Co to jest …czas?
Przechodzeniu od pogaństwa do chrześcijaństwa towarzyszyła istotna przebudowa całej struktury czasowych wyobrażeń średniowiecznej Europy.
Klendarz pogański, odzwierciedlający rytm przyrody - przysposobiony do potrzeb liturgii
Święta kościelne oznaczające momenty zwrotne rolniczego cyklu, genezą sięgały okresu pogańskiego.
Czas rolniczy (równocześnie) czasem liturgicznym
Rok dzielony świętami przypominającymi wydarzenia z życia Chrystusa i dniami świętych
Doba dzieliła się na równe co do wielkości godziny, ale na godziny dnia i godziny nocy
Typowe dla średniowiecza europejskimi zegarami były zegary słoneczne, zegary plastikowe, klepsydry, zegary wodne, określano również czas za pomocą spalania świecy
Mnisi orientowali się w czasie na podstawie przeczytanych stron Pisma świętego/według liczby psalmów odmówionych między jedna a drugą obserwacją nieba
Społeczeństwo orientowało się w porze dnia/nocy za pomocą bicia dzwonów kościelnych, regularnie wzywających na jutrznię Lub do innych służb
Doba dzieliła się na szereg odcinków- godziny kanoniczne, zazwyczaj siedem, wyznaczone za pomocą zegara kościelnego.(W ten sposób przemijanie czasu pod kontrolą duchowieństwa)
Średniowieczni ludzie rozróżniali czas według dźwięków; rozróżniano więc: dzwon żniwny, do gaszenia pożaru, na wypędzenie bydła na pastwisko
Całe życie mieszkańców regulowane biciem dzwonów, było przystosowane do życia kościelnego
tempo życia zależało od rytmu przyrody, nie było potrzeby dokładnego pomiaru czasu, minuta nie była postrzegana
podstawowymi kategoriami w średniowieczu był rok, pora roku, miesiąc, dzień
czas średniowieczny: długotrwały, powolny, epicki
czas człowieka średniowiecznego czasem lokalnym; w każdej miejscowości postrzegany jako coś samodzielnego, obowiązującego tylko tutaj, niezgodnego z czasem innych miejsc
czas wiejski czasem naturalnym, a nie czasem zdarzeń. Jest to czas ludzi, którzy nie opanowali przyrody lecz podporządkowali się jej rytmowi
kontrasty znajdowały wyraz w postrzeganiu zasadniczych części cyklu dobowego. Noc była czasem niebezpieczeństw i strachów, demonów ( chrześcijaństwo próbowało zwalczyć te wyobrażenia; Chrystus narodził się w nocy)
Przeciwstawienie dnia i nocy = przeciwstawienie życia i śmierci
Kalendarz przedstawiany w średniowieczu to przeważnie kalendarz rolniczy; każdy miesiąc cechowały określone roboty wiejskie
Średniowieczne kalendarze regulowały też terminy ściągania od chłopów rent i powinności feudalnych
Czas związany ze stosunkami rodowymi zachowuje znaczenie również w uformowanym społeczeństwie feudalnym. Umocnienie prestiżu rodziny przez odwołanie się do starożytnego pochodzenia; wpływowy człowiek to ten za którym stoją liczne pokolenia
Na równi z ziemskim, świeckim czasem istniał czas sakralny, tylko on jest rzeczywisty
czas biblijny jest nieprzemijający, jest wartością bezwzględną. Królestwo Boże już istnieje, ale czas się jeszcze nie dokonał i Królestwo Boże jest dla ludzi celem
czas w chrześcijaństwie i czas w pogaństwie różnią się od siebie
Czas pogański uświadomiano w formie mitu, rytuału, zmiany pór roku i pokoleń
…podczas gdy w społ. Średniowiecznym kategoria czasu mitologicznego współistnieje z kategorią ziemskiego, świeckiego czasu, obie łączą się w kategorię czasu historycznego. czas historyczny podporządkowany sakralnemu
Zerwawszy z cyklicznością pogańskiego widzenia świata, chrześcijaństwo przyjęło ze Starego Testamentu przeżywanie czasu jako proces eschatologiczny, intensywne wyczekiwanie nadejścia Mesjasza
Nowy testament określił nowy sposób pojmowania czasu
Po pierwsze w Chrześc. widzeniu świata pojmowanie czasu było oderwane od pojmowania wieczności; Wieczności nie można zmierzyć, jest atrybutem Boga. Czas jest stworzony, ma początek i koniec. Chrześcijanin dąży by z ziemskiego padołu przejść do przybytku wiecznej szczęśliwości czekających wybrańców bożych
Po drugie, czas historyczny nabiera określonej struktury, dzieląc się ilościowo i jakościowo - na dwie epoki- przed i po narodzeniu Chrystusa. W centrum historii- decydujący fakt; przyjście i śmierć Chrystusa
Nowy sposób, pojmowania czasu opiera się, więc, na 3 momentach : porządku, kulminacji i zakończenia życia rodu ludzkiego, czas staje się czasem nieodwracalnym, wektorowym, linearnym
Chrześcijański sposób orientowania się w czasie różni się zarówno od antycznej orientacji na samą przeszłość, jak i od mesjanistycznej, nakierowanej w przyszłość, charakt. dla judeostarotestamentowej koncepcji czasu - chrześcijańskie pojmowanie czasu przydaje znaczenia również przeszłości; tragedia nowego testamentu już się dokonała i przyszłości, która niesie nagrodę
