Wykluczenie społeczne
Wykluczenie społeczne- zjawisko, które można zaobserwować niemal na każdym kroku. Polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i społecznie akceptowanej drogi życiowej lub wypadaniu z niej, dotyczy osób, rodzin lub grup ludności, które:
żyją w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (ubóstwo materialne),
zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi, wynikającymi z masowych i dynamicznych zmian rozwojowych,
nie zostały wyposażone w kapitał życiowy umożliwiający im: normalną pozycję społeczną, odpowiedni poziom kwalifikacji, wejście na rynek pracy, założenie rodziny, co dodatkowo utrudnia dostosowanie się do zmieniających się warunków społecznych i ekonomicznych,
nie posiadają dostępu do odpowiednich instytucji pozwalających na wyposażenie w kapitał życiowy, jego rozwój i pomnażanie, co ma miejsce w wyniku niedorozwoju tych instytucji z uwagi na: brak priorytetów, środków publicznych, niską efektywność funkcjonowania,
doświadczają przejawów dyskryminacji, zarówno wskutek niedorozwoju właściwego ustawodawstwa, jak i kulturowych uprzedzeń i stereotypów,
posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych zasobów społecznych ze względu na zaistniałe niepełnosprawności, uzależnienia, długotrwałej choroby albo innych cech indywidualnych,
są przedmiotem niszczącego działania innych osób, np.: przemocy, szantażu.
Lepiej zapobiegać niż leczyć.
Negatywne skutki wykluczenia społecznego coraz częściej budzą refleksje i zmuszają do tworzenia planów pomocowych, programów walki z wykluczeniem społecznym itp. Rzadko jednak programy te odnoszą się do przeciwdziałania mechanizmom wykluczenia, co działa doraźnie. Używając już powszechnie znanego powiedzenia” lepiej zapobiegać niż leczyć” możemy sobie wyobrazić, jakie skutki w życiu społecznym i ekonomicznym przyniosłaby promocja wśród dzieci i młodzieży oraz dorosłych idei solidaryzmu, konstruktywnego działania w grupie i odpowiedzialności za swoją społeczność. Obecnie w kulturze masowej i w systemie edukacji promuje się skrajny indywidualizm bycia najlepszym, najsprawniejszym, najpiękniejszym. Powszechnym mechanizmem staje się sytuacja porównywania się do innych, kiedy dowartościowujemy siebie posiadając markowe ubrania, lepszy samochód, większe mieszkanie lub inne materialne gadżety, bez zwracania uwagi na jakość życia. Istnienie ideologii „naj” prowadzi do pułapki, która pokazuje, że nie każdy może być zwycięzcą, są nimi tylko nieliczni. Skala wykluczenia jest wielka i nie obejmuje tylko osób bezdomnych czy bezrobotnych, ale generalnie dotyka osób mających poczucie bycia gorszym i nie uczestniczących w życiu społeczno-gospodarczym.
Patrząc na problematykę w sposób ilościowy możemy domyślać się, dlaczego zrodziło się zapotrzebowanie na nowe nazewnictwo.
Jeszcze do niedawna bardzo powszechnie używano zwrotów „osoby z marginesu społecznego”, „ powrót do społeczeństwa”, mając z reguły na uwadze osoby niepracujące i bezdomne. Sytuacja zmieniła się od czasu, gdy stopa bezrobocia w Polsce od wielu lat utrzymuje się na poziomie 15%. Należy pamiętać, że wskaźnik, jakim jest stopa bezrobocia nie jest jedynym, który określa samo zjawisko wykluczenia społecznego. Innym przykładem są dane, które mówią że 50% dorosłych Polaków korzysta z różnego rodzaju świadczeń. Paradoksalnie widać, że przytaczany wcześniej „margines społeczny” lada moment będzie większy od „normalnej części społeczeństwa”. W takiej sytuacji zupełnie niezasadne wydaje się określenie „ludzie z marginesu”, ponieważ osoby te są integralną częścią społeczeństwa.
