ZAGADNIENIA OGÓLNE

ZAKRES OBOWIĄZYWANIA KPA

I. Postępowanie regulowane przez kpa

II. Ogólne postępowanie administracyjne

III. Inne postępowania regulowane przez kpa

Wydawanie zaświadczeń

Sprawy skarg i wniosków

ZASADY OGÓLNE

I. Założenia postępowania ogólnego

• z reguły dwa podmioty (organ i strona), a postęp. nie jest skoncentrowane (=wiele czynności dokonywanych niepublicznie, w dłuższym czasie) → proces inkwizycyjny (przeciwieństwo zasady skargowości);

• w celu szybkości i niskich kosztów;

• by wyeliminować negatywne efekty wprowadzone gwarancje dla strony;

• organ:

• wszczyna z urzędu (czasem też przy wnioskowych);

• zbiera materiał dowodowy → strona nie decyduje o zakresie materiału dowodowego;

• rozstrzyga sprawę → strona nie decyduje o terminach zakończenia postępowania i wydania decyzji;

II. Pojęcie zasad ogólnych

• pojęcie „zasady ogólne” może dot. jedynie reguł dot. modelu, ale też stanowiących wytyczne działania organów;

III. Omówienie zasad ogólnych

Zasada praworządności (art. 6 i 7)

• podstawowa zasada państwa prawa - w oparciu o nią powstały pewne założenia i zasady:

• decyzja tylko na podstawie ustawy;

• organ kieruje całym postęp. i nawet tam gdzie dyspozytywność stron, to może np. odmówić cofnięcia odwołania, jeśli miałoby ono prowadzić do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny;

• naruszenie tej zasady zagrożone sankcją nieważności decyzji adm. (gdy bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa - art. 156 § 1 pkt 2);

• nadużycie prawa lub użycie prawa w celu innymi niż zostało ono ustanowione, np. odmowa wydania zezwolenia w celu wymuszenia wywiązania się z innych zobowiązań → ukształtowane na bazie orzecz. Conseil d'Etat (detournement de pouvoir);

Zasada prawdy obiektywnej

• to obowiązek organu do podjęcia wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego (art. 7) → to podstawowa zasada współczesnego postępowania, nie tylko adm.;

• to wymóg oparcia decyzji na okolicznościach faktycznie istniejących, co przejawia się w wymaganiach dowodowych (w tym zasada swobodnej oceny dowodów);

• czasem przepisy szczególne wskazują na listy dokumentów, których przedłożenie jest obowiązkowe, co ukierunkowuje postępowanie;

Zasada oficjalności

• nie jest zapisana w kpa, ale przewija się w jego uregulowaniach (jest przeciwieństwem zasady dyspozytywności) → powierzenie decyzji co do zakresu postępowania, zbieranego materiału organom adm.;

• przejawy:

• możliwość wszczęcia z urzędu też w sprawach wnioskowych (art. 61 § 2);

• obowiązek zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego (art. 77 § 1);

• możliwość kontynuowania postęp. mimo cofnięcia wniosku (art. 105 § 2);

• tonowana elementami dyspozytywności → ale to tylko elementy, bo strona nie decyduje o istnieniu postępowania, a nawet możliwe jest w postępowaniu odwoławczym przyjęcie rozwiązania niekorzystnego dla strony;

• ma jednak wiele uprawnień, np. obowiązek uwzględnienia wniosku strony o przeprowadzenie dowodu (art. 78 § 1);

Zasada czuwania przez organ adm. nad interesem strony i innych osób biorących udział w postępowaniu

• wiąże się z ideą procesu inkwizycyjnego (organ = f. sędziego+skarżącego+obrońcy) oraz z zasadą oficjalności oraz z zasadą uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli;

• art. 9:

• należyte informowanie strony o okolicznościach faktycznych i prawnych;

• czuwanie aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa;

• przejaw udzielanie stronom niezbędnych wyjaśnień i wskazówek;

• też odpowiednie pouczanie strony, np. o możliwości odwołania, a w razie błędnego (art. 112) nie może to szkodzić stronie;

• ważne że dot. to też innych osób uczestniczących;

• ta zasada ogranicza stos. zasady ignorantia iuris nocet (tak też NSA, szczególnie w zakresie niepublikowanych przepisów w urzędowych zbiorach);

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu

• art. 10 → cel: eliminacja negatywnych skutków procesu inkwizycyjnego, by strona była podmiotem, a nie przedmiotem postępowania → to uprawnienie strony, a nie obowiązek;

• przejawem → obowiązek zawiadamiania o wszczęciu postępowania, zawiadomienia o przysługujących stronie prawach (dostęp do akt, zadawanie pytań świadkom), zawiadomienia o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu i in.

