Uklad zasilania - zadanie jest dostarczenie do cylindrów silnika a paliwa i powietrza w takich ilościach oraz w taki sposób, aby zapewnić prawidłowy przebieg spalania. Stosowane sadwa rodzaje układów zas.gaznikowe- w silnikach ZI, wtryskowe o ZI, i ZS. Układ zasilania silnik z ZI sklada się z:
-zbiornik paliwa
- filtr paliwa
-pompa paliwa
- gaźnik
- przewody paliwowe
Zbiornik paliwa i przewody paliwowe - zbiorniki wykonane są najcześciej z wytłoczek z blachy stalowej. Wewnętrzna część jest cynkowana lub lakierowana w celu zabezpieczenia przed korozją. Paliwo zasysane jest ze zbiornika przez rurkę zasilającą, która znajduje się w najniższym miejscu zbiornika, tak aby osady nie przedostały się do przewodów paliwowych. Przewody paliwowe wykonane są ze stali, gumy i tworzyw sztucznych.
Filtr paliwa - są stosowane w celu zatrzymania zanieczyszczeń. Wykonany jest z gęstej siatki metalowej lub stosu blaszek lub z papierowym wkładem.
Pompa paliwa-do przeprowadzenia paliwa do gaźnika służą pompy przeponowe o napędzie mechanicznym, sa one uruchamiane mimośrodem umieszczonym z zasady na wale rozrządu. Mimośród działa na dzwignię związaną jednym końcem ze środkiem przepony pompy. Ruch tłoczący pompy odbywa się pod działaniem sprężyny co zapewnia stałe wysokie ciśnienie tłoczenia. Stosuje się też pompy o napędzie elektrycznym, których zaletą jest utrzymanie przewodów paliwa pod ciśnieniem od chwili włączenia zapłonu, więc przed właściwym rozruchem.
Gaznik - urzadzenie dawkujące paliwo i ułatwiające wymieszanie go z powietrzem. Skład niego wchodzi: komora pływakowa składające się z pływaka i zaworu. Komora pływakowa połączona jest przewodem z rozpylaczem. Najczęściej stosowane to gazniki opadowe, gdzie przepływ powietrza odbywa się od góry do dołu. Wada takich układów jest trudność regulacji.
Układ zasilania paliwem silnika ZS Główne elementy to: zbiornik paliwa pompa podająca, filtry paliwa, pompa wtryskowa, wtryskiwacze i rozpylacze oraz przewody niskiego i wysokiego ciśnienia.
Zbiornik paliwa- zbliżona konstrukcja do silników ZI. Pompa podająca -przetłacza olej napędowy ze zbiornika do pompy wtryskowej
Filtry paliwa- olej dostarczany do pompy wtryskowej musi być czysty, gdyż nawet drobne zanieczyszczenia mogą uszkodzić i zużyć pompę wtryskową i rozpylaczy. Musza one być łatwo dostępne , aby ułatwić wymianę filtru.
Pompa wtryskowa- stosuje się sekcyjne o stałym skoku tłoczka , rozdzielaczowe o zmiennym skoku tłoczka. Elementy tłoczące to cylinderek tłoczek , napęd tłoczków nastepuje od wałka krzywkowego. Pompy rodzielaczowe stosuje się do silników o pojemności az co 2,2dm3 objętości jednego cylindra.
Wtryskiwacze - paliwo dopływa do wtryskiwacz przewodem wysokiego ciśnienia i otworkami dopływa do zbiorniczka. Wtryskiwacz dostarcz do paliwo do komory spalania.
Wtryskiwacze dzieli się na czopkowe i wielootworkowe ich wspólnym elementem jest iglica
Układ chłodzenia -zadaniem jego jest chodzenie silnika może ono odbywać się ciecza lub powietrzem
Chłodzenie cieczą pośrednie - krążenie cieczy w takim układzie jest wywołane pompą cieczy chłodzącej i napedzana wałem korbowy. Pompa zasysa ochłodzona ciecz z zbiornika i tłoczy ciecz do płaczsza cieczowego silnika. Chłodnica jest natomiast chłodzona powietrzem, którego ruch wymusza wentylator.
Chłodzenie bezpośrednie
Zalety chłodzenia to
- szybkie nagrzewanie się silnika przy rozruchu
- wyeliminowanie instalacji cieczowej
wady to
- potrzeba stosowania oleju silnikowego
- większa hałaśliwość podczas pracy wskutek większych luzów w układzie
Elementy chłodzenia cieczą :
- płaszcz cieczowy
- chłodnica
- pompa cieczy chłodzącej
- wentylator
Płaszcz cieczowy- tworza ścianki kadłuba i głowicy , przy czym przestrzeń cieczowa tych części łączą się ze sobą zwykle przez otwory w przepływających do siebie ściankach oraz uszczelce podgłowicowej
Chłodnice - składa się z rdzenia połączonego z dwoma zbiornikami cieczy , górnym i dolny. W samochodach stosuje się chłodnice wodno-rurkowe. Na budowe rdzenia chłodnice dzieli się na
- rurkowe-pływakowe
- rurkowe-taśmowe
Pompa cieczy chłodzącej - są z zasady nisko ciśnieniowe, jednostopniowymi wirnikami pompami odśrodkowymi. Pompę odsrodkową cechuje duża wydajność , wytwarza ona małe ciśnienie tłoczenia , zaleta jej jest konstrukcja prosta Napęd pompy uzyskuje się zwykle za pomocą paska klikowego od wału korbowego silnika. Pas ten często napędza wentylator i prądnicę.
