (nie przycinanymi) w powierzchni przewodów.W murze o wiązaniu pospolitym przewody wykonuje się stosując dwie kolejno zmieniające się warstwy. We wszystkich ściankach, kominowych w jednej warstwie przewód są ograniczone z obydwu stron dwiema parami dziewiątek główkowych, w drugiej zaś warstwie przebiega nieprzerwanie rząd wozówek, a inne cegły umieszcza się tak, aby przykryć spoiny poprzedniej warstwy. Gdy przewodów jest dużo i nie mieszczą się w jednym rzędzie, można je ustawiać w dwu rzędach odpowiednio pogrubiając mur. Takie rozmieszczenie przewodów poprawia drożność przewodów, gdyż ogranicza straty ciepła. Umieszczanie przewodów w ścianach zewnętrznych powoduje ich ochłodzenie i osłabienie siły ciągu. Jeżeli nie można tego uniknąć należy przewody docieplać od strony zewnętrznej materiałem term o izolacyjnym odpornym na wysoką temperaturę. Zaleca się, aby w murach o wiązaniu wielorzędowym wykonywać w miejscach umieszczenia przewodów dymowych mur o wiązaniu pospolitym, a wiązać go wielorzędowo dopiero poza przewodami. Przewody z pustaków ceramicznych kominowych należy omurować cegłą pełną ceramiczną na grubość co najmniej 1/2 cegły. W miejscach przewidywanego podłączenia do przewodu należy wstawiać pustaki z otworami. Wiązanie cegieł w trzonach kominowych Zasady wiązania cegieł w kominach są takie same jak w murach z przewodami. Grubość ścianek zewnętrznych przewodów w kominach powinna wynosić, co najmniej ½ cegły. Zaleca się wykonywanie kominów z przewodami w dwóch rzędach, gdyż uzyskuje się wówczas mniejsze straty cieplne - dzięki mniejszej powierzchni ścian kominów. Do wykonania kominów ponad dachem należy stosować cegłę ceramiczną o wytrzymałości 10- segmenty przerwami dylatacyjnymi, przechodzącymi przez całą konstrukcję, w jednym przekroju od wierzchu fundamentów do dachu. Jeżeli z uwagi na warunki gruntowe zachodzi potrzeba stosowania przerw dylatacyjnych to przerwy te należy prowadzić również prze z fundament. Przerwy dylatacyjne powinny mieć szerokość nie mniejszą niż 20 mm i być uszczelnione kitem trwaleplastycznym. W przypadku ścian szczelinowych zaleca się, aby odległości między dylatacjami w warstwie zewnętrznej były nie większe niż: - 8 m - gdy warstwa wykonywana jest z cegły silikatowej lub betonowej. - 12 m - gdy warstwa wykonywana jest z cegły ceramicznej. Ze względu na koncentrację naprężeń termicznych w narożach ścian, przerwy dylatacyjne zaleca się umieszczać w pobliżu tych miejsc, Jeśli budynek jest wyższy niż 12,0 m, warstwę zewnętrzni; należy dzielić przerwami dylatacyjnymi na części o wysokości nie większej niż 9,0 m każda. Dylatacje murów jednowarstwowych i szczelinowych Długości maksymalne lub odległości między przerwami dylatacyjnymi gzymsów, ścianek kolankowych itp. elementów poddanych wahaniom temperatury nie powinny być większe od 12 m. Pożądane jest umieszczanie szczelin dylatacyjnych w miejscach najmniej widocznych, np. w załamaniach budynku, koło rur spustowych itd. Jeżeli ściana jest tynkowana należy w miejscu przebiegania szczeliny tynk przeciąć - co zapobiega powstaniu nieregularnego pęknięcia. W konstrukcjach murowych stosowane są szczeliny dylatacyjne: - stykowe, - zazębione, - wrębowe. Szczelina dylatacyjna musi być zasłonięta od strony zewnętrznej, za pomocą obróbek blacharskich, listew czy płytek i wypełniona: styropianem, płytami pilśniowymi lub innym elastycznymi materiałem. WARUNKI TECHNICZNE WYKONANIA MURU Z CEGŁY Wytyczne dotyczące materiałów Zaprawy należy przygotowywać w sposób zgodny z normowymi wymaganiami dotyczącymi: jakości i proporcji składników, sposobu mieszania itp. Zaprawę należy przygotowywać w takiej ilości, aby została zużyta w ciągu tego samego dnia roboczego w czasie nie dłuższym niż: 8 godzin - zaprawa wapienna. 3 godziny - zaprawa cementowo-wapienna. 2 godziny - zaprawa cementowa. Jednak przy temperaturze powietrza powyżej + 25øC okres zużycia zaprawy powinien być o połowę krótszy. Cegła powinna odpowiadać wymaganiom normowym dotyczącym: wytrzymałości, kształtu, uszkodzeń, koloru, nasiąkliwości itd. Cegły stosowane do murowania fundamentów i murów piwnicznych powinny być szczególnie dobrze wypalone. Cegły brudne i zakurzone, przed wbudowaniem, muszą być obmyte wodą. Cegły pochodzące z rozbiórek muszą być starannie oczyszczone z resztek zapraw. Cegły przesycone sadzą (pochodzące np. z rozbiórki komina) nie powinny być stosowane do ścian tynkowanych czy spoinowanych. Jeżeli cegła jest bardzo sucha to wskutek swojej kapilarności może odebrać zaprawie w spoinach wodę potrzebną do wiązania spoiwa. Jest to szczególnie niebezpieczne w okresie upalnego lata przy cienkich spoinach wypełnianych zaprawą cementową. Aby temu zapobiec zaleca się polewanie wodą muru bezpośrednio przed ułożeniem zaprawy pod następną warstwę. Niezależnie od tego należy każdą cegłę, przed ułożeniem na zaprawie cementowej. polać wodą (a czasem nawet moczyć przez zanurzenie na kilka godzin). Ilość cegieł użytych w połówkach do murów nośnych, z wyjątkiem ścian najwyższych kondygnacji nie może przekraczać i5 % ilości zużytej cegły. Połówek i cegieł ułamkowych można używać w ilości do 50 % przy wystarczającym przewiązaniu spoin: w ścianach najwyższej kondygnacji, w murach pod okiennych, w murach ogniochronnych oraz na poddaszu itp. pod warunkiem, że nośność muru będzie wykorzystana co najwyżej w 2/3. W filarach i słupach nie wolno zastępować całych cegieł połówkami. Stosowanie połówek i mniejszych fragmentów może być dokonywane tylko w ilości koniecznej do uzyskania prawidłowego wiązania. Wytyczne dotyczące techniki wykonania murów Murowanie ścian należy rozpocząć po odebraniu robót ziemnych i fundamentowych. Położenie murów wyznacza się za pomocy tymczasowo ułożonych cegieł. Mur wznosi się pasmami o wysokości 1,0 - 1,2 m, gdyż takiej wysokości mur może być wykonany z jednego poziomu rusztowania. Poziomą izolacje wodochronną układa się na warstwie muru (albo bezpośrednio na fundamencie) wyrównanej na gładko zaprawą cementową lub cementowo-wapienną. Na izolacji cegły układa się na zaprawie. Niezależnie od podstawowej izolacji poziomej w budynkach murowanych wykonuje się dodatkową izolację na wysokości co najmniej 15 cm powyżej terenu. Prawidłowość wznoszenia muru powinna być stale
|