10. Konferencja pokojowa w Paryżu i traktat wersalski 1919
18 stycznia 1919 rozpoczęła obrady w Paryżu konferencja pokojowa, której celem było ułożenie powojennego ładu na świecie zwanego od miejsca podpisania najważniejszego porozumienia z Niemcami porządkiem wersalskim.
Mimo zapowiedzi USA (orędzie Wilsona z 8 stycznia 1918), z którą zgodziły się również pozostałe kraje zwycięskiej koalicji, o ułożeniu powojennych stosunków międzynarodowych z poszanowaniem praw wszystkich narodów i stworzeniu na przyszłość mechanizmów zapobiegających konfliktom międzypaństwowym, w praktyce nie zrealizowano tych szczytnych zamiarów. Złożyły się na to następujące przyczyny:
rozbieżność interesów Francji (zainteresowanej jak największym osłabieniem Niemiec i utworzeniem w miarę silnego państwa polskiego jako ważnego elementu w przyszłej polityce antybolszewickiej i antyniemieckiej) i Wielkiej Brytanii (zainteresowanej przede wszystkim przejęciem niemieckich kolonii, ale niechętnej zbytniemu osłabieniu samych Niemiec widząc w nich właśnie główny bastion obrony Europy przed zalewem komunistycznym, co w konsekwencji oznaczało dosyć sztywne stanowisko w sprawie polskiej np. zostawienie Śląska przy Niemczech)
mimo chęci odegrania czołowej roli przez prezydenta USA Wilsona, głównego pomysłodawcy Ligi Narodów, Senat nie dopuścił do przystąpienia USA do tej organizacji i tym samym nie mogła ona odegrać roli jaką dla niej przewidziano, stając się w praktyce międzynarodową „przykrywką” interesów Francji i Wielkiej Brytanii (system mandatowy)
niedopuszczenie do udziału w Lidze Narodów od samego początku istnienia tej organizacji (mającej być przecież podstawą pokojowego ładu w powojennym świecie) dwóch wielkich przegranych tzn. Rosji i Niemiec. Pogłębiało to ich niezadowolenie z postanowień „dyktatu wersalskiego”, co w konsekwencji doprowadziło do ich współdziałania w kierunku rewizji jego postanowień i było jedną z przyczyn wybuchu II wojny światowej
Postanowienia traktatu wersalskiego:
uznanie Niemiec za winne wybuchu wojny i w związku z tym obciążenie ich obowiązkiem płacenia olbrzymich kontrybucji
zakaz wprowadzenia obowiązku powszechnej służby wojskowej, przy możliwości utrzymywania 100 tys. żołnierzy zawodowych, oraz zakaz budowy czołgów, samolotów i łodzi podwodnych
odebrano Niemcom wszystkie kolonie (przejęły je głównie Wielka Brytania i Francja bezpośrednio lub jako mandaty Ligi Narodów)
Francja otrzymywała Alzację i Lotaryngię oraz Zagłębie Saary na okres 15 lat
demilitaryzacja 50 kilometrowego pasa ziemi na wschodnim brzegu Renu
przyznanie części terytoriów Polsce (bezpośrednio Wielkopolska, Pomorze; w drodze plebiscytu Górny Śląsk, Warmia i Mazury) oraz utworzenie Wolnego Miasta Gdańska