PATOMORFOLOGIA - NOWOTWORY ćwiczenie 4
Raki płuc
CARCINOMA PULMONIS
90-95% nowotworów płuca, wiek 40-70
najczęstszy złośliwy nowotwór u mężczyzn
♂ > ♀, ale znaczny wzrost zachorowań u ♀
Czynniki ryzyka:
palenie papierosów (80% raków u palaczy)
przeciętny palacz 10x ryzyko rozwoju raka
szalony palacz 20x ryzyko rozwoju raka
zanieczyszczenia przemysłowe (azbest, uran, nikiel)
azbest wywołuje mezoteliomę (międzybłoniak), w jamach ciała: opłucnej, rzadziej w otrzewnej i osierdziu
różne typy promieniowania
czynniki genetyczne
zbliznowacenie tkanki płucnej (adenocarcinoma)
Podział raków płuc:
pierwotne
wtórne (przerzutowe)
Klasyfikacja histologiczna:
ca planoepitheliale (metaplazja)
adenocarcinoma
wywodzi się z nabłonka dużych oskrzeli
ca bronchioalveolare
ca anaplasticum microcellulare
oat cell carcinoma
ca anaplasticum macrocellulare
raki mieszane:
ca plano + adenoca
ca plano + ca micro
są jeszcze raki z gruczołów śluzowych, bardziej typowe dla ślinianek:
ca mucoepidermale
ca adenoides cysticum
„adenoma bronchii” = gruczolak oskrzeli → stare określenie:
ca mucopeidermale
ca adenoides cysticum
carcinoid (rakowiak)
5% nowotworów
różnicuje się w kierunku komórek APUD (różnicowanie neuroendokrynne)
potencjalny nowotwór złośliwy, ale przebieg każdego jest inny (łagodny lub złośliwy)
najczęściej w wyrostku robaczkowym (nie daje stamtąd przerzutów, ale z innych miejsc przewodu pokarmowego daje)
CARCINOMA PLANOEPITHELIALE = rak płaskonabłonkowy
związany z paleniem
lokalizacja przywnękowa (w obrębie dużych oskrzeli)
wysoko lub nisko zróżnicowany
rośnie szybko, ale szerzy się głównie miejscowo
przerzuty później niż w innych typach histologicznych
jak stwierdzić czy to ca plano?
cechy złośliwości
cechy różnicowania płaskonabłonkowego
przypominają nabłonek wielowarstwowy płaski (zaburzenia architektoniczne)
produkcja keratyny, mas rogowych, pereł rakowych (zwłaszcza wysoko dojrzałe)
mostki międzykomórkowe
stopień zróżnicowania (dużo keratyny?)
operacyjny gdy 2-3 cm wolnej przestrzeni od rozwidlenia tchawicy
czasem aż od wnęki do opłucnej
charakterystyczny rozpad z tworzeniem jam
ADENOCARCINOMA = gruczolakorak
najczęstszy typ raka u kobiet i niepalaczy
lokalizacja obwodowa
histo: wysoko lub nisko zróżnicowany
rośnie wolniej niż ca plano
nie ma związku z paleniem! (albo niewielki)
stopień: cewki gruczołowe, śluz 80%
agresywność: wolniej rośnie, szybciej daje przerzuty
CARCINOMA BRONCHOALVEOLARE = rak oskrzelikowo-płucny
lokalizacja obwodowa
♂ = ♀
makro: pojedynczy guz (rzadziej)
guz mnogi (częściej) - obraz makroskopowy i RTG przypomina zapalenie płuc
histo: wywodzi się z nabłonka oskrzelików końcowych i pneumocytów II rzędu
większość wysoko zróżnicowana, przerzuty daje późno
gdy 2 zapalenia płuc występują po sobie, to zapewne tym drugim jest rak
CARCINOMA ANAPLASTICUM MICROCELLULARE = rak niezróżnicowany drobnokomórkowy
związek z paleniem silny
lokalizacja: przywnękowo lub centralnie
przerzuty: szybko i licznie (najczęściej wykryty późno)
najczęstsza przyczyna zespołów paraneoplastycznych wśród raków płuca
