I FIZYKOTERAPIA
Cel zabiegów fizykoterapeutycznych w r. z. s.
1.Poprawa krążenia w kończynach
2.Wzmocnienie napięcia mięśni, od których zależą ruchy w zgiętym stawie, ewentualnie zmniejszenie napięcia mięśni utrwalonych w rzykurczu z powodu bólu
3.Zmniejszenie bolesności staw i sąsiadujących tkanek
W okresie ostrym z wysoką temp. Unika się na ogół wszelkich silniejszych bodźców, ograniczając się łagodnej krioterapii
W okresach podostrych i przewlekłych wskazane są zabiegi ciepłolecznicze: stosowanie promieni czerwonych i podczerwonych, wilgotne kompresy, kąpiele i zawijania parafinowe.
W leczeniu promieniami nadfioletowymi należy zachować ostrożność, gdyż niekiedy można wywołać zaostrzenie procesu zapalnego. Jest ono przewwzkazane u chorych leczony złotem lub sulfonamidami (sul-fasalazyna) ze względu na mozliwość powstania cieżkich zmian skórnych.
Wszelkie zabiegi powinny być stosowane pod kierunkiem wykwalifikowanego personelu.
II LECZENIE RUCHEM
Należy ono do podstawowych form terapii w r.z.s. u chorych leżących do jak najszybszej zmiany postępowania biernego na czynne leczenie ruchem. Od ćwiczeń biernych przechodzi się do ćwiczeń czynnych, mających na celu wzmocnienie mięśni i uniknięcie przykurczów (ćwiczenia te muszą być indywidualizowane zależnie od przypadku). Przejście do pionizacji chorego musi być poprzedzone odpowiednim postępowaniem wstępnym, szczególnie u chorych długoleżących. Niekiedy do nauki chodzenia konieczny jest balkonik i dobranie odpowiednich kul. Od początku należy się starać o to, aby chory mógł samodzielnie wykonywać podstawowe czynności takie jak: jedzenie, mycie się, czesanie, zapinanie guzików, wkładanie bielizny-pomoc w tym zakresie do wskazania właściwego ruchu.
W przypadkach zaawansowanego kalectwa chory wymaga leczenia w zakładzie specjalnym, gdzie oprócz ćwiczeń indywidualnych prowadzie się usprawniające ćwiczenia zespołowe i szkolenie zawodowe, uzależnione od sprawności fizycznej i rodzaju kalectwa.
III LECZENIE KLIMATYCZN I BALNEOLOGICZNE
Leczenie sanatoryjne w uzdrowisku bądź miejscowości klimatycznej ma duży wpływ na stan chorego ze względu na możliwość dodatkowego wypoczynku i odprężenia. Same zabiegi balneoterapeutyczne należy stosować b. ostrożnie unikając silnych bodźców i tylko u chorych z niewielką aktywnością choroby. Zaostrzenie w postaci stanów podgorączkowych, obrzęków i znacznego podwyższonego OB jest sygnałem do przerwania zabiegów. Przed rozpoczęciem leczenia balneologcznego należy dokładnie sprawdzić, czy nie ma ognisk zakażenia. Rehabilitacja chorych w daleko posuniętych okresach r.z.s. z utrwalonymi przykurczami może również wymagać zabiegów balneoterapeutycznych, które wchodzą w zakres ogólnegoplanu leczenia zakreśloego przez odpowiednich specjalistów z dziedziny rehabilitacji.
IV OKREŚLENIE STOPNIA POPRAWY W R.Z.S.
Stopień I - zupełna remsja.