Osoby wykluczone ze społeczeństwa to:
osoby niepełnosprawne
osoby bezrobotne
osoby bezdomne
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Termin osoba niepełnosprawna funkcjonuje od niedawna. Dotychczasowe pojęcia określające niepełnosprawnych to: ułomny, niedołężny, upośledzony, inwalida, kaleka czy jednostka odchylona od normy. Według Deklaracji Praw Osób Niepełnosprawnych pojęcie osoba niepełnosprawna określa człowieka, który nie może samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego lub społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznych czy psychicznych. Inaczej mówiąc niepełnosprawność oznacza taki stan psychiczny, fizyczny lub umysłowy, który powoduje trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie bądź uniemożliwienie samodzielnej egzystencji. Dzieci niepełnosprawne stanowią duży odsetek naszego społeczeństwa. Badania naukowe dowodzą, że na każde dziesięcioro dzieci przypada troje z trwałą niepełnosprawnością. Dziecko niepełnosprawne ma trudności w rozwoju, nauce i w społecznym przystosowaniu spowodowane obniżoną sprawnością psychofizyczną. Dziecku takiemu jest potrzebna specjalna pomoc.
Niepełnosprawność jest cechą wymagającą uwzględnienia w systemie kształcenia i wychowania. Dotknięte nią dzieci i młodzież powinny mieć zapewnioną pomoc w przezwyciężaniu trudności w uczeniu się. Celem integracji osób niepełnosprawnych jest tworzenie w naturalnym środowisku społecznym warunków do ich rozwoju, nauki i spędzania czasu wolnego. Jest to umożliwienie tym osobom powadzenia normalnego życia, korzystania ze wszystkich stopni szkolnictwa i zdobyczy kulturowych.
Ze względu na rodzaj naruszonej sprawności psychofizycznej do uczniów niepełnosprawnych zaliczamy dzieci i młodzież:
Z obniżoną sprawnością sensoryczną spowodowaną brakiem, uszkodzeniem lub zaburzeniem funkcji analizatorów zmysłowych ( dzieci niewidome, niedowidzące, głuche, niedosłyszące, głucho ciemne, oraz z zaburzeniami percepcji wzrokowej i słuchowej)
Z obniżoną sprawnością intelektualną ( dzieci upośledzone umysłowo oraz z inteligencją niższą od przeciętnej),
Z obniżoną sprawnością komunikowania się ( dzieci z zaburzeniami mowy, dzieci autystyczne),
Z obniżoną sprawnością funkcjonowania społecznego ( dzieci z trudnościami wychowawczymi, niedostosowane społecznie, niezrównoważone nerwowo i emocjonalnie, uzależnione od środków narkotycznych),
Z obniżoną sprawnością ruchową ( dzieci z dysfunkcją narządu ruchu oraz z zaburzeniami kinestetycznymi),
Z obniżoną ogólną sprawnością psychofizyczną spowodowaną chorobami somatycznymi oraz na tle wagi i wzrostu,
Z obniżoną ogólną sprawnością psychofizyczną spowodowaną zaniedbaniami opiekuńczo-wychowawczymi.
Wyróżniamy dwie podstawowe grupy dzieci z uszkodzeniem wzroku: niewidome i niedowidzące. Wśród niedowidzących są: niewidome od urodzenia, ociemniałe, szczątkowo widzące. Natomiast wśród niedowidzących wyróżniamy: niedowidzące, słabo widzące oraz słabo widzące z wadami obuocznego widzenia. Podstawą orzekania o stopniu utraty wzroku są badania okulistyczne, które polegają na mierzeniu ostrości wzroku. Osoby niedowidzące są grupą pośrednią między niewidomymi a widzącymi. Według kryterium pedagogicznego za dziecko niedowidzące uważa się takie, które mimo ograniczeń wzrokowych może przez dłuższy czas czytać teksty czarno drukowane przy pomocy szkieł korekcyjnych, lup, lunetek oraz powiększalników. Między dziećmi niedowidzącymi zachodzą spore różnice w zależności od ograniczenia widzenia. Niektóre widzą źle z daleka, a dobrze z bliska, inne źle widzą z bliska a dobrze z daleka. Odrębną grupą stanowią dzieci mające utrudnienia w zajęciach plastycznych i w orientacji w otoczeniu, ze względu na ślepotę barwy.
