Filozofia Religii

Wykład III

19.X.07

Trójkąt Hermeneutyczny sacrum

Za pomocą trójkąta hermeneutycznego da się pojąć religię jako wzajemne oddziaływanie na siebie tych trzech elementów. To dialektyka, gdzie żaden element nie może być zaniedbany, dynamiczna, trójelementowa, zwarta struktura. Gdzie, 1. Na doświadczenie religijne ma wpływ pojmowanie sacrum, i wypowiadane slowa. 2. Na słowo wpływa pojmowanie sacrum oraz rodzaj doświadczenia, oraz 3. Kształt doświadczenia religijnego determinowany jest poprzez sacrum oraz jego pojmowanie wyrażane jest w słowie.

Doświadczenie zła następuje zawsze tylko w horyzoncie dobra, i tak figura Hioba może być poczytywania za wzorcową, oraz doświadczenie Hioba, możemy nazwać doświadczeniem braku.

Filozofię religii możemy rozumieć jako hermeneutykę trójkąta. Figura Hioba jest wzorcowa, dlatego, ze występuje u niego doświadczenie, wypowiedzenie tego doświadczenia, poprzez Hioba przemawia człowiek religijny jako taki.

Jeśli chodzi o trzy formalne elementy figury Hioba, to występuje tu

1. Doświadczenie zła

2. Wypowiedzenie owego doświadczenie

3. Bóg starotestamentowy

1-2. To uzewnętrznienie zła oraz wypowiedzenie skargi

23. To skierowanie słowa wypowiedzianego stronę boga

W figurze Hioba odbijają się wszystkie istotne elementy religii. Język doświadczenie rel. Jest specyficzny i bardzo symboliczny. Powstaje pytanie, dlaczego doświadczenie rel. Wypowiadane jest zawsze w języku symbolicznym?

Poszczególne elementy trójkąta hermeneutycznego będą na siebie oddziaływały, jest to dynamiczne struktura. Pytania, jakie można na jej podstawie postawić to

- Czym jest doświadczenie religijne?

- Jak oddziałuje ono na sposób wypowiadania?

- Dlaczego język doświadczenia zawsze jest symboliczny?

Postać Boga oddziałuje na język oraz samo doświadczenie religijne.

Sacrum jest warunkowane. Jak zatem religijne doświadczenie oddziałuje na sacrum? Sacrum musi być jako sacrum doświadczone, żeby być sacrum. Sacrum istnieje tylko i wyłącznie w odniesieniu do człowieka religijnego, który to może podnieść coś do godności bycia sacrum.

Kielich uważa, że nie było jeszcze na świecie rzeczy, która nie zostałaby p[odniesiona do rangi sacrum. Nawet, jeśli jeszcze coś nie zostało tak wywyższone, to zawsze człowiek mam moc by to tak wywyższyć. (święta puszka coca coli)

Według ELiadego, hierofancie oraz kratowanie objawiają pewnego rodzaju wybór człowieka, wyróżnienie. Podniesienie czegoś do rangi sacrum, oznacza dostrzezenie w przedmiocie czegoś więcej. To poprzez doświadczenie religijne człowiek podnosi coś do rangi bycia sacrum. Bez decyzji człowieka nic nie może stać się sacrum.

JEZYK DOŚWIADCZENIA RELIGIJNEGO

Sposób mówienia oddziałuje na sposób pojmowania.

Język jest częścią intersubiektywności, wskazuje na wspólnotę, z której wyrasta.

Język w istotny sposób oddziałuje na sposób pojmowania sacrum.

Jeśli Bóg mówi słowa do człowieka, to człowiek jest tym, który te slowa wypowiada, zawsze w języku własnej tradycji kulturowej i religijnej, tak by było to zrozumiałe dla jego wspólnoty religijnej. (można powiedziec, że miara zdrowia psychicznego jednostki jest jej wspólnota religijna).

Sposób oddziaływania słowa na elementy sacrum:

„Persona” to słowo zostało uzyte do określenia Trójcy i przedstawienia boga jako jedności trzech osób. Użyto zatem pojęcia „osoba” do wyobrażenia relacji trzech osób w bogu. Jako pierwszy pojęcia persony użył Tertulian.

„Prosopan” - czyli po grecku „maska”, którą aktor nosił na deskach teatru. Ciekawe jest to, że w języku polskim słowo „maska” jest określeniem dla tego, co coś skrywa. Z kolei u greków, maska właśnie odkrywała, kiedy ubierana zostawała maska, aktorzy odkrywali właśnie istotowość, to co trwałe, to co niezmienne w naturze człowieka. Z kolei „persona” dla rzymian oznacza podmiot prawny. To właśnie pojęcie zostaje użyte do relacji, następujących w bogu.

Człowiek jego doświadczenie warunkowane są poprzez sacrum czy Boga oraz religijne słowo

Jak sposób pojmowania Boga oddziałuje na sposób pojmowania przez siebie człowieka religijnego? Człowiek religijny widzi siebie tak, jak widzi swojego Boga, czyli na miarę pojmowania swojego sacrum.

Kiedy Persona zostaje użyta do opisania Trójcy:

Dochodzi do wywyższenia godności człowieka, skoro i Bóg i człowiek to osoby, to człowiek musi nosić w sobie ślad boskiego podobieństwa. Godność człowieka, zatem musi domagać się szacunku, bo jest obrazem boga.

Człowiek I doświadczenie a kształt sowa przezeń wypowiadanego.

To, jakiego człowiek używa względem siebie języka, decyduje też o tym, jak się sam pojmuje. Człowiek rozumie swoje doświadczanie zawsze za pomocą języka. Człowiek nawet sam do siebie odnosi się poprzez słowo. Bez języka nie ma doświadczenia, bo niezwerbalizowane nie będzie posiadać sensu, a bez „sensu” nie ma doświadczenia.

Ricoeur sam powiedział, że „milczące spojrzenie ubrane jest w słowa, które nadaje mu sens”

Na religijne słowo oddziałuje doświadczenie religijne i sposób pojmowania sacrum.

Doświadczenie religijne warunkuje słowo, w jakim zostanie ono wypowiedziane, bo jest w stosunku do tego słowa pierwotne. Język warunkowany jest poprzez konkretne zjawiska, nie jest światem samym w sobie. Slowo nie jest rzeczywistością samą w sobie.

Oddziaływanie sacrum na słowo.

Sacrum określa sposób używania języka, inaczej wygląda sacrum dialogiczne i niedialogiczne. Inaczej wygląda słowo w tradycji chrześcijańskiej, gdzie bóg pojmowany jest jak wcielony w Chrystusie, inne więc jest pojmowanie boskości. Nawet gdy symbol ma charakter niewerbalny, np. jest tańcem, czy obracaniem młynkiem szamańskim, również oddziałuje na to, czym jest słowo.

Wydarzenie religijne z trema elelmetnami trójkąta hermeneutycznego stanowi całość o nieredukcjonistycznym charakterze. Religia nie daje się w przypadku Hioba sprowadzić do źródłowego doświadczenia- doświadczenia niesprawiedliwości. Ani do chorych stosunków społecznych (redukcja socjologiczna)

Słowo

Doświadczenie religijne

Sacrum

---