1)rodzaje i podzial orek
2)susza fizjologiczna
3)siedlisko i czynniki siedliska
4) fotoperiodyzm
5)płodozmian dwu albo czteroetapowy
6)własciwosci agronomiczne
7)struktura gruzełkowata gleby
1)struktura gruzelkowata gleby: definiowa na jako rodzaj i sposób wzajemnego wiazania oraz przestrzennego ukaldu elementow czastek fazy stalej i glebowej.jedne z ważniejszych i decydujących o żyzności ,urodzajności gleb.Stan w którym gleba skada się ze zlepkow zwanych gruzelkami do form zbitych kulistych 0,25-10mm.Powstaja z e zlepionych elementarnyc czastek fazy stalej.Nieodzownym warunkiem tworzenia się str gruzełkowatej jest obecność tzw.lepiszcza wiazaczego czstki elementarne gleb w gruzlekach glebowych (koloidy glebowe lepiszcze).Powstawanie str gruzełkowatej ma wpływa na wiele czynnikow 1) mroz: pod ejgo czynnikiem zamaza to co rzomraza woda ,rozsadza gleby od wew powodując skupienie się czastek gelby .2)bakerie:wydzielja subts zlepiające utwardzajce glebe.3)dozownice,stawonogi w tworzniu str gruzełkowatej. 4) rośliny struktorotworcze :wieloletnie bobowate(koniczyna lucerna ,komonica).Pozostajacc w glebie po zbiorach dost dużych ilości at org jako surowca do tworzenia się próchnicy .Korzenie wpl mech należące ze soba czastek gleby,agregaty glebowe ,oddziaływania takich na straczkowe jak Lubin,wyka,groch,bobik.Rosliny zbozowe bardzo slabo wpływają a okopowe destrukcyjnie.Daltego prawidle płodozmian 805 powinno być tworza rośliny zbozowe i okopowe..Do poprawy str gruzlkowtej gleby nalza obfite nawożenie org w postaci obornika ,kompostu .Stuktury to często nieintensywne zabiegi ugniatające gleby ciezkimi narzędziami.Stala
struktura agregowa zapewnia w glebie korzystne zaw procesow kapilarnych dla rotacjonowania wody.Do retencjonowania wody nawet mikrospor które warunkuja przepuszcz ,odpow oraz właśc. poj.wietrzna.Odnowiona str gruzlekowat chroni przed zaskorupieniem pow,zmniejsza szybkość parowania..Coraz czesciej wykorzystuje się preparaty syntetyczne(wieloczast subst)maja właśc. czastek elementarnych wodoodporne agregaty glebowe,zapobiegaja zmniejszeniu podatności na eozje wodna.
Orka:praca pluga lemieszowego polega na wycinaniu pasm roli zwanych skibami,odkaldanej na prawo.Jezeli przez szereg lat odklada się orke na ta sama strone pojawia się Podeszwa Pluzna: utrudnia wnikanie korzeni roślin okopowych obniza plony o 20%. Parametry orki: 1). Płytkie do15 cm/ srednie do 25cm / gelbokie 35 cm. Poglebionemaja na celu zwiekszenie miąższości warstwy uprawnej .Pogleb orki powinno towrzyszyc obfite awozenie organiczno mineralne .Jezeli warstwa podorna rosni się od warstwy uprawnej to musi być pogłębianie mniejsze.Chodzi o to by nie wydobyc na pow pola nieurodzajnej warstwy.Podzial orek:zasadnicze:Podorywka: pierwsza orka ,wykorz po zbiorze roślin wczesnie wschodzących z poola.Zahamowuje starty wody,przykrycie scierni,zwalczania chwastow.Nalezy jak najszybciej wykoanc .”