• te uprawnienia zabezpieczone poważną sankcją → art. 145 § 1 pkt 4 - obowiązek wznowienia postępowania, gdy strona bez swej winy nie brała udziału w postępowaniu;

• zasada jawności wewnętrznej (względnej jawności) - prawo dostępu strony do akt;

Zasada pisemności

• konsekwencja procesu inkwizycyjnego;

• albo w formie pisemnej albo ustne przesłuchanie połączone z protokołem → art. 14;

Zasada dwuinstancyjności

• to przysługujący stronie środek odwoławczy od decyzji wydanej w I inst. → art. 15;

• wyjątki:

• decyzje centralnych organów adm.;

• samorządowe kolegia odwoławcze wydane w I inst.;

• w tych przypadkach prawo do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ale to wątpliwy substytut odwołania, bo to wciąż ten sam organ;

Zasada sądowej kontroli legalności decyzji adm.

• art. 16 § 2, ale jej realizacji poświęcone odrębne ustawy;

• w pełni przywrócona dopiero w 1990 r.

Zasada trwałości decyzji adm.

• istotna dla zapewnienia pewności prawa, ale w postęp. adm. trwałość decyzji jest bardziej ograniczona niż w postęp. sądowym

• art. 16 § 1 wyraża tę zasada, a w dalszym przepisach ograniczenia:

• decyzje wadliwe, co prowadzi do wznowienia postęp. lub stwierdzenia nieważności lub ich uchylenia;

• decyzje bezprzedmiotowe lub wydane z zastrzeżeniem warunku, który nie został dopełniony;

• decyzje, na mocy których strona nie nabyła żadnego prawa;

• nabyła prawo, lecz godzi się na zmianę sytuacji;

• tzw. wywłaszczenie decyzji;

• dopuszczalne przez kpa prostowanie błędów i pomyłek lub uzupełnianie treści;

• to wyjątki, więc nie można interpretować rozszerzająco;

• dot. decyzji ostatecznych, ale faktycznie obejmuje okres od momentu doręczenia/ogłoszenia stronie, bo art. 110 (organ jest nią związany od tej chwili);

• fakt prawomocności nie ma znaczenia dla możliwości jej wzruszenia gdy przewiduje to kpa;

Zasada szybkości postępowania

• art. 12 i art. 35 → w tym celu wprowadzono terminy do rozpatrzenia spraw, a przy sprawach niewymagających zbierania dowodów - niezwłocznie;

• słabo zabezpieczona w kpa:

• słabe sankcje dla urzędnika;

• strona ma zażalenie i tzw. skargę na bezczynność;

• postulat (tak jak w niektórych innych państwach) - nie załatwienie w terminie = odmowa załatwienia i wtedy normalnie środki jak przy decyzji negatywnej;

• terminy to terminy maksymalne, więc jeśli organ może szybciej to jest do tego zobow. tą zasadą;

Zasada nakłaniania do ugody

• zamiast decyzji adm. ugoda, gdy strony są w sporze, ale stosunkowo mała liczba spraw, w których występują strony w sporze;

• art. 13 i dział II;

Zasada przekonywania

• art. 11 - organ powinien wyjaśnić stronom zasadność przesłanek. którymi się kierował, by doprowadzić do wykonania przez stronę decyzji bez konieczności stos. środków przymusu;

• dot. też decyzji w ramach uznania adm.;

Zasada pogłębiania zaufania obywateli

• art. 8 → ta zasada = przesłanka do oceny działania organów adm.;

• początkowo wprowadzony jako wyraz tendencji uspołeczniania administracji, potem NSA zaczął go traktować jako podstawę do uchylania decyzji, których uchylić nie można było na innej podstawie, ale które były naganne;

• z K z 1952 r. NSA wywnioskował też zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa, zbliżoną do tej;

• kształtuje standardy uczciwego postępowania, np. uchylenie decyzji wydanej na podstawie nowo wydanego rozp., gdy wcześniej było składane przyrzeczenie;

Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli

• art. 7 in fine → również w wielu innych przepisach kpa, ale tez prawa materialnego;

• też jest ona używana do oceny postępowania organów adm.;

• początkowo miała ona inny wydźwięk → organ powinien kierować się interesem społecznym uzgodnionym z interesem stron → NSA odwrócił tę interpretację: załatwić sprawę zgodnie z słusznym interesem obywatela, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społ, ani nie przekracza to możliwości organu wynikających z jego kompetencji;

• zakres ochrony interesu indyw. do granic kolizji z interesem społ.;

• ta interpretacja mocniej chroni interes indyw. i krępuje swobodę organów, niż dzieje się to w innych krajach;

• zasada ta ogranicza działania organów w ramach uznania adm., gdyż są związane przez ten nakaz;

• w państwa o nieskodyfikowanym postęp. adm. tzw. zasady ogólne odgrywają znaczną rolę (szczególnie zasady wypracowane przez fr. Radę Stanu);

PODMIOTY ORZEKAJĄCE

ORGANY ADMINISTRACJI

I. Pojęcie organu administracji w kpa

• organ adm. publ. → nie tylko organ adm. rząd., ale też sam. teryt. i in. organy wyk. funkcje zlecone (sporne czy też fundacje i spółki prawa handlowego, ale wyliczenie z art. 1 pkt. 2 jest przykładowe);

• organ osoby prawnej → wew. jedn. org. danej osoby, wyposażona w uprawnienie do wyrażania woli podmiotu, a upoważnienie to opiera się na obowiązującym prawie, a nie na pełnomocnictwie (=kompetencja);

• ważne odróżnienie organów od różnego rodzaju jedn. org. (np. minister = organ; ministerstwo = aparat pomocniczy);

• upoważnienie do wydawania decyzji w imieniu organu = decyzja organu; np. art. 268a kpa (forma pisemna; kierownik danej jedn., w imieniu organu, w określonym zakresie, dot. m.in. decyzji, postanowień i zaświadczeń);

• też inne przepisy;

II. Organy wyższego stopnia i organy naczelne

• np. art. 127 § 2 - odwołanie rozpatruje organ wyższego rzędu; art. 161 § 1 - minister może uchylić w określonych sytuacjach każdą decyzję;

• z reguły przepisy ustaw powołujących dany organ rozstrzygają kwestie wzajemnej podległości, ale w razie wątpliwości w kpa jest art. 17 - organy wyższego stopnia:

• dla organów jedn. sam. teryt. - sam. kolegia odwoławcze (chyba że ustawa);

• dla wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie;

• dla in. organów adm. publ. innych niż w/w - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe nadzorujące;

• dla organów org. społ. - odpowiednie organy wyższego stopnia tych org., a w razie ich braku organ państwowy nadzorujący;

• nowela kpa i ustawy o adm. rząd. w woj. z 2000 r. → wojewodowie też, jeśli szczeg. ustawa tak (ustawa o adm. rząd. w woj.);

• ta nowela - art. 3 ust. 2 - odwołania w sprawach z adm. rząd. należące do jedn. sam. teryt.. wszczęte po 1.1.1999 i nie zakończone decyzją ostateczną podlegają odwołaniu do sam. kolegiów odwoławczych, chyba, że ustawa inaczej;

• na podstawie ustaw sam. i ustawy kompetencyjnej (weszły w życie 1.1.1999) oraz najnowszych przepisów:

• dla organów gminy (wójt ...) - sprawy własne - sam. kolegia odwoławcze, a w sprawach zleconych, gdy ustawa szczeg. tak to wojewoda;

• (usp) dla organów powiatu (starosta, zarząd powiatu) - do sam. kolegium odwoławczego, chyba że ustawa inaczej (inaczej np. art. 90, 97, 99, 137 i inne tzw. ustawy kompetencyjnej - do wojewody);

• (usp) dla związków powiatów do sam. kolegiów odwoławczych, chyba że ustawa inaczej - wojewoda;

• dla organów gminnego i powiatowego sam. teryt. w spr. szkół publ., zakładanych i prowadzonych przez os. pr. i fiz. oraz w spr. obowiązku szkolnego - kurator oświaty jako organu wyższego stopnia wg kpa (działa w imieniu wojewody) (ustawa o systemie oświaty);