Wentylator - wymusza intensywny przepływ powietrza przez rdzeń chłodnicy. W chłodzeniu cieczą stosuje się wentylatory osiowe- zasysa on powietrze znajdujące się przed chłodnica i tłoczy je za siebie zmniejszając przepływ przez rdzeń chłodnicy i wzdłuż silnika Umieszcza się je przed chlodnica, aby miały większa intensywność przepływu często maja osłonę .
Elementy chłodzenia powietrzem
- powierzchnia chłodząca
- dmuchawy
- przewody powietrzai osłony
- urzadzenia do regulacji chlodzenia
- osprzęt
Powierzchnia chłodząca - tworza zewnętrzne ścianki głowicy i cylindrów silnika. W celu zwiększenia pola wymiany ciepła są one użebrowane.
Dmuchawy- służą do wytworzenia intensywnego przepływu powietrza wokół silnika umieszczonego pod osłona. Istnieja dwa rodzaje dmuchaw: osiowe i promieniowe Cześciej stosuje się dmuchawy osiowe gdyż maja one wiekszy wydatek. Dmuchawy zasysaja zimne powietrze i tłoczą je na silnik. Napędzane są one przez wał korbowy silniki za pośrednictwem pasków klinowych.
Przewody powietrza i osłony kierujące -przez przewody jest doprowadzane powietrze prze dmuchawe na powierzchnie chlodzaca .W ten sposób uzyskuje się równomierny nadmuch wszystkich cylindrów cylindrów głowic silnika. Wykonane są cienkiej blachy stalowej.
Układ korbowo-tłokowy W skład układu wchodzi : tłok , pierścienie uszczelniające i zgarniające Sworzeń tłokowy, korbowód i wał korbowy z kołem zamachowym. Tłok - zadaniem jest przejecie przez jego denko siły wywołanej ciśnieniem gazów. Nastepnie tłok przekazuje siłę wzraz z obciążeniem od wlasnych oporów bezwładności na sworzeń i dalej na korbowód i wał korbowy. Tłok - sklada się: z denka , części pierścieniowej części prowadzącej, piasty, żebra. Rodzaje tłoków
-jednolite
- z wkładkami kompensującymi
Materialy to żeliwo stopy aluminium AK12
Sworzeń tłokowy- jest on obciążony okresowo zmiennymi silami poza tym jest nagrzewany. Wymagania stawiane to:
- duża sztywnośc
- wytrzymałośc zmęczeniowa
- odporność na zużycie
Siła gazowa dziająca na tłok oraz sila bezwładności tłoka i sworznia przenoszą się na korbowód porzez sworzeń tłokowy.
Korbowód - jest łącznikiem przenoszącym siłe wywierana na tłok przez ciśnienie gazów, ze sworznia tłokowego na wał korbowy .Składa się on z główki korbowodu , łba, trzonu, pokrywy , śruby korbowodu. Mateiały to stale niskostopowe , węglowe, ulepszane cieplnie , odkuwa sie je.
Wał korbowy - zamienia ruch posuwisto-zwrotny tłoków wahadłowego korbowodów na ruch obrotowy kola zamachowego .Na wał korbowy działają siły gazowe, występujące w cylindrach silnika, a przez tłoki i korbowody przenoszone na czopy korbowe, oraz siły bezwładności, powstające wskutek obracania się wału i ruchów posuwisto-zwrotnym tłoków i korbowodów. Siły powoduja naprężenia na wale zginające i skręcające. Wykonuje się je jako stale kute lub lane z żeliw lub staliw.
Kadłuby silnika i głowice
Kadłub - jest skomplikowana częścia i najcieższą częścią silnika.