ściernisko nie powinno widziec slonca' Orka plytka do 6-10cm. Stos gleb do szereokosci skiby wunosi 1:2 i wiecej.Nalezy natychmiast bronowac podorywek.Siewna: przed siewem ozimym na gleb 15-2cm.Nalzzy ja wykon 3-4 tyg przed siewem ozimym ,by rola dobrze osiadla. Krótszy okres powoduje uszkodzeni krzeni i obniżenie węzłów krzewien zboz lub szyjek korzeniowych rzepaku. Stos szer skiby 1:14. Przedzimowa:pozna jesien,pod jare rośliny.Wykorz się ja na gleb calej warstwy ornej a w sytuacji uprawy rośliny korzeniowych zwłaszcza buraka cukr powinno być pogłębiane.gl 25-30 stos 1:1 .Nie bronujemy po.Dzieki temu dobrze przymarza i gromadzi wode =topniejący snieg.Uzupełniajaca:Odwrotka:srednio gleb na glebach zwizlych sluzy od przykrycia obornika pomiedzy podorywka a orka .wynika z tego ze orka odwrotka wykorz pod rośliny jare.oplacalna pod buraki.Wiosenna:pod rośliny jare i traktuje się jako zlo konieczne bowiem powoduje wieksze zachwaszczenie roślin .Uzasadniona bywa: wiosna stsuje się obornik ,który należy przyorac2. rola nadmierne zagęści.3 uprawia się rośliny poznego siewu pod które samo kultywowanie nie zda egzem,geby s bardzo wilgotne.Plugiem przedpłużkiem.Specjalne:Razówka: okres od zbioru przedplonu do siewu roślin nast. Jest zbyt krotki .Dlatego mowimy ze orka ta w jednym przejezdzie zast podorywke i orke siewna.pod ozime.Srednio gleboka i plugiem i przedpluzem.Po wieloletnich roslinan bobowa .Zadania orki:ykrycie gleby scierni,wydobycie i przemiescz ich pow pola koloidow glebowych które zostalu wyplukane w glab roli przez wode./przykrycie gleba ansionkorzeni,chwastowo,/przykrycie i wymieszanie z rolaanwzoy org i min/przykrycie mat nasiennego nikt roślin /rozluzneie roli oraz zwieksznie pulchności.2) Susza fizjologiczna - okres, w którym roślina nie może pobierać wody z otoczenia, mimo iż woda tam występuje. Powodem tego może być zbyt niska temperatura powietrza, zbyt duże zasolenie gleby lub też jej zbyt małe napowietrzenie (zbyt mało tlenu) . Susza fizjologiczna występuje najczęściej późną jesienią, zimą i wczesną wiosną. Niektóre rośliny są odpowiednio przystosowane do radzenia sobie w czasie suszy - takie przystosowanie to kseromorfizm.Zastosowanie zbyt dużej ilości nawozu powoduje hipertonię roztworu glebowego i suszę fizjologiczną 3)Siedlisko: miejsce butowania roślin/ogol elementow przyrodniczych w stanie nat jak i tez w przesztalconym w w yniu dzialania zlowieka./zespol nat ,sztucznych czynnikow zew które wyst w danym miejscu wpływają bez lub pośrednio na rośliny i zwierz.Czynniki dzielimy na : NATURALNE:Klimatyczne( światło,temp,opady,wiatr) Topograficzne(wyst n.p.m wystopienie zocza do słońca,kat nachylenia zbocza.3.cz glebowe ( właśc. fiz ,chem ,zywe org).Sztuczne:antropogeniczne(wynosz korzysi z działalności człowieka) Wymienione czynniki działają kompleksowo co oznacza zmiana każdego z nich pociąga za soba szreg zmina nie mzoe być zast przez inny czynnik.4)Fotoperiodyzm ─ zjawisko zależności rozwoju zwierząt i roślin od długości okresów ciemności i światła (nocy i dnia) w cyklu dobowym. Fotoperiodyzm, reakcja roślin na długość działania światła i przerw