• (usw) dla marszałka woj. do sam. kolegium odwoławczego, a w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z wojewodą do właściwego ministra;

• (usw i AdmRzWU) dla wojewody - minister właściwego działu;

• (AdmRzWU i Iust.komp.) dla kierowników zespolonej służby, inspekcji lub straży (np. inspektora handlowego, kuratora oświaty, wojewódzkiego komendanta Policji itd.) działających z mocy ustawy w imieniu wojewody albo w imieniu własnym → organ wyższego stopnia danej służby (Główny Inspektor Inspekcji Handlowej, Komendant Główny Policji, minister edukacji);

• tzw. ustawa kompetencyjna (Iust.komp) zawiera wiele postanowień dot. organu wyższego stopnia, ale brak jest precyzyjnego, generalnego, umieszczonego w jednym miejscu rozstrzygnięcia tej kwestii;

• czasem funkcje organu wyższego stopnia organom szczególnym - np. zaskarżenie decyzji w sprawach antymonopolowych i decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

• art. 18 - organy naczelne (K z 1997 r. nie posługuje się tym terminem, posługiwała się nim K z 1952):

• dla organów adm. rząd., organów jedn. sam. teryt. (nie dot. sam. kolegiów odwoławczych) oraz organów państwowych i sam. jedn. org. - Premier i właściwi ministrowie;

• dla organów państwowych innych niż w/w - odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania;

• dla organów org. społ. - naczelne organy tych org., gdy brak to premier lub właściwy minister nadzorujący;

WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW ADMINISTRACJI

I. Pojęcie właściwości

• właściwość to zdolność prawna organu adm. do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postęp. adm. → kompetencja organu adm., czyli powierzenie danemu organowi rozstrzygania spraw w postęp. adm.;

• 2 postacie tego powierzenia:

• ustawa tak stanowi;

• ustawa przewiduje, że kompetencja jednego organu mogą zostać przeniesione (właściwość delegacyjna) - rzadko, bo zasada nieprzenoszenia kompetencji;

• stała delegacja;

• delegacja do określonej sprawy (np. gdy organ właściwy został wyłączony);

Właściwość rzeczowa

• powierzenie danemu organowi załatwiania pewnego typu spraw adm.;

• kpa rozstrzyga o tej właściwości tylko w zakresie niektórych kwestii proceduralnych - organ właściwy do podjęcia decyzji o wznowieniu postępowania, stwierdzeniu nieważności;

• art. 20 - właściwość rzeczową organu adm. publ. ustala się według przepisów o zakresie jego działania → dot. to ustaw z zakresu prawa materialnego, a nie aktów (jak rozp. RM o zakresie działania poszczególnych ministrów) określających ogólnie zadania organu;

• czasem też przepisy powołujące organy określają pewne ich kompetencje;

• przepis kompetencyjny musi wskazywać:

• dziedzinę administracji, której dotyczy;

• jaka ma być treść i forma działania organu (decyzja czy czynność mat.-tech.);

• w jakim wypadku działanie to musi/może być podjęte;

Właściwość instancyjna

• podobnie określana jak w/w - prawo materialne - jaki pion organów właściwy, a nawet który dokładnie jest właściwy w I instancji, ale z reguły prawo materialne nie określa organów II inst., chyba że to inny organ niż wynika z kpa (i ustawy kompetencyjnej czy noweli z 2000);

• kpa nie wymienia tej właściwości traktując ją jako element właściwości rzeczowej;

• w sprawach proceduralnych kpa określa w. instancyjną np. poprzez wskazanie jakie sprawy załatwiają organy wyższego stopnia i naczelne (patrz wyżej) → organy te są właściwe do rozpatrywania odwołań i innych funkcji przyznanych przez kpa, chyba że przepis szczególny inaczej;

• dla rozstrzygnięć wydanych przez organy przedsiębiorstw - organ wyższego stopnia to organ założycielski;

Właściwość miejscowa

• to właściwość organu do działania na określonym fragmencie terytorium kraju (z reguły jednostka podziału podstawowego lub specjalnego);

• kpa w art. 21 określa zasady tej właściwości:

• w spr. dot. nieruchomości i zakładów pracy → miejsce położenia (większej części) nieruchomości czy prowadzenia zakładu;

• w pozostałych sprawach → organ miejsca zamieszkania/siedziby, w razie braku miejsca pobytu;

