TADEUSZ BOY ŻELEŃSKI
Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński, pseudonim literacki Boy (ur. 21 grudnia 1874 r. w Warszawie, zamordowany 4 lipca 1941 r. we Lwowie) - polski pisarz, poeta-satyryk, kronikarz, eseista, tłumacz literatury francuskiej, krytyk literacki i teatralny, działacz społeczny.
Był synem Wandy z Grabowskich[1] i Władysława Żeleńskiego, kompozytora. Rodzina pieczętowała się herbem Ciołek.
Tadeusz w latach 1892-1900 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wcześniej uczęszczał do słynnego Nowodworka. Po ukończeniu medycyny, w latach 1901-1906 pracował jako lekarz pediatra w Szpitalu św. Ludwika w Krakowie. Rozpoczął nawet pisanie pracy habilitacyjnej, jednak wysłany na stypendium do Paryża zainteresował się literaturą francuską i w ciągu życia przełożył na język polski wiele liczących się tytułów.
Po powrocie do kraju, od 1906 r. współtworzył kabaret Zielony Balonik, pisząc różne teksty satyryczne.
W czasie I wojny światowej jako lekarz kolejowy służył w armii austriackiej. Od 1922 r. zamieszkał w Warszawie. Przed wojną był ostro zwalczany przez środowiska konserwatywne (chadecja, endecja itp.) za głoszenie liberalnych poglądów i szarganie świętości narodowych w szczególności za odbrązawianie Mickiewicza i Fredry. W środowisku literackim bardzo mocno krytykowany był przez Karola Irzykowskiego (m.in. w książce Beniaminek). W 1933 r. został wybrany do Polskiej Akademii Literatury.
Wspólnie z Ireną Krzywicką, z która był związany uczuciowo, kierował w latach 30. w Warszawie prywatną kliniką, promującą świadome macierzyństwo. W zainicjowanym przez siebie dodatku do Wiadomości Literackich pt. Życie Świadome propagował antykoncepcję i edukację seksualną. Domagał się legalizacji aborcji, po to by zlikwidować groźne dla życia kobiet "podziemie aborcyjne". Bronił praw kobiet do decydowania o prokreacji i seksualności.
Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się do Lwowa. Zamieszkał u szwagra żony - prof. Jana Greka. W październiku 1939 r. sowieckie kierownictwo Uniwersytetu powołało go na kierownika katedry historii literatury francuskiej na lwowskim uniwersytecie. Działał w Związku Literatów Polskich, wszedł w skład kolegium redakcyjnego pisma Związku Pisarzy Sowieckich Nowe Widnokręgi, publikował artykuły w Czerwonym Sztandarze, uczestniczył w imprezach propagandowych[2].
Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemców, w nocy z 3 na 4 lipca 1941 r. został aresztowany wraz z prof. Grekiem i jego żoną, Marią Pareńską-Grekową przez batalion ukraiński w składzie armii hitlerowskiej Nachtigall i zamordowany tej samej nocy na Wzgórzach Wuleckich. Miejsce jego pochówku jest nieznane.
Był kawalerem Legii Honorowej.