Temat: Marcin Luter.
Luter Marcin, Martin Luther (1483-1546), duchowny, niemiecki reformator Kościoła zachodniego. Od 1497 znajdował się pod wpływem Braci Wspólnego Życia, ruchu odnowy w średniowiecznym katolicyzmie. W 1505 wstąpił do zakonu augustianów.
Zajmował się filozofią Aureliusza Augustyna () i , egzegezą Listu do Rzymian i Listu do Galatów. Po złożeniu ślubów zakonnych i przyjęciu święceń kapłańskich został wykładowcą na uniwersytecie w Wittenberdze, a potem w Erfurcie. Od 1512 profesor teologii na Uniwersytecie Wittenberskim. Wykładając w latach 1512-1517 Księgę Psalmów, List do Rzymian, List do Galatów i List do Hebrajczyków odkrył biblijną naukę o usprawiedliwieniu dzięki łasce przez wiarę w.
Podstawowe założenia nauki Lutra:
W 1517 wezwał teologów do debaty w sprawie odpustów i innych nadużyć w Kościele. Za czyn ten został ekskomunikowany przez. Obłożony klątwą sformułował trzy podstawowe zasady:
1) jest najwyższym autorytetem w sprawach wiary i życia chrześcijańskiego i nie może ona podlegać dogmatycznym interpretacjom ani papieża, ani instytucji Kościoła.
2) człowiek jest usprawiedliwiony przed Bogiem jedynie dzięki łasce przez wiarę.
3) każdy wierzący ma bezpośredni dostęp do Boga, z czego wynikają dwa wnioski natury praktycznej:
A) spowiedź jest wymysłem i służy nie wierze, lecz interesom Kościoła, zaprzecza bowiem bezpośredniej możności obcowania z Bogiem.
B) każdy wierzący jest kapłanem (powszechne kapłaństwo wierzących).
31 X 1517 Luter przybił na drzwiach katedry w Wittenberdze 95 tez potępiających handel odpustami uprawiany przez dominikanina J. Tetzela. Datę tę uważa się za początek reformacji na zachodzie Europy.
Dla Lutra chrystianizm ma znaczenie, jest religią zbawienia, uwolnienia od grzechu, zbawczej łaski, usprawiedliwiającej grzesznika w oczach Boga. Luter nie odrzuca społecznego charakteru christianizmu, nie zrywa z pojęciem instytucji Kościoła, pragnie jedynie, by Kościół poddał się jedynemu autorytetowi - Biblii.
Nie odrzuca również sakramentalno-obrzędowego kultu, pragnie go tylko zreformować. Broni doktryny o obecności ciała i krwi Chrystusa w chlebie i winie konsekrowanych podczas uczty eucharystycznej (co go różni od), przy czym obecność tę pojmuje jako współistnienie postaci eucharystycznych z fizycznym ciałem Chrystusa (co go różni od oficjalnej doktryny katolicko-scholastycznej).
Najważniejsze dzieła Lutra:
Biblia przełożona przez Lutra na język niemiecki ośmieliła wielu twórców do przekładu jej na języki narodowe i swobodnego czerpania inspiracji twórczych z jej treści, co znalazło wyraz w literaturze okresu.
Do najważniejszych dzieł Lutra należą: Duży i Mały katechizm (1529), Wyznanie augsburskie (Konfesja augsburska) (1530), opracowane wspólnie z innymi teologami, a zwłaszcza z F. Melanchtonem, Artykuły Szmalkaldzkie (1537).
Pierwsze ośrodki luteranizmu zawiązały się w Polsce szlacheckiej w XVI w. W 1518 dominikanin Jakub Knade wygłaszał w Gdańsku kazania w duchu reformacji. W uniwersytecie w Królewcu wykładali polscy luteranie: S. Rapagelan (Rafajłowicz) i A. Kulwa (Kulawiec).
Luteranizm przyjęła w XVI w. ludność Śląska Cieszyńskiego, rządzonego przez Wacława Adama z rodu Piastów. Do dziś jest to największe skupisko ewangelików polskich. Na sejmie piotrkowskim w 1555 ewangelicy polscy - luteranie i kalwini - domagali się zgodnie reformy w Kościele. W 1563 dokonano przekładu słynnej Biblii brzeskiej, zwanej Biblią radziwiłłowską. W 1632 ukazał się protestancki przekład zwany Biblią gdańską.
W 1725 głośna stała się "sprawa toruńska". Wtedy to trybunał sądowy skazał luteranina Z. Unruga na wyrwanie języka i obcięcie prawicy za "wygłaszanie bluźnierstw". Rok wcześniej luteranom w Toruniu odebrano kościół, drukarnię i gimnazjum.
Poważną rolę w życiu społecznym kraju odgrywali luteranie w okresie oświecenia. O patriotycznym zaangażowaniu luteran świadczy ich udział w powstaniach narodowych 1830 i 1861. Udział ewangelików zaznaczyli w pracach polskiego powstańczego Rządu Narodowego 1861-1863: B. Szwarce, kurierki Heurichówny, K. Ruprecht i E. Jurgens. Wyznawcy Kościoła ewangelicko-augsburskiego, w tym jego duchowieństwo, byli ze szczególnym okrucieństwem traktowani przez hitlerowców.
Dziś Kościół ewangelicko-augsburski w Polsce należy do Polskiej Rady Ekumenicznej. W 1985 obejmował 6 diecezji: warszawską, cieszyńską, katowicką, mazurską, pomorsko-wielkopolską oraz wrocławską. Posiadał 121 parafii, 177 stacji kaznodziejskich, 178 kościołów, 153 kaplice, 198 punktów katechetycznych. Od 1954 posiada Chrześcijańską Akademię Teologiczną. Diakonat w Dzięgielowie kształci i wychowuje siostry diakonisy, które pracują w szpitalach jako pielegniarki, kierują domami opieki.
Główne elementy doktryny Marcina Lutra
jedynym źródłem wiary jest Biblia,
uznawał dwa sakramenty - chrztu i komunii,
propagował uproszczenie liturgii i jej głoszenie w języku narodowym, by była zrozumiała dla wszystkich wiernych,
odrzucał kult świętych, świętych relikwii i odpusty, uznając je za wymysł człowieka,
głosił zniesienie celibatu, zakonów, hierarchii kościelnej, instytucji kościelnych, uważając, że Kościół to wspólnota wiernych,
Nie uznawał zwierzchności papieża jako głowy Kościoła.