TECHNIKA HISTOLOGICZNA
- PYTANIA
Z HISTOLOGII
Opracował M.P. na podstawie:
- „Histologia” - W. Sawicki
- „Histologia zwierząt” - J. Kuryszko i J. Zarzycki
- materiały własne autora (notatki, wykłady)
Wydanie I 2008
1. Z jakich dwóch podstawowych elementów zbudowana jest tkanka?
Tkanka zbudowana jest z komórek i istoty międzykomórkowej.
2. Jaką częścią metra są: mikrometr, nanometr i angstrem?
- mikrometr 10-6 m
- nanometr 10-9 m
- angstrem 10-10 m
3. Co rozumiemy pod pojęciem technika histologiczna?
Jest to zbiór metod przygotowawczych służących do sporządzenia preparatu histologicznego.
4. Jakich dwóch typów mikroskopów używa się w histologii?
- mikroskop świetlny
- mikroskop elektronowy
5. Wymień elementy optyczne: a) powiększające, b) pomocnicze budowy mikroskopu świetlnego.
a) okular, tubus, obiektyw
b) kondensor, lusterko (źródło światła)
6. Jakie jest pochodzenie słowa mikroskop?
Mikros - mały, skopein - oglądać
7. W jaki sposób wyliczamy całkowite powiększenie mikroskopu świetlnego?
Całkowite powiększenie mikroskopu jest iloczynem powiększeń okularu, tubusa i obiektywu.
8. Co to jest zdolność rozdzielcza (rozdzielczość) mikroskopu?
Jest to najmniejsza odległość pomiędzy dwoma strukturami, przy której można odróżnić je od siebie jako dwie odrębne struktury. Rozdzielczość określa, z jaką dokładnością można obserwować małe struktury preparatu histologicznego.
9. Wyjaśnij, dlaczego umieszcza się preparaty mikroskopowe szkiełkiem nakrywkowym skierowanym do obiektywu.
Umieszcza je się tak po to, aby ogniskowa wypadła na preparacie. W przeciwnym razie ogniskowa wypadnie przed preparatem i przy największym powiększeniu obraz będzie zniekształcony.
10. Co to jest: a) TEM, b) SEM, c) E/M?
a) transmisyjny mikroskop elektronowy
b) skaningowy mikroskop elektronowy
c) elektronogram
11. Co znaczy się, wycinki tkankowe pobiera się z organizmu: a) post mortem,
b) intraoperationem?
a) po śmierci
b) w czasie operacji
12. Na jaką grubość tnie się skrawki tkankowe w mikroskopii świetlnej, a na jakie w elektronowej?
W mikroskopii świetlnej skrawki mają grubość 10 mikrometrów, zaś w elektronowej 0,1 mikrometra.
13. Podaj przykładu utrwalaczy: a) chemicznych, b) fizycznych?
a) formalina, etanol, metanol, kwas octowy, kwas osmowy, kwas pikrynowy, sole metali ciężkich
b) mikrofale
14. Wymień cechy dobrego utrwalacza.
- zapobiega procesowi gnicia
- zapobiega autolizie (samostrawieniu obumierających komórek)
- nadaje możliwie najbliższy naturze wygląd
15. W jakim medium zatapia się tkanki w celu nadania im konsystencji do skrojenia?
W parafinie (mikroskopia świetlna) lub w żywicy epoksydowej (mikroskopia elektronowa).
16. Jak nazywa się urządzenie służące do krojenia tkanek na skrawki?
Jest nim mikrotom.