histo: gniazda małych okrągłych limfocytopodobnych bądź wrzecionowatych komórek (oat cells) ze skąpą cytoplazmą
szerzy się wzdłuż drobnych oskrzelików
Klasyfikacja kliniczna:
Rak niezróżnicowany drobnokomórkowy (dobra odpowiedź na chemioterapię i radioterapię)
Raki niedrobnokomórkowe (słaba odpowiedź na chemioterapię; leczenie chirurgiczne)
Ca pulmonis
klinika:
kaszel z opluwaniem plwociny (75%)
spadek wagi ciała (40%), osłabienie
duszność (25%), chrypka (rak krtani!), krwioplucie
rokowanie:
5-letnie przeżycie 9% - wszystkie typy raka
ca plano, adenoca - 10% 5-letnie przeżycie
ca bronchioalveolare - 25% 5-letnie przeżycie
ca micro, macrocellulare - 3% 5-letnie przeżycie
Przerzuty raka → nadnercza (50%), wątroba, mózg (adenoca), kości
Zmiany wtórne:
emphysema, atelectasis (niedodma)
bronchitis purulenta, bronchopneumonia
bronchiectases, abscessus
syndroma venae cavae sup. → zastój w górnych częściach ciała (bo ucisk)
pleuritis, pericarditis
syndroma Horneri = guz Pancoasta (szczytu płuca):myosis (zwężenie źrenicy)
ptosis (opadanie powieki)
enophtalmus (zapadanie gałki ocznej) ucisk na pień współczulny
anhydrosis
Zespoły paraneoplastyczne:
zespół objawów mających związek z dojrzałością funkcjonalną nowotworów
produkcja substancji hormonalnie czynnych maskujących właściwą chorobę
1-10% pacjentów z rakiem płuca
wywołane są przez wszystkie typy histologiczne raka
ca anaplasticum micro:
ACTH - zespół Cushinga
ADH
serotonina - zespół rakowiaka
przewód pokarmowy - biegunki
skóra - napady zaczerwienienia twarzy
napady astmatyczne
zwłóknienie prawej połowy serca (wsierdzia i zastawek) i przestrzeni zaotrzewnowej
ca planoepitheliale:
PTH - hyperkalcemia
Diagnostyka:
RTG, TK, NMR klatki piersiowej
badanie cytologiczne plwociny
bac = biopsja aspiracyjna cienkoigłowa
bronchoskopia
z pobraniem wymazów szczoteczkowych i popłuczyn oskrzelowych do badania cytologicznego
z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego
badanie cytologiczne płynu z jamy opłucnowej
torakotomia zwiadowcza
RAKI SKÓRY
Rak płaskonabłonkowy skóry
najczęściej na powierzchniach otwartych wystawionych na UV (głowa, szyja, odcinki dystalne kończyn górnych)
w skórze stosunkowo łagodny (przerzuty < 5%)
pod nabłonkiem
Rak podstawnokmórkowy
nie spełnia wszystkich cech raka
nie daje przerzutów
u starszych twarz (powyżej linii łączącej przewód słuchowy zewnętrzny z kącikiem warg)
wykazuje podobieństwo do komórek pierwszej warstwy podstawnej w nabłonku wielowarstwowym płaskim
Przydatkowiaki
Stany przedrakowe dla raków skóry:
keratosis senilis / solaris / precancerosa = rogowacenie starcze
xeroderma pigmentosum
Czerniak złośliwy
pochodzi z melanocytów
nie pobieramy żadnych wycinków, od razu usuwamy
skala Clarka i Breznona określa inwazję raka w głąb skóry
rośnie w sposób nieprzewidywalny, bardzo agresywny rak
przerzuty mogą być po kilku latach (drogą chłonną lub hematogenną)
rak płaskonabłonkowy daje przerzuty
rak podstwanokomórkowy nie daje przerzutów, tylko nacieka, nie ma go w błonach śluzowych
Wyszukiwarka