Jak zapobiegać spożywaniu alkoholu przez dzieci młodzież i gdzie szukać pomocy?
Troska o bezpieczeństwo dzieci i ochrona ich przed zagrożeniami to podstawowa, oprócz miłości, treść życia w rodzinie. Gdy dzieci są małe wymaga to nieustannego i bezpośredniego czuwania nad tym co robią i gdzie są. Później ochrona dzieci staje się bardziej skomplikowanym i trudniejszym zadaniem, ponieważ coraz częściej przebywają poza domem rodzinnym i spotykają się z ludźmi, których nie znamy.
W waszym życiu, tak jak w życiu prawie każdej rodziny, może zdarzyć się coś, co wystawi na próbę rodzicielskie siły, wywoła lęk, sprawi, że poczujecie się bezradni... Jaka to będzie próba - trudno powiedzieć. Wiadomo, że może to być alkohol.
Nie rezygnując z realistycznych i pośrednich prób sprawowania kontroli nad tym co robią, coraz częściej musimy ufać ich rozsądkowi i mieć nadzieję, że sami potrafią obronić się przed zagrożeniami. Nie zawsze jednak to się udaje i nasze dzieci doznają szkód, o których niewiele wiemy.
Możemy jednak, pomagać naszym dorastającym dzieciom w prowadzeniu zdrowego i bezpiecznego życia. Wymaga to utrzymywania dobrych kontaktów z nimi, opanowania sztuki ich rozumienia, słuchania wspierania oraz umiejętności wywierania wpływu na ich postępowania.
Nigdy nie jest za wcześnie i nigdy nie jest za późno by dbać o jakość i trwałość kontaktów z własnym dzieckiem oraz rozwijać umiejętności potrzebne do konstruktywnego rodzicielstwa. Jest to jednak szczególnie ważne, gdyż w życiu dziecka pojawiają się realne zagrożenia.
Według najnowszych badań nawet małe dzieci są zachęcane i namawiane do próbowania alkoholu. 70% niepełnoletnich miało kontakt z alkoholem z czego ponad połowa pije alkohol systematycznie, to znaczy co najmniej raz w tygodniu. Co piąty młody człowiek ma poważne problemy picia alkoholu drobne przestępstwa i inne wykroczenia przeciw prawu. Wraz ze zmianą wzorów konsumpcji w Polsce oraz obfitym zaopatrzeniem sklepów w napoje alkoholowe, młodzi ludzie coraz częściej systematycznie piją piwo, a są tacy, którzy robią to codziennie. Na dodatek żyją w przekonaniu, że piwo to żaden alkohol. Piwo jest powszechnie reklamowane - pomimo ustawowego zakazu - jako napój skojarzony z dobrą zabawą, energią, młodością. Biznes zagraniczny i krajowy walczy o konsumenta piwa, w tym przede wszystkim o młodych ludzi. Ponad połowa młodych ludzi pije alkohol we własnym domu. Co piąte dziecko poniżej szesnastego roku życia przynajmniej raz w życiu było pijane. Młody człowiek może po prostu wejść do sklepu i bez większych trudności kupić alkohol. Mimo to, że ustawa o wychowaniu w trzeźwości z 1982 r. zakazuje sprzedaży i podawania alkoholu osobom poniżej 18 roku życia, wino i piwo jest sprzedawane nastolatkom w 80 przypadkach na sto, a dla wódki procent ten jest tylko trochę niższy. Alkohol bywa tym samym środkiem uzależniającym, który otwiera drogę innym silniejszym narkotykom. Młodzi ludzie po alkoholu tracą pełną kontrolę nad swoimi decyzjami i łatwiej im odpowiedzieć "tak" na propozycję "czegoś mocniejszego". Piciu towarzyszy często palenie. Papierosy i alkohol otwierają czasem "furtkę" narkotykom, zwłaszcza gdy palenie i picie rozpoczyna się bardzo wcześnie. Są bowiem oczywiste powody, dla których picie niewielkich ilości alkoholu, choć nie szkodzi dorosłym, bywa niebezpieczne dla dzieci. Organizm dziecka, czy młodego człowieka różni się od organizmu dorosłego człowieka. Młody organizm ciągle rośnie i rozwija się. Picie alkoholu przed okresem dojrzewania i w czasie dojrzewania może zablokować normalny wzrost, rozwój fizyczny i psychiczny, utrudnić uczenie się, zaburzyć zdrowe kontakty z rówieśnikami i z dorosłymi. Dorośli - oczywiście jeśli nie mają problemów z alkoholem i piją w sposób umiarkowany - znają swoją miarę, wiedzą ile i z kim mogą wypić. Dzieci i młodzież nie poznali jeszcze granicy bezpieczeństwa, a alkohol, choćby tylko jedno piwo, działa znacznie silniej na człowieka młodego niż dorosłego. Po alkoholu poważnemu zaburzeniu ulega zdolność oceny rzeczywistości, refleks i koordynacja ruchowa. Nawet po jednym piwie pływanie może okazać się niebezpieczne, jazda rowerem niemożliwa, a nauczenie się czegoś bardzo trudne.
