Miasta-Słowniczek, Prawo magdeburskie


Prawo magdeburskie

Najbardziej rozpowszechniony w Polsce wariant prawa niemieckiego, opierający się na zwyczajach prawnych obowiązujących w Magdeburgu. Źródłem prawa magdeburskiego był przywilej arcybiskupa magdeburskiego Wichmana z 1188 oraz pouczenia (ortyle) wydane przez ławników Magdeburga; uzupełniał je zwód prawa saskiego (tzw. Zwierciadło saskie), spisany przed 1233 przez Eikego von Repgow, obejmujący prawo materialne prywatne i karne oraz prawo procesowe. W miastach polskich od 2 połowy XIII w. źródło prawa magdeburskiego stanowił zwód powstały przed połową XIII w. w Magdeburgu, tzw. Weichbild magdeburski, uwzględniający zwłaszcza problematykę miejską; rozpowszechniony był w Polsce głównie w układzie Konrada z Opola, powstałym w Krakowie na początku XIV w.; wersja ta weszła w tłumaczeniu łacińskim do tzw. Statutu Łaskiego (1506); używano także wersję ułożoną w Niemczech, tzw. Wulgatę, która w przekładzie łacińskim Mikołaja Jaskiera stała się 1535 prawem obowiązującym w miastach polskich; w praktyce jednak używano polskiego przekładu Weichbildu magdeburskiego i Zwierciadła saskiego Pawła Szczerbica (wyd. 1581). Zwody prawa magdeburskiego uzupełniano w XIV-XV w. nowymi ortylami, ogłaszanymi przez ławników Magdeburga i łączonymi w specjalne zwody (jeden z nich już w XV w. przetłumaczono na język polski), a także lokalnymi wilkierzami oraz ortylami wydanymi prze większe miasta polskie na użytek mniejszych. Przy interpretacji prawa magdeburskiego w Polsce nowożytnej dużą rolę odgrywało dzieło Bartłomieja Groickiego Artykuły prawa majdeburskiego (1558), uważane za urzędową wykładnię prawa miejskiego. Prawo magdeburskie obowiązywało w miastach polskich aż do rozbiorów. Zmodyfikowany wariant prawa magdeburskiego stał się podstawą prawa chełmińskiego.

[Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, Warszawa 1981, t. I, s. 457, Benedykt Zientara]



Wyszukiwarka