Przed II wojną św., kiedy Ku-klux-klan działał w Stanach b. ostro, grupa psychologów, między innymi: Dollard i Miller, wpadli na genialny pomysł, żeby zobaczyć, czy istnieje zależność między wysokością cen bawełny, a ilością linczów na południu Stanów dokonywanych przez Ku- klux-klan. Wyszła im b. wysoka korelacja - im niższe są ceny bawełny (będącej podstawowym produktem dzięki któremu ludzie ci żyli), tym więcej jest w danym roku linczów.
To dało początek dalszym badaniom nad nowo powstałą teorią: frustracja prowadzi do agresji. Podkreślano b. mocno, że jeżeli jest frustracja, to będzie agresja. Następnik to agresja, poprzednik to frustracja, istnieje tu bardzo wyraźna zależność przyczynowo- skutkowa. Pojawienie się tej teorii wywołało olbrzymią ilość badań, które wraz z tą koncepcją trwają do dziś. O ile o dysonansie poznawczym zdążyliśmy zapomnieć, to żaden psycholog obecnie nie może nie wiedzieć o teorii „frustracja - agresja".
Gdy na drodze do jakiegoś celu, który ma zrealizować naszą potrzebę pojawia się przeszkoda, bariera uniemożliwiająca osiągnięcie tego celu - to jest to sytuacja frustracyjna; zaś frustracja jest to już stan wewnętrzny (emocjonalny), wywołany przez tę barierę.
Przykład: chciałbym, żeby Małgosia zainteresowała się mną, była moją partnerką - jest więc moim celem. Są jakieś potrzeby, które mnie do Małgosi ciągną, będę więc przejawiał dążenie do osiągnięcia swego celu. Ale gdy pojawia się przeszkoda w postaci Frania, który nie dopuszcza mnie do Małgosi - to jest to sytuacja frustracyjna, w wyniku której u mnie, który został sfrustrowany, pojawia się emocja. Emocja ta, to wściekłość, gniew itd. W takiej sytuacji muszę zniszczyć przeszkodę, więc albo sam dostaję po głowie, albo likwiduję Frania na drodze do Małgosi - pokonuję przeszkodę. Na tej drodze mogą być różne rzeczy, nie tylko inny człowiek.
Nasuwa się pytanie: czy rzeczywiście zawsze frustracja prowadzi do agresji?
• rezygnacja - jeżeli Franio jest taki silny, mogę pomyśleć, że poszukam innej Małgosi.
• uporczywe powtarzanie pewnych zachowań zmierzających do pokonania przeszkody. Np. kiedy nie dostałem się na psychologię i próbuję, nie udaje mi się za drugim razem, aleja mimo to próbuję. Jest to uporczywe wielokrotne próbowanie przełamania bariery. Jeżeli to działanie nie przynosi efektu może pojawić się np. apatia.
• Można też zacząć tę sytuację traktować zadaniowo. Nie traktować sprawy w kategoriach Ja mu pokażę; ja go zabiję"
Właściwie każde zadanie, które mamy do rozwiązania, przypomina sytuację frustracyjna. Zwykle jest tak, że gdy mamy coś osiągnąć, czy rozwiązać, pojawia się przeszkoda, którą musimy pokonać, żeby osiągnąć cel.
Dalsze badania pokazały, że nie jest tak, że frustracja prowadzi za\vsze do agresji. Frustracja może prowadzić do rezygnacji, a w związku z tym do apatii; może prowadzić do uporczywych prób pokonania przeszkody (które często zamieniają się w „głupawkę" pod nazwą fiksacja, tzn. powtarzamy te same głupie zachowania, żeby pokonać przeszkodę), lub do spojrzenia zadaniowego na całą sprawę. Agresja jest tylko jedną z możliwych reakcji na frustracja.
Koncepcje, w których uważa się, że agresja jest czymś •wyuczonym.
Bandura - zaprezentował koncepcję uczenia się społecznego (dzięki czemu jest znany). Bandura wywodzi się z Polski, ale mało chętnie się do tego przyznaje. Słynny eksperyment Bandury - z lalką, polegał na tym, że osoba dorosła będąc w pokoju, w obecności dziecka bawiła się lalką w dość agresywny sposób, wyrywając jej ręce, nogi itp. Następnie obserwowano to dziecko w sytuacji, gdy ono samo bawiło się taką lalką. Okazało się, że gdy dziecko pośród innych zabawek zauważyło tę samą lalkę, zaczynało również zachowywać się agresywnie w stosunku do niej, maltretując ją w podobny sposób. Eksperyment ten pokazał, że zachowania agresywne mogą być wyuczone przez modelowanie.