WYCENA WYBRANYCH ELEMENTÓW GOSPODAROWANIA CZASEM

1. Wycena wartości prac wykonywanych w gospodarstwie domowym

2. Wycena czasu wolnego

WYCENA WARTOŚCI PRAC WYKONYWANYCH

W GOSPODARSTWIE DOMOWYM

Przyczyny trudności w wycenie prac wykonywanych w gospodarstwie domowym

• prace na rzecz gospodarstwa domowego wykonywane są przez członków gospodarstwa domowego nieodpłatnie

• cena usług wykonywanych na rzecz gospodarstwa domowego nie jest weryfikowana przez rynek

• zróżnicowanie jakości poszczególnych czynności wykonywanych na rzecz gospodarstwa domowego

METODA KOSZTÓW RYNKOWYCH

Założenia

• praca realizowana w gospodarstwie domowym jest pracą społecznie użyteczną, która wykonana przez trzecią osobę, nie zmniejsza swej wartości i przydatności dla gospodarstwa domowego

• jej wartość pieniężna powinna odpowiadać kosztom wynajęcia trzeciej osoby zawodowo świadczącej usługi na rzecz gospodarstwa domowego

• wartość pracy domowej wyznacza się w oparciu o stawki godzinowe przysługujące za odpłatne wykonywanie usług odpowiadających wyróżnionym czynnościom domowym

• wartość pracy domowej wyznacza się odrębnie dla mężczyzn i dla kobiet oraz odrębnie dla grup gospodarstw domowych sklasyfikowanych ze względu na wybrane cechy społeczno-demograficzne

• przy szacunkach wartości pracy domowej uwzględnia się terytorialne zróżnicowanie stawek godzinowych, co pociąga za sobą szacowanie wartości pracy domowej odrębnie dla każdej wyróżnionej jednostki terytorialnej

Formuły wyceny wartości pracy domowej metodą

kosztów rynkowych:

,

,

gdzie:

HFC.F_i - roczna wartość pracy domowej kobiet w i-tej jednostce terytorialnej, obliczona metodą kosztów rynkowych,

G_ija - liczba rodzin zamieszkałych w i-tej jednostce terytorialnej, zaliczonych do j-tego typu rodzin (liczba i wiek dzieci) oraz a-tego stanu rodzinnego (obecność obojga albo jednego z rodziców w rodzinie, ich aktywność zawodowa),

TF_jak - liczba godzin w tygodniu poświęconych przez kobiety z j-tego typu rodzin, a-tego stanu na k-tą czynność domową,

WF_ik - przeciętna stawka godzinowa dla kobiet w i-tej jednostce terytorialnej, za usługi odpowiadające k-tej czynności domowej,

HFC.M_i - roczna wartość pracy domowej mężczyzn w i-tej jednostce terytorialnej, obliczona metodą kosztów rynkowych,

TM_jak - liczba godzin w tygodniu poświęconych przez mężczyzn z rodzin j-tego typu, a-tego stanu, na k-tą czynność domową,

WM_ik - przeciętna stawka godzinowa dla mężczyzn w i-tej jednostce terytorialnej, za usługi odpowiadające k-tej czynności domowej.

METODA KOSZTÓW ALTERNATYWNYCH

Założenia

• osoby, pracując na rzecz własnego gospodarstwa domowego, tracą potencjalny dochód, który mogłyby uzyskać, gdyby w tym czasie wykonywały pracę zawodową

• jednostki alokują czas poświęcony na pracę domową w ten sposób, że jego krańcowa wartość równa jest alternatywnemu kosztowi płacy rynkowej

• do oszacowania wartości prac domowych używa się iloczynu liczby godzin poświęcanych na prace domowe oraz godzinowej stawki płac

• w wycenie łącznej wartości prac domowych uwzględnia się zróżnicowanie wyceny prac w zależności od płci osoby wykonującej czynność, cech demograficznych rodziny i jednostek terytorialnych kraju