• gdy nie można ustalić na podstawie w/w reguł to tam gdzie wystąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postęp., a gdy nadal nie można to organ właściwy dla dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy;

• art. 26 § 2 → w pewnych przypadkach (wyłączenie organu, a organ nadrzędny wyznacza inny podległy sobie organ) możliwe powierzenie organowi z zasady niewłaściwemu powierzenie zgodne z ustawą = organ staje się właściwy;

II. Powierzenie wykonywania kompetencji

• delegacja kompetencji ≠ powierzenie wykonywania kompetencji danego organu:

• innemu organowi lub jedn. org.;

• podległemu pracownikowi;

• to rodzaj pełnomocnictwa adm. - w zakresie sam. teryt. i adm. rząd. terenowej, np.:

• (usg) rada gminy → organy wykonawcze sołectw/osiedli do załatwiania spraw indyw. z zakresu adm. publ.;

• (AdmRzWU) wojewoda pracownikom urzędu wojewódzkiego (nie z aparatu pomocniczego kierowników);

• (usw) marszałek woj. - wicemarszałkom, pozostałym członkom zarządu woj., pracownikom urzedu marszałkowskiego i kierownikom woj. sam. jedn. org. ;

• (usp) starosta;

• gdyby nie można byłoby upoważnić każda decyzja musiała by być podpisywana przez odpowiednią osobę → dlatego art. 268a - forma pisemna; pracownik kierowanej jedn. org. do załatwiania spraw w jego imieniu, w ustalonym zakresie (w szczeg. decyzje, postanowienia, zaświadczenia);

• podobny w usg - wójt swoich zastępców i in. pracowników urzędu gminy (decyzji adm.);

• też w usp i usw oraz w AdmRzWU;

• nie staje się organem, tylko decyzje przez niego wydane jakby wydał je organ;

• w praktyce uznaje się, że powierzanie udzielane przez organy jednoosobowe, a nie kolegialne → orzecz. NSA w sprawie skreślenia z listy maklerów - właściwa jest Komisja Pap. Wart., a nie jej przewodniczący;

III. Skutki naruszenia przepisów o właściwości

• art. 19 → przestrzeganie właściwości z urzędu jest obowiązkiem organu → kpa mówi o w. miejscowej i rzeczowej, ale dot. to też instancyjnej, gdyż:

• kpa traktuje ją jako element w. rzeczowej;

• w chwili wydania kpa (1960) nie był jeszcze tak ugruntowany pogląd, że dewolucja kompetencji (tzn. przejęcie rozstrzygnięcia sprawy przez organ wyższego stopnia) = takie samo działanie niewłaściwe, jak w razie w. rzeczowej czy miejscowej;

• skutek nieprzestrzegania (nieważne której) → nieważność decyzji adm. (art. 156 § 1 pkt. 1) → potwierdzone w orzecz.;

IV. Spory o właściwość

• w kpa brak mechanizmu ustalania organu właściwego (oraz brak ustalenia organu kompetentnego do ustalenia właściwości - w ogr. stopniu może to być TK) → kpa ustala tylko mechanizm rozstrzygania sporów o właściwość;

Spory między organami administracji (w tym między organami samorządu terytorialnego)

• zasada (ale są wyjątki) - organ wyższego stopnia → ale w kpa kazuistyczne wyliczenie w art. 22 § 1:

• między organami jedn. sam. teryt. (z wyjątkiem niżej wymienionych) → wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku sąd adm.;

• między kierownikami tego samego powiatu (dział. w imieniu własnym/starosty) → starosta;

• między organami adm. zespolonej w jednym woj. niewymienionymi wyżej → wojewoda;

• między organami jedn. sam. teryt. w różnych woj. w sprawach z adm. rząd. → MSWiA;

• między wojewodami oraz organami adm. zespolonej w różnych woj. → MSWiA;

• między wojewodą a organami adm. niezespolonej → MSWiA w porozumieniu z organem nadzorującym nad organem w sporze z wojewodą;

• między organami adm. publ. innymi niż w/w → wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku MSWiA;

• między organami adm. publ. (gdy jeden z nich to Min.) → premier;

• (AdmRzWU) premier → właściwy gdy jedną ze stron jest Min., między wojewodami, między wojewodą a właściwym Min.;