w jego oddziaływaniu objawiająca się zakwitaniem.W zależności od rodzaju reakcji wyróżnia się rośliny:1) długiego dnia - kwitnące podczas długich dni i krótkich nocy, czyli w lecie, a należą tu rośliny klimatu umiarkowanego i zimnego (np. szpinak, zboże, trawy, hortensja, rzodkiewka),2) krótkiego dnia - kwitnące w naszych warunkach wczesną wiosną lub późnym latem i jesienią, gdy dzień jest krótki a noc długa i należą tu rośliny klimatu między- i podzwrotnikowego (np. tytoń, kukurydza, proso, ryż, astry, chryzantemy),3) obojętne - kwitnące niezależnie od długości dnia i nocy (np. gryka, pomidory). 5)Płodozmian: 1. buraki pastewne xx 10% + buraki pastewne xx 10% ,2. jęczmień jary z wsiewką koniczyny czerwonej 5% + jęczmień jary z wsiewką koniczyny czerwonej 5%, 3. bobik 10% + koniczyna czerwona 10% ,4.pszenica jara 20%, 5. owies 10%, 6.żyto 20% I 1,2,3 to pierwszy człon, a 4,5,6 to drugi człon zasiewu
6)Właściwości agronomiczne:sprawności roli i kulture roli.Rola sprawna to taka w których optymalne a warunki zycia roślin.Rola sprawna zwieksza swoja objętość,jest porowata ale nie nadmiernie pulchna bez pustych przestrzeni..Wilgotonsc utrzymuje w czasie suszy.NA sprawność roli wpływa dobra uprawa ,nawożenie organiczne ,uprawa roślin strukturowych.Pole swieoz zaorane nie jest sprawne do posiania zbyt duzo.Osdanie rol=dojrzewanie.Przyspiesyzyc możemy stos walowanie .Do czynnikow Dec o sprawn roli decyduje :dlugotrwaa dzialanie deszczu,wichury,nadmierne ugnaiatnie roli .Kultura roli jest to zdolność łatwego nabywania i dlugiego zachowania stanu sprawn .doiprowadzenie gruntow ornych do wyskiej kultury wymaga nawet kilkunastu alt starannej gospodarki.Sprzyaja temu staranna uprawa roli,wysokie nawożenie organ,min.Staranna walka z chwastami/.Wazna cecha z rolniczo-ekonomicz pkt widz jest ich wartość rolnicza wyrazana do podklasy bonifikacynje lub odpow kompleksu rolniczego gleb. I kompleks najlepszy i VI-najgorszy.
7)Koloidy glebowe:w glebie rozne subst wsyt w roznych stanach skupienia z pkt widzenia uprawy najwazn w których s.stala rozproszona jest w f.plynnej.Koloidy glebowe: SA czast ciala stalegoo średnicy poniżej 0.001 m rozproszone w wodzie .Czastki te pod wpływem roznych czynnikow np.parowania wody albo dodania kationu wapnia mogą koagulowac i przechodzic w stan galaretowaty. Zele pod wpływem wody mogą przejść w zol.inna cech jest pęcznienie .czyli pobierania wody droga dyfuzji.Znaczenie:Sprawia ze gleba bardziej zwiezla ,zapobiega wysychaniu gleby ,wiaze skl mineralne w postaci jonu które w drodze wymiany mogą być pobrane przez korzenie roślin oraz poprawiaja strukture gleby .Wyrozniamy: koloidy nieorganiczne-wietrzenie skal/ organiczne: rozkald z resztek org./koloidy org-min:polaczenie próchnicy z koloidami nieorg.NAjwazn koloid to prochnica:wysokie właśc. sorpcyjne a wiec ma zdolność zatrzymywania i wymainy jonow.Polaczenia z wapnem SA najlepszymi agregatami glebowymi.Gleby zaw duzo próchnicy SA bogate w skl pokarmowe.Najwiecej próchnicy zawieraja czarnoziemie.
