KAPUSTA GŁOWIASTA BIAŁA
Roślina dwuletnia, w pierwszym roku wytwarza rozetę liściową, po pewnym czasie główkę. System korzeniowy palowy. W drugim roku pęd kwiatostanowy przebija główkę. Pęd jest ulistniony i zakończony kwiatostanem groniastym. Pojedyncze kwiaty są na krótkich szypułkach, kw są obupłciowe, obco pylne, owado pylne, w niskiej wilgotności i wysokiej temp może dochodzić do samo zapylania.
Owocem jest łuszczyna od 9-17 cm długości. Po dojrzeniu pęka a nasiona pozostają na fałszywej przegrodzie. Kwiaty są żółte małe, pokarbowane płatki.
Znaczenie gospodarcze:
Podstawowy gatunek uprawny w naszym kraju, łatwo się przechowuje, można łatwo kwasic, zawiera uzd witaminy C.
WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE:
Roślina klimatu umiarkowanego, optymalna tem wzrostu 14-16 C a minimalna około 5C. Krótko trwałe przymrozki nie a szkodliwe. Faza juwenalna trwa od 4-6 liści. Nie lubi wahań temperatur. Kapusta jarowizuje się w temp 4-12 C.
Wymagania świetlne: - duże
Wymagania wodne:- musi mieć dużo wody do rozwoju. W okresie przed sadzeniem 70-80%. Przy nawadnianiu zwiększamy nawożenie. Wiatr czasami powodować może przesuszanie.
Wymagania glebowe:
Wczesna- gleby lżejsze
Późna - gleby pruchniczene, żyzne o uregulowanych stosunkach wodnych i pH 6,5- 7
CECHY ROZPOZNAWCZE I UŻYTKOWE
wielkość roślin - odmiany wczesne maja rozpiętość liści 40-60cm a późne ponad 80 cm
liczba roślin
układ liści w rozecie
nachylenie liści zewnętrznych względem główki
kształt blaszki liściowej( szeroko lancetowaty, owalny, odwrotnie jajowaty, okrągły, poprzecznie owalny, ścięty)
wielkość blaszki liściowej
unerwienie liści (rzadkie, gęste) (cienkie grube)
powierzchnia blaszki liściowej ( głowiasta - gładka, włoska- pokarbowana)
kształt brzegu blaszki liściowej gładki lub pokarbowany
barwa blaszki liściowej od jasno zielonej przez ciemno zieloną fioletowo zielona po ciemno czerwoną
intensywność nalotu woskowego
wysokość głąba
głąb zewnętrzny: niski (12cm), średnio wysoki (12-15 cm), wysoki (15-20)
głąb wewnętrzny: krótki do ¼- 1/3, średnio wysoki 1/3- ½, wysoki ½ główki
kształt główki- kuliste, silnie spłaszczone, kuliste nieco spłaszczone, stożkowe, elipsoidalne, odwrotnie jajowate
wielkość główki od 0,5 do pnad 10 kg a nawet do 16
twardość główki: bardzo luźne, luźne, średni twarde, twarde, bardzo twarde
barwa liści wewnętrznych: białe, kremowe, od jasno po ciemno zielone, fioletowo czerwone, ciemno czerwone
długość okresu wegetacji: bardzo wczesne (do 60 dni od sadzenia)) wczesne (60-90) średni wczesne(90-120) średni późne (120-140) późne ponad 140
zawartość składników: suchej masy, cukrów, witamin
plenność biała od 20 do 80 t/ha a nawet 160, czerwona 20 -60 , włoska 20-50
skłonność do pękania- cecha ta jest ważna zwłaszcza u odmian wczesnych i średni wczesnych
skłonność do pośpiechowatości bez tworzenia główki
wyrównanie główek w plonie
tolerancja na choroby i szkodniki( są odmiany odporne na Fusarium i kiłe kapusty)
tolerancja na niesprzyjające warunki środowiska np. na susze
ODMIANY
bardzo wczesne: Agat, Topoz
wczesne: Beryl, Kasta
średnio wczesne: Rinola
średni późne : Menza, Ramzo
późne: Amager, Kamienna głowa, Brutus, Galaxy, Strukton F1
ODMIANY CZERWONEJ
wczesne: Bambino, Haeo
średnio wczesne: Kodo, Rodeo
KAPUSTA BRUKSELSKA
Ma dobrze rozwinięty system korzeniowy ok. 70 cm
początkowo tworzy małą rozetę, łodyga rośnie do 50 -100 cm, jest gruba, silnie ulistniona, pąk kwiatowy jest otwarty, liście ułożone są spiralnie, są długo ogonkowe w kątach liści wyrastają bardzo krótkie pędy boczne zakończone zamkniętym pąkiem( może być ich ok. 40-90 a u nie których odmian nawet powyżej 100. osiągają średnice 2- 6cm. W II roku z pędu sztywnego i pędów bocznych wyrastają pąki kwiatowe które osiągają wysokość 1,5m . owocem jest łuszczyna. Masa 1000 nasion 2-3,5g. Zdolność kiełkowania do 7 lat.