Inną niepełnosprawnością jest wada słuchu. Ze względu na czas jej występowania i stopień uszkodzenia słychu rozróżnia się osoby: głuche, ogłuchłe, z resztkami słuchu i niedosłyszące. U osób głuchych ubytek słuchu nie pozwala na naturalny rozwój mowy. Ogłuchnięcie oznacza utratę słuchu, która powstała w okresie mowy lub później. Resztki słuchu to bardzo nikłe pozostałości słuchu. Rozwijanie mowy jest możliwe przy zastosowaniu aparatów słuchowych, natomiast niedosłyszenie to częściowa utrata słuchu. Ubytki te pozwalają opanować mowę w sposób naturalny. Uszkodzenie słuchu może być uwarunkowane genetycznie albo nabyte w życiu płodowym, w czasie porodu, w okresie niemowlęcym lub później. Przyczyną wady słuchu mogą być również choroby górnych dróg oddechowych i podawane leki np.: gentamycyna. Rodzaje zaburzeń słuchu zależą od tego, która część analizatora słuchowego została uszkodzona.
Autyzm to zaburzenia zdolności nawiązywania kontaktu i więzi z innymi ludźmi. Poważnie ogranicza ono zdolność przystosowania społecznego. Dzieci autystyczne nie przejawiają minimalnej ekspresji uczuć. Przeżycia przyjemne lub przykre wyrażają poprzez kiwanie, klaskanie lub podskakiwanie. Od innych osób nie odbierają zewnętrznych przejawów uczuć. U dzieci z rozpoznanym autyzmem obserwujemy zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy, czasami pozostają one przez cały czas nieme i nie kontaktują się słownie z otoczeniem. W wyjątkowych wypadkach obserwujemy u dzieci autystycznych wybitne uzdolnienia lub prawidłowy rozwój fragmentarycznych funkcji intelektu na tle ogólnego opóźniania. Inne cechy charakterystyczne autyzmu to: brak poczucia tożsamości, patologiczne zaabsorbowanie wybranymi przedmiotami, niechęć do wszelkich zmian, niepokój oraz lęki bez widocznej przyczyny, dziwaczne zachowania jako forma nieodpowiednich reakcji na otoczenie oraz stereotypy ruchowe.
Problemy dziecka z uszkodzonym narządem ruchu wynikają z jego fizycznej odrębności. Dotyczy ona wyglądu zewnętrznego i sprawności motorycznej. Dysfunkcja narządu ruchu dotyczy kończyn górnych, dolnych i kręgosłupa. Powoduje ograniczenia lub zaburzenie sprawności motorycznej na skutek zmian wrodzonych lub nabytych, układu kostno-mięśniowego i mięśniowo-nerwowego. Do zmian wrodzonych narządu ruchu zaliczamy: niedorozwoje i ubytki kończyn górnych i dolnych, zwichnięcia stawu biodrowego, ograniczenia funkcji stawów, zniekształcenia kręgosłupa, przepuklinę oponowo-rdzeniową, kręcz szyi i inne. Nabyte zmiany narządu ruchu są spowodowane: urazami (powikłania po złamaniu kości czy amputacji), stanami zapalenia( kości, stawów, mięśni), niedotlenieniem mózgu ( mózgowe porażenie dziecięce) oraz zaburzeniami przemiany materii i czynności hormonów ( np.: aseptyczna martwica kości). Wśród dzieci z dysfunkcją narządu ruchu najwięcej jest takich, które maja różnorodne zniekształcenia kończyn dolnych. Wymienić tu należy kolana koślawe i szpotawe oraz zniekształcenia i wady anatomiczne stóp. Wady te utrudniają dziecku czynności lokomocyjne, powodują nieprawidłową postawę, obniżają zdolność koordynacji ruchowej, wykonywania różnych czynności takich jak np. jazda na rowerze, obsługa niektórych maszyn i urządzeń.
