Wyniki tych badań prezentuje przede wszystkim ,,Słownik języka
starosłowiańskiego”, wydawany w Pradze w latach 1959-1992, przedstawiający także, co najważniejsze, wszystkie przypadki wystąpienia interesujących nas terminów w tekstach słowiańskich. Ustalenia badawcze prezentuje także „Słownik języka ruskiego XI-XVII wieku”, wydany przez Instytut języka rosyjskiego Akademii Nauk ZSRR. Nie do
przecenienia są także poszczególne hasła „Etymologicznego słownika języków słowiańskich” poświęconego zasobowi prasłowiańskiemu, redagowanego przez Olega Trubaczewa.

Problem nazw - apelatywów władców pojawia się w pracach wielu językoznawców, z polskich wypadnie wskazać przede wszystkim Leszka Moszyńskiego i Tomasza Czarneckiego. W pracach językoznawców zwykle najwięcej miejsca poświęca się etymologii poszczególnych tytułów, zdecydowanie rzadziej podnoszony jest problem ich funkcjonowania

i znaczenia praktycznego. Przyznać trzeba jednak, że kwestie związane z etymologią są coraz częściej postrzegane jako nad wyraz istotne w badaniach historycznych. Bohumil Vyekpěl uznał ostatnio, że etymologia powinna być uznana za jedną w nauk pomocniczych historii,

gdyż dotyczy jednego z podstawowych nośników źródeł — języka.

Wpływy bizantyjskie wywarły mocne piętno także na kulturze politycznej Słowian. Cesarstwo było przecież jedynym ustrojem zorganizowanym w tak zaawansowany sposób. Stosunek Słowian do Bizancjum był dwojaki - z jednej strony możemy mówić o fascynacji wspaniałością i potęgą, z drugiej zaś strony widzimy ciągłe parcie na południe w celu złupienie i zawładnięcia krajem, ludźmi i bogactwami.

Interesujące jest tu określenie Presiana (Persian- Zwinica) jako archonta z mocy Boga, gdy on sam jest poganinem. Obok głównego chana Presiana, określonego jako „archont” występuje tu bułgarski termin „kavchan”. To interesujące świadectwo przenikania terminów greckich i bułgarskich oraz kultury i religii. Jako archonci na inskrypcjach występują Borys, Symeon i Omurtag.

W literaturze zwracano niejednokrotnie uwagę na niejednoznaczność i niejasność
określającego Chatzona tytułu. Zwykle uważa się go za naczelnika jednego z biorących udział w oblężeniu Tesaloniki plemion, może powołanego na wodza całej koalicji. Koalicja ta
miała być jednak związkiem efemerycznym, powołanym dla realizacji doraźnych celów militarnych. Zofia Kurnatowska oraz Orde Ivanoski widzą go w roli wodza 5 plemion oblegających miasto. A zatem powstaje pytanie,czy Chatzon był wodzem jednego
plemienia, czy też jakiegoś szerszego związku.

Gdybyśmy spojrzeli baczniej na tekst „Cudów św. Dymitra” i przyjrzeli się użytym tam określeniom słowiańskich władców, dostrzeglibyśmy brak konsekwencji w używanej terminologii. Jeden ze słowiańskich władców - Prebud - książe Rynchinów występuje w

tekście z tytułem „regos” „ryks”, _(„ρήζ” i ρηɣóς”₎ . Podobnie autor określa książąt Drogowitów -,,Δρоνɣоνßιτώv ρήɣες ".

A. Poppe nie zauważył, że podobnej zmiany redaktor zwodu dokonał w przywołanym fragmencie o podziale łupów. W wersji Latopisu hipackiego brzmi, już bez wymieniania poszczególnych grodów, następująco: „по тѣмь бo гopoдoмъ cѣдѧxy кнѧзь пoдъ Oльгoм҄ cyщe”

Slovník jazyka staroslověnského — Lexicon linguae palaeoslovenicae, Praha 1959 -1997.

Cлoвapъ pyccκoгo язъɪκa XI-XVIIвв, Moskwa 1975 - nadal.

Этимoлoгичecкий cлoвapь cлaвянcких яэьɪков: Пpacлавский лeксческий фонд, red.
O.H. Tpyбaчeв Moсквa 1976 - nadal

B. Vykepěl, Studie k šlechtickým titulům v germánských, slovanských a baltských jazycích. Etymologie jako pomocná věda historická, Brno 2004, s. l6nn.

D.Obolensky, Byzantium and the Slavic world, w: Byzantium, a World Civilization, red.

A.E. Laiou, H.Maguire, Dumbarton Oaks, Washington 1992, s.37-48.

J. Фepлyra, Bизaнтиja и пocтaнaк нajpaниjиx jyжнословенских дpжкaвa, Беогpaд 1966:

A. Avenarius, Byzantská kultúra v slovanskom prostredí v 6. až 12. storoči. K problému recepcie a transformácie, Bratislava 1992; tegoż, Die byzantinische Kultur und die Slawen. Zum Problem der Rezeption und Transformation (6. bis 12. Jahrhundert), Vienna 2000.

Podobnie w żywocie św. Błażeja z Amorion nazywa się Borysa „archont z łaski boga (ó лρώτoς έи Θεoύ áρχωv)” . Jego bojarowie występują tam pod nazwą - έθνάρχαι . Żywot św. Błażeja, cap. 10, Testimonia 106, s.334; GIBI t.5, s.16.

„Ochrzcił się z mocy Boga archont Bułgarii Borys nazwany imieniem Michał...”
Testimonia, 106, s.10n.

„Symeon z mocy boga archont Bułgarów” Testimonia 106, s.12.

„Kan Sybirgi Omurtag na ziemi gdzie się urodził jest archontem z mocy Boga”, Testimonia. 106, s.12.

P. Lemerle, Les plus anciens recueils des miracles de Saint Démétrius et la pénétration des Slaves dans les Balkans, Paris 1981, t.2, s.87, 184; V.Popović, Aux origins de la slavisation des Balkans, La constitution des premières Sklavinies Macedoniennes vers la fin du Vie
siӗcle, w:Comptes rendus des sèannces de l'Academie des Inscriptions et Belles Lettres. Comptes rendues Januar-März, Paris 1980,. s.254 P. 230-257.

H.Łowmiański, Początki Polski, t.2, Warszawa 1964, s.394.

Z.Kurnatowska, Słowiańszczyzna południowa, Wrocław etc. 1977, s.82; O.Ивaнocки, Бoρбитe Maкeдoнcкитe Cлoвeни зa зaвлaдyвaнииe гpaдoт Coлyн, Глacник нa
Инcтитyтoт зa нaционaлнa иcтоpиja, t.3 Cкопje 1959, s.254.

Miracula sanctii Demetrii, Testimonia 63, s.191, 193.

Tamże, s.199.

PSRL T. 2, ad 907 szpalta 22.

---