W Polsce brukselkę uprawia się na powierzchni 1% upraw rocznych w celu mrożonek.
WYMAGANIA KLIMATYCZNO GLEBOWE
Opt temp wzrostu 14- 16 C
Opt dla wzrostu główek 12 C
Wybieramy miejsca osłonięte od wiatru
Wytrzymują mrozy-8 -12 C
Lubi gleby żyzne, próchniczne, o dużej zawartości wapnia pH 6,5-7,5, lubi gleby średnie
WYMAGANIA WODNE
Są bardzo duże w okresie wiązania główek ok. 65-75%. Niedobory wody mogą powodować wewnętrzne brunatnienie główek.
ODMIANY
Wczesne: diablo, amoroso, cyrus, adagra
Średnio wczesne : borer, brigitte
Średnio późne: maczuga, lunet, hauis
Późne: ajax, content, brelin, philemon
WARTOŚĆ ODŻYWCZA
energia
białko
tłuszcze
sucha masa
składniki mineralne
witaminy karotenoidy
Cechy rozpoznawcze i użytkowe
wysokość rośliny(niskie , średnie, wysokie)
grubość pędu
liście( poszczególnych odmian różnią się wielkością blaszki liściowej, kształtem, barwą, wielkością nalotu woskowego, zabarwieniem ogonków liściowych, stopniem pofałdowania blaszki liściowej)
główki
wielkość główek ( małe<3cm, średnie 3-4cm, duże>4cm)
ścisłość główek
barwa główek
kształt główek( kulisty, elipsoidalny)
wysokość osadzenia najniższej główki
odległość między główkami ( rzadkie, średnio gęste, gęste)
wyrównanie główek na roślinie
liczba główek na roślinie
równomierność dojrzewania główek
długość okresu wegetacji
plenność
tolerancja na choroby
podatność na wewnętrzne brunatnienie główek
wytrzymałość na mróz
KALAFIOR
To roślina jednoroczna, system korzeniowy dobrze rozbudowany, słabszy od kapusty. Pęd główny silnie rozgałęziony i ulistniony. Liście są długie gładkie czasem lekko pomarszczone, śrubowato ułożone na łodydze. Początkowo są na długich ogonkach następnie zaś siedzące. Liście pod różą są silnie wygięte
Róże to wielokrotnie rozgałęziająca się część szczytowa łodygi. Po 10-15 dniach róża się rozluźnia i wytwarza się pęd kwiatostanowy. Kwiaty są żółte ale mogą być odmiany o kwiatach białych. Pęd kwiatostanowy ma 60-70cm dł. Owocem jest łuszczyna, nasiona mniejsze niż kapusty masa 1000 nasion 2-3g, zdolność kiełkowania 4 lata.
WYMAGANIA TERMICZNE:
- to roślina klimatu umiarkowanego, temp opt 14-18 C, minim 6-8C, toleruje krótko trwałe przymrozki. Aby wytworzyła się róża roślina musi się zjarowizować. Wysokie temp mogą powodować np. omszenie róży. Gdy temp są za niskie to pojawia się antocyjanowe zabarwienie róż.
WYMAGANIA WODNE
Pojemność polowa wody nie mniej niż 50% optymalnie 80%. Okres krytyczny jest po posadzenie i w okresie wiązania i dojrzewania róż. Niedobory wody powodują twardnienie małych róż. Gdy jest nadmiar wody róże są sino zabarwione.
WYMAGANIA ŚWIETLNE
To roślina fotoperjodycznie obojętna, muszą rosnąć w pełnym świetle w czasie wzrostu rozsady.
