ĆWICZENIA 4.
Charakterystyka elementów składowych rachunku kosztów własnych przedsiębiorstw. Identyfikacja systemów rachunku kosztów własnych. - 2h
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - ma na celu ustalenie efektów działalności firmy w danym okresie.
Rachunek zysków i strat - wariant kalkulacyjny i porównawczy
Wariant kalkulacyjny |
Wariant porównawczy |
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) G. Pozostałe przychody operacyjne H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe K. Koszty finansowe L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I + J - K) M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych N. Zysk (strata) brutto (L+/- M) O. Podatek dochodowy P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) R. Zysk (strata) netto (N - O - P) |
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi B. Koszty działalności operacyjnej C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A - B) D. Pozostałe przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F + G - H) J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych K. Zysk (strata) brutto (I +/- J) L. Podatek dochodowy M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) N. Zysk (strata) netto (K - L - M)
|
KALKULACYJNY WARIANT RACHUNKU ZYSKÓW l STRAT
W rachunku zysków i strat sporządzanym w wariancie kalkulacyjnym koszty podstawowej działalności operacyjnej są prezentowane według pozycji kalkulacyjnych. Koszty tej działalności związane z produktami wykazuje się przy tym w wysokości odpowiadającej ilości sprzedanych produktów. Podobnie jest oczywiście z kosztami sprzedanych towarów i materiałów.
Prezentacja rezultatów podstawowej działalności operacyjnej w kalkulacyjnym wariancie rachunku zysków i strat rozpoczyna się od wykazania przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów. Są one przedstawiane w dwóch odrębnych pozycjach jako:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów,
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów.
Koszty sprzedanych produktów są ustalane na poziomie kosztów wytworzenia sprzedanych produktów. Zatem poniesione w ciągu okresu sprawozdawczego koszty wytworzenia produktów (produktów gotowych i produktów niezakończonych) są rozliczane na produkty sprzedane i produkty niesprzedane. Dzięki temu jest zachowana współmierność kosztów sprzedanych produktów i przychodów ze sprzedaży produktów.
Odrębnie jest wykazywana wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach nabycia, która jest oczywiście współmierna do przychodów ze sprzedaży towarów i materiałów. Tak więc koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów są prezentowane w dwóch pozycjach:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów,
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów.
Ponadto wykazuje się odrębnie koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu w wysokości poniesionej w okresie sprawozdawczym. Uznaje się mianowicie, że całość tych kosztów jest związana z przychodami ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów osiągniętymi w danym okresie sprawozdawczym.
Stosując kalkulacyjny wariant rachunku zysków i strat, wynik ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów) ustala się dwustopniowo. Najpierw wykazuje się wynik brutto ze sprzedaży zgodnie ze schematem:
przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
- koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
zysk (strata) brutto ze sprzedaży.
Jest to wynik brutto osiągany z podstawowej działalności operacyjnej. Tak ustalony wynik brutto ze sprzedaży jest pomniejszony o koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. W rezultacie tego otrzymuje się wynik ze sprzedaży (produktów, towarów i materiałów):
zysk (strata) brutto ze sprzedaży
- koszty sprzedaży
- koszty ogólnego zarządu
- zysk (strata) ze sprzedaży.
Jest to ostateczny wynik osiągany z podstawowej działalności operacyjnej.
Oddzielne wykazywanie kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów oraz kosztów sprzedaży i kosztów ogólnego zarządu dostarcza jednostce gospodarczej bardziej przydatnych informacji niż klasyfikacja kosztów według rodzajów. Pewne trudności może sprawić przypisanie kosztów do poszczególnych działań lub rodzajów działalności. Wymaga ono bowiem dokonywania rozliczania kosztów, co często jest czynione w sposób arbitralny i w dużej mierze jest oparte na ocenie subiektywnej.
Jeśli jednostka gospodarcza sporządza rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym, to informacje dotyczące kosztów według rodzajów wykazuje w informacji dodatkowej, która jest obligatoryjnym elementem sprawozdania finansowego. Do tego zobowiązuje jednostki ustawa o rachunkowości. Również MSR l zaleca w takim przypadku wykazywanie kosztów w układzie rodzajowym w informacji dodatkowej, w tym kosztów amortyzacji i świadczeń pracowniczych.
Rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym jest zalecany głównie przedsiębiorstwom produkcyjnym. Ponadto jest on wskazany do stosowania w dużych jednostkach gospodarczych, o rozbudowanych strukturach organizacyjnych. Dostarcza on bowiem bardziej przydatnych informacji na potrzeby kontroli efektywności działalności jednostki gospodarczej. Poza tym, sporządzanie kalkulacyjnego wariantu rachunku zysków i strat jest trudniejsze niż wariantu porównawczego.
Zadanie 1.
Na podstawie poniższych informacji sporządź rachunek zysków i strat za marzec dla spółki MIŚ.
1. Koszty związane z wytworzeniem sprzedanych produktów wyniosły w marcu 72 tys. zł
2. Spółka sprzedała w marcu wyroby za 124 tys. zł
3. Zapłacono odsetki od 240 tys. zł kredytu bankowego, oprocentowanego na 15 % w stosunku rocznym.
4. Gwałtowna i zaskakująca wichura uszkodziła część dachu budynku produkcyjnego. Strata z tego powodu wyniosła 5 tys. zł
5. Koszty związane ze sprzedażą wyrobów wyniosły 4 tys. zł
6. Zapłacono podatek dochodowy (stopa podatku 20%)
7. Koszty związane z zarządzaniem i nadzorem w spółce wyniosły w marcu 8 tys. zł
8. Firma dostała odszkodowanie za uszkodzone nadwozie samochodu w wysokości 2 tys. zł
9. Bank naliczył odsetki od środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Średni stan środków 120 tys. zł , oprocentowanie 10% w stosunku rocznym.
10. Spółka spłaciła 30 tys. zł kredytu bankowego.
Rozwiązanie:
Przychody ze sprzedaży |
124 tys. zł |
- Koszt wytworzenia sprzedanych produktów |
72 tys. zł |
Zysk brutto ze sprzedaży |
52 tys. zł |
- Koszty sprzedaży |
4 tys. zł |
- Koszty ogólnego zarządu |
8 tys. zł |
Zysk ze sprzedaży |
40 tys. zł |
+ Pozostałe przychody operacyjne |
0 tys. zł |
Zysk z działalności operacyjnej |
40 tys. zł |
+ Przychody finansowe [120.000 * 10% = 12.000 / 12 = 1.000] |
1 tys. zł
|
- Koszty finansowe [240.000 * 15% = 36.000 / 12 = 3.000] |
3 tys. zł |
Zysk z działalności gospodarczej |
38 tys. zł |
+ Zyski nadzwyczajne |
2 tys. zł |
- Straty nadzwyczajne |
5 tys. zł |
Zysk brutto |
35 tys. zł |
- Podatek dochodowy [35.000 * 20% = 7.000] |
7 tys. zł |
Zysk netto |
28 tys. zł |
Zadanie 2.
W oparciu o poniższe dane należy sporządzić rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym.
Dane:
Przychody ze sprzedaży
a. towarów 5000
b. produktów 7000
-wartość sprzedanych towarów według cen nabycia 3500
-koszt wytworzenia sprzedanych produktów 5000
-koszty sprzedaży i ogólnego zarządu 1500
-przychody finansowe 200
-koszty finansowe 400
-zyski nadzwyczajne 70
-podatek dochodowy 700
Rozwiązanie:
A. Przychody ze sprzedaży (netto) (a+b)
|
13000,- 5000,- 7000,- |
B. Koszty sprzedanych produktów i towarów (a+b)
|
8500,- 5000,- 3500,- |
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) |
4500,- |
D. Koszty sprzedaży |
1500,-
|
E. Koszty ogólnego zarządu |
|
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) |
3000,- |
G. Pozostałe przychody operacyjne |
0,- |
H. Pozostałe koszty operacyjne |
0,- |
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H) |
3000,- |
J. Przychody finansowe |
200,- |
K. Koszty finansowe |
400,- |
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K) |
2800,- |
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (a-b)
|
70,- 70,- 0,- |
N. Zysk (strata) brutto (L+M) |
2870,- |
O. Podatek dochodowy |
700,- |
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) |
0- |
R. Zysk (strata) netto ( N-O-P) |
2170,- |
CELE I ZADANIA RACHUNKU KOSZTÓW WŁASNYCH
W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Poznanie wysokości i struktury poniesionych kosztów w różnych przekrojach w określonym czasie.
