SAMORZĄD TERYTORIALNY:
1.I. 1999 - nowy podział terytorialny: gminy (2,5 tys), powiaty (373), województwa (16). Od 1975 roku było 49 województw.
Przyczyne reformy: zwiększenie kompetencji samorządów, 3 stopniowoœć ma odciążyć administrację od spraw lokalnych, budowa społeczeństwa obywatelskiego, kontrola nad działalnoœcią administracjii terenowej, uspr. usłóg publicznych, lepsze wydawanie pieniędzy publicznych, tworzenie się kadry działaczy politycznych, dostosowanie się do standardów Unii Europejskiej.
Konstytucja jest fundamentem reformy, m.in. kwestia unitarnoœci państwa, decentralizacja władz, wojewoda jest przedstawicielem rządu w terenie, samorząd spełnia kompetencje administracji, zasada domniemanej kompetencji, administracja wyższego rzędu ma odowiązek pomogania niższym szczeblom w wypełnianiu ich zadań. Uprawnienia i kompetencje przyznawane są od dołu. Według nowej ustawy na szczeblu lokalnym samorząd tworzy gmina i powiat, a na szczeblu regionalnym - wojewórztwo.
GMINA: mieszkańcy stanowią wspólnotę i wybierają sobie władze samorządne gminy, wyk. one zadania własne i zlecone odgórnie. 3 organy gminy: 1. rada gminy - wyb. w wyborach lokalnych, co 4 lata, jest to organ przedstawicielski i kontrolny dla gminy, musi mieć min. 15 radnych max.100 (zal. od liczby mieszkańców). Kompetencje: okreœla statut, rada wybiera prowadzącego, uchwala w/w statut, wybiera zarząd (prezydenta, burmistrza), uchwala budżet gminy, kontroluje jego wykonanie, plany zagospodarowania przestrzennego, podatki lokalne, podatki, emitowanie obligacji, podejmuje decyzje o współdziałaniu z innymi gminami, decyduje o herbie gminy, nazwach ulic, placów, przyznaniu honorowego obywatelsktwa. 2. zarząd - organ wykonawczy rady gminy, wybierany przez zarząd gminy i przed nią odpowiedzialny, przewodniczącym jest wójt, burmistrz (do 100.000), prezydent (pow. 100.000). Wyk. ustawy gminy oraz zadania gminy okreœlone przepisami prawa, gospodaruje mieniem komunalnym, wyk. zadania zlecone przez administracje rządowe. 3. urząd gminy - złożony z fachowców, jest org. pomocniczym zarządu. Finanse gminy: podatki lokalne, wpływy z opłat skarbowych czy eksploatacyjnych, udział w podatkach centralnych, subwencja od państwa czy oœwiaty, dochody z majątku gminy.
POWIAT: stanowi go lokalna wspólnota samorządowa na odp. terytorium, obejmuje ona kilka gmin czy też miast. Ma on zadania uzupuełniające w stosunku do gminy, zajmuje się: szkolnictwem ponadpodstawowym, ochroną zdrowia, pomocą społeczną, drogami publicznymi, wspieraniem osób niepełnosprawnych, kulturą fizyczną i turystyką, gospodarką wodną, ochroną œrodowiska, leœnictwem, ochroną przecipowodziową, przeciwdziałaniem bezrobociu, kulturą, obronnoœcią. Rada powiatu - liczy sobie max. 60 osób, wybierana na 4 lata, na czele stoi starosta. Radny powiatu nie może być radnym gminy i województwa. Zarząd powiatu ma kompetencje j/w.
WOJEWÓDZTWO: samorząd stanowią mieszkańcy. Org. samorządowe nie kontrolują niższych szczebli. Województwo kreuje rozwuj regionu, wykonuje usługi, nadzoruje szkolnictwo, placówki specjalistyczne służby zdrowia, domy pomocy społecznej, drogi wojewódzkie, instytucje kulturalne, gosp. wodną, przestrzenną. Istnieją sejmiki wojewódzkie, zarząd województwa - pięcioosobowy, na czele stoi marszałek województwa, wybierany przez sejmiki.