Mózgowe porażenie dziecięce to stan chorobowy, który jest uszkodzeniem centralnego układu nerwowego dzieci powodującym trwałe zaburzenia ich czynności ruchowych. Do uszkodzenie mózgu najczęściej dochodzi w czasie porodu lub wkrótce po nim. Przyczyną uszkodzenia jest najczęściej niedotlenienie, zmiany krwotoczne, zakażenia, urazy okołoporodowe i zaburzenia metaboliczne. Zaburzenia ruchowe są bardzo różne. Najczęściej są to spastyczne niedowłady. Mogą obejmować one wszystkie kończyny bądź tylko kończyny dolne albo kończyny jednej połowy ciała. Bardzo lekka postać prażenia mózgowego może objawiać się tylko nadpobudliwością psychoruchową i zaburzeniami zachowania. U niektórych dzieci obserwuje się ponadto wady wzroku lub słuchu oraz zaburzenia percepcji słuchowej i wzrokowej. Dzieci dotknięte tą chorobą często mają zaburzenie rozwoju mowy. Rozwój ruchowy jest w mniejszym lub większym stopniu opóźniony.
PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Przyczyn chorób, które sprawiają, że dziecko jest niepełnosprawne jest wiele. Najczęstsze z nich to: wady wrodzone, choroby przewlekłe (80%), nagłe wypadki (zatrucia, urazy). Obecnie coraz większe znaczenie ma diagnostyka prenatalna i genetyczna oraz coraz wcześniejsze wykrywanie przyczyn niepełnosprawności rozwojowych dzieci.
Według badań GUS w Polsce jest 4,3 mln osób niepełnosprawnych. Działania na rzecz osób niepełnosprawnych mają charakter interdyscyplinarny, a zatem za realizację tych działań odpowiada wiele resortów i urzędów centralnych jednostek administracji rządowej w województwie oraz w jednostkach organizacyjnych samorządów wojewody, powiatu i gminy. Zadania wynikające z „Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku” realizują organy administracji rządowej, organy jednostki samorządu terytorialnego. Ważną rolę w pomocy dla niepełnosprawnych pełni tzw. PFRON - Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Koleżanka zaprezentuje nam grupę społeczną jaką tworzą bezrobotni.
BEZROBOCIE
Bezrobocie to zjawisko ekonomiczne, a zarazem społeczne. Jest ono przedmiotem zainteresowań wielu dyscyplin naukowych: ekonomii, politologii, psychologii, prawa, demografii i statystyki.
W skali makroekonomicznej i makrospołecznej najczęściej stosowanym wyznacznikiem pojęcia bezrobocie jest tak zwane przedmiotowe i podmiotowe odejście do problemu. W ujęciu przedmiotowym bezrobocie traktowane jest jako kategoria analityczna na rynku pracy i oznacza zrealizowaną podaż pracy, będącą rezultatem nierównowagi między podażą siły roboczej (zasobów ludzkich) a popytem na pracę (chłonnością zatrudnieniową gospodarki). W tym rozumieniu bezrobocie jawi się jako problem ekonomiczny. Bezrobocie w ujęciu podmiotowym rozpoznawane jest od strony osób dotkniętych tą klęską i oznacza stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy. To określenie zawiera odniesienie do społecznych aspektów bezrobocia i wskazuje, że jest ono również kwestią społeczną.
Za bezrobotną uznaje się jednostkę zdolną do pracy, a jednocześnie pozostającą przymusowo w bezczynności zawodowej, która nie może w określonym czasie znaleźć pracy odpowiadającej jej kwalifikacjom zawodowym.
PRZYCZYNY BEZROBOCIA
Przyczyny bezrobocia mogą być różne. W ujęciu J. Sztumskiego „recesje gospodarcze w systemie kapitalistycznym powodują ograniczenie inwestycji i produkcji, a tym, samym spadek liczby zatrudnionych. Mechanizacja, automatyzacja, racjonalizacja organizacji pracy produkcyjnej i usług są przyczyną systematycznego zmniejszania się popytu na pracę żywą.