Rachunek kosztów umożliwia odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania: Gdzie koszty zostały poniesione?, W jakiej wysokości?, Na co zostały poniesione - rodzaj poniesionych kosztów?
Kontrola i analiza kształtowania się kosztów według różnych przekrojów analitycznych (wg rodzajów kosztów, wg miejsc powstawania, wg jednostek organizacyjnych itp.). Ponieważ nie ma idealnego wzorca do oceny poprawności kształtowania się kosztów porównuje się je z:
- uzyskanymi przychodami
- kosztami poprzedniego okresu
- kosztami planowanymi
- kosztami innych przedsiębiorstw.
Ustalenie wyniku finansowego i rentowności zarówno całego przedsiębiorstwa, jak też poszczególnych fragmentów działalności podmiotu (poszczególnych rodzajów produktów i usług, poszczególnych rodzajów działalności w przedsiębiorstwie, poszczególnych samodzielnych jednostek organizacyjnych).
Stworzenie podstaw do podejmowania decyzji dotyczących zarówno bieżącej działalności eksploatacyjnej ja też i działalności inwestycyjnej, umożliwiającej dalszy rozwój przedsiębiorstwa.
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH
Rachunek ten zakłada, że wszystkie koszty, jakie poniesione zostały w przedsiębiorstwie w określonym czasie, w którym wyprodukowano określone wyroby, są kosztami tych wyrobów. A zatem cała wartość zużytych czynników produkcji powinna być wchłonięta przez wytworzone wyroby. W ten sposób otrzymuje się rzeczywisty, faktyczny i pełny koszt wytworzonego wyrobu (stan nazwa rachunku).
Rachunek kosztów pełnych oparty jest na kosztach historycznych, czyli kosztach już poniesionych.
Schemat rachunku kosztów pełnych
Metodyka postępowania w tym rachunku obejmuje:
podział kosztów całkowitych na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie;
koszt jednostkowy wyrobu ustalany jest na podstawie pełnego zużycia wszystkich czynników produkcji;
rozliczenia kosztów pośrednich na poszczególne wyroby dokonuje się za pomocą różnych kluczy podziałowych, które mają zapewnić proporcjonalny podział kosztów na wytworzone wyroby.
Model rachunku kosztów pełnych zakłada, że na wysokość całkowitych kosztów przedsiębiorstwa ma wpływ tylko jedna zmienna - wielkość produkcji. Pomija jednak fakt, że w gospodarce rynkowej stopień wykorzystania zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa może być różny, a niekiedy bardzo niski.
W przypadku niepełnego wykorzystywania zdolności produkcyjnej w przedsiębiorstwie z uwagi na barierę popytu spada udział kosztów bezpośrednich w kosztach całkowitych produkowanych wyrobów.
WYSZCZEGÓLNIENIE |
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH (RKP) |
USTALENIE WYNIKU FINANSOWEGO |
Przychody ze sprzedaży - koszt własny sprzedanych wyrobów gotowych = zysk/strata
|
Rachunek kosztów obejmuje:
Pomiar i dokumentację kosztów.
Ewidencję syntetyczną i analityczną kosztów.
Rozliczenie kosztów.
Sprawozdawczość kosztów.
Kalkulację kosztów jednostkowych.
Planowanie kosztów.
Analizę i kontrolę kosztów.
Zalety rachunku kosztów pełnych:
1. Wychodzenie naprzeciw wymogom sprawozdawczości i informacji skierowanych na zewnątrz przedsiębiorstwa, gdyż informuje o całości kosztów, ponoszonych przez przedsiębiorstwo oraz o ich strukturze w odpowiednich przekrojach.
2. Jest on także przydatny w podejmowaniu decyzji długookresowych, ponieważ właśnie w długich okresach czasu istotne jest to, aby przychody pokryły wszystkie koszty własne przedsiębiorstwa (bezpośrednie i pośrednie).
Wady rachunku kosztów pełnych:
1. Pośrednie koszty produkcyjne dzielone są według klucza. Pośrednie koszty produkcyjne jakie ponosi przedsiębiorstwo są niezależne od wielkości produkcji poszczególnych wyrobów i próba ich rozdzielenia na oddzielne wyroby ma charakter sztuczny.
