ADEHYDY

końcówka nazwy syst.:

właściwości redukujące	Ujawniają się w reakcjach utleniania do kwasów karboksylowych a) próba Tollensa (próba lustra srebrowego) b) próba Trommera - ogrzewanie z zasadowym roztworem wodorotlenku miedzi II
Reakcja uwodornienia -reakcja redukcji do alkoholi	Produktami reakcji uwodornienia aldehydów są alkohole I-rzędowe
ogólnie:

Otrzymywanie	A) Utlenianie alkoholi I-rzędowych
	B) Uwodnienie acetylenu (Reakcja Kuczerowa)

Właściwości fizyczne:

Stan skupienia: C1 - występuje w stanie gazowym; >C2 - w stanie ciekłym Charakterystyczny zapach: C1 - C7 - mają nieprzyjemny zapach; >C8 - mają przyjemny zapach

Przykłady:	Stosowane do wyrobu esencji zapachowych (z wyjątkiem trujących mrówkowego i octowego

KETONY

końcówka nazwy syst:

właściwości redukujące	nie wykazują właściwości redukujących; nie ulegają próbom Tollensa i Trommera
próba jodoformowa	Reakcja ta służy do wykrywania w związkach organicznych grupy:
Reakcja uwodornienia -reakcja redukcji do alkoholi		Produktami reakcji uwodornienia ketonów są alkohole II-rzędowe
ogólnie:

Otrzymywanie	A) Utlenianie alkoholi II-rzędowych
	B) Uwodnienie propynu (Reakcja Kuczerowa)

Właściwości fizyczne:

lotne ciecze rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych (dobre rozp. organiczne) mała zdolność do krystalizacji

zastosowanie i przykłady

KWASY KARBOKSYLOWE
szereg homologiczny:
inne:
właściwości fizyczne kwasu octowego ciecz o ostrym zapachu, żrąca; rozpuszczalna w wodzie i większości rozpuszczalników organicznych ma anomalnie wysoką temp wrzenia w stosunku do swej masy cząsteczkowej [temp. wrzenia związku zależy od siły oddziaływań między jego cząsteczkami w fazie ciekłej]; Wysoką temp wrzenia i topnienia tłumaczy się istnieniem silnych wiązań wodorowych między cząsteczkami kwasu octowego. Wiązania te istnieją nie tylko w fazie ciekłej ale nawet w fazie gazowej; krzepnie w temp 17 C, wrze w temp 118 C.
właściwości fizyczne innych kwasów: a) rozpuszczalność C1 - C4 dobrze rozpuszczalne w wodzie C5 - C12 rozpuszczają się w alkoholu >C13 dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych			b) stan skupienia C1-C8 ciecze >C9 ciała stałe c) łatwo krystalizują  d) są mało lotne
reakcje charakterystyczne: 1) Jest słabym kwasem. Reaguje z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami metali tworząc sole. a) + metal
b) + tlenek metalu
c) + wodorotlenek metalu
2) Kwasy karboksylowe są silniejsze od kwasu węglowego i wypierają go z jego soli.
3) Reakcja estryfikacji
4) Reakcje z amoniakiem prowadzące do amidów I-rzędowych
5) Reakcje dekarboksylacji - w których grupa karboksylowa zostaje zastąpiona atomem wodoru.
Otrzymywanie 1) Utlenianie aldehydów lub alkoholi I-rzędowych
przykłady:
Fermentacja octowa przy udziale enzymu oksydazy
Próba Tollensa
Próba Trommera
2) Hydroliza estrów - (reakcja odwrotna do reakcji estryfikacji)
3) Hydroliza amidów w środowisku kwasowym
4) Kwasy aromatyczne otrzymuje się w wyniku utleniania alkilowych pochodnych benzenu

KWAS MRÓWKOWY - HCOOH	jest słabym kwasem, mocniejszym od wszystkich innych kwasów z szeregu homologicznego; występuje w pokrzywach; jadzie mrówek i pszczół reaguje z metalami (np. żelazem i cynkiem) dając mrówczany ze względu na obecność grupy aldehydowej jako jedyny kwas ma właściwości redukujące (ulega próbie Tollensa i Trommera) analogicznie do aldehydów, a ze względu na obecność grupy karboksylowej wykazuje właściwości kwasów karboksylowych.
Próba Tollensa (równanie uproszczone). Próba lustra srebrowego stosowana do złocenia bombek choinkowych, luster i wkładów do termosów
KWAS OCTOWY - CH3COOH	stosowany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i perfumeryjnym do celów spożywczych: ocet - otrzymywany przez utlenianie etanolu (na wiórkach bukowych zawierających bakterie Micoderma aceti)
techniczny: otrzymywany w wyniku reakcji acetylenu z wodą (Reakcja Kuczerowa)

Wyższe kwasy tłuszczowe:
Kwas palmitynowy	C15H31COOH
Kwas stearynowy	C17H35COOH
Kwas oleinowy	C17H33COOH

ZASTOSOWANIE SOLI KWASÓW KARBOKSYLOWYCH
MYDŁO - mieszanina soli sodowych kwasów tłuszczowych np. kwasu stearynowego i palmitynowego.
Otrzymywanie: a) Reakcja kwasów karboksylowych z zasadą sodową b) reakcja zmydlania (hydroliza tłuszczów)
Budowa cząsteczki:	Silnie polarna grupa karboksylowa jest dobrze solwatowana przez cząsteczki wody i wykazuje podobieństwo do wody. Natomiast długi niepolarny łańcuch wykazuje powinowactwo do węglowodorów i innych związków niepolarnych (m. in. Tłuszczów). Stąd wynika dwoista natura mydła. Jeśli do roztworu mydła wprowadzimy nieco tłuszczu cząsteczki mydła wnikają łańcuchami niepolarnymi  wgłąb tłuszczu. Pozostałe na powierzchni grupy COONa umożliwiają zwilżenie powierzchni tłuszczu przez wodę. Roztwory mydła tworzą z tłuszczami trwałą emulsję. Substancje o podobnym działaniu nazywamy powierzchniowo czynnymi (mydła, detergenty)
Mechanizm działania mydła: Detergenty mają w cząsteczkach grupy polarne (hydrofilowe o dużym powinowactwie do wody i grupy niepolarne (lipofilowe) o dużym powinowactwie do tłuszczów.
Mydła sodowe i potasowe są rozpuszczalne w wodzie i tworzą z nią roztwory koloidalne. W wyniku hydrolizy wodne roztwory mydeł mają odczyn zasadowy. Mydła sodowe są twarde, a potasowe miękkie i maziste. Do pielęgnacji używa się sodowych z dodatkami (substancje natłuszczające, barwniki środki zapachowe) Mydło w roztworze zawierającym jony wapnia (np. w twardej wodzie) bardzo źle się pieni, gdyż sole wapniowe i magnezowe wyższych kwasów tłuszczowych są w wodzie nierozpuszczalne

2

---