Temat: Wstęp

Dział: Astronawigacja

Wykładowca: Ignacy Frydecki

Wymogi/Literatura: gablota obok pokoju 223

3 podreczniki:

• Jurdziński, Szczepanek: Astronawigacja,

• B. Grabowski, A. Walczak, Skrypt (A4): Wykorzystanie morskiego rocznika astronomicznego w praktyce nawigacyjne,

• Roczniki (od wykładowcy)

• CD z tablicami HB65 (do wydruku)

Zajęcia obowiązkowe, sprawdzana obecność.

Obiektami nawigacyjnymi są ciała niebieskie:

- Wenus

- Mars

- Jowisz

- Saturn

- Księżyc

- Słońce

- 168 gwiazd

Główny parametr to wysokość astronomiczna.

Układ słoneczny to układ, którego epicentrum jest Słońce. W rozważaniach teoretycznych zakładamy, że ziemia w tym układzie jest kulą o skończonym promieniu równemu promieniowi ziemskiemu. Po zrzutowaniu powierzchni kuli ziemskiej otrzymujemy kulę współcentryczną (sferę niebieską).

Sfera niebieska - kula powstania z rzutowania kuli ziemskiej w przestrzeń kosmiczną, o nieskończenie wielkim promieniu.

Układ geograficzny w zastosowaniu do sfery niebieskiej:

- oś świata

- równik niebieski

Linia pionów - prosta, przechodząca przez obserwatora, środek ziemi i wyznaczająca w przecięciu ze sferą niebieską 2 punkty.

Punkt dokładnie nad głową obserwatora - zenit

Punkt dokładnie pod obserwatorem - nadir

Horyzont astronomiczny - płaszczyzna koła wielkiego prostopadła do linii pionu.

Południk niebieski (świata) - koło wielkie przechodzące przez zenit, nadir oraz bieguny niebieskie - północny i południowy niebieski. Rzut południka miejscowego (lokalnego) na sferę niebieską.

Wysokość biegunowa - łuk południka niebieskiego zawarty między widocznym biegunem, a jego rzutem na płaszczyznę horyzontu astronomicznego. Jest ona równa, co do wartości kątowej, szerokości geograficznej miejsca obserwacji.

Temat: Układy współrzędnych astronomicznych

1. Układ horyzontalny (poziomy)

2. Układ równikowy pierwszy (godzinny)

3. Układ równikowy drugi (ekwinoncjalny)

4. Układ ekliptyczny

5. Układ galaktyczny

Układ współrzędnych horyzontalnych (poziomy)

Koła wierzchołkowe (wertykalne, wertykały):

• Południk niebieski

• Pierwszy wertykał - koło wierzchołkowe, którego płaszczyzna jest prostopadła do koła niebieskiego

• Almukantarat - koło małe, którego płaszczyzna jest równoległa do płaszczyzny horyzontu astronomicznego.

h_s - wysokość astronomiczna (kąt lub łuk koła wielkiego)

Wysokość astronomiczna:

1. kąt, liczony w płaszczyźnie koła wierzchołkowego przechodzącego przez ciało niebieskie od płaszczyzny koła niebieskiego do

2. łuk koła wierzchołkowego przechodzącego przez ciało niebieskie ograniczony płaszczyzną horyzontu i płaszczyzną almukantaratu ciała niebieskiego.

Zawiera się w granicach od
do
:

z - odległość zenitalna

Odległość zenitalna - dopełnienie wysokości astronomicznej do 90 stopni:

1. Kąt liczony w płaszczyźnie koła wierzchołkowego przechodzącego przez ciało

niebieskie do linii łączącej zenit z ciałem niebieskim,

W astronawigacji mamy 3 systemy liczenia azymutów:

1. system pełny (okrężny) - kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego, od północnej części południka niebieskiego, w kierunku na wschód do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie, w systemie liczenia od 0 do 360º; w pełnych stopniach zapisujemy go zawsze jako wartość trzycyfrową, np.:

Azymut w systemie pełnym = namiar rzeczywisty

2. system połówkowy (półokrężny) - kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od widocznej części południka niebieskiego w kierunku na wschód lub na zachód do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie, w systemie liczenia od 0 do 180º; w pełnych stopniach zapisujemy go zawsze jako wartość trzycyfrową + miana połówki, np.:

UWAGA: Widoczna część południka niebieskiego jest zawsze zgodna z mianem

szerokości geograficznej obserwatora,

3. system ćwiartkowy - kąt liczony w płaszczyźnie horyzontu astronomicznego od północnej lub południowej (bliższej) części południka niebieskiego w kierunku na wschód lub na zachód do koła wierzchołkowego przechodzącego przez dane ciało niebieskie, w systemie liczenia od 0 do 90º; w pełnych stopniach zapisujemy go zawsze jako wartość dwucyfrową + miana połówki, np.:

Rzut zenitalny:

- pozycja

---