WYMAGANIA GLEBOWE
Lubi gleby żyzne, próchnicze, o uregulowanych stosunkach wodnych, bogate w składniki pokarmowe o pH 6,5-7.
WARTOŚĆ SPOŻYWCZA
energia 22-24
białko 1,5-2,5
składniki mineralne 328 mg k
witaminy
CECHY ROZPOZNAWCZE I UŻYTKOWE
pokrój liści: wzniesione, rozłożyste
cechy dotyczące liści
dł liści
kształt
barwa
powierzchnia blaszki liściowej
pofałdowania brzegu blaszki liściowej
intensywność nalotu woskowego
róże
kształt róży ( kulisty, kulisty lekko spłaszczony, spłaszczony, płaski)
zwięzłość róży( najlepiej średni)
zabarwienie ( śnieżno białe, jasnożółte, kremowe, zielonkawożółte)
powierzchnia( gładka, guzowata, stożkowata)
wielkość róży
skłonność do przerastania róż liśćmi
skłonność do tworzenia róż omszonych
skłonność do przebarwień
stopień przykrycia róż przez liście
wyrównanie
jednoczesność tworzenia się róż
preferowany termin uprawy: są odmiany przeznaczone do uprawy wiosennej lub jesiennej
długość okresu wegetacji( od 50-100 dni)
plenność
tolerancja na choroby
tolerancja na niesprzyjające warunki klimatyczne
ODMIANY
wczesne: helsinki, diadom, baldo
średnio wczesne: perle, aviso, vinson, sievva, sina
średnio późne; plano, fargo, casper
późne: treri, latemon, escale
BROKUŁ
Albiola
Flawa
Wiolescens
To roślina jednoroczna, liście są osadzone na dłuższych ogonkach. Liście są ciemno zielone, pokryta woskowatym nalotem, mają szaro niebiesko zielony odcień. Po upływie 7-14 tygodni na szczycie łodygi formuje się silnie rozgałęziony kwiatostan złożony z wielu w pełni wykształconych pączków kwiatowych.
Po ścięci róży głównej z kątów liści wyrastają pędy zakończone różami bocznymi. Po kilku dniach różę tracą zwięzłość i pączki wydłużają się i kwitną. Kwiaty są jasno żółte .
Masa 1000 nasion 3,3-3,4 g , zdolność kiełkowania 4 lata.
WYMAGANIA GLEBOWE KLIMATYCZNE I WODNE
Opt temp 13-17 C , toleruje przymrozki. Przy niskich temp róże są małe. W okresie wysokich temp mogą się tworzyć puste przestrzenie w łodygach.
Opt wilgotność 70-80 % plo poj wodnej.
Niedostatek wody jest przyczyną tworzenia się małych róż i łykowatych pędów. Nadmiar wody powoduje silny rozwój chorób. Przy temp 25 C róże mogą przerastać liściami
WYMAGANIA ŚWIETLNE
ma duże wymagania
WARTOŚĆ ODŻYWCZA
białko 3,3
tłuszcze 0,2
sucha masa 10-11
składniki mineralne ( Na, K, Ca, P, Mg, Fe, Zn, Cu)
witaminy
zawiera sulforafan (antyrakowy)
CECHY ROZPOZNAWCZE I UŻYTKOWE:
wielkość rozety liściowej
cechy dotyczące liści
barwa blaszki liściowej
wielkość blaszki
cechy dotyczące róży
barwa róży( zielona, fioletowa, zielono- fioletowa)
wielkość róż
szybkość rozwijania się pąków kwiatowych
skłonność do przerastania róż liśćmi
jakość róż bocznych
wczesność
plenność
skłonność do tworzenia pustych przestrzeni wewnątrz łodygi
tolerancja na choroby
tolerancja na niesprzyjające warunki klimatyczne
ODMIANY
wczesne: montojo, wiarus
średni wczesne: cezar, sebastian
średni późne: prince
późne: husky, volta, fiesta
KALAREPA
Znana już w VIII w, roślina dwuletnia
System korzeniowy: słabo rozwinięty
Liście: liścienie sercowate, zielone: u odmian fioletowych zabarwione antocyjanem, liście ułożone są spiralnie, dość długie ogonki liściowe.