Młodzi ludzie są też mniej odporni na presję rówieśników - często robią coś tylko po to, by wykazać się odwagą lub zaimponować kolegom. Warto dziecku powiedzieć, że zależy nam na tym, żeby nie piło, dlatego, że je kochamy, a znamy wiele osób, którym alkohol zniszczył życie. Umiejętność mówienia "nie", gdy ktoś proponuje alkohol i "tak" gdy chodzi o rzeczy fajne i zdrowe - to coś czego dziecko powinno i może nauczyć się w domu. Wszyscy rodzice chcą, żeby ich dziecko czuło się dobrze i zdrowo wyglądało, dobrze się czuło ze samym sobą, było radosne i twórcze, miało fajnych, sympatycznych i oddanych kolegów, dobrze radziło sobie w szkole, wyrosło na mądrego, odpowiedzialnego i twórczego dorosłego.
Dzieci wchodzące w wiek dojrzewania przechodzą jakby ponowne narodziny, a równocześnie przygotowują się do dorosłości. Mimo, że zaczynają wyglądać jak dorośli ludzie, w wielu sprawach są jeszcze dziećmi i nadal jest mnóstwo rzeczy, których nie mogą lub nie potrafią robić. Młodzi ludzie w tym wieku mogą przebywać ze sobą niemal bez końca, od rana do nocy. Zaczynają interesować się płcią przeciwną, robią się niepewni siebie, często zmienia się im nastrój - z euforii przechodzą płynnie w apatię i przygnębienie, ich reakcje są zmienne i nieprzewidywalne. Zainteresowanie i troskę ze strony dorosłych odczytują jako wtrącanie się i rządzenie. To właśnie moment, kiedy młodzi ludzie podejmują decyzję czy próbować alkoholu i papierosów, czy nie. Gdy dzieci wchodzą w wiek poszukiwania związków poza domem, najważniejszym dla nich jest należeć do jakiejś "paczki". Są gotowi niemal na wszystko, by nie zostać "odmieńcami". Wydaje im się, że picie daje poczucie niezależności, samodzielności, pozwala po dorosłemu się rozluźnić i zabawić. Ten motyw picia może być dodatkowo wzmocniony przez bliskich dziecku dorosłych; w domach, gdzie rodzice dużo piją, dzieci częściej i wcześniej aprobują alkohol. Młodzi piją bo chcą pozbyć się napięcia i niepewności, bo chcą swobodniej poczuć się w towarzystwie, zwłaszcza wobec osób przeciwnej płci. Jeśli wydaje się że dziecko ma jakieś trudności, należy przekonać je, że nie musi przeżywać ich w samotności i może prosić kogoś pomoc. Warto także by zrozumiało, że umieć rozpoznać własną trudność i chcieć ją pokonać, nie jest oznaką słabości lecz siły. Wielu młodych ludzi nie potrafi sobie wyobrazić dobrej zabawy bez alkoholu, czemu trudno się dziwić, bo w polskiej kulturze jest brak alternatywnych wzorów zabawy i spędzania wolnego czasu. Najgorzej wyglądają i najgorzej rokują przypadki tych młodych ludzi, którzy piją, aby uciec od rzeczywistości, zapomnieć o trudnych lub nierozwiązanych problemach zmniejszyć lęk, zwrócić na siebie uwagę w domu i w szkole, sprowokować. Tacy nastolatkowie ponoszą wielkie ryzyko uwikłania się problemy alkoholowe i szczególnie potrzebują pomocy.
Szczególnie niebezpieczne jest picie alkoholu w połączeniu z innymi środkami odurzającymi np. lekami uspokajającymi lub pobudzającymi, narkotykami w tym także marihuaną.
Alkoholikiem może zostać każdy, przy czym osoba pijąca nie jest na ogół świadoma tego, że popada w nałóg. Chorobę alkoholową można zaleczyć, choć nie da się jej całkowicie wyleczyć. Oznacza to, że alkoholikiem zostaje się do końca życia i każda próba "kontrolowanego" picia przynieść musi powrót do nałogu. Przyczyny, dla których jedni ludzie zostają alkoholikami, a inni nie, nie zostały do końca wyjaśnione, choć wiadomo, że w grę wchodzą zarówno czynniki fizjologiczne jak i środowiskowe, psychologiczne i społeczne.