Mimo swej wektorowości czas w chrześc. Nie wyzbył się cykliczności; zmieniło się tylko jego pojmowanie
---------
czas historyczny w chrześcijaństwie jest udramatyzowany. Początek dramatu- grzech pierworodny Adama
życie ludzkie rozwija się w 2 kontekstach czasowych; w kontekście przemijających wydarzeń ziemskiego bytu i aspekcie spełniania się wyroków boskich. Człowiek - uczestnikiem dramatu
dramatyzm uświadamia sobie czasu w chrześc. Opiera się na dualistycznym stosunku do świata i historii. Życie ziemskie i cała historia jest areną walki między dobrem i złem. Dla zwycięstwa dobra niezbędna jest dobra wola człowieka. Z faktu uznania że człowiek dysponuje wewnętrznym wolnym wyborem, wynika dramatyzm chrześc.. pojmowania czasu. Przeszłość i przyszłość mają większą wartość niż teraźniejszość - czas nietrwały i przemijający
mit chrześcijański jest mitem historycznym
Czas antropologiczny, według św Augustyna, to wewnętrzna rzeczywistość i tylko duch może jej doznawać
Świat zmieniających się rzeczy trwa w czasie; Bog jest jednak ponad wszelkim czasem i przebywa poza nim w wieczności
Honoriusz z Augustodunum w ślad za Janem Szkotem Eriugeną dzieli naturę na 4 rodzaje:
RODZAJ PIERWSZY- ta, która tworzy i i nie jest stworzona
RODZAJ DRUGI - ta która tworzy i jest stworzona, to znaczy idee, praprzyczyny
RODZAJ TRZECI - nie tworząca, ale tworzona natura, tzn określone w czasie istoty, poznawalne w przestrzeni i czasie
RODZAJ CZWARTY - nie tworząca i nie tworzona natura, koniec i cel wszystkiego, a więc znowu Bóg, do którego wszystko powraca i na którym wszystko się kończy
Tak więc czas i przestrzeń cechują świat ziemski i same zostały stworzone przez Boga; mają one charakter przemijający, albowiem, jak mówi św Augustyn, Trójca Święta, której nie cechują ani czas, ani przestrzeń, wprawia w ruch swoje twory w czasie i przestrzeni (tym samym św Augustyn założył podwaliny teologicznej historii filozofii)
Św Augustyn odkrył jedność posuwania się rodzaju ludzkiego w czasie
Idee św Augustyna określiły zasady średniowiecznej histeriografii
Zapożyczając z judaizmu koncepcje linearnego i nieprzerwanie trwającego czasu, Chrześcijaństwo stworzyło swój własny sposób organizacji czasu w stos. Do głównych wydarzeń historycznych. Historia podzieliła się na 2 części; przed i po ucieleśnieniu się Chrystusa
w średniowieczu:
kościół Utrzymywał czas społeczny pod swoją kontrolą; liczne zakazy; zabraniał pracować w dni świąteczne, ustalał skład pożywienia w tym i innym okresie, ingerował nawet w życie seksualne
Czas jednostki nie był jego osobistym czasem, należał do siły wyższej
Opór stawiany klasie panującej w średniowieczu w formie protestu przeciw jej kontroli nad czasem
Chiliazm nieodłącznym atrybutem średniowiecza
W średniowieczu ukształtowało i rozwinęło - MIASTO:
Człowiek w większym stopniu podlegał porządkowi stworzonemu przez siebie niż rytmom przyrody
Zegary mechaniczne - potrzeba orientowania się w dokładnej porze dnia
Czas miernikiem pracy, dla kupców czas to pieniądz
Nie głos dzwonów, lecz bicie zegarów z wieży ratuszowej reguluje życie mieszczan
Kontrola nad czasem wymyka się z rąk kleru
Czas narzuca ludziom swój rytm, zmuszając by działali szybciej, śpieszyli się (czas ustanawia swoją własną tyranię, której człowiek musi się podporządkować!)
Wraz z przejściem do mechanicznego sposobu obliczenia czasu, stwierdzono, że czas posiada ogromną wartość i jest źródłem wartości materialnych. Zrozumienie wartości czasu przyszło z samouświadomieniem się jednostki, która zaczeła dostrzegać w sobie niepowtarzalną osobowość umieszczoną w konkretnej perspektywie czasowej. Mechaniczna rachuba czasu odbywa się bez aktywnego udziału człowieka który zmuszony jest przyznać, że czas jest od niego zależny. Lokalny czas dzielił, podczas gdy ogólnopaństwowy a więc i strefowy, stał się środkiem integracji.
Tak więc w późnośredniowiecznym mieście cena czasu wyraźnie wzrasta. Ludzie średniowiecza nie są obojętni wobec czasu, są tylko mało uwrażliwieni na zmiany i rozwój. Ich świadomość krążyła wokół takich kategorii jak trwałość, tradycjonalizm, powtarzalność i w nich uświadomili sobie ów rzeczywisty rozwój historyczny, którego długo nie byli w stanie doznawać.
~ nie powiem, że tekst do lekkich nie należał , stwierdziłam więc że to w punktach dam, coby to trochę rozjaśnić ;) pozdrawiam, do nauki, heej! ( z naciskiem na samogłoskę, rzecz jasna;)
góralka *