• do sporów woj.-woj. może upoważnić MSWiA (działa w imieniu premiera);

• w kpa brak określenia trybu i formy → analogia na podstawie innych sporów kompetencyjnych w trybie kpa, a rozstrzygnięcie w formie decyzji adm., bo:

• rozstrzyganie tych sporów uregulowane w kodeksie;

• dot. interesów prawnych strony (więc nie jest to sprawa wew. adm.);

• art. 23 → czynności niecierpiące zwłoki → do czasu rozstrzygnięcia sporu organ gdzie wynikło zdarzenie podejmuje te czynności ze względu na interes społ. lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu (= z mocy przepisy staje się właściwy);

• z reguły zawieszenie do czasu zakończenia sporu (art. 97 § 1 pkt 4);

• spór między jedn. wew. urzędu (np. departamentami) to nie spór o właściwość;

Spory między organami administracji rządowej a organami jednostek samorządu terytorialnego

• art. 22 § 2 i 3 → rozstrzyga sąd adm. → z wnioskiem może wystąpić strona, organ jedn. sam. teryt. lub adm. rząd. (sporne), MSWiA, Min. Sprawiedliwości; Prokurator Gen., RPO;

WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA ORAZ ORGANU OD UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU

• dla zapewnienia bezstronności (kpa dalej idzie niż kpc) → instytucja ta opiera się na zasadzie nemu iudex in causa sua, oraz wiąże się z zasadą prawdy obiektywnej;

• może stanowić problem w małych społecznościach przy masowych decyzjach;

• wyłączenie → powinien wstrzymać się od wszelkich czynności z wyjątkiem czynności niecierpiących zwłoki ze względu na interes społ. lub ważny stron (art. 24 § 4);

• wyłączenie w sprawie = nie tylko nie może wydawać decyzji, ale też brać udziału w postęp.;

• w razie podjęcia decyzji przez wyłączonego pracownika/organ → obligatoryjne wznowienie postęp., a w razie udziału nie powoduje obligatoryjnego wznowienia, ale to z reguły naruszenie przepisów, które ma istotny wpływ na wynik sprawy (= uchylenie przez sąd adm.);

• wyłączenie:

• pracownika lub członka organu kolegialnego:

• z mocy ustawy;

• w drodze postanowienia;

• organu adm.;

I. Wyłączenie pracownika

• art. 24 → pracownik (członek organu kolegialnego - art. 27) z mocy ustawy wyłączony w sprawie:

• w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;

• swego małżonka (też po rozwiązaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia;

• osoby zw. z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli (też po ustaniu);

• w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób w/w;

• w której brał udział w niższej instancji, w wydaniu zaskarżonej decyzji;

• dot. również sytuacji wniosku o ponowne rozpatrzenie, gdy odwołanie jest niedopuszczalne, ale nie oznacza to konieczności wyłączenia tego pracownika w wypadku postępowania w sprawie wznowienia postęp.;

• z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne;

• w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej;

• w drodze postanowienia (art. 24 § 3 - choć brak określenia formy, ale doktryna jest jednolita) → w każdym wypadku gdy zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w kpa, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika;

• obligatoryjne, a odmowa i ten pracownik/członek wydał decyzję = obowiązek wznowienia postęp.;

• wydaje bezpośredni przełożony/przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia → i wyznacza innego pracownika;

• z urzędu, na wniosek strony lub pracownika/członka;

• nie przysługuje zażalenie;

• gdy w razie wyłączenia członków organu kolegialne brak quorum = jak wyłączenie organu;

• gdy dot. sam. kolegium odwoławczego wtedy MSWiA wyznacza inne sam. kolegium odwoławcze;

II. Wyłączenie organu administracji

• gdy sprawa dot. interesów majątkowych:

• kierownika organu, małżonka, krewnych, powinowatych (do 2'giego stopnia), osób przysposobionych (kuratela/opieka) → organ wyższego stopnia;

• osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego stopnia (i in. osób w/w) → organ wyższego stopnia nad organem, w którym dana osoba zajmuje stanowisko kierownicze;

• gdy jest to Min. lub prezes sam. kolegium odwoławczego → premier wyznacza organ właściwy;

• organ, który stał się właściwy może wyznaczyć inny podległy sobie organ;

• orzecz. NSA → wyłączenie = niemożność upoważnienia pracownika;

---