Czy my rodzice możemy w ogóle zrobić coś w tej sprawie, jeżeli nasze dzieci chcą wszystko same sprawdzić? Porozumiewanie się rodzica z dzieckiem to ciężka praca. Ważne jest, by porozumiewać się w sposób szczery, i by komunikaty płynęły w obie strony, czyli inaczej mówiąc, by rodzic nie tylko pouczał, ale również słuchał tego co mu chce przekazać córka, czy syn. Zasady i sankcje za ich łamanie muszą być dostosowane do wieku dziecka. Ścieżka pomiędzy pozwalaniem na wszystko, a nadopiekuńczością jest bardzo wąska, ale przy jasnych i rozsądnych zasadach dziecko zawsze znajdzie własny margines swobody.
Młodzi ludzie, który piją kaleczą siebie samych i ranią innych. To sposób przekazywania, że nie radzą sobie z wyzwaniami czasu dojrzewania, że potrzebują zrozumienia i pomocy. Dotyczy to wszystkich dzieci - także tych nieśmiałych, czy agresywnych. Gdy wydaje nam się, że dziecko pije, nie odrzucajmy go, a raczej zaproponujmy mu pomoc. Ważne, by zrozumiało, że picie to tylko przykrywka dla innych problemów, w rozwiązywaniu których ktoś może mu pomóc.
Warto, by dowiedziało się, że szukanie pomocy jest rzeczą ludzką i że to właśnie robią ludzie silni, gdy z czymś sami sobie nie mogą poradzić. Zwróć się do kogoś o pomoc i radę - pójdź do psychologa, pedagoga szkolnego, zaufanego lekarza, kogoś z ruchu Anonimowych Alkoholików albo po prostu bliskiej osoby.
Jak wspierać abstynencję dziecka? Nie częstuj swojego dziecka alkoholem i nie pozwól, by robili to inni członkowie rodziny, lub znajomi. Abstynencja z wyboru jest dla milionów ludzi atrakcyjnym i wartościowym stylem życia. Ustal z dzieckiem jasne zasady. Powiedz dziecku, że zakaz ten wynika z Twojej miłości i troski o jego dobro. Porozmawiaj z dzieckiem o tym, jak ma sobie radzić z presją rówieśników namawiających do picia alkoholu. Bądź dobrym przykładem. Nie nadużywaj alkoholu w obecności dziecka i nie pokazuj mu, że zabawa musi być związana z piciem alkoholu. Nie wahaj się powiedzieć opiekunom dziecka i rodzicom jego kolegów, z którymi spędza wolny czas, że nie życzysz sobie, żeby Twoje dziecko piło. Masz prawo decydować o bezpieczeństwie swojego dziecka.
Całość oddziaływania wychowawczego, które podejmiecie warto podzielić na trzy części: rozpoznanie i diagnoza sytuacji, interwencja oraz monitorowanie.
Kontrolowanie nie jest przyjemne dla obu stron. Wymaga konsekwencji, taktu, zdecydowania, wysiłku, uporu i delikatności. Interwencja związana z piciem alkoholu przez dziecko jest ściśle związana z całością Waszych kontaktów i z życiem w rodzinie. Waszymi konfliktami, oczekiwaniami i nadziejami. Być może zaangażowanie się w próbę poradzenia sobie z krytyczną i bolesną sytuacją stworzy okazję do zastanowienia się, jak ulepszyć wzajemne stosunki w całej waszej rodzinie, jak poszukiwać wspólnej drogi i zwiększania satysfakcji z życia dla całej rodziny. Może się jednak okazać, że poradzenie sobie z tą sytuacją jest zbyt trudne i doznacie niepowodzenia. Należy wtedy bez skrępowania szukać pomocy na zewnątrz rodziny. Dla udzielenia takiej pomocy uruchomiona została "Pomarańczowa Linia", czyli bezpłatna infolinia telefoniczna (0-800-14-00-68), gdzie można uzyskać poradę i wsparcie w sytuacjach kryzysowych. To także system sieci osób i placówek, które są przygotowane do rozmów z rodzinami i warsztatów podnoszących umiejętności rodzicielskie.
Rodzice pamiętajcie, że prawdopodobnie nie uda się zwalczyć samego objawu, bez zajęcia się problemami dziecka, które powodują, że ucieka ono w świat alkoholu lub narkotyków.
Bibliografia:
Pacewicz A., Jak pomóc dziecku nie pić, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1997.
Mellibruda J., Tajemnice Ethol. Czyli alkohol i nasze życie, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1995.
Wyszukiwarka