W I roku uprawy roślina tworzy rozetę liściową a następnie zgrubienie, stanowiące cześć jadalna. Zgrubienie powstaje na skutek zahamowania wzrostu łodygi. Łodyga grubieje i przyjmuje kształt kulisty. Dolna część łodygi drewnieje a liście znajdujące się na niej opadają.
W II roku z wierzchołka wzrostu wyrasta pęd kwiatostanowy.
Masa 1000 nasion-2,5-2,9g zachowują zdolność kiełkowania przez 5-7 lat.
Kwiaty: jasnożółte,łuszczyna7-8 cm
Odmiany: *wczesne wytwarzają 7-10 liści
*średnio wczesne 11-12 liści
*późne ponad 12
Znaczenie gospodarcze: małe, uprawiana po ogródkach działkowych, stanowi składnik włoszczyzny.
Wymagania klimatyczne i glebowe:
Ma umiarkowane wymagania termiczne, dobrze zahartowana rozsada znosi przymrozki do - 4OC; Minimalna temperatura wzrostu 6 OC; najlepiej rośnie w temperaturze 12-18 OC. Nie jest wrażliwa na zimno, lecz przy długotrwałych wiosennych chłodach często nie tworzy zgrubienia ,lecz wybija w pędy kwiatostanowe. Niektóre odmiany mogą się zjarowizować przy wytworzeniu 2 liści. Optymalna temperatura kiełkowania 10-12 OC. Wschody kalarepy już po 3-4 dniach. W temperaturze ponad 22 OC przy niedostatku wody następuje zahamowanie wzrostu. Wymaga dużej ilości wody zwłaszcza w okresie tworzenia się zgrubienia. Brak w tym okresie wody i wysoka temperatura powodują szybkie drewnienie tkanek. Intensywne opady, które następują po suszy, powodują często pękanie zgrubienia.
Ma dwa okresy krytyczne: okres kiełkowania i wschodów a także okres przyrostu zgrubień
W czasie suszy nawadniamy żeby nie doszło do pękania zgrubień. Wilgotność nie może być niższa niż 65%
Wymagania glebowe: najlepiej rośnie na glebach próchnicznych, wilgotnych i żyznych. Pod uprawę wczesną przeznacza się gleby ciepłe. pH 5,5-6,8; gleby o uregulowanych stosunkach wodnych.
Cechy rozpoznawcze i użytkowe:
Cechy charakteryzujące liść:
kształt blaszki liściowej, wielkość blaszki liściowej
liczba liści, układ liści ( prostopadłe, półukosne, ukośne)
Cechy dotyczące zgrubienia:
Kształt zgrubienia, barwa zgrubienia, wielkość zgrubienia (do 5-8 (10) kg)
Barwa miąższu
Smak (delikatny, słodki, ostry)
Skłonność do zdrewnienia
Skłonność do pękania
Długość okresu wegetacji
Skłonność do pośpiechowatości
Plenność (od 12-60t/ha)
ODMIANY:
Wczesne: Wiedeńska Biała, Korist F1, Gabi
Średnio wczesne: Delikates Biała, Erika F1, Alka
Późne: Niebieska Masłowa, Kossak F1
JARMUŻ
Roślina zbliżona do kapusty dzikiej
jest to roślina dwuletnia o silnym systemie korzeniowym, tworzy długą (od 10-100cm) ulistnioną łodygę
Liście: ułożone są skrętolegle, są kędzierzawe, pofałdowany jest sam brzeg blaszki liściowej. W środku liść jest gładki. Najlepsze do spożycia są młode liście. W II roku wczesna wiosną wyrasta pęd kwiatostanowy.
Masa 1000 nasion 2,5-3,0g
Zdolność kiełkowania nasion przez ok. 5 lat. po wydaniu nasion może rozwijać się dalej wegetatywnie.
Jest to roślina zimozielona.
Znaczenie gospodarcze jest niewielkie
Warunki klimatyczne i glebowe
jest rośliną która daje sobie najlepiej rade w naszym klimacie. Optymalna temperatura 12-18oC. Rosną już w kilku stopniach powyżej O oC. Rośliny jarmużu nie ulęgają jarowizacji. Wytrzymują temperaturę -12 oC - -17 oC. Może zimować u nas w gruncie i nie wymarza.