Według Oleksyna do najczęściej wymienianych przyczyn zalicza się:
-recesję gospodarczą, spadek produkcji, prowadzącej do redukcji zatrudnienia
-restrukturyzację gospodarki
-zmniejszenie zatrudnienia socjalnego
-zaniedbania rozwojowe
-niedorozwój gospodarczy całych regionów kraju, przy jednoczesnym ukrytym bezrobociu agrarnym,
-wadliwy sposób ograniczenia lub organizowania funduszu prac przedsiębiorstw,
-fiskalizm, wysokie czynsze, bariera popytu, nadmierna zmienność warunków działania i inne ograniczenia będące przyczyną regresu, także w sektorze prywatnym,
-pasywność postaw i zachowań wielu podmiotów, najczęściej nie wystarczające merytoryczne i psychologiczne przygotowanie do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej, konkurencji i ryzyka
-stan pośrednictwa pracy i zakres luki informacyjnej,
-niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy,
-niewystarczająca motywacja do pracy w warunkach niskiej płacy.
Specjaliści zajmujący się problemem podkreślają, że bezrobocie ma swoje korzenie w przeszłości i stwierdzają, iż odpowiedzialność za stan bezrobocia w Polsce spoczywa na:
-osobie bezrobotnej, jeśli nie ma umiejętności pracy zarobkowej i nie przejawia woli pracy,
-szkole, jeśli absolwent mógł a nie rozwijał w sobie zainteresowań, motywacji do samodzielności i umiejętności pracy,
-na rodzicach i tych, którzy ucząc moralności, nie nauczyli, że zdrowy człowiek powinien żyć z pracy zarobkowej, a nie z zasiłku,
-władzach państwowych organizujących warunki do działalności gospodarczej na tworzących bodźce motywujące do pracy zarobkowej,
-samorządach lokalnych, które mogą mieć wpływ na poziom aktywności gospodarczej na rynku lokalnym oraz mogą podejmować działania zmierzające do ograniczenia liczby bezrobotnych absolwentów.
RODZAJE BEZROBOCIA:
-bezrobocie frykcyjne - jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy. To bezrobocie występuje w każdej gospodarce, także w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest ono korzystne dla gospodarki, gdyż umożliwia znalezienie w krótkim czasie pracowników.
-bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej,
-bezrobocie strukturalne -wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać ono może ze szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie to występuje wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
-bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technologicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzą do wzrostu i unowocześniania produkcji przy spadku zatrudnienia,
-bezrobocie sezonowe - jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.
SKUTKI BEZROBOCIA:
Skutki bezrobocia możemy rozpatrywać z dwóch punktów widzenia: jednostki dotkniętej bezrobociem (mówimy wtedy o indywidualnych kosztach bezrobocia); makroekonomicznych, to jest dotyczących społeczeństwa.
Indywidualne koszty bezrobocia to koszty, które ponosi bezpośrednio osoba bezrobotna i jej rodzina w związku z utratą pracy. Makroekonomiczne koszty bezrobocia, to koszty ekonomiczne i społeczne, jakie ponosi społeczeństwo na skutek bezrobocia charakterze masowym i długotrwałym.
Bezrobocie powoduje następujące konsekwencje psychiczne i społeczne:
-pogorszenie kondycji psychicznej, szczególnie młodych i najstarszych wiekiem, nie podejmujących pracy dłużej niż rok,
-powoduje zachwianie poczucia bezpieczeństwa u bezrobotnego i jego najbliższych
-rodzi obawy o bliższą i dalszą przyszłość własną i rodziny
-zakłóca tożsamość osobową bezrobotnego,
-powoduje przekonanie, że jest się nieudacznikiem, niezdolnym do samodzielnego życia,
-wywołuje poczucie opuszczenia, osamotnienia, apatii, zniechęcenia do życia lub agresji,
-stwarza zagrożenie chorobami psychicznymi, staje się przyczyną ucieczki w alkohol, narkotyki, czy przyczynia się do samobójstw,
-prowadzi do degradacji postaw wobec pracy, a w końcu do zaprzestania poszukiwania jej,
-odbiera perspektywy do rozwoju osobowego,
-prowadzi do rezygnacji z uczestnictwa w kulturze, przyczynia się do petryfikacji struktur społecznej i coraz częściej do „dziedziczenia bezrobocia”;
-powoduje istnienia w rodzinach dotkniętych bezrobociem atmosfery napięcia (stresu), co wpływa na pogorszenie się warunków ucznia się dzieci i zakłóca ich emocjonalny rozwój;
-prowadzi do poważnych zakłóceń wzajemnych relacji między małżonkami;
-zmusza rodziców do nieustannej walki o przetrwanie, napawa lękiem, ogranicza szanse i możliwości działania wszystkim członkom rodziny.