Formuły wyceny wartości pracy domowej metodą

kosztów alternatywnych:

,

,

gdzie:

HOC.F_i - roczna wartość pracy domowej kobiet obliczona metodą kosztów alternatywnych,

G_ija - liczba rodzin zamieszkałych w i-tej jednostce terytorialnej, zaliczonych do j-tego typu rodzin oraz a-tego stanu rodzinnego,

TF_ja - ogólna liczba godzin w tygodniu poświęcona na pracę domową przez kobiety w j-tym typie rodzin, a-tego stanu,

PF_i - przeciętna płaca za godzinę pracy zawodowej kobiet w i-tej jednostce terytorialnej,

XF_i - współczynnik podatku dochodowego dla kobiet w i-tej jednostce terytorialnej,

HOC.M_i - roczna wartość pracy domowej mężczyzn obliczona metodą kosztów alternatywnych,

TM_ja - ogólna liczba godzin w tygodniu poświęcona na pracę domową przez mężczyzn w j-tym typie rodzin, a-tego stanu,

PM_i - przeciętna płaca za godzinę pracy zawodowej mężczyzn w i-tej jednostce terytorialnej,

XF_i - współczynnik podatku dochodowego dla mężczyzn w i-tej jednostce terytorialnej.

WYCENA CZASU WOLNEGO

Wycena wartości czasu wolnego w skali mikroekonomicznej: opiera się na jednostkowym wartościowaniu użyteczności tego dobra w porównaniu do użyteczności innych dóbr.

• metoda dochodowa,

• metoda kosztowa.

Wyceny wartości czasu wolnego w skali makroekonomicznej: bazuje na rachunku strat w produkcji dóbr materialnych i usług lub przyrostu nakładów użytych w celu rekompensaty strat spowodowanych skróceniem czasu pracy.

• metoda produkcyjna,

• metoda płacy roboczej.

METODA DOCHODOWA

Określeniu ceny czasu wolnego w oparciu o godzinową stawkę płac osób:

C =
,

gdzie:

C - cena czasu wolnego,

t - odsprzedawany czas wolny w godzinach,

w - godzinowa stawka płac.

METODA KOSZTOWA

Określenie ceny czasu wolnego w oparciu o analizę kosztów, które należałoby ponieść, aby uzyskać czas wolny za cenę zakupu czasooszczędnych usług:

C =
,

gdzie:

C - cena czasu wolnego,

k₂ - koszt przebycia trasy szybszym lecz droższym środkiem transportu,

k₁ - koszt przebycia trasy wolniejszym lecz tańszym środkiem transportu,

t₁ - czas podróży przy użyciu wolniejszego środka transportu,

t₂ - czas podróży przy użyciu szybszego środka transportu.

METODA PRODUKCYJNA

Określenie czasu wolnego w oparciu o założenie, że zwiększanie czasu wolnego jest możliwe dzięki ograniczaniu czasu pracy:

C =
,

gdzie:

C - cena 1 godziny czasu wolnego,

D - dochód narodowy wytworzony w ciągu 1 roku,

E - przeciętna ilość efektywnie przepracowanych godzin pracy w ciągu roku kalendarzowego,

Z - przeciętna liczba zatrudnionych w działach produkcji materialnej w ciągu roku kalendarzowego.

METODA PŁACY ROBOCZEJ

Określenie ceny czasu wolnego w oparciu o założenie, że zwiększenie czasu wolnego od pracy zawodowej pociąga za sobą ograniczenie przyrostu podaży dóbr konsumpcyjnych, ograniczając w ten sposób potencjalny przyrost płac.

C = p₁ - p₂,

gdzie:

p₁ - potencjalny przyrost przeciętnej płacy przy założeniu nie zmienionego czasu pracy,

p₂ - przyrost płacy po zmniejszeniu czasu pracy.

---