17. Jaki procesom trzeba poddać materiał biologiczny do otrzymania preparatu?
- utrwalenie materiału biologicznego poprzez zanurzenie go w utrwalaczu lub utrwalenie fizyczne za pomocą mikrofal
- tkanki należy odwodnić w etanolu o zwiększonym stężeniu
- zatopić materiał w parafinie lub żywicy epoksydowej
- pokrojenie materiału na skrawki za pomocą mikrotomu
- ze skrawków parafinowych usuwa się parafinę, a skrawki żywicy epoksydowej ogląda się w całości
- barwienie struktur tkankowych np. sposobem H-E (hematoksylina-eozyna)
- po zabarwieniu skrawek opłukuje się z nadmiaru barwnika
- odwadnia się skrawek w alkoholu i prześwietla w ksylenie
- zamyka się skrawek między szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym w balsamie kanadyjskim
18. Wymień w punktach kolejne procedury jakim poddaje się pokrojone parafinowe skrawki aż to etapu przykrycia szkiełkiem nakrywkowym.
- usuwanie parafiny ze skrawków
- barwienie struktur tkankowych np. metodą H-E
- opłukanie skrawków z nadmiaru barwnika
- odwodnienie skrawka w etanolu i prześwietlenie w ksylenie
- zamknięcie skrawka pomiędzy szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym w balsamie kanadyjskim
19. W jakich mediach zatapiamy i kroimy pobrane wycinki narządowe? Sprecyzuj, na jaką grubość tniemy skrawki do analizy w mikroskopie świetlnym?
- utrwalacze np. kwas octowy, etanol, metanol, kwas pikrynowy
- parafina lub żywica epoksydowa
- kroi się tkanki na mikrotomie
- barwniki np. hematoksylina i eozyna
- odwadnianie w alkoholu
Skrawki tniemy na grubość 10 mikrometrów.
20. Jakie dwie zalety ma przygotowywanie skrawków metodą mrożeniową?
- jest to szybka metoda
- w tej metodzie tłuszcze nie są wypłukiwane
21. Co to jest preparat totalny (sporządzony in toto)?
Jest to preparat sporządzony in toto - w całości. Nie ma tu krojenia struktur tkankowych.
22. Co to jest rozmaz?
Jest to preparat totalny sporządzony z krwi bądź innego płynu ciała.
23. Co to jest cytologia eksfoliatywna?
Jest to gałąź diagnostyki medycznej zajmująca się analizą komórek złuszczonych z wydalin lub bezpośrednio z powierzchni ciała.
24. Jak wykonuje się replikę narządu?
Polega to na dotknięciu szkiełkiem podstawowym do przekrojonego fragmentu narządu. W miejscach dotknięcia pozostaje wiele komórek, które można oglądać in toto.
25. Na czym może polegać barwienie struktur tkankowych?
- na adsorpcji barwnika do powierzchni struktur tkankowych
- na związaniu się barwnika ze strukturami tkankowymi
- na redukcji niektórych soli metali przez struktury tkankowe
26. Co oznacza skrót: H-E?
Barwienie hematoksylina-eozyna.
27. Jak charakter ma eozyna a jaki hematoksylina? Jakiego koloru są to barwniki?
Eozyna - kwasowy (czerwona) a hematoksylina - zasadowy (niebieska).
28. Jak nazywają się struktury barwiące się barwnikami: a) zasadochłonnymi,
b) kwasochłonnymi?
a) bazofilne
b) acidofilne, eozynofilne
29. Jakimi barwnikami barwi się skrawki przeznaczone do oglądania pod mikroskopem elektronowym?
- czterotlenek osmu
- cytrynian ołowiu
30. Co to jest artefakt?
Zmiana powstała w preparacie histologicznym (nieobecna w warunkach przyżyciowych) spowodowana błędem w zastosowanej technice histologicznej.
31. Które z etapów procesu przygotowywania preparatów histologicznych mogą wpływać na powstanie artefaktów?
- krojenie na mikrotomie
- odwadnianie
- utrwalanie w utrwalaczach, które ścinają białko.
32. Podaj przykłady barwników: a) kwasowych, b) zasadowych, c) specjalnych.
a) eozyna
b) hematoksylina
c) Sudan III, czterotlenek osmu
4