BEZROBOCIE REJESTROWANE W II KWARTALE 2009 ROKU:
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w urzędach pracy w końcu czerwca 2009 roku wynosiła 1 658 700 osób (w tym 868 500 kobiet) i była niższa od odnotowanej w końcu poprzedniego kwartału o 100 200 osób (tj. 5,7%) ale wyższa o 203 300 osób (czyli o 14%) w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku.
W porównaniu z I kwartałem 2009 roku, spadek liczby bezrobotnych odnotowano zarówno wśród populacji mężczyzn jak i kobiet, odpowiednio o 54 700 (tj.6,5%) oraz o 45 500 (tj.5%). Natomiast w stosunku do czerwca 2008 roku zwiększyła się zbiorowość bezrobotnych mężczyzn i kobiet. Liczba mężczyzn zarejestrowanych w urzędach pracy zwiększyła się o 192 300 (tj. o 32,2%), a kobiet o 11 100 (tj. o 1,2%).
Działania na rzecz integracji społecznej przeciw wykluczeniu społecznemu:
1. Kształtowanie postaw gotowości do podjęcia pracy, zwłaszcza wśród podopiecznych
--> [Author:k] MOPS.
2. Organizowanie i finansowanie prac społecznie użytecznych dla osób bezrobotnych bez prawa do zasiłku, podopiecznych MOPS.
3. Współpraca z Centrum Integracji Społecznej w zakresie aktywizacji zawodowej uczestników zajęć w CIS - finansowanie świadczeń integracyjnych.
4. Wspieranie działalności Zakładu Robót Publicznych celem objęcia aktywizacją zawodową jak największej liczby osób długotrwale bezrobotnych.
5. Kompleksowa obsługa osób bezrobotnych:
niepełnosprawnych
pozostających ponad 2 lata bez pracy, mieszkańców Fordonuw ramach działalności Klub Integracji Społecznej WIATRAK
6. Kierowanie na subsydiowane miejsca pracy w ramach prac interwencyjnych osób bezrobotnych:
długotrwale,
- poniżej 50 roku życia,
bez kwalifikacji zawodowych,
samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia,
niepełnosprawnych.
7. Kierowanie na subsydiowane miejsca pracy w ramach robót publicznych osób bezrobotnych:
powyżej 50 roku życia,
bez kwalifikacji zawodowych,
samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia,
długotrwale.
8. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych:
szkolenia i przekwalifikowania
warsztaty aktywnego poszukiwania pracy dla osób legitymujących się, stopniem niepełnosprawności - po utracie uprawnień rentowych
celem ułatwienia powrotu na rynek pracy,
wspieranie zatrudnienia osób bezrobotnych niepełnosprawnych poszukujących pracy poprzez organizację miejsc pracy subsydiowanej,
współpraca z Polską Organizacją Pracodawców Osób Niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, w szczególności w zakresie pośrednictwa pracy.
Kolejną grupą jaką się zajmiemy są ludzie bezdomni.
BEZDOMNOŚĆ:
Bezdomność jest zjawiskiem społecznym, które wchodzi w zakres zainteresowań wielu dyscyplin naukowych, polityki społecznej, prawa, socjologii, psychologii, pedagogiki społecznej, kryminologii. W badaniach nad problemem bezdomności występują licznie i dość zróżnicowane określenia bezdomności.
Andrzej Przymeński określa bezdomność jako „sytuację ludzi, którzy w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które mogliby uważać za swoje i które spełniałoby minimalne warunki pozwalające je za pomieszczenie mieszkalne”.
Posługując się analogicznym kryterium A. Duracz - Walczak przyjmuje, że „bezdomnym jest człowiek nie mający miejsca spełniającego warunki mieszkalne, w którym mógłby stale przebywać, ani aktualnej możliwości lub chęci uzyskania takiego miejsca.