Konstrucje kadłubów powinny być jak najbardziej zwarte, małr gabarety, uzyskuje się to pryjmujac mały rozstaw cylindrów ciasne obudowanie ruchomych części układu korbowego. Kadłuby silników wykonuje się zawsze jako odlewy maja one odpowiednia sztywnośc i uzyskuje się to dzieki użebrowaniu. Podczas pracy występują naprężenia cieplne, które mogą spowodować deformacje, pęknięcia. Kadłuby dzielimy na
- kadłuby silników chłodzonych cieczą
- kadłuby chłodzone powietrzem
Kadłuby chłodzone ciecza rozróznia się trzy
- z odlaną tuleja cylindrowa
- suche tuleje cylindrowe
- mokre tuleje cylindrowe Materiały na kadłuby to żeliwo, ze względu na skomplikowane kształty stosujecie żelowo płynne Drugim materiałem jest stop aluminium
Głowica - zadanie jest szczelne zamykanie powierzchni spalania zawartej w tului cylindrowej i ograniczonej przez ruchome dno tłoka. Ze względu na kształty głowice wykonane są jako odlewy z żeliwa lub stop aluminium. Istnieja dwa rodzaje głowic
- silników chłodzonych ciecza
- silników chłodzonych powietrzem
W samochodach stosuje się głowice jednolite lub dzielone zarówno zarówno zapłoni ZI, ZS. Dzielenie upraszcza wykonanie odlewów , maja wieksza sztywnośc , ułatwia to też wbudowanie silnika Głowice jednolite ich wada jest utrudnienie w rozwiązaniu podrzewania rury dolotowej, zalety podwyższanie stopnia sprężania jeśli jest ona z e stopu aluminium .
Układ olejenia - celem jest smarowanie i chodzenie powierzchni części współpracujących w silniku. Poza tym pomaga także uszczelnić tłok w tulei cylindrowej i chłodzenie powierzchni trących Rodzaje układu olejenia: rozbłyskowe, mieszankowe, ciśnieniowe
Układ olejenia ciśnieniowy - olej jest dostarczany pod ciśnieniem, głównym elementem jest pompa oleju ,która zasysa olej z miski olejowej poprzez smok oleju, zaopatrzony w siatkę spełniającą role filtru wstępnego. Pompa oleju tłoczy olej do chodnicy oleju . Bezpośrednio na pompie tuż za nią umieszczony jest zawór zabezpieczający ,chroni on pompę chłodnicę oleju przed przed nadmiernym wzrostem ciśnienia oleju im przeciążeniem pompy . Podział na; z such miską olejowa i z mokrą miską olejową
Sucha miska olejowa - stosowane sa dwie pompy , pierwsza z nich jest o dużym wydatku umieszczona w dolnej części silnika , zasysa olej ze spalinami i tłocz go do chłodnicy , później do zbiornika , a druga zaś rozprowadza olej na pozostałe części układu zaletą tego układu jest kontrola poziomu oleju, ale układ jest droższy, skomplikowany w budowie, stosuje się go gdy warunki tego wymagają . Napęd pompy oleju to najbardziej rozpowszechniony poprzez Kola zębate o uzębieniu zewnętrznym. Pompy te mają małe wymiary są tanie i nie zbyt czułe na zanieczyszczenia zmianę lepkości oleju. W silnikach o ZI pompa oleju napedzana jest za pomącą kół zębatych Śrubowych od wału rozrządu, natomiast w silnikach ZS pompa oleju napedzana jest najcześciej od koła zębatego na wale korbowym z przodu silnika.
Filtr oleju - oczyszczaja olej w czasie pracy silnika. Filtry oleju można podzielisz na: -wsrepne
- zgrubne
- dokładnego oczyszczania
-odśrodkowe
- specjalne
Filtry wstępne - Role tego filtru spełnia smok umieszczony w misce oleju lub w zbiorniku oleju silnika i połącony przewodem ssacym z pompa oleju. Elementem filtrującym jest siatka wykonana z drutu mosiądzowego, stalowego, oczyszczona olj z zanieczyszczeń najgrubszych.
Filtr zgrubny - zatrzymuje zanieczyszczenia o wymiarach około 0,7mm. sA to inaczej filtry szczelinowe ,a role filtrującą spełniają otworki lub szczeliny miedzy elementami metalowymi Mogą one być w postaci blaszek cienkich .
Filtry dokładnego oczyszczania- powinny zatrzymywać wszystki cząski zanieczyszczeń olejuniżależnie od ich wymiarów . Można je podzielić: -
Objętościowe
- powierzchniowo-chłonne
- kombinowane
Filtry odśrodkowe- nie mja wkładu filtrującego , oczyszczanie oleju polega na nadaniu szybkiego ruch obrotowego, podczas którego zanieczyszczenia sa odwirowane. Dokładnośc zleży od siły odśrodkowej . Stosuje się filtry napędzie hydraulicznym , mechanicznym
Filtry specjalne- stosowane sa jako magnetyczne .Magnesu umieszcza sie w misce olejowej lub w filtrze olej. Wyławiaja one cząstki materiałów ferromagnetycznych .
Chłodnice oleju Istnieja dwa typy chłodnic
- chłodnice wodne
- powietrzne
Chłodnice wodne -są w postaci rurek cienkich prze które przepływa olej smarujący. Składa si eona z rdzenia z rurek aluminiowych mosiądzu. Dzieki liczbie żeber powierzchnia stykajaca z olejem jest rozbudowana. Zalety to małe wymiary , zdolność podgrzewania oleju porzzruch silnika szaybikego, wady to skomplikowana budow , przecieki.
Chlodnice powietrzne- szereg rurek stalowych , na których nawinięte sa spiralnie tasma stalowa tworząc powierzchnie chłodzaca .