Jarowizacja: stadium niskich temp które przechodzi roslina by wydac owoce i nasiona. Ozime: 1- +4 4-60 dni/jare 3-2 5-15 dni.Chartowanie: wytworzenie i zmagazynowanie duzo rozp cukrow które maja niski pkt zamarzania niż h20.Chasrtowanie ozimych jesienia gdy wzrost pszenicy zostaje Zach, ale tem utrzymuje się powyżej 0.Dobremu chart sprzyja jesien.Sposoby walik z niskimi temp: czynniki naturalne;gruba akt sniegowa warstwa/ na przedwiośniu np. sady rozpala się ogniska ,para wodna osiada chroni przed przymrozkiem/owijanie/obfite nawożenie obornikiem/ odp wczesnie siewy.Temp gleby:od niej zalzy pob wody przez korzenie wzrost oddychalnosci.Ma 2x wieksza poj cieplna niż gleba i dlatego gleby o dużej zawart wody olno wysychaja .(gleby zimne i cieple).Niskie temp gleby wywołują niekorzystne zjawiska suszy fizjolog.Nie mogą pobrac wody bo temp gleby jest zbyt niska na ten proces.Zjawiska te wyst na przedwiośniu.Znaczenie: reguluje rozwoj,odzywianie, asymilacje .Dla rolnictwa wazna jest woda zmagazynowana w glebie.Najkorzystniejsze SA opady w krotkim czasie SA w pelni wykorzysta ,mogą dodatkowo spowodowac duze szkody ,wyleganie roślin.Hydrofity:wilgotne siedliska,zdolność chlonieci wody,wrażliwe na susze.Mezofity: siedlisk umiarkowanych,ograniczona zdolność przystosowania się do jej braku np.zboza.Kserofity: siedlisk suchych,przyst się do zycia w deficycie wody ,zredukowane lisice ,powloki okryte woskiem.czynniji topograficzne środowiska-1.ekspozycja- wystawa stoku w stosunku do słońca; wyróżniamy 4 rodzaje: południe, północ, wschód, zachód na którym rozkład i ilość promieni słonecznych maleje w kierunku od wystawy południowej przez wschodnią zachodnią do północnej. Wynika z tego że najwięcej ciepła jest na południu, dlatego ta wystawa jest dogodna do uprawy roślin ciepłolubnych ale mniej wrażliwych na niedobory H2O w glebie np. tytoń, soja, proso, pomidor. Stoki północne nadają się pod rośliny motylkowe, trawiaste oraz okopowe, które mają mniejsze wymagania cieplne ale większe co do wilgotności gleby.Stok południowy nie w każdej porze roku może by korzystniejszy od innych. Na przedwiośniu warunki mogą być gorsze bo w dzień gleba nagrzewa się silniej i rozmarza pobudzając rośliny do życia. Noce są mroźne w skutek czego niskie temperatury uszkadzają rozhartowane drzewa, krzewy. Na stokach południowych źle zimują rzepak i rzepik, gdyż występują tam ruch gleby w skutek różnych temperatur w dzień i w noc które powodują obrywanie korzonków.2.kąt nachylenia zbocza- decyduje o sposobie użytkowania terenu. Na terenach gdzie nachylenie nie przekracza 15% można prowadzi normalną gospodarkę rolną. Na pochyłościach 15-35% można prowadzi gospodarkę pastwiskową, natomiast pochyłości 35% należy zalesić. Nie przestrzeganie tych warunków prowadzi do erozji wodnej.Na terenach o dużym nachyleniu zmienia się skład gleby na linii podnóże - wierzchowina. Im wyżej tym gleby są uboższe w składniki pokarmowe, wodę i próchnicę. Dlatego na zboczach i wierzchowinach powinno się uprawiać rośliny na nasiona, np. zboża, a na podnóżu rośliny
pastewne które mają duże zapotrzebowanie na wodę