A. Przymeński za bezdomnych uznaje:
osoby korzystające ze schronienia oferowanego im przez różnego rodzaju instytucje (bezdomni schroniskowi), jak i zaspakajający swoje potrzeby mieszkaniowe w różnego rodzaju obiektach niemieszkalnych (bezdomni poza schroniskowi)
osoby posiadające i nie posiadające zameldowania w jakimś lokalu mieszkalnym, jeżeli ich faktyczna sytuacja mieści się w ramach określonych w definicji bezdomności
,
tylko osoby z obywatelstwem polskim oraz posiadające zezwolenie na stały pobyt w Polsce lub status uchodźcy (także w trakcie procedury starania się o ten status).
Małgorzata Pisarska na podstawie przeprowadzonych badań wyróżnia trzy kategorie bezdomności jako zbiorowości:
bezdomni z przymusu, wyznacznikiem przynależności do tej grupy jest brak własnego mieszkania będący często konsekwencją długotrwałego konfliktu z rodziną, bez możliwości rozwiązania tej sytuacji,
bezdomni tymczasowo, to osoby które straciły dom rodzinny w wyniku pewnych zakłóceń i zgłosiły się do ośrodka dla bezdomnych,
bezdomni z wyboru, to osoby prowadzące wybrany przez siebie styl życia, a cechą charakterystyczną tej kategorii osób jest jej trwałość.
Zjawisko bezdomności rozkłada się nierównomiernie, bezdomni koncentrują się w dużych i wielkich miastach. W miastach poniżej 50 tys. mieszkańców, a zwłaszcza na wsiach problem bezdomności gminy sygnalizują nader rzadko.
Podejmując próbę zróżnicowania i typologizacji zjawiska bezdomności ze względu na przyczyny można przyjąć za B.Bartosz i E.Błażej, że bezdomność powodowana jest następującymi przyczynami:
przyczynami społecznymi, z których główne to:
sytuacja społeczno-ekonomiczna, której efektem jest wzrastające bezrobocie i postępująca likwidacja hoteli robotniczych
brak miejsc w szpitalach lub zakładach opiekuńczych dla osób z zaburzeniami lub osób upośledzonych, które nie wymagają ciągłej hospitalizacji
brak miejsc dla rencistów, emerytów, i starców w domach opieki społecznej,
brak opieki nad wychowankami domów dziecka po ukończeniu 18 roku życia i nie zapewnienie im mieszkania
brak środków dla osób zarażonych wirusem HIV
przyczynami związanymi z patologiami i chorobami, z których główne to:
alkoholizm
przestępczość ( często bezdomnymi stają się byli więźniowie)
rozwody oraz trwały rozpad innych więzi formalnych lub nieformalnych (najczęściej z powodu alkoholizmu lub przestępczości)
odrzucenie i brak opieki ze strony najbliższych
prostytucja
znęcanie się nad rodziną
przyczynami natury psychologicznej, które występują stosunkowo rzadko, ich odbicie stanowi przykład wiecznego wędrowca, tułacza,
przyczynami wynikającymi z regulacji prawnych (dotyczy to możliwości eksmitowania za długi i zaległości w opłatach i czynszu)
Zdaniem B. Bartosz i E, Błażej świat emocjonalny osób bez dachu nad głową charakteryzuje się trzema trwałymi i specyficznymi odczuciami:
poczuciem osamotnienia, bezdomny czuje się wyalienowany jako jednostka i wyobcowany z grupy, ma poczucie odseparowania się od społeczeństwa, zwykle pozbawiony jest kontaktu z rodziną czy innymi bliskimi, czuje się porzucony i nie akceptowany, towarzyszy mu często lęk, złość, agresja, brak odporności, załamuje się,
poczuciem niższości wobec rodziny i innych osób, co wynika z faktu bardzo niskiego statusu materialnego i społecznego, bezdomny czuje się gorszy, bezwartościowy, pojawia się postawa wycofania się,
poczuciem wstydu, które [przejawia się w postrzeganiu siebie jako członka populacju osób bezdomnych naznaczonych etykietą, napiętnowanych wstydem przed samym sobą że są tak samo biedni i niezaradni i dzielą taki sam los jak inni bezdomni i że nie potrafią zabezpieczyć się materialnie na starość.
