Pyt 2. - Budowa narządów płciowych ze szczególnym uwzględnieniem jajnika i błony śluzowej macicy
[Pisarski i Bręborowicz]
perineum - krocze
tkanki między spoidłem tylnym warg sromowych a przednim brzegiem odbytu
pudendum feminium, vulva - srom
między przednią ścianą brzuch a kroczem, skład:
mons pubis - wzgórek łonowy
labia maiora pudendi - wargi sromowe większe; ograniczają
rima pudendi - szparę sromową; łączą się z przodu w
comissura labiorum anterior - spoidło przednie; z tyłu w
comissura labiorum posteriori
labia minora pudendi - wargi sromowe mniejsze
clitoris - łechtaczka; zbudowana z dwóch ciał jamistych
corpora cavernosa clitoridis i żołędzi
glans clitoridis
glandule vestibulares maiorers Bartholini - gruczoły przedsionkowe większe
glandule vestibulares minores - gruczoły przedsionkowe mniejsze
vestibulum vaginae - przedsionek pochwy, ograniczony wargami; zawiera
ostium urethrae externum - ujście zewn cewki moczowej
ostium vaginae - ujście pochwy
hymen - błona dziewicza
vagina, colpos - pochwa
- rozpoczyna się w przedsionku
- stanowi kanał
- górnym końcem obejmuje cz. pochwową szyjki tworząc sklepienie przednie i tylne
- ściana ma 3 warstwy:
1. błona śluzowa z zmarszczkami pochwowymi, nabł. Wielowarstwowy płaski
2. mięśniowa
3. zewnętrzna - przechodzi w łącznotkankowe przegrody: pęcherzowo - pochwową i odbytniczo - pochwową
uterus - macica
collum, cervix uterii - szyjka
w dolnej 1/3 objęta sklepieniem pochwy - portio vaginalis colii uterii
cz. pochwowa - nabłonek wielowarstwowy płaski
canalis cervicalis - kanał szyjki - nabł. gruczołowy walcowaty
isthmus uterii - cieśń - odcinek środkowy: 0.5-1 cm
corpus uteri - trzon; zbudowany z
fundus uteri - dna
cornue uteri - rogi
marga deuter et minister - brzegi
facies vesicalis et intestinalis - powierzchnie
cavum uteri - jama macicy
ściana:
endometrium - błona śluzowa
wysoce specjalistyczna budowa
wrażliwa na hormony steroidowe- estrogeny i gestageny
dwie podstawowe warstwy:
- czynnościowa - ulega złuszczeniu pod sam koniec fazy lutealnej
- podstawna - „materiał zapasowy” - z niej odbuduje się warstwa funkcjonalna w fazie
folikularnej cyklu, reaguje na działanie estrogenów; jest utworzona z:
- bazalnych odcinków cew gruczołowych
- bogatokomórkowego podścieliska
- włókien siateczkowatych tkanki łącznej
> faza folikularna - estrogenowa, dochodzi do:
- proliferacji kom. podścieliska
- proliferacji cew gruczołowych
- pączkowania i rozrostu naczyń krwionośnych spiralnych
błona grubieje, odtwarza się nabłonek gruczołowy, w komórkach cew gromadzi się glikogen
> faza lutealna
- w jajniku dochodzi do rozbudowy ciałka żółtego
- endometrium z proliferacyjnego przekształca się w endometrium sekrecyjne
do światła cew wydzielane zostają: glikogen i kwaśne mukopolisacharydy
- komórki podścieliska stają się komórkami doczesnowymi miesiączkowymi, pojawiają się w nich: enzymy proteolityczne, glikogen, lipidy
> menstruacja - ustanie czynności ciałka żółtego; poprzedza ją krótkie niedokrwienie, następnie rozszerzenie naczyń włosowatych - te nadmiernie wypełniają się krwią i pękają -> dochodzi do złuszczenia warstwy czynnościowej
myometrium - mięśniówka
pęczki mięśni gładkich otoczone włóknami kolagenowymi i sprężystymi
4 warstwy: przebieg włókien
- podśluzowa - równoległa do długiej osi macicy
- okrężna i o przebiegu spiralnym
- okrężno - ukośna i podłużna
- podsurowicza - jak podśluzowa
tunica serosa peritoneum
Salpinx - jajowód
- parzyste przewody - 7-14 cm
- od rogu macicy do jajnika
- ujścia: ostium abdominalne i ostium uterinum
- części: infundibulum - lejek, ampula- bańka, isthmus - cieśń, cz. śródścienna - pars uterina
tubae, intramuralis
- budowa ściany:
- błona śluzowa z podłużnymi fałdami, nabłonek zawiera komórki rzęskowe,
sekrecyjne, rezerwowe
- błona mięśniowa - ww: okrężna i podłużna
- błona surowicza
ovarium - jajnik
- leży wewnątrzotrzewnowo
- w pobliżu bocznej ściany miednicy mniejszej
- w rozwidleniu tętnicy biodrowej wspólnej
- zawieszony na krezce - mezoovarium,
brzeg krezkowy odpowiada wnęce jajnika - hilus ovarii
-wielkość u kobiety w wieku rozrodczym:
dł. 25-50 mm
szer. 15-30 mm
grubość: 5 - 15 mm
masa: 6-8 g
- powierzchnie: boczna i przyśrodkowa
- koniec: jajowodowy i maciczny
- brzeg: wolny i krezkowy
- więzadła: lig. ovarii proprium - właściwe, lig. suspensorium otarii - wieszadłowe
- pokryty jednowarstwowym nabłonkiem mezotelialnym - sześcienny nabłonek płciowy (przekształcony nabłonek otrzewnej), który leży na błonie podstawnej, pod nią tunica albuginea - błona biaława
- powierzchnia pofałdowana - pogłębia się z wiekiem
> część korowa
- znajdują się tutaj pęcherzyki w różnej fazie dojrzewania, ciałka żółte i białawe
- podścielisko: łącznotkankowe z włóknami siateczkowatymi i delikatnymi włóknami
klejorodnymi
> część rdzenna
- bardziej włóknista tkanka łączna
- obfite naczynia krwionośne
- pnie nerwowe, a w ich sąsiedztwie komórki wnękowe produkujące androgeny
- utkania kanalikowe - pozostałości po śródnerczu
> tętnice: głównie t. jajnikowa - od aorty brzusznej, biegnie w więzadle wieszadłowym oraz gałąź jajnikowa t. macicznej, zespalają się w krezce jajnika
> żyły: we wnęce jajnika i krezce jajowodu dobrze rozwinięty splot żylny, ż. jajnikowa i gałąź jajnikowa ż. macicznej
> naczynia chłonne uchodzą gł. do węzłów lędźwiowych
>nerwy: splot jajnikowy