1.Ustąpienie cech czynności procesu chorobowego
2.Brak zmian zapalnych stanów
3.Brak zmian zapalnych w tkankach pozastawowych, np. ścięgnach lub tęczówce
4.Brak ograniczenia ruchomości stawów, z wyjątkiem tych, w których powstały poprzednio zmiany nieodwracalne
5.Zmniejszenie się odcznu opadania krwinek do wartości prawidłowych lub nieznacznie przekraczających prawidłowe
6.mogą pozostać zniekształcenia stawów i zmiany pozastawowe wywołane przez proces nieodwracalny
Stopień II - znaczna poprawa
1.Brak cech czynności procesu reumatycznego z wyjątkiem zwiększenia OB i zaburzeń równowagi naczynioruchowej
2.Ustąpienie cech stanu zapalnego, jak zaczerwienienie i podwyższenie temp. Zajętych stawów, oraz zmian pozastawowych
3.Brak świeżych zmian zapalnych w stawach lub ich okolicy
4.Nieznaczy obrzęk stawów może być obecny
5.Może być pewne ograniczenie ruchomości stawów związane z nieznacznym pozostałym procesem zapalnym
6.Zniekształcenie stawu lub zmiany w tkankach okolostawowych wywołane zmianami nieodwracalnymi mogą pozostać
Stopień III - nieznaczna poprawa
1.Zmniejszenie cech czynności procesu reumatycznego
2.Częściowe ustąpienie cech zapalenia stawów
3.Brak cech szerzenia się procesu zapalnego w stawach
4.Niecałkowite zmniejszenie się obrzęków stawów
5.Ograniczenie ruchu stawu wywołane pozostałym stanem zapalny może pozostać
Stopień IV - brak poprawy lub postęp choroby
1.Cechy czynności procesu reumatycznego pozostały (niezależnie od wydolności czynnościowej)
2.Zaostrzenie zapalenia w jednym z poprzednio zajętych stawów albo wystąpienie świeżych zmian zapalnych
3.W obrazie rentgenowskim ujawniają się zmiany oznaczające postęp choroby (wyłączając zmiany o typie zwyrodnieniowym)
4.W obecności jednego lub więcej wspominanych kryteriów inne wskaźniki poprawy
V SPORT W Z.Z.S.K.
1.Korzystny - promuje dobrą postawę - wyprostowany grzbiet, rotacja tułowia:
Badminton, koszykówka, pływanie, narciarstwo biegowe, łucznictwo, tenis, spacery.
2.Mało korzystny - Z przedłużonym zgięciem kręgosłupa : kręgle, golf, długa jazda na rowerze
3.Niezalecane sporty kontaktowe : boks, rugby, hokej, football, jazda na koniu
Jazda na rowerze stacjonarny lub normalnym na krótkich dystansach - dobra, o ile odpowiednio dopasowana kierownica
Aerobic - unikać nacisku na szyję, korzystne ćwiczenia wzmacniające grzbiet, nogi i barki
IX .Testy szyjnego odcinka kręgosłupa
Badanie skriningowe ruchów rotacyjnych szyjnego odc. kręgosłupa
Wykonanie: Pacjent siedzi wyprostowany. Badający obejmuje obiema rękoma w okolicy skroniowej jego głowę,
a następnie z pozycji neutralnej lekko prostuje ją i na przemian rotuje w obie strony.
Interpretacja: Należy określić zakres ruchomości i porównać go obustronnie.
- u chorych zdrowych- sprężynowanie przy końcu ruchu
- przy zaburzeniach funkcjonalnych- „twarde” ograniczenie ruchu
Ograniczenia ruchomości z bólami -zwyrodnienia, bloki, zapalenia, przykurcze mięśniowe
Ograniczenie rotacji z „twardym” zatrzymaniem i bólem przy końcu ruchu- zmiany zwyrodnieniowe, szczególnie
w środkowej części szyjnego odcinka kręgosłupa (spondyloza, spondyloartroza, artroza, stawów Luschki)
Miękkie zatrzymanie ruchu- przykurcz długich prostowników karku lub m. długiego szyi.
Jeśli pojawią się zawroty głowy z oczopląsem, można dopatrywać się obecności zaburzeń przepływu krwi.
Zakres ruchomości czynnej jest mniejszy niż czynnej, jeżeli jest odwrotnie i chory zgłasza dolegliwości bólowe możemy podejrzewać agrawację.