W Polsce pomocy osobom bezdomnym udzielają instytucje administracji samorządowej i rządowej, instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe.
Do pomocy społecznej instytucjonalnej zobligowane są:
Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej
Wojewódzkie zespoły polityki społecznej
Administracja samorządowa
Służba zdrowia
Policja ( agendy opiekuńcze i prewencyjne)
Do grupy organizacji pozarządowych świadczących pomoc bezdomnym należą następujące placówki:
A, Wyznaniowe:
Towarzystwo Pomocy im, Brata Alberta
Wspólnota Katolicka „Chleb Życia”
Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia
Zgromadzenie Sióstr Misjonarek Miłości
B. Świeckie:
Młodzieżowy Ruch na Rzecz Przeciwdziałania Narkomanii „Monar”
Stowarzyszenie Pomocy Bezdomnym
Fundacja SOS.
Do grupy placówek świadczących pomoc doraźną zalicza się:
noclegownie
jadłodajnie
punkty pomocy sanitarnej i medycznej
schroniska czasowego lub stałego pobytu.
Interesujące badania na reprezentatywnej grupie bezdomnych przeprowadzili pracownicy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze pod kierownictwem Piotra Przybyłowskiego. Wyniki tych badań opublikowano w grudniowym numerze tygodnika „Wprost”.
Ankiety przeprowadzone na wybranej grupie osób bezdomnych zawierały następujące pytania:
Czym jest bezdomność?
Jak długo jesteś bezdomny?
Jakie jest miejsce twojego noclegu?
Jakie masz wykształcenie?
Ankiety zawierały oprócz pytań kilka odpowiedzi, które należało wybrać jako odpowiadające w konkretnym przypadku.
Odpowiedzi na pytanie:, „Czym jest bezdomność?”
Analiza wyników dowodzi, iż dla 57% badanych stan bycia bezdomnym jest ogromnym stresem. 32% spośród nich bezdomność odbiera jako upokorzenie. Dla 12% jest ona przejawem skrajnego ubóstwa. 5% badanych przyjęło stan bezdomności jako normalną sytuację. Z kolei 3% z nich uważa, że bezdomność jest okresem przejściowym. 1% ankietowanych odbiera ją jako szkołę życia.
Odpowiedzi na kolejne z pytań:, „Jak długo jesteś bezdomny?”
Odpowiedzi były następujące: 26,8% badanych jest bezdomnym mniej niż od roku, 24,8% pozostaje w tym stanie od 1 do 3 lat, 18,7% to bezdomni od 3 do 5 lat, 17,7% doświadcza bezdomności od 5 do 10 lat, a 12,0% ankietowanych to bezdomni od przeszło
10 lat.
Odpowiedzi udzielone na pytanie o miejsce noclegu bezdomnego.
W układzie procentowym sytuacja „lokalowa” bezdomnych przedstawia się następująco: 49,5% bezdomnych znajduje schronienie na dworcach, 25,7% korzysta z możliwości noclegu w schronisku, 13,6% badanych nocuje u znajomych, 8,3% zadeklarowało noclegi na klatkach schodowych i w piwnicach, 1,1% zajmuje pustostany, 1,5% korzysta z innych miejsc.
Odpowiedzi na pytanie:, „Jakie jest twoje wykształcenie?”
Jednakże gros z nich, bo aż 44,9% ma wykształcenie zawodowe. Kolejną pod względem liczebności grupę stanowią osoby legitymujące się wykształceniem podstawowym. Ta grupa stanowi 36,1% ludzi bezdomnych. Osoby z wykształceniem średnim tworzą grono stanowiące 18,3% bezdomnych. Najmniejszą grupę pod względem liczebności stanowią wśród bezdomnych ludzie z wykształceniem wyższym. Procent tej grupy wynosi 0,7%.
BIBLIOGRAFIA:
Bombera Z., Telep J., „Bezdomny i co dalej” Warszawa 2006;
Nowak A., Wysocka E., „Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie” Katowice 2001;
Pod redakcją Cytowskiej B., Winczury B., Stawarskiego A., „Dzieci chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami w rozwoju” Kraków 2008;
Lech A., „Świat społeczny bezdomnych i jego legitymizacje” Katowice 2007;