sobota, 18, studium teatralne ulica Lubelska, „Koniec Pieśni”.
Egzamin dla grupy czwartkowej 8 czerwca 10.00, Aula. Poniedziałkowa o 16.00
Psychologia różnic indywidualnych Wykład 20 V
ostatni wykład czwartkowy!!
ostatni miał dotyczyć relacji różnice indywidualne a problemy społeczne (jest opisane w podręczniku Strelau).
Edward Nęcka
Polski psycholog zajmujący się teorią twórczości i inteligencji.
Formalna teoria inteligencji Edwarda Nęcki.
Odchodzi od statycznego modelu inteligencji. Rozumie inteligencję jako proces.
ważne dla zrozumienia procesu myślenia jest nie tyle jego treść, co sposób przebiegu procesów myślowych (Newell, Simon 1972).
Ważne składniki inteligencji to zasoby uwagi i pamięć robocza.
Zasoby uwagi stanowią swego rodzaju energię uczestniczącą w kontrolowaniu procesów poznawczych (Hunt).
W pamięci roboczej dokonują się ważne operacje umysłowe (m. in. wnioskowanie, rozumowanie) stąd znana jest także jako pamięć operacyjna. (Baddeley)
Zasoby uwagi charakteryzowane w kategorii energii niezbędnej do kontrolowania procesów, koncentrowania świadomości, wysiłku poznawczego.
pobudzenie jako moderator zasobów uwagi i pamięci roboczej. Pobudzenie energetyczne zwiększa zasoby obu procesów (uwagi i pamięci) zaś pobudzenie napięciowe (np. lęk) zmniejsza ich zasoby.
Pobudzenie napięciowe jest związane z niepewnością co do wyników, utrudnia funkcjonowanie uwagi i pamięci.
Proces inteligencji - oscylowanie w granicach pobudzenia, które są akceptowalne dla osoby rozwiązującej konkretne zadania w konkretnej sytuacji.
Pasmo pobudzenia zawsze odnosi się do konkretnej sytuacji, konkretnego zadania.
inteligentne zachowanie (pojęcie pierwotne) - kompetencje konkretnej osoby w zakresie rozwiązywania pewnej klasy zadań; jest to cecha latentna.
Najprawdopodobniej chodzi tutaj o różne rodzaje inteligencji.
„Różnice w zakresie zasobów uwagi i pojemności pamięci roboczej traktujemy jako trwałe, strukturalne podłoże inteligencji, determinujące jej rzeczywisty poziom (Nęcka, 2000)
Style poznawcze
inteligencja to są pewne właściwości człowieka, wyznaczające górną granicę możliwości w zakresie jego funkcjonowania. W obrębie tych właściwości ludzie wybierają dostępny dla nich sposób zachowania.
Zdolności a preferencje
Zdolności (możliwości) poznawcze określają maksymalny dostępny jednostce poziom funkcjonowania poznawczego, podczas gdy preferencje oznaczają poziom, które najbardziej jednostce odpowiada i który wybiera w sytuacjach, pozwalających na taki wybór.
Zdolności wyznaczają zakres, sposób funkcjonowania poznawczego dostępny preferencjom, które skłaniając do określonej formy aktywności poznawczej mogą być czynnikiem rozwoju odpowiednich zdolności.
Zachodzi sytuacja sprzężenia zwrotnego między zdolnościami a preferencjami.
preferowane przez jednostkę sposoby funkcjonowania poznawczego określane są przez style poznawcze.
Rozwój poznawczy człowieka
niejednakowe tempo rozwoju. Istnieją RI w tempie rozwoju.
Doskonalenie się sposobów funkcjonowania poznawczego.
Rozszerzanie się repertuaru dostępnych środków poznawczych.
Najwyższy rozwojowo sposób funkcjonowania poznawczego dostępny jednostce, to jej możliwości poznawcze.
Ten najwyższy rozwojowo sposób funkcjonowania poznawczego jednostki nie jest ani jedyny, ani bezwzględnie najlepszy.
Poprzednie sposoby funkcjonowania nie zanikają.
Możliwości poznawcze
określają górną granicę funkcjonowania poznawczego jednostki w określonym momencie jej rozwoju.
Rzeczywiste funkcjonowanie poznawcze jest mniej lub bardziej odległe od tej granicy
Różnica, o której mowa wynika z zasady rozwojowej, zgodnie z którą osiągnięcie wyższego poziomu nie oznacza zaniku możliwości funkcjonowania na niższych poziomach (oznacza to możliwość działania na wszystkich poziomach, które jednostka dotychczas osiągnęła).
Wybór rzeczywistego poziomu funkcjonowania poznawczego zależy m. in. od wymagań sytuacji, rodzaju zadania, itp.
Preferencje indywidualne
w sytuacjach, w których brak jakichkolwiek wymagań, co do sposobu funkcjonowania poznawczego albo wymagania te nie są dla człowieka wyraźne i oczywiste ujawniają się preferencje indywidualne w tym zakresie.
Preferencje indywidualne odnoszą się do wyboru tych sposobów funkcjonowania poznawczego, które leżą w granicach możliwości, a jednocześnie odpowiadają preferencjom jednostki.
Pojęcie stylu poznawczego
Charakterystyczne dla poszczególnych ludzi i stałe dla nich sposoby funkcjonowania w zakresie czynności poznawczych i intelektualnych (Witkin).
Stała preferencja indywidualna dotycząca sposobu spostrzeżeniowego organizowania i kategoryzowania świata zewnętrznego (Kagan).
Indywidualny sposób funkcjonowania poznawczego pośredniczący między stanem wewnętrznym jednostki a sytuacją zewnętrzną (Gardner).
Kategorie służące do opisu stylów poznawczych
Zależność - niezależność od pola percepcyjnego
Siła tendencji jednostki do przełamywania zorganizowanego pola percepcyjnego w celu wyodrębnienia w niej części lub stopień, w jakim jednostka kieruje się zewnętrznymi vs wewnętrznymi wskazówkami w spostrzeganiu otoczenia.
Niezależnością od pola jest np umiejętność wyodrębniania jednostek z tłumu, składowych z jednolitego obrazu.
Też zależność przejawia się przez kierowanie się przesłankami zewnętrznymi (np opinią innych).
Refleksyjność - Impulsywność
Stopień, w jakim jednostka skłonna jest - przy rozwiązywaniu problemów poznawczych - do zastanawiania się nad trafnością swoich hipotez.
Impulsywne nie zastanawiają się nad odpowiedziami; refleksyjne odwrotnie. Osoby refleksyjne funkcjonują lepiej (popełniają mniej błędów).
Tu widoczny jest związek stylu poznawczego z temperamentem.
Abstrakcyjność - konkretność
stopień oderwania wewnętrznego obrazu spostrzeganych bodźców od ich konkretnej, jednostkowej postaci, w jakiej ujawniają się w spostrzeżeniu.
Mniej znane:
Szerokość kategoryzacji
rozległość grup pojęciowych służących jednostce do ujmowania świata.
Analityczność
stopień rozkładania odbieranych bodźców złożonych na części składowe i stopień wykorzystania wyników takiej analizy w kategoryzacji.
Ekstensywność eksploracji
Równomierność rozkładu uwagi na poszczególne części pola percepcyjnego.
Np dostrzeganie wszystkiego wokól w trakcie prowadzenia samochodu.
Stopień asymilacyjnej integracji spostrzeżeń ze śladami pamięciowymi
stopień odnoszenia informacji nowych do dawnych.
Twórczość
liczba i rodzaj skojarzeń.