X. Test rotacji głowy przy maksymalnym wproście
Badanie funkcji dolnego szyjnego odcinka kręgosłupa
Wykonanie: Chory siedzi. Badający obejmuje głowę pacjenta jedną ręką za potylicę, drugą za podbródek i następnie biernie prostuje i rotuje ją w obie strony. Temu ostatniemu ruchowi towarzyszy niewielkie boczne zgięcie szyjnego odcinka kręgosłupa,
Interpretacja:
- zaryglowaniu ulega okolica stawów szczytowo-obrotowego,
-rotacja zachodzi w dolnych segmentach szyjnego odcinka kręgosłupa i w przejściu szczytowo-piersiowym Ograniczenia ruchomości bocznej z bólami- przyczyną są głównie zmiany zwyrodnieniowe środkowego i dolnego szyjnego odcinka kręgosłupaW przypadku pojawienia się zawrotów głowy istnieje podejrzenie zaburzenia krążenia spowodowanego zmianami
w tętnicy kręgowej.
XI. Test rotacji głowy przy maksymalnym zgięciu
Badanie funkcji górnego odcinka kręgosłupa.
Wykonanie: Pacjent siedzi. Badający obejmuje głowę pacjenta jedną ręką za potylicę, drugą za podbródek, biernie zgina do przodu i rotuje w obie strony. Rotacji towarzyszy niewielkie boczne zgięcie szyjnego odcinka kręgosłupa.
Interpretacja: Przy maksymalnym zgięciu
- zaryglowane są odcinki poniżej C2
- rotacja zachodzi w stawach szczytowo-potylicznym i szczytowo-obrotowym.
Ograniczenia ruchomości z bólami świadczą o obecności zmian zwyrodnieniowych lub zapalnych oraz niestabilności.
Jeśli pojawią się objawy autonomiczne a szczególnie zawroty głowy, konieczne są dalsze badania.
TEST VALSALVY
Wykonanie : Chory w pozycji siedzącej próbuje nadmuchując policzki, wycisnąć znajdujący się w ustach kciuk.
Interpretacja : W czasie tego testu dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz kanału kręgowego. Jest on dodatni w przypadku zwężenia kanału spowodowanego wypadnięciem krążka międzykręgowego , guzami , osteofitami oraz obrzękiem tkanek miękkich. Pojawiają się wtedy ostre bóle korzeniowe do odpowiednich dermatronów.
TEST KOMPRESYJNY OTWORÓW MIĘDZYKRĘGOWYCH
Wykonanie : Kręgosłup w odc. szyjnym , ustawiony w pozycji neutralnej ,jest uciskany osiowo w kierunku dystalnym.
Interpretacja :
ucisk na krążki międzykręg. , miejsca wyjścia korzeni nerwowych , stawy kręgosłupa i /lub otwory międzyk. - nasila objawy korzeniowe odpowiadające określonym segmentom.
Rozlane , nieostro przyporządkowane objawy segmentarne - zaburzenia funkcjonalne więzadłowo-stawowe ( stawy kręgosłupa).
RÓŻNICUJĄCY TEST LASEGUE'A
Różnicowanie między rwą kulszową i schorzeniem stawu biodrowego.
Wykonanie : Pacjent leży na plecach. Jedna ręka badającego obejmuje piętę , a druga od strony brzusznej staw kolanowy.
Wyprostowaną w stawie kolanowym k.dolną wolno unosi się do punktu ,gdy u chorego pojawiają się dolegliwości bólowe. Należy ocenić lokalizację i rodzaj bólu.
Następnie test jest powtarzany i gdy kończyna osiąga granicę dolegliwości bólowych ,zgina się staw kolanowy.
Interpretacja :
U chorego z podrażnieniem nerwu kulszowego po zgięciu stawu kolanowego dochodzi do znacznego złagodzenia lub całkowitego ustąpienia dolegliwości .
Jeżeli wstępują schorzenia stawie biodrowym , bóle pozostają lub ulegają nasileniu wraz ze wzrostem zgięcia stawu biodrowego.
OBJAW LASEGUE'A W POZYCJI SIEDZĄCEJ.
Wskazuje na podrażnienie korzeni nerwowych.
Wykonanie : Pacjenta siedzącego na brzegu kozetki prosi się aby wyprostowaną kończynę dolną zgiął w stawie biodrowym.
Interpretacja : Test ten odpowiada objawowi Lasegue'a . Jeżeli występuje podrażnienie korzeni nerwowych ,to pacjent unika bólów , starając się położyć i podeprzeć rękami .
Test ten wykonujemy w celu stwierdzenia agrawacji bólów.