Wymagania wodne: toleruje okresową susze, wilgotność do 65%
Okresy krytyczne: okres kiełkowania i wschodów i okres intensywnego wzrostu i przyrostu masy.
Wrażliwość na światło: wymaga pełnego oświetlenia.
Wymagania glebowe: gleby gliniasto piaszczyste, próchniczne, dobrze zatrzymujące wodę, pH 6,5-6,8
Cechy rozpoznawcze i użytkowe:
Wielkość systemu korzeniowego - u wczesnych słabszy
Wysokość roślin- niskie do 20 cm, średnio wysokie 20-70 cm, wysokie ponad 70 cm
Średnic rozety liściowej od 40-60cm
Liczba liści w rozecie
Cechy dotyczące liścia
Kształt liści, barwa liści (jasnozielona, ciemnozielona, fioletowozielona czy fioletowobrązowa)
Stopień skędzierzawienia (od mało do silnie kędzierzawych)
Grubość i długość ogonków liściowych oraz nerwów
Smak
Zawartość składników pokarmowych
Długość okresu wegetacji-jest najczęściej skorelowana z wysokością roślin, wcześniejsze są odmiany karłowe, a późniejsze wysokie.
Tolerancja na choroby i szkodniki
Tolerancja na niska temperaturę
Cechy dla przemysłu:
Duża zawartość chlorofilu
Wysoka wartość odżywcza
Liście mięsiste smaczne, bez goryczki, nie uszkodzone przez choroby i szkodniki
Partia jednolita odmianowo.
KAPUSTA PEKIŃSKA
Małe warzywo, stosunkowo nowe, pochodzi z Chin
Jest to roślina roczna, ma słaby system korzeniowy
Początkowo tworzy rozłożystą rozetę liściową, następnie formuje główki. Główka może mieć różny kształt, wysokość główki od 20-45 cm.
Liście duże jajowate lub łopatkowate z pęcherzykowatymi wzdęciami. Ogonki liściowe są szerokie, spłaszczone, krótkie i maja ząbkowane skrzydełka. Ogonki liściowe i nerwy pokryte grubym nalotem woskowym. Na liściach są włoski zwłaszcza na nerwach. Pędy kwiatostanowe są ulistnione, wys. do 1m.
Kwiaty żółte typowe dl a kapustnych. Owocem jest łuszczyna
Masa 1000 nasion 2,5-4g
Zdolność kiełkowania 4-5 lat
Znaczenie gospodarcze
Jest roślina konkurencyjna dla sałaty. Możemy spożywać ja praktycznie przez cały rok
Wymagania klimatyczne i glebowe:
Wytrzymuje przymrozki do -4OC
Niektóre odmiany trzeba przechowywać w temp. +3oC
Brunatnienie nerwów-po przymrozkach
20-22OC- optymalna temperatura kiełkowania
16-21oC optymalna temp. wzrostu
W okresie produkcji rozsady nie może być niższa niż 15-21OC
Wyższa temperatura 25-26 (30)OC zwłaszcza przy braku wody może powodować wybijanie pędów kwiatostanowych.
Wymagania wodne: musi zawierać odpowiednio dużą ilość wody.
Wymagania świetlne: roślina dnia długiego, długi dzień i niska temp. Powodują wytwarzanie pędów kwiatostanowych.
Wymagania glebowe: żyzne, próchniczne, o uregulowanych stosunkach wodnych, jest rośliną wrażliwą na brak magnezu, boru i wapnia.
Cechy rozpoznawcze i użytkowe:
Pokrój rośliny: zwarty, średnio zwarty i luźny
Wielkość rozety
Cechy dotyczące główek; kształt główki (baryłkowate, cylindryczny) wysokość główki, zwięzłość główki, masa główki (od 0,5-5 kg), zabarwienie liści wewnętrznych(żółte, jasnozielone)
Zabarwienie liści zewnętrznych zielone, ciemnozielone
Tolerancja na choroby: np. kiła kapusty, Fusarium, virus mozaiki, mokra zgnilizna
Tolerancja na zamieranie brzegów liści
Tolerancja na długość dnia
Długość okresu wegetacji: wczesna (50-70 dni od siewu); średniowczesne (70-90 od siewu), późne ( ponad 90 dni od siewu)
Plenność
Skłonność do wybijania w pędy kwiatostanowe.
Odmiany:
Kazumi F1, Parkin F1, Sprinkin F1