2. Rachunek kosztów pełnych zniekształca wpływ segmentów na wynik na sprzedaży całego przedsiębiorstwa. Podział stałych kosztów wspólnych na zakłady bądź linie produkcyjne nie oddaje w sposób rzetelny ich wpływu na rezultaty finansowe przedsiębiorstwa.
EFEKTYWNOŚĆ FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA
Efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa mierzona jest:
przez porównywanie efektów i nakładów,
przez porównywanie osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów.
W szczególności efektywność wymienioną w p. 2 można ocenić:
za pomocą wielkości bezwzględnych, np. przez porównanie kwoty przychodów i kwoty kosztów,
za pomocą odpowiednich wskaźników, będących relacją kosztów do przychodów (lub odwrotnie).
Efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa scala w sobie dwa obszary działań:
w sferze rynku (przychody),
wewnątrz przedsiębiorstwa (koszty).
Koszty odgrywają zatem ważną rolę w ocenie efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa. Są bowiem płaszczyzną odniesienia uzyskanych przychodów.
Zadanie 3
A. Założenia
W okresie sprawozdawczym:
Wyprodukowano i sprzedano 26 000 sztuk produktów
Cena sprzedaży 15 zł za sztukę
Koszty produkcji 200 000 zł, w tym:
• Koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł (w całości
stałe)
Sprzedano w analizowanym okresie 20 000 szt., a 6 000 szt. pozostało jako zapas końcowy produktów.
B. Polecenie
Ustalić zysk (stratę) okresu oraz wycenić zapas końcowy produkcji w wariancie rachunku kosztów pełnych
C. Rozwiązanie
Przychody ze sprzedaży
20 000 szt. • 15 zł/szt. = 300 000 zł
minus
Koszty produkcji sprzedanej 153 840 zł*
= Zysk brutto I 146 160 zł
minus
Koszty zarządu i sprzedaży 90 000 zł
= Zysk brutto II 56 160 zł
Zapas końcowy produkcji
6 000 szt. • 7,692 zł/szt.** = 46 152 zł
Wyjaśnienia obliczeń: * Koszt jednostkowy produkcji:
** Koszt jednostkowy obliczony jak wyżej.
Zadanie 4 - kontynuacja zadania 3 - następny okres - zapas z okresu poprzedniego
A. Założenia
Załóżmy, że odpowiednie wielkości wynoszą:
Stan początkowy zapasu produktów 6 000 szt.
Produkcja okresu 25 000 szt.
Sprzedaż okresu 30 000 szt.
Stan końcowy zapasu produktów 1 000 szt.
Koszty produkcji okresu bieżącego 230 000 zł
Koszty zarządu i sprzedaży 95 000 zł
Koszty zapasu początkowego wycenione według:
rachunku kosztów pełnych 46 152 zł
Cena sprzedaży 18 zł za sztukę.
B. Polecenie
Ustalić wynik finansowy i wycenić zapas końcowy przy zastosowaniu rachunku kosztów pełnych.
C. Rozwiązanie
Przychody ze sprzedaży
30 000 szt. • 18 zł/szt. = 540 000 zł
minus
Koszty produkcji sprzedanej 267 240 zł*
= Zysk brutto 1 272 760 zł
minus
Koszty zarządu i sprzedaży 95 000 zł
= Zysk brutto II 177 760 zł
Zapas końcowy produkcji
1000 szt. • 8.908 zł/szt.** = 8 908 zł
Wyjaśnienia do obliczeń:
**) Koszt produkcji sprzedanej został obliczony na podstawie kosztu przeciętnego ustalonego według kosztów zapasu początkowego i kosztów okresu bieżącego.
Przebieg obliczeń:
Koszty zapasu początkowego 46 152 zł
plus
Koszty produkcji w bieżącym okresie... 230 000 zł
Razem 276 152 zł
Zapas początkowy 6 000 szt.
Produkcja bieżąca 25 000 szt.
Razem 31 000 szt.
Koszt produkcji sprzedanej:
Koszt jednego produktu:
** Zapas końcowy wyceniony został według przeciętnego kosztu jednego produktu ustalonego wyżej
4
Wyszukiwarka